m
ZONDAG 21 MAERT 1847.
EERSTEN JAERGANG. W' 27.
AELST, den 20 Macrt.
STAETKUNDIG 0VERZIGT VAN 12 TOT 19
MAERT.
t Volk,
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagleekcning van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der
inschrvving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 75 c., dien der
annoncen op 15 centimen den drukregel. De persoonen die
voor een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand réglveêrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen heeft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen \vy plaets in onze kolon-
nen verleencn en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle brochucren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemeu der persoonen die ons eenige
stukken zouden hegeéren mede te doelen, zullen gehcym ge
bonden worden, ion' zy \vy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld ele. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CUIQUE sural.
DEN DENDER-BODE.
BER1GT.
De persoonen die vóór den aenstaenden trimester aen
den Dender-bode inschryven, zullen van heden tot den 1"
Zondag van April, ons blad kosteloos ontvangen.
Vervolg zie n' 26.
Mogt het staetsbestier vóór eenig grootsch en lieylzaem
ontwerp vatbaer zyn, liet zou niet wagten diergelyke
middelen vóór te draegen en te bewerkstellingen, of, kan
het betere vinden, deéze vóór te brengen en te doen
geldenhet. heeft immers van over lang gezien dat de
bedelary onverdraegzaem is geworden, en dat er men-
schelyke paelen moeten aengesteld worden, wilt men
het land van zynen volkomen ondergang bevryden.
Maer op het bestaen van den armen denkt men niet,
want zouden er eenige, even als wy, voorstellen tot on
derstand van den armen doen, waer uyt den ryken
tevens geene daedelyke voordeden trekken kan, al deéze
worden van der hand geweézen, en gemeenelyk onbe
antwoord gelaeten. Onze nietiwsblad-schryvers zelf, in
plaets van ze te ondersteunen, maeken er geen ge-
waeg van.
Alzoo vind men geene egte voórstaenders van het
handgespin, om dat hier dóór de ryke mecaniek spinners
zouden konnen verliezen.
Alzoo vind men die nieuwe weefgetouwen waer op
men twee lynwaeden of meer te gelyk weéven kan, en
die nieuwe spinnewielen waer op men mét twee tuyten
of klossen spint, in weerwil hunne naedeelige gevolgen,
vóór de vlasnyverheyd en het bestaen der arme, zoo wy
reeds beweézen hebben, ophelderen, en hemel hoog
verheffen om dat de vernuftige uytvinders, maer niet den
algemeenen armen, hier dóór een zeker voordeel be
komen.
De duerte der leévensmiddelen is eene ramp die alle
menschen moeten wenschen te zien verdwynen maer
waeront al die eenpaerige eysschen om de rechten op
den invoer van het hollandsch vee af te schallen om
den prys van het vleesch te doen daelen vóór den ryken,
want, hoe goed koop het worden kan, en hoe zeer men
het ook zou mogen wenschen, zal het nooyt in het be-
reyk van den armen komen, zoo lang deézen geen werk
krvgt en geld kan winnen.
Wy hebben of hadden eene allerschoonste gelegen-
heyd om den armen werk en een bestaen te verschaffen,
en ter zeiver tyd aen den staet weézenlyke voórdeeien
by te brengen, dóór het beploegen en vrugtbaer maeken
onzer heyden, in de Kempen, de Ardennen en West-
Vlaenderen gelegen, mits den staet in het bezit te stel
len, van alle die tot heden, onvrugtbaere landeryën, en
aldaer ten koste en ook ten profyte van den staet, kolo
niën of volkplantingen op te regten, alwaer een groot
deel onzer arme zouden worden opgenomen, en een
treffelyk bestaen konnen winnen.
Men wilt heden niet meer dat den staet nog goederen
bezitte, die men als in dooderhand beschouwen moet
men wilt alles verkoopen en in den handel brengen; men
wilt alles doen grondlasten betaelen en successie- en mu
tatie-vechten doen gelden, alles moet in handen van by-
zondere gesteld worden; het gevolg der verkooping of
vervremding onzer domeynen heeft by onze opperbe
stierders de oogen nog niet geopend. Vóór de regeéring
van Willem, de domeynen van Belgiën bragten zeven
millioenen franken op; zy zyn alle, weynige uytgezon-
derd, verkogt of vervremd, het geld is opgeëéten en den
staet geniet er de grondlasten etc. van, misschien het
vyfde van 't gcén hy er voórtyds van trok.
