ZONDAG 10 JANUARY 1847.
EERSTEN JAERGANG.—Nr 17.
AELST, deii 9 Jasmary.
HARRY SPALDING.
STAETKUNDIG OVliRZIGT VAN 1 TOT 8 JAN.
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der
inschrvving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 75 e., dien der
annonccn op 45 cenlimen den drukregel. De persoonen die
voor een geheel jaer inschreven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand regtvcèrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen heeft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy placls in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle brocbueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naeinen der persoonen die ons eeuige
stukken zouden begeéren mede te deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten* zy wy in 'regte gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe l«
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CtlUL't SUlill.
DEN DENDEMDE.
Vervolg zie n' 16.
Den grooten fabricant met de nieuwe mecanieken
spinnende, kan zyn garen vóór de helft weêrde vertieren,
tegen eene spinster met liuer spinnewiel, hier uyt heeft
men besloóten dat het mecaniek-garen beter koop was,
en dit zou inderdaed de gevolgtrekking dienen te zyn;
maer neen, het mecaniekgaren is duerder dan het garen
giet de hand gesponnen.-En hier van bestaen er voor
beelden.
Den heer chevalier Cans, deézerstad, en eenige vader
lands-minnende medehelpers, tot ondersteuning van onze
oude vlasnyverheydden graed van verschillendheyd
tusschen de mecaniekgarens en de garens met d'hand
gesponnen, willende duydclyk vóór het publiek doen
kenmerken en hier van den minister en de kamers zelve
overtuygen, heeft hyeene scheèrte en inslag van meca-
niek garen, tot het verveêrdigen van een lynwaed, aen-
gekogi. Den prvs van het garen en den weefloon t' sae-
men gerekend, heeft dit lynwaed van mecaniek garen
aen de maetsehappy gekost fr. 1-52 d'elle of 72 centi
meters lengte.
lly heeft daerentegen vlas gekogt, en het zelve doen
hekelen, spinnen en weéven en aldus heeft de maet
sehappy en lynwaed bekomen van zttvver handgespin,
van gelyke fynte als zynde dóór den zeiven kam geweé-
ven, het welk haer slegts gekost heeft fr. 1-29 d'elle.
Vóór wat den glans of luvster raekt, heeft M. Cans de
twee lynwaeden dóór dry voórnaeme koopmans laeten
vergelyken, en deéze heeren hebben eenpaeriglyk het
lynwaed van zuyver handgespin eenen stuyver of negen
cenlimen d'elle, merkt-prys meer geweêrdeérd dan het
lynwaed van mecaniek garen, en alle zouden zy het der
tig centimen meer geschat hebben, had het tot hnn
eygen verbruyk moeten dienen.
Ingezien den prvs dat het mecaniek garen hedendags
verkogt word, is dit geen weézenlyk bewys dat het
handgespin vooralle dry deaengehaelde hoedaenigheden,
de deugdelykheyd, den glans en ook den goeden koop,
het mecaniek overtreft
Zal men zeggen dat deés bewys aen een byzonder geval
toegepast, niet mag gegeneraliseerd worden. Dat M. Cans
Over omtrent eene halve eeuw, eenen jongen heelmeester,
dien wy onderden naemvanRidgwayzullenopgeéven, bewoon
de niet verre van 't gevang van Newgale, (Engeland) een kleyn
huys, alwaer hy door dienstwilligheyd en nauwkeurige bezor
ging jegens de lydcnde talryke kalanten gewonnen had. Onder
het getal dergeéne die hem niet hun vertrouwen vereerden, was
den opziener der gevangenis door wien hy ook gewoonen ge
neesheer van al de onderhoorige des gesligts den scherprechter
onder begrepen, benoemd wierd.
Op eenen zondag toen Ridgwav eene voórschryving vóór de
zieke echtgenoóte van den uytvoérder der hoogc justicie eyn-
digde, zegde hem deézen: Het spyt my Mr., dat uwe venster zoo
verre afgelegen zy doordien het u onmogelyk is my morgen te
zien werken. Dóór een zonderlinggeval héb ik dien dag maer
eenen enkelen boosdoener te doen verhuyzen, nooytegter hééft
men schoondcren manskerel moeten ophangen.
Onderlusschcnverliet Ridgwayzyne zieke,en doórden scherp
rechter tot aen de deur uytgeleyd, vraegde hy aen deézen of hy
hem vóór vyf guineën den aooden romp des veroordeelden zou
gelieven te beschikken. Daedelyk wierd de overeenkomst ge-
sloótcn en den jongen heelmeester vertrok.
