F I K ZOABAG 20 SEPTEMBER 1846. EERSTEN JAERGANG. Nr I. AELST, tel 19 September. I - - Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de dagteekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der inschrvving, by trimester, is be; aeld op 1 fr. 75 c., dien der annoncen op 15 centimen den ti. akregel. De persoonen die vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry inaenden kos teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet- sen. Indien iemand regtveèrdige klagten of gegronde rekla- men in 't algemeen belang te doen lieéft, hy mag rjp onze onpar- tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon- nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal CUIQIJE SUUM. verder gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige stukken zouden begeéren mede te doelen, zullen geheym ge houden worden, ten zy wy in regte gedwongen wierden dezelve te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den druk aengaet. den dender-bode De nooiizaekelykheyd eener onafhanglykc en onpar- tydige gazette die slegts de waerheyd en 't algemeen welzyn tot rigtsnoer hebbe, doet zich alhier van dag tot dag meer gevoelen, niet zoo zeer om dóór de zelve de regtveërdige klagten die geduerig tegen alle slach van misbruyken opryzen, uyt enkel genoegen te zien afkon digen, maer wel om ze zonder onderscheyd van persoo nen onbekrompen dóór kragtdaedige bewoordingen te bestraffen, en aldus die en geéne onregtveêrdigheden deéze en zulke haetelyke willekeurigheden cpenlyk tegen le gaen en teenemael poogen uyt te roeyën. Dit edel doel dan willende bereyken, hebben wy onder de bescher ming van een goed aental weldenkende en treffelyke per soonen op ons genomen, een onverslaefd, een onafhang- lyk Catholyk-Liberael weekblad, dat zich in alle omstan digheden zal eerbiedigen, te laeten verschynen, aen welks inschryvers wy, benevens de onomkoopbaerste regtveërdigheyd in alles en vóór alle, eene opregt calho- lyke en zuyvere denkwyze waerborgen. Nogthans, mensch zyn wy, en by gevolg aen dwaeling, aen misslag onderworpen derhalve betragtèn wy niets vueriger, dan, dat men ons des noods te regt wyze, op dat wy, openlyk durvende verklaeren onder geenen lioe- genaemden invloed te zullen bukken, altyd hulde aen de waerheyd zouden konnen bewyzenwant, ofschoon wy weéten dat waerheyd gepaerd met regtzinnigheyd meer- maels haet baert, zullen wy evenwel nooyt vóór de zelve terug deynzen, Ondertusschen, daer alle denkwyzen vóór 't geluk en de ruste van den staet in 't algemeen, en vóór elke bevolking in 'tbezonder, vreédzaem hoeven gedoogd te worden, gelyk in d'eerste dagen onzer omwenteling toen, de ieverigste catholyke, onze geestelykheyd zelve, in al hunne staetkundige betrekkingen schier "eenen eertitel zogten als liberaele gehouden te zyn, hebben wy geen zins geaerseld aen ons blad den naem en de hoedaenig- heyd van Catholyk-libcraei toe te eygenen, overtuygd dat deéze twee hoedaenigheden konnen en zelfs dienen ge paerd te gaen. HET ROODBORSTJE. De velden waren alóm kael en ledig, den herder dreef zyne kudden ïn de rammelende stoppelen; den landman zamelde thans, in den boomgaerd en de tuynen, zyne vrugten inde geschudde pruymboomen lieten hunne rype vrugten al klette rend vallen, toen den armen knaep Antoón, zoo ryk als eenen koning, en zoo vergenoegd als zorgloose jongskens kunnen zyn, op den sluypweg van een digtbebladerd boschje stond Antoón was arm, zoo als een kind der bloote natuer; ook kwam dc bloote natuer overal door zyne slcgte kleederen heénloeren uyt den afgedraegen hoed kwamen hier en daer zyne witte hairen te voórschyn, de elleboógen drongen zich tusschen de pas opgezette lappen van zyn roksken dóór, en aen koussen dacht den kleynen jongen in dit jaergetyde even zoo weynig, als aen horlogie's of ringen er ontbrak hem niets om bedelaer te zyn, dan dat hy niet bedelde.Dit Het hem zyne goede moeder niet toe; hoe ziekelyk en hoe behoeftig zy het ook, na de dood van haeren man, hebben mogt, spon zy toch dagelyks zoo véél zy kon, en leerde het jongsken ook in 't kleyne vlytig zyn, en iets te verdienen. Een paer ueren des dags moest hy naer school, en dan het wolrad dracyên; doch, zegde sómtyds de goede moeder tot het braef kind rust nu