ZONDAG 51 JANUARY 1847.
EERSTEN JAERGANG. Nr 20.
AELST, den 30 January.
EENEN AVOND VAN JAN BUCKLER.
STAATKUNDIG 0VERZIGT VAN 22 TOT 29 JAN.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag end':e
dagteekening van den daerop volgenden Zondag.— Den pr, rr
inschrvving, by trimester, is bepaelü op 1 Ir. 75 c., die i,
annoncen op 15 centimen den drukregel. De personnel, die
voor een geheel jaer inschreven, mogen alle dry maemien 1
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad do n pi:.c -
sen. Indien iemand regtveerdige klagten ongegronde n lla
men in 'l algemeen belang te doen hééft, hy mag op ome r-
ty,Iigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaels in onx i -
nen verleènen en dezelve ondersteunen. Dit werkblr.' z
verder gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeèren mede te deelen, zullen gehevm ge
houden worden, len zy wy in regte gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle'artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
DEN DENDER-BODE.
Vervolg zie n' 19.
'T is alzoo, dat men in een smeekschrift van 17 April
1846, uyt Aelst, aen de volkskamer toegestuerd; deéze
plaets aentreft
l)e vlasny verheyd van de stad Aelst en haere menig
vuldige omliggende gemeentens bevind zich in eenen
voldoenden staet van voorspoed vóór wat de mededin
ging met den vremden raekt, en deézen mag men aen
het mecaniek garen, gezaementlyk met het handgespin
verweéven, toeschryven. Deés laetsle slach is nooyt te
Aelst veriaeten geweest, de met de hand gesponnen
garen-merkt deézer stad is altyd wel bezogt; talryke in-
koopen worden er weékelvks geóaen; het mecaniek ga
ren komt het handgaren te hulp; het eerste is onvermy-
delyk geworden, want zonder den voortgang, (sans les
progrès) zou den vremdeling ons op alle merkten ver
vangen etc.
Onze arme spinsters konnen maer 20 tot 25 centimen
dags winnen; in diergelyke omstandigheyd, is het niet
eene bittere beschimping de vlasnyverheyd in Aelst en
zyne omliggende gemeentens voor te draegen als zich in
eenen voldoenden staetvan voorspoed te bevinden
20 tot 25 centimen de helft te weynig om te leéven.
Nogtans het vrouwvolk spint en het manvolk weeft, en
zy moeten blyven spinnen en weéven, en waerom Om
dat men tot heden vóór Vlaenderen nog geene andere
nyverhevd bedenken kan.
Om de bedelary zoo veel mogelyk te verminderen
heeft men bynae in alle gemeentens, nyverheyds-comités
ingerigt; deéze willende de arme aen het werk houden,
geéven hun vlas te spinnen geen ander werk vindende
om hun binnen huyze bezigheyd te bezorgen.
De min behoeftige en de landbouwers in 't algemeen,
huyten den tyd dat zy op hunne akkerlanden eene dag-
huer konnen verdienen, spinnen of laeten spinnen, heb
bende liever iets te winnen, hoe kleyn het ook zyn moge,
als zonder eenige be;.igheyd den tyd over te brengen.
Alzoo is de merkt van Aelst altyd wel van liandguren
vóórzien, en groote aenkoopen worden er weékelyks van
gedaen. Maer het smeekschrift wilt den aftrek van het
handgaren aen het bestaen van het mecaniek toeschry
ven; het is in de mengeling van deéze beydc, het meca
niek garen die de mededinging met den vremden staende
houd. Nu dit is eene misgreep, die onze slaelsmannen,
die van de vlasnyverheyd geene kennis hebben, in doó-
ling zou konnen brengen, ten nadeele van bet land, ge-
lyk wy het klaer genoeg in onze voórige nummers heb
ben beweézen.
X Deéze mengeling van garen word zoodaenig gemeen
dat men op de merkten van Vlaenderen en wel voórnae-
inelyk op deéze van Aelst de zelve begint te onderstel
len; een lynwaed van zuyver handgespin word uytge-
maekt als of het van gemengeld garen ware en het eerste
kan geenen voórdeeligeren prys bekomen dan het twee
de. 'T is alzoo nog voórnaemelyk dat onze oude en op-
regte vlasnyverheyd naer verdiensten niet meer beloond
word, en dat onze arme spinsters niet meer konnen
winnen om te leéven.
