ZONDAG 25 OCTOBER 184-0. EERSTEN JAERGANG. W 0. AELST, den 24 October. CABRERA, Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de dagteekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 Ir. 75 c., dien der annoncen op 15 eentimen den drukregel. De persoonen die vóór een geheel jaer inschryvcn, mogen alle dry maenden kos teloos ccne annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plact- sen. indien iemand reglveêrdige klagten of gegronde rekla- men in 't algemeen belang te doen heéfl, hy mag op onze onpar- tydigheyd rekenen; acn deéze zullen \yy plaels in onze kolon- nen verkenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal verder gewaegen van alle hroehucrén, schriften, boeken, prin ten, etc. waervan een afdruksel aen deszei I's opsteller zal wor den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige stukken zouden begeëren mede te doelen, zullen gelicym ge houden worden, ten zywy jn regie gedwongen wierden dezelve te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te. zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den druk a en ga eb CUIQUE SUUM. DEN DENDER-BODE. 0NPARTYDIG ONDERZOEK van het programma door het congres liberael van Brussel den 14 Juny 1846, aenyenomen, en door al de societeyten der Alliance goedgekeurd. Eenstemmig met onze grondstellingen verlangen wy ook de volle vryheyd, byzonderiyk, vóór het leeger en iniddelbaer onderwys. liet is de ondörrigting van de arme volksklas die het staetsbestier voórnaemelyk beoogd hééft in het voorstel len der wet op het leeger onderwys; en met recht, want de rykc vind leergestigten in overvloed, om haere kinde ren een onderwys naer goeddunken te bezorgen. Het is vóór de arme volksklas even als vóór de rykc dat de constitutie de vryheyd van de 'godsdionst-oeiiening als mede der openbacring van haere denkwyzen op alle materiën, gewaarborgd hééft.Nu, gelyk wybeweézen hebben dat den godsdienst van de leer-boeken en van de onderwyzers afhangt, zoo mag men de arme liuys- vaders, die in de onmOgelykheyd gesteld zyn in het on derwys hunner kinderen te vóórzien, en vervolgens het zelve kosteloos en ten laste van dén stact moeien bezor gen, niet praemen hunne kinderen by dien ofdeézen be itelden onderwyzer ter school te zenden. Gelyk het on derwys moet vry zyn, moet ook den keus der onderwyzers vry weézen. Den staet moet in de kosten van het onderwys dei- arme vóórzien. Maer hoe Dacr vóór dient hy, vol gens ons^teehe jaerlyksche som van onderstand in des ryks budi" te brengen, welke wy zouden willen begroo- ten op eenen halven frank den inwooner, en alzoo op over de twee millioenen 's jaers. De ryks-ontvangers, zouden uyt deéze som, uytslny- telvk vóór het onderwys geschikt, in handen van elkèn gemeente-ontvanger, eenen halven frank par inwooner zyner gemeente storten, waer mede deéze in stact zou zyn de on«Jérrigting aen haere arme kinderen te be zorgen. 5 liet onderwys aldus ten koste van den staet gegeéven, moet volgenj het art. 17 der constitutie dóór de wet ge- EX-BEVELHEBBER DER CARLISTEN. (1) (Vervolg en slot). Met ongeoefende benden doorliep Cabrera verscheydene pro vinciën laetende overal teekens zyner vernielende stappen. Onderlusschen kwam een merkelyü verlies hem-vóór eenigen tyd buyten staet stellen zvne verwoestingen voort te zetten. Een bloedig gêvegt dcéd hem zyn leger verliezen, hy zelf zwaer- lyk gewond blééf op het slagveld liggen alwaer hy door twee herders erkend' zynde, in de holte van eenen boom verborgen en des nagts by nen pastor vanAlmazan gevoerd wierd, alwaer hy dóór de zorg van dien geestelyken genas. In sept. 1856 Tschynt liy eensklaps wederom op den oever van den Ebrc, verzamelt zyne verstroevde soldaclen en zicli hy den veldoversten'Gomez vervoegende, doorloopt hy-geduerendê twee maenden de provinciën van Andalousiën en Ëstrainudura, totdat hy eyndelyk zynen ambtgenoot verladen hebbende,zich tot in de nabyheyd van Madrid met steélen en rooven gaet ver- ryken. Vervolgens (in 1854) aen het hoofd van 10,000, voetgan gers en 1600 ruylers, néémt hy verscheydene rigtingen, en levert talryke veldslagen aen den koninglyken veldoversten Oraa. Wy zouden de kleyne ruymle die wy ons hebben voórgc- (1) Dit stuksken was voor 5 October geschreéven. regeld worden.Maer waer in zal deéze wet bestaen Zy dient vóór eerst aen elk gemeente-bestier vóór te schryven, eene lyst te maeken van al de inwooners wel kers kinderen liet onderwys kosteloos bekomen moeten, met liet getal en ouderdom van deéze. 