wat, op dat gy niet ziek word ga wat naer buyten, en loop, spring en spéél, op dat gy, arm manneken ook wéét hoe een kind geniet. Hoe een kind geniet ondervond Antoón thans geheel, in het boschje. Het was dien vóór de kinderen zoo aengenaemen tyd, in welken de zwaluwen zich tot den aftogt verzamelen, 'de meezen met een schel gefluyt elkamderen lokken, en de rood- Hebben thans deéze twee benaemingen, afzonderlyk genomen, het land in eene beweenelyke verdeeldheyd gebragt, 't is omdat van wederzyds de pligten van waeren vaderlander, van goeden borger of miskend of verwaer- loosd zyn geweest. In een land dat aen een constitutionneél gezag onder worpen is, gelyk Belgiën, dient volgens ons, iedereen liberael te zyn, doch dit niet slegts met den naem, maer regtzinnig en met de daed.Wat is immers eenen waeren liberael?.. Eenen warmen voorstander van alle burger- lyke, staetkundige en godsdienstige vryheden, eenen zorgvuldigen bewaeker van al de regten en vryheden des volks in 't algemeen, en van eiken borger in 'tbezon der, hy is altyd befeyd om deéze tegen de inbreuken, die hel bestier er zou willen of poogen aen toe te bren gen, te verdedigen, 'tis hy die aen het bestier de waer heyd onder de oogen legt, en dit met eene volkomen» belangloosheid en teenemael zonder drift; eenen opreg- ten liberael, is met een wóórd, eenen man van vréde die, in een land gelyk Belgiën alwaer vremde heerschappyën sedert meer dan eene halve eeuw alle slach van gods dienstige denkwyzerj hebben ingevoerd, de onmogelykhcyd erkent zonder tweedragt en ruststooring de eene of de andere te laeten of met geweld te doen overheérschcn. Be constitutie moet hierin volgens ons, als eenyjneester- stuk van wysheyd en voórzigtigheyd aenzien worden zy waerborgt immers in haeren art. 14, de vryheyd der godsdiensten, deéze van Imnne openbaere uytotjfening, alsmede de vryheyd van zyne denkwyzen vp alle malerië uyt te drukken, behoudens beteugeling der misdryven in de uytvoeriny deézer vryheden begaen. Is bét niet hoogst beweenensweêrdig dat zommige diergelyke schikking als kettersch hebben willen doen doórgaën, en de waerborg deézer vryheden als eene goedkeuring van alle godsdienstige denkwyzen, 't géén zy niet overeenstemmig met de roomsch-catholykc lee ring óórdeelden, beschouwen Dit was, wel is waer, 't géén de grondwet van koning Willem in haeren art. 190 schéén te willen doen besluyten, zeggende De volkomen vrijheid der godsdienstige begrippen wordt aen elk gewaarborgd. Maer onze constitutie is hieraen tee nemael verschillende, weshalve zy niet de godsdienstige gezindheden waerborgt, maer wel de vryheyd van deéze te veropenbaeren en te verdedigen, vry aen den catho- borstjes in de strikken der jongens vastgeraeken. Knaep Antoón had den voói'igèn avond eeuegeheele rey strikken in het boschje gezet, en ziet, twee schoone roodborstjes flatterden hem by het naederen angstig tegen. O ryke lieden gy kont onverwagt duy- zende winnen, zonder dat gy zoo ryk word, als Antoón zicii by dit gezigt gevoelde. Voórzigtig maekte hy de vogels uyt den strik los,en droegze teen met twee handen al huppelende, héén. Gy lieve kleyne diertjes, met uwe heldere zwarte oogjes, met uwe roode borljes hoe lief heb ik u welk een geluk dat gy geen van beyde uwe tcedere pootjes gebroken hebten weldra drukte hy de vogeltjes aen zyne lippen. U, vervolgde hy, zal Willem van den hofraed hebben, die altyd zoo véél geld ia zynen zak hééft; hy hééft my twee oortjes vóór een roodborstje be loofd: twee óórtjeshoe véél geld daer moet ik lang voor spinnen daer konnen wy meer dan eenen dag van leéven lioe verblyd zal myne moeder zyn over die onyerwagtte winst zy hééft ook geenen enkelen penning meer. Twee óórtjes en die zal hy my aenstonds geéveu. In 't voórjaer kogt hy iny den eersten me'ykever vóór een óórtje af. En gy, zeyde hy tegen het ander vogeltje, zult by my blyven de brokjes brood d e gy hoodig hebt zal ik vóór u uyt mynen mond spaeren, en met een snelde hy naer dc stad, als" of hy kasteden te koop had. Maer op eens ziet hy niet ver van zich den vorst voorby ryden dóór deéze zoo zeklzaeme nabyheyS en diepen eerbied getroffen, greép zyn handje schielyk naer zyn doórlugtig hoedje, en, welk een spytdaer vliegt het een