ZONDAG 9 MEY 1847.
EERSTEN JAERGANG. Nr 34.
AELST, den 8 Mey.
Dit blad verscbynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagtcekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der
insclirvving, by Irimesler, is bepaeld op 1 fr. 73 c., dien der
annoncen óp 20 centimen den drukregel. Dc persoonen die
vóór een geheet jaer inschryven, mogen alle dry niaenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
6en, Indien iemand regiveèrdige klagten of gegronde rekla-
men in '1 algemeen belang Ie doen heeft, by mag op onze onpar-
lydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verlecnen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle broehueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsleller zal wor
den toegezonden. De naeinen der persoonen die ons eenige
stukken zonden begcèren mede te deelen, zullen gehcym ge-
houden.worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opslellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzegt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De iclaetie van dit blad gelast zich met al wat den
drnk aengaet.
CÜIQUE SULM.
DEN DENDER-BODE.
Thans dal de twee ontzagwekkende gezindheden alle
poogingen aenwenden om met de aenstaende kiezingen
haere candidaeten op het staetstooneel te brengenthans
dat geene middelen, van welken aerd zy ook zyn
mogen, verwaerloosd worden om dien of geénen als goe
den, als trelfelyken, als 's lands welvaeren alleen beoo
genden vertegenwoordiger te doen voorkomen; thans
zeggen wy, dat eiken candidaet zoo ryk in beloften is en
dat men ons de zelve alsgansch verknogt aen 'tvaderland
voorstelt, verheugen wy ons over den weg dien wy dies-
aengaende zyn ingeslaegen, naetnelyk van niemand te
ondersteunen die zich zeiven dóór geene openbaere
staetkundige geloofsbelvdenis aen de kiezers zoekt vóór
te draegen. Wy durven noch willen de verantwoórdelyk-
heyd op ons neémen vóór een ander beloften te doen die
wy niet konnen vóórzien ol zy zullen verweézenlykt
worden, want, in zulk geval, waren wy zelve berispelyk
en zouden ons moeten beschuldigen van tegen de belan
gen onzes geliefde vaderlands gewerkt en het volk bedroó
gen te hebben; en, iedereen zal dit gevoelen, dit ware
een bitter verwyt dat wy ons dóór onze schuld zouden
«p den hals gchaeld hebben.
Dat dan de agtbaere persoonen jegens welke men ons
zoo veel vertrouwen hééft ingeboezemd, en welke wy
ons ook geenzins zouden scbaemcn vóór te draegen, dat
die agtbaere persoonen, zeggen wy, ons nacr 't voorbeeld
van den heer advocaet Van den Bossche, hunne geloofs-
belydenis laeten toekomen, en, vinden wy deéze met
onze denkwyze overeenstemmend, wy zullen niet aerse-
len dezelve aen te beveélen en te ondersteunen.
De ons aenbevoólene candidaeten verdienen allezins
onze agting; door hunne persoonelyke begaefdheden en
onberispelyke leéfwyze, zouden zy de trouw der waere
vaderlandsminnende kiezers konnen bekomen; maer, wy
herhaelen liet, vóór de beloften van niemand, wie hy ook
zyn moge, willen wy ons borge stellen. Want, kwame
deézen of geénen aen wiens bekleed ing met-het verte-
genwoórdigers-mandaetwy zouden hebben medege
werkt, zyn gedrag dóór eene onweêrdige handelwyze in
de kamer te verloochenen, 't zal niet den Uender-bode
zyn die de kiezers verleyd of bedroógen hééft, 't zal den
candidaet zelf zyn. De kiezers zullen dus geen recht heb
ben om ons rekening te vraegen over de akten van dien
welken wy hun hebben voórgedraegenwy, zoo wel als
zy, zyn aen dwaeling, aen misslag onderworpen, en,
daer de onstandvastigheyd somlyds in de grootste man
nen en in de geéne die het meest beloofd hebben, word
aengetroffen, vereyscht de weêrdigheyd van ons blad van
niemands toekomend gedrag te waerborgen. Wy over-
weégen zeer rypelyk de pligt die wy ons opleggen, van
zorgvuldig het gedrag onzer te ondersteunen candidaeten,
mogten zy gekoó: en worden, te bewaeken, en lmn des
noods hunne bedongene verbintenissen te herinneren,
hun voorstellende dat de kiezers nauwe rekening zullen
houden en die of geéne akten na verloop van vier jaeren
tegen hun doen gelden met alles aen te wenden om hen
van de weêrdigheyd van vertegenwoordiger te berooven.
