(loet vóór oenen opstand vree/.cn; dc ellende is er ten
top "osteogen.
De Fransche gevangene dóór Abd-el-Kader in vry-
heyd gesteld, zyn in Vrankryk aengekomen.
Het Spaensch ministerie komt oenen grooten zogen-
prael in do laetste kiezingen der Gortès te bohaelen.
De Miguëlistisclio parly in Portugael baert van dag
tot dag meer vrees Vóór den troon der koningin. Do
opstandelingen bobben zich onder hot goleyde van den
generael Mucdonal, van Bruga meester gemaokt; al do
overlieden zyn naer Oporto gevlugt. De provincie
Minho is in vollen opstand. Don baron Das-Antas heéfl
aen de koningin nieuwe voorstellen van overeenkomst
godaen, waermede het ministerie zich thans bezig houd.
—Do stad Valencia is dóór do koninglyke troepen inge
nomen; van den anderen kant bobben de opstandelingen
oenen zegenprael behaald by Onrein, in do provincie
van Peyra. Do dry bostaende, partyën in Pprtugaol zego-
praelon beurtelings, en men is verre van een evnde aen
deéze rogeéringsloosheyd te mogen verhoópen.
Don 8 December, do kamer der edele van Mecltlem-
bourg hééft byna mot oeiipaorige stommen verworpen de
voorstellen van bet gouvernement betrekkelyk de goed
keuring van het stelsel van dill'erentieéle rechten.
Met gouvernement van llesse-Darmstad, komt de ver
gaderingen van burgers te verbieden, die gewoonte
hadden vreédzaem over de staetkunde te redeneéren,
verbod dat oenen diepen indruk godaen heeft.
Hot Pruyssisch gouvernement komt de seminariën die
lol thans loe in de groote steden hunnen zetel hadden,
naer de kleyne plaotselyklieden te doen overbrengen.
Do Russische en Pruyssisehe komissarissen tragten de
looge volksklassen van Polen logen de edele van dit land
aen te hitsen.Zou men wel den edeldom in Polen ge-
lyk in Galliciënteenemael willen uytroeyën? Alles schynt
deéze vraeg te bevestigen.
Do stad Tempieo [Mexico) is op 14 Nov. in de magt
dor ainericaensche legers gevallen. Het americaensch
gouveruoinent blyft aenlioudend versterkings-troepen
naer de expeditie van don Mexico zenden.De provin
cie van Yucatan beeft zich weder aen der Mexico ver-
eenigd.
Vervolg lie n' 14.
Den minister, met de volle toestemming dor kamers
wilt eone merkelyke som bosteéden om de werktuygen;
dor vlasnyvorheyd to verbeteren.
Maorwaoriu zullen deéze verbeteringen bestaen Hy
wilt, vóór do weevers, de getouwen van de Poorter» in
brengen, alwaer men twee lynwaeten te gelyk opweé-
vou kan, en aldus dobbel werk verrigten. Hy wilt,
vóór de spinsters, spinnewielen doen maekeu, die twee
klossen zullen draegen, en aldus dobbel garen zullen
opleveren. Konuen diergelyke uytvindingen wel eenig
voordeel in Belgiën opleveren, in een land alwaer men
armen lo veel hoéft, on met duyzende vrugteloos werk
zooken? Ons dunkons, konnen zulke middelen geen
hoegenaamd voordeel bvbrengen maer wel den toestand
van hot land onevndig verslegten.
Wal behoeft men in onze omstandigheden te betrag-
Ion? De verbetering onzer linnen-waeren; en hier toe
behoeft men geene nieuwe onbekende werktuygen in te
voeren, om de voortbrengsels te verdobbelen, maer de
oude, indien mogelyk, meer volmaékthoyd te doen be-
waren stuéds op onze hoede en traden niet eenen digtbebla-
derdon struyk voórliv, zonder onze geladene pisloólen legen
allen aenvai in gereedlieyd te houden. Eyndelyk geraekten
wy ongehinderd builen hel woud.
Zoo haesl wy op den grooten weg waren, kon if my niet
onthouden van uyt te roepen He we!. Pier, men heeft ons
niet opgereten, gelyk men hel ons deed vreézen; nil zyn wy
d' iik ik in veyligheyd.» 'T is niet geheel zeker, hernam Pier,
wy zouden nog wel iels aeaslootctyk kunnen onlmoeten.
