V
ZONDAG 25 APRIL 1847.
EERSTEN JAERGANG. N1' 32.
AELST, den 24 April.
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den dacrop volgenden Zondag. —Den prys der
insehrvving, by trimester, is bepaeld op I fr. 75 c., dien der
annoncen op 20 cenlinten den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inschreven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand reglveèrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen hééft, bv mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
vorder gcwacgen van alle brochucren, schriften, boeken, prin
ten, ete. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naeinen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeèren mede te deelen, zullen geheym ge
bonden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geenc stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CUIQUi: Sli LSI.
DEN DENDER-BODE.
ARMOEDE EN HÜIJPMIDDEES.
Vervolg, zie N° 29.
In'de netelige omstandigliedon waerin wy ons bevin
den. wekt liet onderhoud van den armen dé voórnaetne
aendagt op van allen welpev/.enden mensch. Iedereen
ziet de volkomene onmpgelykheyd van niet enkele aelmoe-
sen in de noodwendigheyd onzer behoeftige te voorzien,
en het getal moet jaerlyks nog aengroeyén, indien men
geene kragtdaedige middels bewerkstelligt om hun werk
te bezorgen en den kost te laeten winnen; en welke voór-
deeligcrc gelëgenheyd kan er zich ooyt aenbieden ais de
beploeging onzer heyden
Deéze beploeging is ook het oogwit van ons ministerie,
maer het wilt zo. alle verkoopen en in handen van by/.on-
dere stellen. Zal dit ontwerp aen onzen ledigen armen
werk verschaffen en een bestaen bezorgen? Zal het aen
de genieenten, die er in 't bezit van zyn voordeel by-
brengen? Zal het tot cenig nut van den staet strekken"?
Agtbaere volksvertegenwoordigers hebben met veéle re
den beweerd, dat de gedwongene onteygening, zoo de
wet voorsdiryft, de arme van de gemeenten, alwaer die
gronden gelegen zyn, van hun ltedendags bestaen beroo-
ven zal. De gemeente zal er een weynig geld van
trekken, 'tgeén op eenige jacren zal worden opgeëéteri,
en alsdan zal zy armer zyn dan Ie voóren; den staet om
ze tot de beploeging bekwaein te maeken, heeft reeds
groote en kostbaere werken doen verriglen, en andere
zullen nog moeten worden ten u.ytvoer gebragt, alle ten
koste van den budjet, ten koste van geheel liet land,
maer ten voórdeele van wie? ten voordode van de koo-
pers, of ten voórdeele van die opgeregte naemlooze
maetseliappy die ze misschien alle zal inkoopen. Valt de
onderncéming wel uyt, de inaelsehappy of de koopers
zuilen er alleen de vrugtcu van genieten, daer het land
de twee derde der bekostingen zal hebben gedraegen
valt zy slegt uyt, men zal de onderneémingen laeten
vaeren, en heyden zuilen lieyilen blyven. Voor wal het
werk van den armen aengaet, men zal liet handwerk zoo
véél mogen bezuynigen, men zal maer de hóognoodige
werklieden gebruykeu, den hondersten onzer arme zal
er nog geen bestaen of werk by vinden, en aen deézen
zal men nog oenen zoo geringen dagloon byleggen, dat
den armen bloed met dry dagen te werken, nog niet zal
gewonnen hebben om den vierden te leéven. Daeren-
boven zal liet werk eeniglvk bestaen in den landbouw,
in te ploegen, te spitten, te zaeyën en te maeyën, liet
geen boven de vier maenden niet dueren zal, en het dor-
schen der graenen, zal binnen de 20 eerste jaeren geene
dry weéken bezigheyd benoodigen, zoo dat de werklie
den, die er zullen gebezigd worden, zeven of acht maen
den 'sjaers, aen hun eygen zullen overgeladen LI wen,
zonder iets te winnen, en als voorheen, de twee derde
van liet jaer, zullen moeten blyven bedelen.
De wet op de gedwongene onteygening der gemeenten,
kan nooyl rechtzinninglyk beschouwd worden ais van
een algemeen belang te zyn, en diensvolgens kan haere
uytwerking nooyt, zoo wv reeds gezegd hebben, grond-
wettiglyk plaets grypen. Dit ontwerp is van don minister
dóór baetzaekende persoonen afgetroggeld, en dóór de
meerderheyd der kamers, zonder aendagt of voórdagt,
blindelings aengenomen.Wy betrouwen dat onze con
fraters, zoo vlaemsclie alsfransche nieuws-blad schrvvers
onze bedenkingen rypelyk zullen overweégen, en de zelve
zullen ondersteunen, om aldus de rampspoedige uytvoe-
ring van die onbezonnene wet tegen te werken en te
voorkomen.
