ZONDAG 14 FEBRUARY 1847.
EERSTEN JAERGANG.— N 22.
AELST, den 13 February.
algemeen staetkundig overzigt.
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der
inschrvving, by trimester, is bepaeld op d fr. 75 c., dien der
annoncen op 15 eentimen den drukregel. De persoenen die
vóór een geheel jacr inschrvven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaèt-
sen. Indien iemand regtveerdige klagten of gegronde rekla-
men in 'I algemeen belang te doen hééft, by mag op onze onpar-
tydiglieyd rekenen; aen deéze zullen wy plaels in onze kelon-
nen verleencn en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verdergewaegen van alle brochneren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De nacmen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeéren mede te deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe Ie
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CUIpOt aUÜM.
DEN DENDER-BODE.
Vervolg en eynde.
Het Spaensch gouvernement komt thans evndelyk uyt
zyne ministerieéle crisis te geraeken; maer, zich inbeel
den dat het thans bestaende op vaste gronden rust, ware
zich bedriegen. Hoe hoog men de bekwaemheden van het
nieuw ministerie ook verhelle; welkdaenige loftuytingen
men de koningin wegens het gebruyk haerer konmglyke
voórregten ook toezwaeye, is het sterk te betwyuelen
dat de eendragt er lang in heersche. Het ministerie is
immers uyt te véél verschillige denkwyzen opgevormd;
schier eikeparty der kamers is er vertegen woórdigd, en,
in deézer voege aen alle denkwyzen willen voldoen, dient
slegts om aen 't gouvernement zyne kragt te beneémen.
Of wel 't is onmogelyk van anders te handelen, en ditbe-
wyst de beknelling des lands, ofwel 'l is den weg baenen
aen m meer constitntionneél of voóruytgaende ministe
rie. Den tyd zal veel leeren; want nergens bestaet er een
in denkwyzen zoo verschillend cabinet. De voórnaeme
oorzaek deézer kwael, is de vrees van den burgeroorlog
in Cataloniën te zien ontvlammen. Spaniën zal dus nooyt
eenen waeren vrede genieten zoo lang Albion vóór het
zelve tot sloókplaets van samenzweêringen dóór de aen-
weézigheyd der aenhangers van de Monte-Molin ver
strekken zal.
In Portugael is het eene willekeurige worsteling met
de Charte. Welken uytslag dien tweevoudigen burger-
kryg in welken dry partyën de Miguellisten, de Progris-
sisten en Rogalisten, tegen elkander geduerig gewapend
zyn, zal opleveren, is moeyelyk te zeggen. Eene dier on-
vërwagtte gebeurtenissenzal noodig zyn om een eynde
aen diedrukkenderegeéringsloosheyd te stellen. Het 'geen
wy egter weéten, is dat de koningin alle geldelyke bron
nen uytput om zich aengangers te maeken en haer leger
te onderhouden. Men zegt zelfs met zekerheyd dat zy,
de onmogelykheyd ziende van langei-dien staet van zaë-
ken te behouden, de gewapende tusschenkomst van Enge
land gevraegd heeft. Ondertusschen kan de inwilliging
diër aenvraeg de vreesselykste gevolgen vóór den alge-
meenen vrede van Europa na zich sleépen; want, bemoeyde
Engeland zich in Portugael, wat zou er Vrankryk belet
ten de zaek van Spaniën te ondersteunen
Zwitserland is geduerig in beweéging als boven eenen
vuerberg altyd gereed om uyt te bersten, waervan eiken
stroom de zyde eens regeéringsvormskan veranderen.Dit
is welligt het land van Europa waer gemakkelykst eenen
opstand kan onstaen, doordien geenen staet uyt zoo me
nigvuldige alle d'een van d'andere onafhanglyke regeé-
ringen is samengesteld, en die slegts samenspannen dan,
wanneer de algemeene belangen bedreygd zyn. Elk kan
ton bestiert zich volgens zyn goeddunken, dus dat er
geene eenheyd van regeéring bestaet. Men begrypt dus
gemakkelyk hoe weynig er noodig is om 't een of't ander
diër bestieren neer te vellen, alwaer tegenovergestelde
partyën elkander geduerig bewaeken. Wy hebben gezien
dat de radicaele te Geneven gezegevierd" hebben, en de
vatholyke te Eribourgheen of morgen zal het misschien
de beurt der liberaele zyn.