Maer indien het handgespin beter is, indien het daerby
nog beter koop is, hoe komt het dat de weevers zoo
dikwils mecaniek garen gebruyken om hunne keting te
verveêrdigen
De weevers even als onze spinsters zyn gemeenelyk
arm. Eenen weever kan aen vyf spinsters werk leve
ren, en vyf spinsters worden zelden in een huysgezin ge
vonden; hy moet dus een deel van het garen koopen;
koopt hy net op de merkt of van eene spinster, hy moet
het met gereede penningen betaeien, en hiertoe ontbreé-
ken hem dikwils de middels. Hy gaet vervolgens, om
niette moeten ledig blyven, het garen dat hem ontbreekt
in een magazyn van mecaniek garen zoeken, alwaer hy
het op borg verkrygt. Hy haelt daer, by voorkeur
de scheêrte om dat deéze byzondere hoedaenigheden
vereyscht; het garen vóór eene scheêrte moet elfender
zyn en behoorelyker gedraeyd dan wel vóór den inslag,
zoodaenig dat alle spinsters met gelykelyk bekwaem zyn,
om goeden scheêr-draed te spinnen, 't geen te wege
brengt dat eenen weever die zelfs de noodige penningen
bezit om alles gereed te betaeien en zich op de merkten
te gerieven, niet altyd op eenen merktdag de verzogte
hoedaenigheyd en de noodige hoeveélheyd tot eene
scheêrte, konnende vinden, zich ook al naer het magazyn
van mecaniek garen begeéft.
Al deéze beweégreden^gevoogd by het denkbeéld dat
Jan Buckler was eenen der beroemdste opperhoofden diër
henden die dóór de lange oorlogen van Vrankryk met Duytsch-
land b< g instigd, zich op de grenzen hielden, van d'eene streek
naer d'aadere trokken, de kasteelen plunderden, de boeren met
geweld geld afpersten en de sloulmoedigheyd zoo verre dreé-
ven, dat zy meermaels geheele gemeentens bezet hielden en er
gerustelyk schattingen ligtlen. In 1779 geboren, Buckler was
nauwelyks 16 jaéren oud toen hy ten gevolge van eenen twist,
het vaderlyk buys verliet, en zich in eene diër benden wikkelde
Slwaer hy eerst zoo veel bchendigheyd en stoulmoedigheyd
toonde, dal hy er welhaest het opperhoofd van wierd.Van toen
ufnamhy den naem \znSchinder-Hanz of Jan den Vilder, naem
dien hy maer al te wel verdiende dóór zyne vreesverwekkende
vrcedheyd.
Jan den Vilder ondertusschen, had vriendschappelyke betrek
kingen met het opperhoofd eener andere bende, Pier den Zwar
ten, aengeknoopt; in de groote gelegenheden, als het er op aen-
kwam. B. V. om metgeweld de zwakke bezetting van 'teen of
ander stedeken te overrompelen, vereenigden zich de twee ben
den en werkten tesaemen; vervolgens, als den goeden uytslag
haere onderneéming bekroond had, wierd den buyt gedeeld en
zy scheydden zich.
Op zekeren dag, was Pier den Zwarten Jan den Vilder in des-
zelfs kantonnementen omtrent Limburg, komen bezoeken na
dat deézen met zynen vriend goede cier gemaekt had, zegde hy
de vermengeling van garen zyn lynwaed zal onkennelyk
inaeken en dat hy het alzoo zal konnen verkoopen vóór
een lynwaed van zuyver handgespin, doen hem het me
caniek gebruyken.
Het smeekschrift duyd eyndelyk het mecaniek garen
aen, als eenen voortgang die wy moeten involgen, zoo niet,
dat den vremdeling ons op alle merkten vervungen zal.
Alzoo, eene nyverheyd die men bezit, eene nyverheyd
ulgemoenlyk gezogt, eene nyverheyd welkers overtrell'e-
lykheyd nog nooyt is betwist geweest, met eene gelyk-
slachtige nyverheyd, doch welkers voortbrengsels legt er
?jyn, vervangen, om aen de vremde volkeren de evenweé-
zenlyke voorwerpen die zy zelve maeken of binnen wey-
nige jaeren maeken zullen te konnen leveren, is in d'oogen
van de opstellers van het smeekschrift eenen voortgang,
(un progrès zou het niet eerder vóór iets slegter dan
eenen agter uytgung moeten gehouden worden?
Zal voortgezet woorden.
hem. Nu dat wy wel gemiddagmaeld hebben, wil ik u laeten
avondmaelen met de schoonste vrouw die men gezien hebbe.
'T is dan met de weerdin uyt den rooden Arend, de schoonc
Margriet Biauck'?Iloe eene oude herberg-meyd?... Voor wien
aenziet gy my? Op myneziel, 'lis melde barrounesvan Walsiad
dat ik u wil doen kennis maeken. Het gaet avond worden, en "l
kasteel is wel dry ueren van hier gelegen; maer, met goede
peérden is deézen afstand welhaest afgelei d. Vertrekken w y dus.