Daerom, kiezers, wy vermaonenu, wy wekken u kragt-
daediglyk op, gy hebt er recht toe, eyscht van uwe can
didaeten eene waerborg van hun toekomend gedrag,
vergt van hun verbintenissen, welkers verwaerloozing
hun zou schandvlekken en tt zou stof opleveren om ze
dóór 't bitter verwyt van ongetrouwigheyd tot lmnne
pligten te doen weêrkeeren en aldus verdere misslagen
te Toórkomen die het land dieper in wee zouden dompe-
fe», Aldus handelende, moógt gy gerust zyn, gy zult
uwe pligt en vóór God en vóór 'tvaderland gekweéten
hebben, en by de op deéze volgende kiezingen weéten
wat gy te doen hebt.
Vervolg, zie iY° 32.
Dat de verschrikkende armoede, die de twee Vlaende
ren teystert, de kwyning der vlasnyverheyd vóór oorzaek
hééft, is eyndelyk iedereen overinygd geworden. Dat
men deéze nyverheyd sedert lang niet werkelyk is ter
hulp gekomen, moeten wy hier aen toeschryvon, dat
ministers cn volkskamers hier zielt nooyt een opregt en
klaer denkbeeld hebben van gevormd. De vlasnyverheyd,
vóór Bclgiön, bestaet eeniglyk, wat men ook zeggen
mag, in het handgespin, met zyne verdere bewerkingen,
weévery, twyndery etc.; 't isdeéze die eeuwen en eeuwen
den voorspoed van ons land hééft le wege gebragt, 't is
deéze die in de twee. Vlaenderen 500,000 en meer per
soonen bezig hield 611 hun alle een trelfelyk bestaen ver
schafte. Deéze nyverheyd word nu verward met liet
mecaniek gespin, die men als eene lands-vlasnyverheyd
zou willen doen aenzien, in weerwil dit gespin slegls
eene byzondere nyverheyd uytniaekt, die de kwyning
onzer weézenlyke vlasnyverheyd vcroorz.aekt.
'T is alzoo dat de bestendige nyverhoyds-commissie in
haer verslag van 20 Maert, aen de kamer voórgedraegen,
den voorspoed van onze vlasnyverheyd schvnt te willen
vinden, in den goedkoop van het vlas en in het verbete
ren van den kweek.
De slegte vlas-oogstcn schryft zy toe aen het slegt
zaed dat de landbouwers gebruyken en ook aen het
vroegtydig herzaeyën op den zelfden akker.Wy zouden
er byvoegen dat alle gronden niet even bekwaem zyn
om vlas en wel naemelyk om fyn vlas te winnen.
Vóór den vlaskweck raed zy aen het Riga's zaed, maer
zy voorkomt daer by dat er te Riga ook slegt zaed le
vinden is, vervolgens dringt zy aen 0111 liet beste zaed,
het géén men Puyk-zaed noemt, aen de vlaskweekers le
verschaffen. Wy willen hierin met de commissie eenslem-
men, en aengezien de landbouwers zoo dikwils, in de
hoedaenighevd van het zaed bedroógen worden, op onze
beurt het gouvernement aenporren, om onder zyne be-
waeking het Puyk-zaed, te Riga te doen aenkoopen, en
de noodige schepen uyt te ru ien, om het zelve, onder
het geleyde zyner agenten naer Belgiën over te brengen,
niet om gratis uyt te deelen, maer 0111 hetzelve aen de*
landbouwers, zonder winst maer enkelyk de kosten hy
gerekend, te verkoopen.
Aen zes verzoekschriften willende voldoen, lieéfl de
groote meerderhoyd het verlangen te kennen gegeéven
van een recht op den uytvoervan het vlas le hekomen.
Wy stemmen volgeêrne toe 111 het daerstellen van een
uytvoer-reeht, en wel naemelyk op onze fyne vlassen,
deéze die meer dan twee franken den kilogr. gelden;
vóór dergelyke kan een recht van 25 ii 35 franken de 100
kilos aen den uytvoer geenen hinder toebrengen noch
hunnen prys doen daelen; den vremden zal lmn graeg
26 ii 50 centimen den kilo meer betaelen, nvt reden, ge-
lyk liet. verslag zelfs getuvgd, den Engelsehen fabriekant
de fyne vlassen van Vlaenderen niet missen kan.Alzoo
zou er den landbouw in het minste niet dóór lyden en
den inlandscben fabriekant in evènredigheyd mede be-
voórdeeligd zyn. Vóór wat de gemeene sóórt van vlas
sen raekt, zouden wy, in voordeel van den landbouw, de
zelve met een enkel scliaol-recht, by provisie nog laeten
uytvoeren; doch vóór zoo véél zy ten minsten gezwingeld
zynteenemael rouw of ongez.wingeld, zouden wy, een
byzonder uvtvper-recht van 20 centimen den kilogram
op al onze vlassen, zonder onderseheyd, voortzetten.