Mogt het gouvernement al de heyden die er zyn opvol-
gelyk aen zich trekken, en er groote werkliiiy.en en
koloniën op bouwen en inrigtcn, 200,000 arme zouden er
eyndclyk hun bestaen winnen en den staet verryken in
plaets van hem lot last te dienen
W y licbben van dry onderscheydene stiglingen vóór
den armen gesproken, schuylplaetsen, werkhuyzen en
kolomen. W at wy dóór koloniën verstaen, hebben wv
reeds nytgelegd, het voorbeeld vaiiMeltray bybrcngcude,
maer, koloniën zvn in onze droevige omstandigheden
niet vergenoegende, wy moeien in onze vfijgtbaerè laiid-
streéken, werkhuyzen opregtcn waer in men het overig
onzer arme kan lierbergcn en werk verleenen, en welke
te gelyk, vóór onze oude en gebiekkclykc behoeftige, tot
sehuylplaets dienen mogen. Deéze laelste zouden er
werkeloos onderhouden worden ten koste van den budjet,
en het land zou er groote voordeden by doen, want zy
zonden by een verzaenield, zoo veel niet kosten, als de
aeimoesen beloopcn, diezy dagclyks krygenen mitswelke
er nog veéle van honger en gebrék vergaen.
De jonge kloeke en gezonde zonden werken, het een of
het ander ambagt uytoelfenen, eirz.y zouden linn bestaen
winnen, al ware liet uytsluytelyk met te spinnen en ie
weéveu; doch men begrype dat er alle hoegenaemde
ambagten en nyverheden zouden plaets hebben.
Deéze gestigten zouden moeten geheel liet land dóór
verspreyd worden; men zou er ten minsten twee in den
omtrek van elk vredegerecht, moeten opregtcn, het een
vóór liet manvolk, het ander vóór het vrouwvolk.In de
twee vlaenderen zou dat getal zelfs onvergenó'égende zyn.
liet limien-handgespin en weévery zullen de voórnaeme
nyverheyd in deéze gestigten moeten nytniaekon.Zal
men zeggen (gelyk men nog uytvalleu hééft weéten doen
tegen het vveéven in tie gevangenissen), dat die groote
werk-gesligten tegen den alsnu werkenden en onbohoefti-
gen ambagts-man zuilen mededingen zyn werk en
winst ontneémen en hem aldus ook in armoede dompelen?
Tegen deéze vrees, zouden wy siegts hoeven in ie bren
gen, dat iiet handwerk nooyt belemmering encombrement)
kan veroorzaeken, en aldus ook nooyt aen spinsters en
weevers, buyten die gestigten, naedeel doen. belemme
ring kan alleen dóór meeanieke nyverheden worden Ie
vvege gebragt. Wy zonden er verders konnen bvvoegen
dat hunne garens en iynvvaeden voorden VTeniden'konnei;
bestemd worden, by welken zy, ongetvvyli'eid, zonden
byval vinden. Dergeivke gestigten' in plaets van nae
deel, zonden integendeel onder nog een ander oogpunt
als het onderhoud van den armen en hol uytroeyën der-
bedelary, een werkclvk voordeel aen het land verschaffen,
met de wederzydsehe weerde tnsschen het hand- en me-
eanik-gespin op de vremde mel kten te doen onderschey-
den; eenig middel om onze vlasnyvorheyd luieren ouden
roem en bloey te doen herwinnen, en oenen duerzaemen
uytvoer aen onze iynvvaeden (c bezorgen, tervvvl al onze
poogingen om onze meeanieke iynwaeden voórdeeliglyk te
verzenden, vragteloos zullen blyven.
Het gouvernement wilt nu eenemaetsrhappyopregten,
lot byzandere begunstiging van de linnen weévery 'en de
verkooping der lynumeden; liet néémt deéze onder zyne
hooge bescherming; haere statneten zyn reeds aen"de
kamers voórgedraegen, en, worden zy" bekragtigd, hel
land zal er groote geldsommen aen ten besten gee ven.