2° Een maendeiyksch schoól-geld vóór ieder sclioól- kind vast te stellen, Dit verrigt, zal men aen eiken ouder toelaeten zyn kind of kinderen, die eenen zekeren ouderdom bereykt heb ben, naer goeddunken aen eeiicn schoolmeester binnen de gemeente, of by uytzondering dóór het gemeente-be stier toegestaen, aen eenen schoolmeester eener-naebue- rige gemeente, aen te besteéden. Na verloop van elke dry maenden zal iederen schoól- meesler de naemlyst der kinderen, van die klas welke kosteloos bun onderwys bekomen moeten aen liet be stier opgeéven liet welk hun schoolgeld in evenredig- lieyd van liet getal der leerlingen, betaelen zal. Aldus handelende zal het onderwys vry zyn; alle denk wyzen, alle geloofs-belydenissen nae maete zy in de schattingen des ryks toebrengen, zullen leermeesters naer haer gevoelen ontmoeten, en niemand zal zich konncn gekwetst vinden. Wy spreéken noch van opzigters der schooien noch van onderzoek der bekwaemheyd van die geéne, welke zich op liet onderwys willen toeleggen. Met de vryheyd van onderwys, worden de opzigters in de bestaendè wet op het leeger onderwys, voórgeschreé- ven, volkomenlyk noodelóós, te meer om dat alle voór- baerigc maatregels opzigtens het onderwys dóór den artikel 17 der constitutie stiptelyk verbodden zyn, en aldus zal er eene aehzienelyk som gespaard worden. Wy eyschen ook niet brevetten van bekwaemheyd, 't geen al wederom eene zuynigheyd zal te weeg brengen. Zal men zeggen dat wy dus geene bekwaeme schoolmees ters willen hebben Öns dunkens zal de mededinging de bekwaemheyd voortbrengen alwaer zy niet bestaet. De oii bekwaemheyd zal daedelyk gekenmerkt worden, en de ouders zullen aen deéze hunne kinderen niet lang toebetrofiwen. De mededinging zal eiken schoolmees ter doen werken en studeéren om zich met de andere gelyk le stellen en hun zelfs te overtroffen, 't géén alsnu niet bestaet want is er eenen die liet geluk heeft van schoolmeester in eene gemeente genoemd te worden (het geluk speelt hier somtyds ook zyne rol in) hy is dacde- scbreéven te buyten gaen, moesten wy hier al de krygsdaeden der beyde partyën aenhaelen. Oraa die een talryker leger had, wilde eenen heslissendcn veldslag leveren; maer zynen tegen- streéver hield zich le vreden met hem onophoudelyk te ver- moeyé'n enzyne waekzaemheyd te verydelen. Inapril bestormde Cabrera de sterkte van Cantavieja en maekte er zich meester van; van dacr ging hy San-Mateo en ISeniearlo belegeren, doch had den tyd n iel deéze twee steden te overweldigen. Don Car los riep hem ter lnilp om op den reglen oever van Ebre dooi de Christinos bezet, te konnen gaeii legeren. Cabrera terwyl men eene brugge over de rivier wierp, randde de koninglyke troepen aen, welke hy naer een bloedig en hardnekkig gevegt van vyf ueren, op de vlugt dreéf. Van dacr, vergezeld van den pretendent drong hy in het ryk van Valenciè'n met inzigt van de hoofdstad le overvallen; doch den 45 july leverde Oraa, hun slag dien zy op hunne beurt verboren, ternauwernood den tyd hebbende van zich langs de engte van Cabrillas in den lecgcn Arragon te verschuylen. Onderlusschen wierd dit ge leéden verlies welhaest hersteld; Cabrera bevond zich den 12 sept. op eene myl afstand van Madrid, en misschien zou het met de regeéring gedaen geweest zyn', had den berugteu veld heer Espartcro ter hulp niet gekomen en Cabrera in Dec. op de vlugt gedreéven. Men geloofde dat Cabrera nu vóór lang buyten staet van ver dediging was; maer vóór het eynde van het jaer verscheen hy wederom