De argumenten van deéze die zich verzetten tegen een
j uytvoer-reeht op alle sóórten van vlasön, zegt de com
missie mogen bepaeld worden als volgt liet kwaed
waer over de spinsters, de weevers en de lynwaed koop-
mans zich bekiaegen, hééft voor hooldzackelyke oorzaek
de worsteling die bestaet tusschen bet mecaniel.-en hit
handgespin.
De schaerschheyd of den overvloed van het vlas, zal
aen deéze worsteling geene verandering bybrengen. Zou
men dóór uytvoer-rechlen eene prys-vermindering van
het vlas veroorzaeken, de mecanieken, die niet lvden,
zouden er mede winnen, en de geéne die lyden, zouden
er niet meé winnen.
Indien den prys van het vlas daelt by gevolge va»
een uytvoer-reeht, den vlaskweek zal er dóór verminde
ren, en de pryz.cn zullen slygen; indien hy niet daell, d«
rechten zuilen ten laste van den vremden koopman zyn,
die elders zal gaen koopen. Den vlaskweek zal dus in
andere landen worden aengemoedigd, terwyl by ons den
vlas-kwcek en handel vervallen zullen.
Het land kan alsnu het vóór-recht bezitlcn van vlas
sen voort te brengen, die men elders niet ontmoet, maer
die sóórten marken uytzondering, zelfs in Belgiën, en
vóór de groote hoeveélheyd van voortbrengst, slaen wy
op de zelve lyn met Holland, Vrankryk, Duytscliland en
Uitstand, vervolgens met hun in concurrentie, wy konnen
dus geenen invloed op de vlas-merkt uytoelTeiien; van
den anderen kant is het niet onmogelyk vóór andere
landen, indien wy hun aenhilsen, op hunnen grond de
zeilde vlassen als wy te winnen, met tot de zelfde wy Ze
van vlas-boinv hunnen tocvlugt te neémen.»
De twee eerste argumenten zyn volgens ons onweder-
leggelvk, men kan de vlasnyverheyd niet ter hulp komen,
dan mits liet handgespin te ondersteunen. Mogt men
enkelyk den goed-koop van het vlas, binnen het land tt
wege brengen, de mecanieke nyverheyd zou er alleen
voordeel dóór genieten, en de lydende arme spinsters, de
overgroote menigte van het werkvolk zouden er weynig
of geen nut uyltrckken.
Opzigtens de twee andere, vóór wat zyne fyne vlassen
aengaet, hééft Belgiën niet te vreezen, uat Engeland en
Vrankryk dezelve elders zullen gaen koopen, noch dal
andere landen deéze zullen winnen, aengezien Belgiën
zelf in al zyne streéken, onbekwaem is de fyne vlassen
voort te brengen. Daer vóór juyehen wy loe aen een
uvtvoer-recht op onze fyne vlassen, by provisie toestem
mende in den vryën uytvoer onzer gemeene, doch vóór
zoo voél zy niet rouw maer ten minsten gezwingeld zvn.
Tegen deéze argumenten stolt de commissie andere, 'die
by veéle van lmn den voorkeur schynen te bekomen.
Vóór deéze die een recht op den uylvoer eyscheu,
zegf zy, zyn er twee manieren van zien, opzigtens zyne
nylwerking; de eene belyder dat hun oogwit is eene
daeling in den prys van het vlas te bekomen, om dat,
indien de landbouwers hier dóór een klevn vertier on-
dergaon, zy er ook zullen dóór winnen, met niet meer
t' hunnen laste te hebben, noch de arme spinster noch
den armen weéver.
In hunne meening, is de bevolking van de spinsters
en de weevers eene ohonlbeêrlyke voórwaerde van de
wdvaert vóór den vlas-bouw; van den dag. dat de land
bouwers deéze bevolking rond zich niet meer zullen
hebben, zullen zy al de vereyschte zorgen aen den vlas
bouw en zyne inöogsting niet meer konnen toewyden.
Wy hebben hiervoóren de oorzaeken van de onder
drukking van het handgespin aengehaeld. ZóiÈRp enkele
vermindering van den prys van het vlas, deéze dóen ver
dwynen Zou den landbouwer min de.nj'ine spin'sfprs
weevers t'zynen laste hebben -Mogt<J©daeUng v
den prys der grondstofle, den uytvoer onzer Jynwaedi
merkelyk verbeteren, de mecaniek, spfttpere zpuden nog
meer, als heden, spinnen, meuwiSSÉecapid^robneken