Ik lachte met zyne vrees, en myn peèrd op 't draeven stel
lende, zegde ik hem van iny Ie volgen. Op een l/l myl afstand
van het woud, aen don omkeer van den weg, vonden wy eene
herborg die iels beter dan gewoonelyk de biiylcn herbergen
sehynei), beioófde; ik was Ie vrede van er een weynig te konuen
rusten en eenige verkwikkingen neémen. Wy hielden stil,
eenen kleinen jongen loydde ons naer den peèrdenstal; tertvyl
Pier zieli met de peërden bezig hield, bereydde ik my om langs
e ne deur die op den grooten weg gal', binnen Ie treèden; maer
eensklaps vielen niyne oogen op eene jonge vrouw van eene
buytengevvoone schoonheid, die my van op eenen balcon aen-
zag, en my zegde: «langs hier M. Zy gcleyi'd my op eene
gering gemeubelde bovenkamer.
Ilelyk doórgaeits alle reizigers de gewoonte hebben, slierde ik
weldra eenige niinzaeine woorden lol dit edel schepsel welks
buytengevvoone sehooiiheyd my verrukte, waul nooytzagikliele-
lykernpch aentrekkelyker weezen. Maer, lot myno groole ver
wondering. verstiet zy myne gesprekken, en schéén my eer met
komen, ton eynde tie voortbrengsels te verbeteren.
liet is de verbetering van onze lynwaeten die onzen
uytvoer moet doen aengroeyén, wy moeten, om de me
dedinging in andere landen staende te houden, hun bo
lero koopwaeren, dan zy zelve maeken konnen, weéten
te verschuilen, wy moeten hun byzonderheden aen Bel
giën toostieron; en onze bvzonderheyd, vóór wat de
vlasuyverheyd raokt, bostaot in onze lynwaeten van garen
met do hand, volgens onze oude wyze gesponnen en
geweéven
Al die nieuwe uytvindingen van getouwen en spinne
wielen zullen, wol is vvaor, de weevers en de spinsters
toelaelen van voél meer werk af te loggen; maer zal het
niet zyn ten koste van de hoedaeiiigheyd van het werk
oogblykelyk ja en niogt eene dobbele snelheyd de hoe
daeiiigheyd der voortbrengsels met een tiende in weerde
verminderen als dan ware het nog eene onbezoniie spe
culatie van aen do hoedaeiiigheyd den voorkeur niet te
geéven in een land, alwaer al do armen misschien nog
geene bezighoyd zouden vinden.
Wat lieél't het land gewonnen mot al die werktuygen
die met den damp bewoógon worden zy hebben de ar
moede gotwinlig-dobbeld; vóór wal do vlas-nyverhevd
aengaot, en waervan wy oeniglyk willen spreéken; oen
getal ryko kapitalisten hebben daermede hunne fortuyn
nog vermeerderd; maer waer zyn de werklieden die zy
er medëden kost laeten w innen? Deéze fabrieken zyn reeds
zoodaenig vermenigvuldigd dat zy vóór het verbruyk van
geheel het land en daerenboven nog vóór den uytvoer
spinnen konnen; en uyterlvk laeten zy aen 14,000 werk
lieden den kost winnen, terwyl zy aen meer dan 200,000
het brood ontneémen.
Eene diergelyke nyverheyd kan met recht den titel
van lands-nyverheyd nooyt bekomen. Nogtans wy willen
haere vrye uytoelfening in het minste niet beletten al
hoewel wy de mecanieken vóór eenen geéssel van de vlas-
nyverhevd aensehouwen.
.Men zegt dat de mccant'ci-nyverheyd vóór het vlas-
gespin, in Engeland beslaende, in Belgiën tevens moest
worden uytgeoelfend, wilden wy met den Engelschman
de mededinging op de vremde merkten staende houden;
dat wy zonder Tiaer al de uytwegen vóór onze lynwaeten
zouden verloóren hebben Dat het mecaniek eenen
voortgang (tin progrès) was in het vak van nyverheyd, en
dat wy deézen volgen moesten wilden wy in geene
kwvning vallen.
Maer is het wel waer, als men eene nyverheyd bezit
zoo als ons handgespin, waer van nog geene natie ge
poogd hoéft de overtrell'elykheyd Ie betwisten, dat het
den voortgang volgen is van deéze te laeten tenietgaen
om eene nieuwe nyverheyd, de mecanieke, te omhelzen
Met het mecaniek fabriekcéren wy 'tgeéu Engeland
fabriekeert, 't geen Vrankryk begint te fabriekcéren,
'l géén met er tvd, al de natiën, die tynwaet gebruyken
fabriekcéren zuilen; wy onderstellen dat Belgiën altyd
zoo wel zal fabriekcéren als de meest gevoorderde, maer
zal het ooyl beter fabriekcéren als eene natie hoegc-
naenid hier mogen wy stoutelyk antwoorden, neen,
want de mecaniek-nyverheyd, zal in alle landen tot haere
laetst mogelvke volniaektbeyd gebragt worden.