'T was midden september, de twee baenstroopers kwamen
ten 8 ueren te Walstad aen. Jan belde aen de poort van 't kas
teel, die aenstonds geopend wierd, en eenen knegt kwam aen
de bezoekers vraegen wie zy waren en wal zy verlangden.Wy
willen hier binnen.Maer mynheeren, hetzou ten minsten be-
taemen dat gy my zegde wie gy zyt; ik zou dacdelyk naer de
bevelen van Ml den baron gaen vraegen, ch...Nieuwsgierigen
babbelaer riep, Jan uyt, 't is reeds de helft te veel; en geruste
lyk een pistool uyt zynen gordel neémende, verbryzelde hy het
hoofd van den ongelukkige!) knegt, trad met zynen vriend bin
nen, en beyde hel voorhof overgetrokken, kwamen zy aen de
binnendeur der wooning. Alsdan kwamen verschcyde knegten
toe geloopenJan zegde hun: Gaet den baron en baronnes be-
rigten dat den heer Jan den Vilder met zynen doórlugtigen
vriend, Pier den Zwarten, met hun w illen avondmaelen.
Nauwelyks hadden de huyskuegten de twee zoo gekende als
vreesselyke naemen hooren uytspreéken, of zy yldcn naer bin
nen; eenige verschoólen zich op de zolders; de minstbevreesde
gingen hunnen meester waerschouwèn die, zoo als liet den on-
beschroomden baenstrooper vóórzien had, met de barounesaen
M. den hertog van Pasquier hééft aen Z. M. den ko
ning der Fransche, leézfng gedaen van het adres, in haere
laetste vergadering dóór de kamer aengenomen.
Het Spaensch ministerie hééft zyn ontslag gegeéven.
M. den hertog van Sotomayor, gemaetigen staatsman, is
belast met de opvorming van een nieuw ministerie.
De provincie van Navarra is in volle gisting. Te Pam-
peluna, Estelia, Talulla hebben de recrueten, dóór aen-
hitsing zegt men, van Carlistischeagenten, eenen opstand
gewaegd. De gewapende magt lieéft er moeten tusschcn
komen en er is bloed vergoóten.
Thans word geleugenstrafthet geen wy benevens meest
al de nieuwsbladen betrekkelyk de Miguëllisten en libe-
raele van Portugael gezegd hebben. Deéze hebben zich
niet vereenigdzy hebben slegts beloofd ten aenzien van
elkander onzydig te blyven; en alleenelyk tegen den ge-
meenen vyand te werken.
Zie hier in weynige wóórden den toestand ten aenzien
latei was. Wy zyn verloören, riep den baron uyt; de twee ben
den omringden reeds liet kasteel. Egter stond hy op en vlóóg
naer de deur zyner kamer om zyne wapens te haelen; maer, op
dit oogenblik traden de twee bandieten binnen.
Derangeer u niet M. den baron, zegde Jan; gebueren on
dereen hoeven geene komplimenleD te maeken. 'T is darrein
dat ik de vryheyd genomen heb van met mynen vriend u hei
avondinael te komen vraegen. Vervolgens tot de baronnes nae-
derendediedoór den schrik als 't wareop haeren stoel genageld
was, groette hy deéze en wilde haer de hand drukken. Al deéze
redevoeringen zyn onnoodig riep hun den baron, zich tusschen
den roover en zyne vrouw stellende; wy weelen wat gy hier
komt haelen; welk rantsoen vraegt gy?
Gy zyt zoo haeslig, M. den baronals 't u belieft, man, wy
zullen "alles op zynen tyd verrigten. Gedoog dat wy eerst onze
hulde aen M°". de baronnes bewyzen.
Den baron bezat zich zeiven niet, hy vrong de handen,
en verroerde zich niet.
Vriend Pier, hernam den Vilder, zich lot zynen gezel
wendende, M. den baron schviil eene les van welgemanierd-
heyd noodig le hebben; gy gaet my het plaizier doen hem
eene te helpen geéven.
Daedeiyk greépen zy den armen baron vast; den Vilder
trok eene sterke koorde uyt den zak, en, in weerwil des hevige»
wederstands, was den heer welhaest aen eene venster gebon
den. Vervolgens hunne hoeden afneémende, groetten zy d*
baronnes mei eene diepe buiging; alsdan milderde Jan en
groette haer andevmael haere oe hand tegen zyne lippen druk-