Des anderdags toen Ridgway zich aen tafel zette om te ont-
byten, trad eenen man met eene langwerpige mande gelaeden,
zyne apotheék binnen.Zie hier iets wat men u zend, zegde
slegt mecaniek garen kan gekogt hebben, en bet aller
beste vlas doen spinnen, en daerenboven den spinloon
na verdiensten niet heeft betaeld? Vóór wat het meca
niek garen betreft, heeft men aen te merken dat de lyn
waeden fyn zyn, van 3000 draeden in den kam, zegel,
het garen, de scheèrte van n° 55 en den inslag van n° 60,
en diergelyk mecaniek garen ondersteld noodzaekelyk
een beste slach van vlas.Het vlas dat hy heeft gekogt
tot het met handgespin te verveêrdigen lynwaed, hééft
hy 4 fr.den steen of de dry kil,, betaeld welken prysmoet
doen veronderstellen, dat het maer van eene gémeeite
hoedaenigheyd was.
Vóór wat het gespin en het geweéfsel betreft, hoéft hy
het vlas aen goede spinsters en het garen aen eenen goe
den weever toebetrouwd. Hy heeft hun geenen grooten
spin-of weefloon gegeévcn, maer toch genoeg om te loe
ven en mogten zy alle op diergelvke bedingen gestadig
werk hebben, wy zouden geene bedelary meer zien.
Wat men van de proef zeggen mag, M. Cans, hééft
vóór het geval de overtreffelykheyd van het handgespin
beweézen, en beweêrt, in alle gevallen, dezelve kouneii
staende te houden. Hy wilt zyne proef op alle manieren
vernieuwen, maer het ministerie, dat 80,000 fr. hééft
laeten verkwisten om een nutteloos en belachelyk onder
zoek (enquête) te. bewerken, hééft geene 200Ö fr. meer
gevonden om de proeven van M. Cans en zyne ntede-
maeten voort te zetten. M. Cans hééft aen den minister
voorgesteld van de lynwaeden met handgaren verveêr-
digd, van de mecaniek-lynwaeden te doen onderkennen
by middel van eenen stempel en hun op de merkten eene
byzondere plaets te doen houden, beweêrende dat deéze
eenige gunst zou vergenoegd hebben om onze oude vlas-
nyverheydte doen herbloeyën enveéle arme spinsters van
den bedelzak te behouden. En deéze eenige gunst, die
men moet oórdeelen dóór de gemeenstebiilykheyd niet
te konnen geweygerd worden, hééft den minister De
Theux durven van tier hand wyzen, zeggende dat den
stempel nutteloos en zelfs naedeelig aen de vlas-nyverheyd
zyn moest, naer alle waersehynelykheyd denkende dat
eenen verkoopcr, tot stand eener nyverheyd, het vermo
gen moest behouden om eenen eenvottdigen kooper te
bedriegen, met hem een meeaniek-lynwaed in plaets van
handgespin op te hangen.
Maer hoe is het mogelyk, zal men zeggen, dat het ga
ren met de hand gesponnen zou konnen beter zyn, en
dat het mecaniek garen in den koophandel duerder is?
Waer van kan deés verschil van prys voort komen ten
voórdeele van de mecanieke garens?
Ondersehevdene en verschillige oorzaeken, en wel
voórnaemelyk dry spannen t'saemenom het handgespin
te onderdrukken en het publiek te verblinden wegens de
weézenlyke weêrde van deéze twee voortbrengsels.
Deéze oorzaeken zullen wy in 'l vervolg onderzoeken.
Zal voortgezet worden.
den brenger tot den heelmeester. Ik zal deézen avond de mande
komen afhaelen, waer wilt gv thans dat ik myn pak afzette
Ridgway gelcydde den draeger In een kamertje dat voor ontlid-
cabinct diende, alwaer de mande wierd, neergezet.Den heel
meester nam derzelver inhoud en plaetste dien op de tafel.
Nooyt zag hv beter gespierde lidmaeten; het aengezigt van den
dooden was buytengewoón kalm; de gesloólene oogon zouden
hebben doen gelooven dat den veroordeelden natuei lyker wyze
gestorven was. Het kleur van den hals en der keêl was maer
weynig veranderd, de lidmaeten scheéneu niet téveel verslyfd
en niet tecnemael koud. Terwyl Ridgway zich over dit schoon
sujet verheugde, dat hy deszelfs borst aeudagtiglyk overlastte,
geloofde hy eene ligte klopping te gevoelen, en, de hand in de
samenvoeging der ribben plaetsende, ontwaerde hy dat het
leéven niet teenemacl den opgehangen veriaeten had.