Vervolg zie n' 20.
Wy hebben in onze voórige artikels beweézen de over-
(refTclykheyd van ons oud handgespin, en de noodzaeke-
lykheyd van het zelve te bewaeren, te ondersteunen en
aentemoedigen, willen' wy naë weynige jaeren nog eene
die lynwaed uyt het land voeren.
Wy hebben aengednyd hoe en op welke wyze de on
derdrukking van het handgespin bewerkt word.
Er staet nu t'onderzoeken welke middelen men, onder
de onbepaelde vryheyd van handel en nyverheyd die wy
beleéven, gebruyken kan om onze oudevlas-nyverheyd te
doen herleéven.
Den voórnaemsten is, volgens ons, de lynwaeden van
zuyver hand-gespin van de geénemet mecanik-garen ver-
veêrdigd duydelyk te doen onderkennen, en hoe? mits de
eerste dóór eenen stempel te doen kenmerken.
Maer hoe zal deézen stempel gemaekt zyn hoe zal hy
worden toegepast
Hier op zal men waerschyuelyk onderscheydene ge
voelens ontmoeten, wy zullen dieshalven de onze ook
voorbrengen.
Iedere gemeente, alwaer handgespin verweéven word,
dient zich van eenen stempel te vóórzien, op den vóór
kant draegende de wóórden zuyver handgespin,' met den
naem van de gemeente en van het Rvk Helgiën.Deézen
stempel zal op stael gegraveerd zyn, en op een dobbel
aeneenhangende plaetjen lood, dat het lynwaed omvan
gen zal, geprint worden, indervoegen dat het merk er
zich niet kan van losmaeken. Op den agterkant zou het
plaetjen het jaergetal, en ook den numero van het lyn
waed draegen, die er met afzonderlyke op staele priemen
gegraveerde cylfers, zouden worden opgeslaegen. Wy
voegen er den numero by, om het lynwaed en den weever
te doen kennen, vóór net geval dat men eenig bedrog
ontwaeren mogt.
Het gemeentebestier zou vervolgens eene commissie
benoemen van dry trelfelyke en ervaerene weévers, die
het garen kennen en konnen onderscheyden, en welke
met de stempeling van het lynwaed van zuyver handge
spin zouden gelast zyn.
Eyndelyk den weever een lynwaed van zuyver handge
spin willende maeken, en hetzelve mét den stempel doen
bekleeden, zal hier van aen de commissie kennis geéven,
welke zich, of met het scheêren of nae dat hy er eene elly
of twee zal opgeweéven hebben, te zynen huyze zal be-
weégen, en nae zich overtuygd te hebben dat alles zuy
ver handgespin is en dat het gelyk geschoóren is, zal zy
op den uyteynd van den eenen kant haeren stempel slaem
Nu, het lynwaed afgeweéven zynde, zal de commissie
zich weer ten huyze van den weever begeéven en-, nae.
een tweede onderzoek, alles egt bevonden hebbende, zal
zy op den uyteynd van den anderen kant haeren zelfden
stempel zetten.
De commissie zal wyders eenen regis! >r hebben genu-,
meroteérd en geparapheérd dóór den borgemeester ot
secretaris, waer op zy met jaer en date, haere stempe
ling, den naem en voornoem van den weever, alsmede
den n' van het lynwaed, zal aenleekenen.
Deéze commissie dient eene vergoedenis te bekomen,
welke dóór de gemeente of dóór de weevers dient betaeld
te worden. Ons dunkens zal eiken weéver geèrne vyflig
centimen betaelen om zyn lynwaed van zuyver handge
spin met de voorgestelde bezegeling bekleed te zien, en
de vergoedenis van de commissie zal toereykende zyn.
Dat het staetsbestuerden stempel, en de cyffer priemen
bezorge, de gemeentensde registers en de loode plaetjes,
en de stempeling zal zonder eenigen acnzienelyken on-
kost verweézenlykt zyn.
Om den stempel van alle naemaeksel te bevryden en
zyne toepassing van alle bedrog, zon deéze stempeling
dóór eene wet moeten geregeld worden, straffen voór-
schryvende tegen de overtreéders.