Den minister heeft aen de kamers een wetsontwerp
voórgedraegen en 't zelve weéten te.doen aenneémen,
om al de heyden in 't bezit der genieenten, le verkoopen
en aldus in handen van bezondere te stellen, met dit
voórdagt of onder dit voorwendsel, van de zelve te doen
beploegen en vrugtbaer te maeken.
Dit ontwerp is heviglyk betwist geweest, en vóór wat
ons aengaet, wy hebben met hertzeer zyne goedkeuring
gezien, als uyt de wet meer naedeel dan voordeel ver-
wagtende.Enmderdaed, gelyk ouderscheydeneredenaers
beweerd hebben, veéle inwooners vinden in die gemecue
goederen middelen van bestaen, welke hun zullen ont
nomen worden, zoo haest zy in handen van particuliere
zullen gebragt zyn. Wat voordeel zal er de gemeente
van genieten? Niets opbrengende, zullen ook die heyden
vóór eene onbeduydende som verkogt worden, "het wey-
nig dat zy er van trekken zal, zal worden opgeëéten, en
weynige jaeren naedien, van luiere heyden en haer geld
ontroofd, zal zy alieenelyk haeren armen behouden
hebben.
Het oogwit is de heyden tc doen beploegen en tot
vrugtbaerheyd te brengen, maer leert de ondervinding
niet, dat het vrugtbaer maeken van heyden grootc kapi-
taelen vereyseht en daerbynog aenhoudendheyd en moed'!
Wy hebben onze Trappisten, die zich in de heyden heb
ben neergezethen ontbreékt noch aenhoudendheyd
noch moed, maer hen ontbreéken de kapitaelen, en den
voortgang die zy in het beploegen doen, is tot heden
maer zeer gering.Zullen bvzondere, in het bezit van
die heyden gesteld, die taek beter ten uytvoer brengen
zullen deéze daer aen de noodige geldsommen offeren,
dikwils grooter als de weerde van den grond wanneer
hy tot de gewenschte vrugtbaerheyd zou gebragt zyn
Niemand zal deéze landeryën aenkoopendan om er vóór-
deel uyt te trekken zoohaest ecnen byzonderen er van
zal zyn in 't bezit gesteld, zal er geenen armen eene
koey, geyt of schaep meer mogen laeten op weyden,
geene roede pataten meer mogen planten of rogge zaeyën,
zonder oenen grond-cyns aen den eygenaer te betitelen.
Zal deézen cr eene hoeve op bouwen, den eenen pagl
vóór, den anderen nae, zul er zich komen op ru
ren, vóóraleer de landery tot vrugtbaerheyd zal gel
zyn. Vind den nieuwen eygenaer er te véél moeten
te steéken 0111 zyne gekogte heyden tot beploeging en
vrugtbaerheyd te brengen, hy zal ze laeten vaeren, even
gelvk onze eygenaers van Santo-Thomas met. hunne ko
lonie doen, nogtans er den eygenaer van blvvende en de
bewooners kwellende tot dat het staetsbestier hem er op
zyne beurt wederom zal van onteygend hebben.
Daerenboven, veéle van deéze heyden zyn, in den slaet
waer in zy zich bevinden, niet vrugtbaer maekelvk. Om
zelfs eenigzins konnen verkogt te worden, zou men, voór-
loopig de eene moeten konnen overwateren, de andere
droog laeten, verdere uytwegen bezorgen etc. en dit
alles stelt men vóór ten koste .van den staet te doen.