Maer zal zy voordeel doen?Do vlasnyverheyd bepaell
zich niet aen liet weévén; het spinnen is er den voórnaem-
sten tak vanhet is dus hot spinnen, dat voórnaemelyk
zou moeten begunstigd worden. Wegens het vlas, be
staen er hedendngs twee af/.onderiyke nyverheden, ver-
sehillig in lioedaenigheyd, verschfllig vóór de belangen
des volks. liet meeaniek en het iiandgespin. Men
kan liet een niet aenbieden, pryzen en begunstigen,
zonder het ander te benaedeeien. De maetseliappy
die zich liet handge-pin maer zydelings seliynt aen te
trekken, is dus niet volledig, en daer by kan zy aen
beyde de nyverheden geen voordeel byhrengèi). lid
meeaniek garen heeft onze weévery zooduenig bedorven,
dat men geene laediiig van znyver handgespiu zou kon
nen byceii krygen, en aldus moet het oogwit der maet
seliappy y.ieh uoodzaekelyk tot. de verzending onzer n e-
eanieke Iynvvaeden bepaeien, en vervolgens deéze ten
naedeele van het handgespiu begunsligeii. Nn, wy lieb-
bcu reeds ten overvloede beweézen, dat bet meeaniek
geene uyverhevd van het land is, maer dat 's lands vlas
nyverheyd eeiiiglvk bestael in het haiuigespin vervol
gens moeien wy besluyten dat de voorgestelde mact-
schi p.iy tegen de waere belangen van liet land word
ingerigf.
Daerenboven hebben wy doen zien, dat liet meeaniek
gespin uoovt eene duerzaeme verzending te verhoópen
heett, waer uyt volgt, dat de maetseliappy die men vóór
oogeu hééft, zelfs geene voórw aerden van bestaen oplevert
Dat men beginne met het handgespiu te begunstigen
en aentemoedigen, en als men liet zat hebben "in vollen
zwang gesteld, dat men alsdan eene maetseliappy op-
roepe om zyne geweéfsels te verzenden; alsdan zaï men
oenen letlelyken akt begaen, en die inaelsehappy, eene
hyzonderheyd te verzenden hebbende, zal eene waerborg
van bestaen opleveren, ook za! liet gouvernement, geene
dry millioenen moeten ten besten geéven, om ze tol
stand te brengen.
Dat het gouvernement deéze sommen, aen liet opreg-
ten van koloniën en werkhuyzen gebrnykte, alsdan zou
het.aen 't land eonen weézenlykrn dienst dcten.
Doch wat In t zy, de gestigten die wy beöogen konnen
niet omniddelyk worden tot stand gebragt. In afwagting
dient liet gouvernement liet handgespiu vóór te stae.u en
te ondersleinien, zoo en gelyk wy hebben aengeduvd.
Het zal aldus ten minsten de armoede verzagten, en de
bedelary eenigzins verdraegiyk maeken.
Wegens de vlasnyverheyd," in verband gesteld met den
akkerbouw, is een verslag aen de kamer voórgedracer:
VVV /.uilen dit verslag onderzoeken. Het zal onzen iael-
sten artikel op de vlasnyverheyd zyn.
Wv hebben in onze twee voórgaende nummers van de
kiezingen gesproken; luier groot belangvoor het land
doen zien; de verantvvoórdelykheyd, vóór <k>d en voor
liet land, der kopstukken die ze willen bestieren en de
eandidaelen opdringen, aengeliaeld; de eenvoudige kie
zers de middels voórgcschreéven om dóór hun ew'en de
eandidaeteu le bcoórdeelen en z.ieli tegen alle verlevdin»
ie wapenen, hier toe het ai'eysehen, van eiken eandidaeó
eencr openhaere politiekegeloofsbelydenis, als een voór-
naemste middel, aenbeveélcnde.
De zoo gezegde liberaele, by hunne grondstellingen
van i Juny 1816, blvvende aendringen, en de eandi
daelen van iüin kies-verbond beloofd hebbende de zelve
in de kamer le ondersteunen, oórdeelen wy de drveerste
ilio geenen aigemeenen byval konnen vinden, iot ver
lichting der kiezers, nog eens moeten vóór oogen te leg
gen en de gevolgen daer van af le schetsen, alhoewel wy
deéze wydloopig reeds onderzogl en behandeld hebben
in onze nummers van Oct. en Nov. 1840, vvaertoe wv
onzeieézers verzenden.
Den eersten artikel bespreekt vóór algesekm-k grond
regel de, hervorming van de kieswet dóór eene opvolg, nar
vermindering van den kies-cyns tot aen de melen dóór de
constitutie vastgesteldWillende aldiis voor steden en
dorpen den kies-cyns gelyk stellen op 20 guldens.Zie
n° 5 van 4 Oct..
Het doelwit van deéze grondstelling* is<het getal dei/
kiezers, in de steden, hoofdplaetsén van Iviésdistrjkteiy
oneyndig te vermeerderen; en kiezingen der dornél