Deézen middel is den eenigsten om onze oude vlas-nv-
verheyd, het handgespin, van de nieuwe, het mecaniek.
te onderscheyden, en den koopman tegen alle dedrog te
verzekeren. Daer by zal hy haere byzonderheyd op de
vreinde merkten doen kennen en haeren ouden roem te-
j rug doen krygen. Hy zal onzen uytvocr begunstigen en
staende houden, want het is in de byzonderheyd, van onze
voortbrengsels dat onze eenige hóóp van verzending vóór
liet toekomende gelegen is. En inderdaed, mogtenwyons
handgespin teenemael laeten vernietigen, en niets meer
dan mecaniek-lynwaeden te verzenden hebben, alsdan
zou het denvremdenvolkomenlyk gelyk staen, ot hy zyne
lynwaeden van Engeland, van Vrankryk of elders trekke,
dan wel van belgieu, mits het verschil van de hoedaenig-
heyd alleen den oorsprong van een goed kan doen opzoe
ken, en aen het een of ander land den voorkeur geéven.
Onder deés opzigt is het vóór geheel het koningryk eene
noodzaekeiykheyd van het handgespin te ondersteunen,
maer hoe dringende word deézen onderstand niet, als
men denkt dal hetbestacn der twee volkryksle provinciën
•er van afhangt
Andere middelen van onderstand konnen hier nog
wórden bvgevoegd zonder onze onbepaelde vryheyd te
kwetsen. Van deéze zullen wy verders handelen.
Zul voortgezel worden.
Over eenigen tyd kondigden wy eenige ons toegezon
dene nationaele vraegen af betrekkelvk de berooving der
i ygonschappelyke hoedaenigheden .van den belgisehen
Leeuw, eri de iteérveiling van den vryheydsboom etc..
thans ontvangen wy uyt Braband andere gewigtige vrae
gen, die Wy hier afkondigen, zie ze hier
Op wiens bevel verstoot men de schoolmeesters die
voortvoeren in onze egt vlaemselie moedertael aen de
vlaemsche jeugd te onderwyzen
Op wiens bevel begunstigt en bevoordeelt men, in Bel-
geniaml, de hollanders en andere hollandsche Belgen,
die ons vaderland met hollandsche of nederduytsche
boekskens opproppen
Op wiens bevel vertaelt men het bestierend memoriaeI
der provincie Braband, en schier al de plakkaeten, uyt
de ministeriën voortkomende, in het hollandsch
.Op wiens bevel vertaelt men de belgische wetten in
het hollandsch, Vremde tael welke niet eenen Belg ver
stoei? (Dit bekennen zelfs leden der bxjhlyvende Depula-
tte van Braband, en der volksvertegenwoordigers-kamer).
Op uriens bevel roeden de schoólopzienders zoo vue-
riglyk de buytenondeiwyzers het hollandsch aen
Óp wiens bevel eyndelyk, word onze schpone en ryke
•vfaémsc'hë nationaele moedertael zoo deêrlyk verwarden
ons openbaer ondèrwys zoo schrikkelyk verbrod, ver
scheurd en verknoevd
Indien de letterkundige maetsehappy die ons deéze
vraegen toestiert hierop eene antwoord vergt, zal den
Denker-bode een enkel vraegsken doen dat eene beduy-
dende antwoord in zich zeiven bevat. Dan, dóór wiens
toedoen worden die geéne welke eene volkomene regeé-
ringslooshevd in onze taelwetten gebragt hebben, en
aldus het eênig teeken dat er van onze vlaemsche natio-
naliteyt overblyft schandelyk verroeden en verkogt, dóór
wiens toedoen, vraegen wy, wo, den die met kruyssen,
linten, titels en andere weêrdigheden vereerd?
Zommige onderwyzers die aen ons blad verkleefd zyn.
beklaegen'zich deêrlyk over de wellekeurigheydder school
opzieners, en vinden geene uytdriikkingcn'sterk genoeg
om de verwarring te schandvlekken die deéze nuttelooze
en geldverslindende mannen in het onderwysder moeder
tael en in derzelvcr nytspraek met geweid indringen
Evlaes zeggen zy, men kent de geslachten niet meer,
men is onweétend in de 'nytspraek, men mengt alles on
dereen. Wv 'roeden' onze geagte onderwyzers aerf zich
tegen die mannen kragtdaediglyk te verzetten, en als men
tegens hun willckcuriglyk zou 'te werk enen, zich byeen
te verzaemelen en eene petitie tegen die budjetvreéters
uaer de kamers te zendener zyn toch nog mannen die