aen het hoofd eens magtig legers, 'doorliep verschey dene provinciën overweldigde sterkten en bolwerken, en nae- lvk in het bezit gesteld van ten minsten 200 franken be zoldiging boven eene huysluier vóór schoól-lokael van nog een 100 franken, dit alles om niets te doen als om den naem van gemeente-onderwyzer te draegen; daer by moet het gemeente-bestier zorgen van hem schoolle ren te verschaffen, die hem betaelen of vóór wie de arm- kas betaeld even als aen een onbezoldigd en onafhang- lyk sehoól-gestigt wilt liet niet gedwongen worden de jaarwedde van den onderwyzer te vermeerderen. Welk is het doel dat men vpór den armen moet be- bctraglen 'l Dat hy Jeere leézen, schryven en de vier eerste regels van de cyllèrkonst; om dit te onderwyzen is men Iigtelyk bekwaem genoeg, mogte men geen leer- konstig onderzoek op de materie konnen uytstaen.Nu, wat moet men doen om dit doel te bereyken, om deéze eerste weétcnschappeu algemeen te maeken In alle gemeenten en in alle gehngten, schooien fragten in te brengen alwaer de kinders konnen naer toe gaen zonder groolen weg af te leggen. Iedereen tot schoolmeester aldus toegelaeten, en de gemeente, zonder onderseheyd liet schoolgeld vóór de arme betaelende, zal er op elk gehugte eenen persoon gevonden worden die eene schóól zal openen, in d'lioóp van er al ware het maer eene geringe daghuer mee te winnen. Eenige zullen zekerlyk geene groote bekwaemheyd hebben, maer men behoeft toch niet te vreezen dat ie mand, die noeli leézen noch s -lirvven kan eene schóól zal openen om andere t' onderwyzen. Nogtans, zullen de bekwaeme en geleerde onderwy zers min menigvuldig zyn Vóór den oogenblik zal Juin getal liet zelve blyven, doch de wet kan liet dóór eenige vrugtbaerc schikkingen dóen aengroeyën. Daer toe behoeft zy slcgts, vóór het leeger onderwys een jaerlykseh concours in de lioofdplaets van het kanton vóór te schryven, tusschen de bekwaemste leerlingen van elke school van liet kanton, welke den tyd van dryjaeren die eerste leergangen zullen hebben bygewoond. Dat den onderwyzer die den primus zal hebben voórgebragt, vóór den eersten en tweeden keer met eene eer-medalie vereerd worde, en voor den tierden keer, boven de me- dalie, met eene gratificatie van 100 of 200 franken, be gunstigd, en al de onderwyzers zullen zulkdaenige poo gingen aanwenden om zich in de weétenschappen te voorderen, dat men welhaest bekwaembeden zal ont moeten, die de bestaende wet op liet leeger onderwys derde zelfs tol onder dé kanonnen van Yalenciën, zich overal met bnyt overlaedende dien by dan in veyligheyd kwam stellen. In jan. 1838 overmeesterde bv de versterkte steden Manila en Bcnicarlohy hóópte gelykelyk Candera in te neémen die hy geduerende verschelde iveékèn bombeerde doelt aldus aen den veldheer Don San Miguel den tyd verschafte van de beleerde Ier hulp le komen. In aug. wierd hy zelf in Morella door den generacl Oraa be legerd die zonder 'vrugt een groot deel zyner beste soldaelen slagloiferde; tweemael bestormde by de stad maer wierd eyn delyk gedwongen van met van 2,000 mannen de plaets te ver iaeten, zonder aen den vyand den tyd te laeteu van zich te herstellen, Cabrera, bet bevel der "stad aen den beroemden Merinó toevertrouwd hebbende, snelde met 8,000 voelgan-ers naer de streéken van Ribera del Jucar om zich in de zelve te verryken. Van toen af begon ile fortuyn hem den rug le keeren; de neérlaegen volgden zich onafgebroken op zonder nogtans dat iiy zynen moed en dapperheyd verloor, tot dat eyndelyk den dag uenbrak op welken hy zicli zonder hóóp moest overwonnen zien. Den 1 july 1840 wierd by tot op den f'ranschen bodem gedreéven alwaer by daedelyk' ontwapend en aengehouden in veyligheyd bewaerd wierd. "Lvon wierd hem tot verblyfplaets aengeweézen en men weet dat by over wevnig tyds van daer naer bonden is gevlugt twee dagen voor dê ontsnapping van den Graef de Montmolin oudsten zóón van Don Carlos.

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Denderbode | 1846 | | pagina 1