Tot heuen hebben onze garens en onze lynwaeten, nog
eenen uylwegin Vrankrykmaer dat de mccaniek-fabrie-
ken er zich vermenigvuldigen indervoegen dat zy vóór de
sleét volkomenlyk vergenoegen, en dat den staet hacr
een beschermend recht van tien al ware het maer van
vyften honderden behoude, en wy zullen geene enkele
eile lynwaet in Vrankryk meer stieren,en dat om de een
voudige reden dat wy het niet meer zullen konnen leveren,
als evenweézenlyk de zelfde lynwaetendie het eygenhan-
dig fabriekeért. In Spaniën en elders alwaer onze lyn
waeten in de voórige tyden eenen uylweg vonden, zal
Engeland zich van de merkten meester maekeu, tot dat
de mecaniek-fabrieken er eyndelyk ook zullen zyn inge-
droeflieyd en hertzeer Ie aenzien. Dan, ik vraegde haer waerom
zy my zoo onverschillig behandelde, er byvoegende dat ik zeker
toch den eersten niet was die haer op deéze wyze aensprak;
waerom zy er zoo droefgeestig en lydende uytzag ete.
Op deéze vraegen wierp zy eenen blik op my waervan ik
thans nog den onzeggelyken indruk gevoelJa, ik lyd, ant
woordde zyik ben allerongelukkigst,en gy,gv zoude het insge-
lyks zyn, kende gy het lot dat u verwngt!Wat heli ik dan Ie
dugten? Vraegde ik, denkende dat zy met my den spot drcéf.
Gv hebt slegts nog dry neren te loeven, M'. antwoordde zy
met eene benauwde slem; ik wéét niet welk inwendig gevoel
my aendrvft 0111 u de afgrysselvke voorvallen die hiervan lyd
tot lyd plaets hebben, te openbaeren, maer ik kan niet meer
zwygen. Nogtans de vlugl is u ouinogclyk; binnen dry ueren
zult gy het lolondergaen hebben dat aen zoo veéleongelukkige
slagloffers in deéze kamer ten deelé gevallen is.'Tiseene
verlelling die gy my doel, zegde ik haer't is om my benauwd
Ie maeken en u aldus van iiiyite praetjes le ontmaeken. God
isgclnyge dat ik u de ivacrhevd gezegd heb, hi mam zy...»
Op deéze wóórden snelde zy naer de deur om te zien of zy
van niemand konden gehoord worden. Hier van verzekerd,
sloot zy de deur, en met hetraende oogen tot my nacdercnde,
zegde zy my: Bezie dat zand, licht er gy ooyl op eene kamer
van eerste verdieping zoo véél gezien Eylaes hoe véél bloed
hééft dien grond niet al gedronken Gy hebt een middagmael
doen herryden; men is beneden hier toe bezig. Eenige minue-
ten voor het opdienen, zult gy dry officieren le peèrdc op het
drongen, en vrugteloos zou Belgiën, met zyne lynwaeten
van mecaniek garen verveêrdigd, vóór de mededinging
tegen Engeland worstelen, al bad het maer ecniglyk zyne
oneviidige koophandels betrekkingen en vervolgens de
gemakkelykheyd der verzendingen en de geringheid der
vervoerkosten teil zynen voórdeele.
Willen wy dus op de vremde merkten de mededinging,
tegen Engeland staende houden, en op de merkten van
Vrankryk tegen de Eransche nieeaniek-voortbrcngsols
zelve, daer blyft ons maer eenen middel over; deézen is
onze oude vlasuyverheyd, ons onnaevolgelyk hund-gespin.
en onze oude weévery. Daer in bestaet onze eenige lioóp..
De groote mecanieken hebben tot de armoede veel
toegebragt, de kleyne die men wilt inbrengen met inzigt
van de arme weévers en spintsers eenen grooteren dag
loon te doen winnen, zullen niet min schaedelyk zyn. Dat
men slegts hel gezond óórdeel raedpleége en men zal er
reeds van overluygd weézen. Zal voortgezet u-orden.