Zonder te overleggen wat hy ging doen, opende hy daedelyk
eenen ader aen den arm des gerechtten, en het bloed, dat eerst
slegts bv druppel uyt de opening druypte, cyndigdemel ovcr-
vloediglyk te vloeyèn welhaest sloeg het hert regclmactig, en de
ademliaeling liet zich klaer hooren. Den heelmeester iie'tr het
hoofd van den schyndoodpn op, en het zelve tegen zyne borst
steunende, wagtte hy met angst den tiytslag deézer behande
ling af. Den misdacdigen opende eyndelyk de oogen, wierp
verwarde blikken rond zich, en dééd poogingen om te spreu
ken; maer zyne gezwollen tong kon niet eenen toon voortbren
gen. Ridgway verhaeste zich den lyder eenige lepels water te
geéven, enwelhaestwas deézen in staet van te spreéken.—iloc!
I)e staelszaekendes bestuers van Atbenen Griekenland
zyn vreédzaem. Den senaet en de kamer der vertegen
woordigers hebben schier eenpaeriglyk de adressen in
antwoord op de troonrede gestemd.
Men gelooft thans dat de ontknooping der zaeken van
Portugael als zeker mag beschouwd worden. Den mar
schalk Saldattha, hééft by Torres Vesdras het legerkorps
-van den generael Bomfim dal 3,500 voetgangers an 300
ruyters sterk was, aengorand en teenemael op de vlugt
gedreéven. Den slag hééft tot vyf tieren des avonds ge-
dnerd. Het getal doode is van wederzyds groot doch tot
beden onbekend. Bomfim, Ferd. de Villareal, den gene
rael Celestino, den graefvan Avila en met hun 200 offi
cieren, zyn krygsgevangen genomen; 1,200 seldaeten
van alle wapens, hebben zich overgegeéven. Den schat
van den staet is zoo verre uytgeput, dat de juweelen dei-
kroon reeds verpand zyn. Inde hoofdstad zyn meermaels
onlusten ontstaen.
Er komen bevelen te worden uytgeveérdigd waerby aen
alle vlugtelingen den ingang in Spaniën verboden word.
M. Oiozaga staetknndigen nytwykeling te Parys, in
Spaniën teruggekeerd, is aengchouden en naer Pumpc-
luna gelevd. Meteen passeport van d ii spaenschen Con
sul te Bayonne, is bv weer in vrylteyd geraekt.
Tydingen uyt lloiissotil, berigten dat de turksclie
I troepen dóór de Cezipis zyn verslaegen geworden. He.t
waer beu ik'.' stamelde den veroordeelden. Is 't eenen droom,
of wel heb ik gedroomd.... necn.'l is onmogelyk.... myne armen
zyn gebonden gewéést.... ik gevoel nog de koorde die my den
hals toevrong.... men hééft my iels over de oogen getrokken....
den planchcr is onder myne voeten geopend.,., en ik ben
neergestort....
Eensklaps eene stuyptrekking bragt geheel het lichacm in
bewcéging: zyne oogen hadden zich op de doodshoofden, been
deren en anatoinieke stukken die in de kamer op boorden ge
rangschikt waren, gevestigd. Genade! Genade! riep hy, ben ik
dan veroordeeld om lecvendig in stukken gesneéden te worden,
laet de wet zulke afschuwelyke lyfslraf toe Dit bloed dat
vioeyt, is myn bloed...'lis gy die bet vergiet. Hoe grooten dief
ik ook zy, héb ik nooyt het bloed myns gelyken vergooien, ik
ben toch geenen inoordenaer. Den rechter heeft van geene pyn-
bank gesprokendood my niet allengskeus... maer liever met
eenen slag.
Vrees niet, hernam Ridgway. Verre van u te willen pynigen,
't is ik die u kom te verlossen. Maer beweeg u niet, blyf in rust.
Indien gv geweld poogde te gebrnyken, indien gy 't minste ge-
rugl maektc, ik zou voor myne eygene veyligheyd gedwongen
zyn, u het leéven te beneèmeu dat ik u zoo even heb
wedergegeéven.
VerlostVerlostriep den ongelukkigen uyt; 't is dan
geene hersenschim, ik ben gehangen geworden; en men kan
my geen tweede mael ophangen voor de zelfde misdryven ab I
ah! ah!F.n eenen vreessclyken schaterlach dééd geheel het