Deézen hééft reeds groote sommen aen een canael, vóór
de Kempen besteed, dat ook de overwatering vóór oog
wit had. Daer is vóór f847 eene som van 800,000 fran
ken gestemd, vóór de wateringen uyt te breyden en nut
tiger te maeken, men hcéft gevraegd een deel van deéze
som te besteéden om het vry geweyd in West-Vlaende
ren droog te trekken. De heyden van de Ardennen ver-
eysschen uytwegen etc. mogt den slaet alle de noodige
werken doen verrigten 0111 de heyden voórdeeliglyk te
doen verkoopen, en zyne uytschotten op de koopsommen
verhaelen, er zou vóór de onteygende gemeenten niets
overblyven. Kan ooyt een dergelyk ontwerp als voór-
deelig of nuttig vóór liet land beschouwd worden
Zal voortgezet worden.
Geheel het Spamsch ministerie hoéft zyn ontslag in
d'handen der koningin gegeéven, om dat 11. 31. gewey-
gerd had den generael Breton af te stellen het ontslag
is niet aenveérd geworden. De koningin hééft toegfstaen
Brelon dóór den gererael Pavia, in Cataloniën te ver
vangen. De Montemolinisten worden hoe langer hoe
stoutmoediger zy overvallen weörloozc stedekens
maeken zich meester van wapens en andere oorlogsbe
hoeften, ontvremden fondsen en vervolgen de partvgan-
get's der koningin, zy scheyden zich uyt een wanneer zy
eenig geroer v:m den kant der koninglyke ti oëpen onl-
waeren, immers, zy verontrusten geheel Cataloniën. Te
Sarragossa is eenen opstand uytgeborsteneen lierhaeld
geroep van lcéve de Constitutie van 1857, leéve de vry-
Iteyd, leéve Espartero etc. is met groote moeyte dóór de
gewapende magt beteugeld geworden.
Twee gevegten hebben tussehen de opslandelingeu
en de koninglyke troepen in Portugael plaets gehad in
welke deéze laetste.de overhand behouden hebben.
Den marschalk Saldanha hééft rigling naer Oporto
genomen.
T is niet slegls tegen de Fransche dat Abd-el-Kader
den oorlog voert, zomntige Murrokaensche stammen zyn
hem thans vyandig geworden. De troepen van den Emir
zvn in Marokko aengelast en hebben een vyftigtal mannen
vcrloórcn. Deéze daedzaek word als allergewigtigst aen-
zien, sedert dal de Fransche in Afrika bezittingen hebben.
De dagbladen bcrigten niets stellig over de zaeken
van den Mexico en der Vereenigde Staeten, Men verze
kert dat het Amerieaenseh bestuer voórneémens is zyne
onkosten te verminderen en zich bv verdedigingsmidde
len te bepaelen.
Versehevde gevegten hebben tussehen de Russen en de
bergbewooners plaets gehad. Van wederzyds zyn de
verliezen groot geweest.
In ons voórig N' beloofden wy een woord over wylen
M. Willems, dien wy, volgens den liefhebber van diep
uyt Borsbekc, gehoond hebben. Indien wy deéze gele-
genheyd te baet neémen om hier eenen brief van
dien overbidden letterkundigen af te kondigen, 't is slegls
om te antwoorden aen de ligtzinnige uytdaeging van een
manneken dat zon beter doen zien met copiëéren van
koop-kontrakten en verhtterings-voórwaerden dan met
gazetsehrvven bezig te houden. Het is een ieder bekend
dat wy geene stapels boekwerken ten voórdeotc van ons
stelsel' hebben by te brengen; maer de gezonde reden, en
een enkel boeksken ltoe kleyn het zy, zal geheele hoopen
schriften vervangen, om den onpartvdigen leézer te doen
zien, wie van ons cenc verstaenbaere en beschnefde tael
schryft. Wy bedoelen de Verhandeling over de Vlaemsche
tael dóór den heer Adv. Van den Bossche; en zie hier,
wat er wylen 31. Willems op zegde:
MVNT1EEB
Ik heb uwewelgeschrevene verhandeling over devlaem-
sche tael, onder geleide van uwen brief, zeer wel ontvan
gen en met aendacht gelezen. Het exemplaer, bestemd
voor prof. D'Hulster, thans overleden, heb ik de vryheid
genomen aen de letterkundige maetscTiappy, dragende
tot zinspreuk de tael is gansch het Sglk, te Gent, toe Iq