roodborstje weg Ver- slyld van ontsteltenis, en als buyten zich zeiven, vergal hy dat hy nog eene hand had, en, och hoe ongelukkig daer vliegt ook het ander vogeltje weg. Daer stond den armen knaep te kyken de vrolyke wereld schéén hem nu zwart en ledig, de lyken van ze tegen te spreéken en openbaerlyk te ver werpen. Doch, wat de constitutie verlangt, is dat men de persoonen eerbiedige, van welke geloofsbelydenis zy ook zyn mogen, vóór zoovéél zy deugdzaem zyn. Aldus handelende, zal eenen catholyken opregt catholyk blyven en levens waeren liberael zyn, Deéze handelwyze is volgens ons, niet alleen redelyk, maer in de omstandigheden waer in Belgiën zich thans bevind, zelfs noodzaekelykzy schynt ons den kragtdae- digsten, zoo niet, den eenigsten middel om de zoo zeer gewenschte verbroedering onder de Belgen te doen her- leéven, en aldus ook do ontegenspreékelyke waerheyd van de zinspreuk Eendragt maekt magt,"te verweézon- lyken. Zie daer den geest van het waer liberaüsmus waervan wy 't vreédzaem vaendel willen opsteéken, met hóóp van onder hét zelve alle onze landgenoóten zoo catholyke als andere te vereenigen nogthans mogteu deéze innige overtnyging en handelwyze aen zommige te voél of te weynig liberael schynen, wy verlangen niets vueriger dan, dat zy ons hunne tegenbedenkingen opcnherliglyk doen kennen, wy Zullen de zelve -regtzinniglyk en onpar- tydiglyk behandelen, en onze grondstellingen verder stae- ven en ontwikkelen. Boven de verdediging der vryheden en regten van bet volk, hóéft eenen nieiiwsblad-scliryVér andere taeken op zich te ncémen. De kwynende vlasnyverheyd en de daer uyt volgende ontzettende armoede waeraen de bey de Vlaenderen ten prooy zyn, verdienen voórnaemélyk zyne aendagt. Wy zullen dan bezonderlyk over deéze stoffen handelen, niet zoo zeer om de verschrikkelykheyd. der noodwendigheden af te maelen en te betreuren, maer wel om dóór voorstellen van werkelyke middelen den staet aen te dryven onze medebroeders ter hulp te komen. Daerby zullen wy opzigtelyk de andere tak ken van voorspoed, nyverheyd, koophandel, landbouw etc. niet onverschillig Blyven, maer zullen alles aenwen- den om deéze door vlytigc naevorschingen aen te moe digen en te verbeteren. Als belangryk vóór koophandel en landbouw-,tullen >y".weékëlyks d'e beweégingen der voórnaemste merkten des ryks aenstippen; wy zuilen .gewaegen van dé werkingen der wetgeévende kamers, met een wóórd, al wat .leézen&weérdig of nuttig .is, zal men in ons blad aen treffen. traenen rolden als pëërlen langs zyne wangen. Ach, myne roodborstjes! ach, myne'moeder! ach den vorstriep hv al schreyend, herhaelde keeren uytstaerdé' zyne weggevloógen roodborstjes miebekeék, en vrong, met optrekkende schou ders, zyne ledige handen; en stortte dan in lange klaglen zyne droefheyd uyt, onder welke telkens die wóórdenach myne roodborstjes myne moederden vorstherlröërend klonken. Vroeg wal.dit kind hebben wilt, en vraeg het vooral nac zyne moeder, beval den menschlievenden beheerscher aen zynen, hem volgenden bedienden; deézen bragt spoedig ziilke vol doende narigten, als den verschrikten knaep geéven kon, aen zynen heer terug, en was schielyk daerop mei. deézen laetstcn in de stad. Den kleynen Antoón sloop, diep bekommerd, snikkend en weenend, a'gtefaen, naer het hutje zyner moeder maer hoe, verwonderde hy zich, toeu hy van verre den bedienden van den vorst uyt de hut treéden, zyn vastgebonden peèrd losmaekeu, en'hem op liet zcl'ïe snel wegryden zag 1 hoe verwonderde en verheugde hy zich, toen de moeder hem toeriepwat hy dan toch met den landvorst gesproken had? daer er zoo" even eenen bode van hem geweest was, die nae haeré omstandig heden onderzogt, en van haere armoede overtuygd, liaer een geschenk medegedeeld, cn haer, zoo lang tot zy weer gezond was, een ruym weekgeld toegezegd had. Envoegde zy er schielyk by, den vorst wilt u, wanneer gy braef en ieverig zyn wilt, wat laeten leeren. Oogenbiikkelyk was Antoón wem' in zyn paradyssloeg, met zyne oogen ten hemel, dg-handjes te saemen, Sprong met wilde vreugd héén en wpéf', eri kon'niet ophouden van het roodborstje te vertellen/n ?ynen weldoe ner lepryzen. I I"?.'

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Denderbode | 1846 | | pagina 1