In de zitting van den sonnet van 18 deézer, hoéft den
agtbaeren heer Vergauwen eene merkweêrdige redevoe
ring uytgesproken. Den redenaer over het vracgstuk dei-
oude vlasuyverheyd onze gevoelens doelende, hééft met
zyne gewoone wclspreékendheyd dien onderdrukten lak
van voorspoed verdedigd, en geiyk wy, beweêrd dat deéZe
nyverheyd nog kan herleéven. Deéze nyverheyd, zegt
den spreéker, worstelt tegen de mekanieken.niaer is niet
t 'onemaeldood; indienden weg van den voortgangvoór haer
niet gesloten word, zy kan nog het hoofd verhellen, inge
zien zy in deéze algemeene verlaeting nog voor twaell'
millioenen francs liaorer voortbrengsels nvt het land
voert. Maer om de oude vlasuyverheyd te ondersteunen,
vraegt M. Vergauwen dat het slaetbostier deéze aenmoe-
dige en allen mogelyken onderstand verleene. De midde
len die wy betrekkelyk deés vracgstuk in onze voórgaende
nummers hebben aengeifnyd, zyn aenM. Vergauwen niet
ontsnapt. Hy zou willen dat in de gevangenhuyzen van
den staet uytslnytelyk de voortbrengselen van de oude
linnennyverheyd gebruvkt wierden, en dat deéze gestig-
ten in den tegenwoórdigen toestand aenzieuelyke aen-
koopen zouden doen. Hierdoor zou inderdaed de onge-
lykheyd der worsteling tusschende thans twee bestaende
nyveriieden aen de oude voórdeeliger zyn, en zou deéze
zich allengskens weder op regten; voegt hier by de
groote verbruyking van ons leger, der armbestueren,
bureelen van weldaedigheyd enz. en men zal zich gemak-
kelyk overtuygen dat de mekanieken met zoo goeden
uytslag tegen het handgespin niet zullen worstelen.
Eenen anderen middel die, nytgezonderd, dat hy aen
's lands schatkist zou voórdeelig zyn, is, wy herhaelen hel
volgecrne, een zwaer regt op den uytvoer onzer beste
vlassen; hierdoor zullen de Engclsche en Eransche keop-
muiis verhinderd worden van de fynste sloffen aen onze
landgenoótcn te komen ontrukken en zich len hunnen
koste te verryken. Hierdoor zullen onze lynwaeten op
den ouden voet met stoffen van eerste hoedaeiiigheyd
verveêrdigd, hunne voórige faem weder bekomen, nood-
zaekelyk den voorkeur op de niekaiiiek-fabrikatiën ver
werven en zal men om onze lynwaeden te konuen
bekomenden prys hunner weerde moeten besteéden, wilt
men de rykeslyters vanDuytschland, Spaniën, Vrankryk
enz. konnen leveren het géén zy by voorkeur altyd ge-
vraegd hebben en nog hedendags willen.
In deéze omstandigheyd, zegt M. Vergauwen, hoéft
men te véél de instelling der cantonnaele etmxlês veragt.
Wel dat deéze aen aller vcnvagting niet hebben beanl-
woórd, kan evenwel M. den minister van justieie geluv-
gen dat de garens dóór deéze aen de gevangenhuyzen
geleverd, al de vereyschte hoedaenigheden bezaten. Met
evenveel onrecht, gaet den redenaer voort, hoéft men do
tusschenkomst der geestelykheyd in deéze zaek beknib
beld wat my raekt, zegt. hy, ik wenseb haer geluk over
haer gedrag iri deéze, omstandigheyd. Daerwaerde gees-
voórliol' zien aeiikoinen, die den herbergier zullen roepen en
hem vraegen oinhicr te iniddagmaelen. Den weèrd zal u zelfde
aeqkomsl dier dry herren komen aenkundigen; hy zalu vraegen
of gy in deéze onvoorziene omstandigheyd zuil. gedoogen dat zy
met u aen de zelfde tafel eétciihy zal voórgeéven dal dit voor
hem profytiger zyn zou etc. Gy zult toestemmen; eene weigering
zou uwen ondergang verhaesleu. Met toe le stemmen, zult gy
lyd winnen, en God geéve dat gy met uwen knegl middels be-
denkl om de sellrikkelyke ontwerpen der inoordenaers Ie
verydelen.
Dóór dit vcrbael als dóór den bliksem getroffen, had ik eenige
«ogenblikken noodig om tot myn zeiven terug te komen. Ik vei -
zogt deéze goede dogter van nivuen knegt l.y my le zenden zoo
haest zy zulks zonder vermoedens te verwekken kon doen. Aen
myn verzoek ontbrak zy geenzins. Ik berhaelde aen Pier wóórd
vóór wóórd al het géén zy my gezegd had. Eerst w ilde hy niv
niet geloofen, maer de omstandigheden die ik hem uitlegde,
maeklen zyne aendagt gaende. l'yl omzigligheyd.ga ik, zegde
hy, onze pistoólen haelen. Nauwelyks wéér in de kamer, ge
komen, hoorden wy inderdaed de slappen van verseheydene
peërden, en officieren, gekleed gelyk de jonge dogter my gezeyd
had, kw amen op het voorhof der herberg. Tot dan loe was haer
verhael egl, en Pier twyfëlde toen niet meer.
"fis maer al te waer, zegde lit; ik ga tot den peèrdenstal we-
derkeeren, terwyl denweêrd by uzal komen, hel is beter dat hy
ons niet te samen vinde, maer dacrna verlaet ik u niet meer.
'T eynde nadien.
