ZONDAG 5 OCTOBER 1847.
TWEEDEN JAERGANG.Nr 55.
AELST, den 2 October.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagleekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der
insehrvving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 75 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand rcglveèrdige klagten of gegronde rckla-
men in 't algemeen belang tc^oen hééft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen \vy plaels in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weékblad zal
verder gewacgen van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszeifs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeêren mede te deelen, zullen gehevm ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geenc stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word vorzogt alle artikels, annoncen, geld etc.. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
DEN DENDER-BODE
ONDERZOEK YAN HET STAETKUNDIG MINISTE
RIEEL PROGRAMMA.
Vervolg, zie N° 54.
De constitutie in ltaer 5° kapittel van de provinciaele
en comniunaele instellingen handelende, zegt art. 108:
De provinciaele en comniunaele instellingen zyn
dóór wetten geregeld.
Deéze wetten consaereéren de toepassing der vol-
geilde grondstellingen
1°De regtsreéksche kiezinc-, behoudens de uytzonde-
ringen die de wet mag vaststellen ten opzigte di:r hoofden
der comniunaele bestueren en van de commissarissen
VAN I1ET GOUVERNEMENT DY DE I'UOVINCIAELE RAEDEN
Wie zyn in onzen tegenwoórdigen toestand de hoofden
der conimunaele bestueren de Borgemccsters, en nie
mand anders.
Wie zyn de commissarissen van het gouvernement by
de provinciaele raeden Do Gouverneurs, en niemand
anders.
Ingevolge den conslitutioneélen grondregel moeten
alle hooge en leege provinciaele en conimunaele be
diende, waer onder de borgemeesters en gouverneurs
begreépen zyn, dóór het volk regtstreéks gekoózen wor
den; doch de wet mag opzigtens de twee leste uitzonde
ring maeken, mag zegt de constitutie, vervolgens mag de
wet. haere uytzondcringen niet verder uytstrekken.
Hier uyt volgt dat den 2" artikel der conimunaele wet,
die de benoeming der schepenen, binnen den raed, aen
den koning toekent, eene grondwetschendende schikking
is, die "noodzaekelyk moet wederroepen worden.
Men zegt dat het eollegie van Borgcmeester en Sche
penen hel hoofd der administratie uytmaekt; maer kan
men wel regtzinniglyk eene dergel yke beweêring voórbren-
GESCHIEDENISKUNDIGE HERRINNERINGEN.
PIETER COUTEREL.
BORGEMEESTER VAN LOVEN. 15G0.
(Vervolg en eynde. Ziel N' Si.J
II.
Den borgemeester steeg te peêrd, nam niet zich twee zyner
bediende, en kwam, om zes ueren des avonds, in het kasteel
van Tervueren, aen alwaer den hertog van Braband, omringd
van een grool getal gunstelingen, zyn hof hield.
Coulerel vraegde om aenslonds by Weneeslaus te worden
binnen geleyd, vóór reden geévende dat hy zaeken van groot
belang te behandelen had. Reynier van Schoonvort, boezem
vriend van den hertog en vau Couterel, kwam zeggen dat zyneu
meester welhaest den borgemeester van Loven zou in gehoor
ontvangen. Aenstonds begon Couterel aen zynen vriend le ver-
haelen het geen er was voorgevallen, smeekte door hem on
dersteund le worden, en verklaerde openlyk dat de edele van
Loven moesten gemuylband worden. Shoonvort die bezondere
redenen had om al de groote buyten de hoofdstad van Bra
band te haeten, beloofde zynen onderstand aen den woelzie
ken Couterel.
Den hertog verscheen.
Messire den borgemeester, zeyde hy, men heeft ons be
kend geinaekt dat gy gekomen zyl om met ons van belangrvke
zaeken te handelen en gelyk wy altyd vóór hel welzyri van het
tand genegen zyn, hebben wy niet langer willen vertoeven van
u te aenhoorenspréék, wat is er in onze goede stad Loven
voorgevallen?
Monseigneur, men versmaed het gezag van den borge
meester, de schepenen hebben de stoutmoedigheid zoo verre
gebragt van my van myne bediening af te stellen, riep Couterel
uyt, na dat hy geheel zyn gedrag had aen den dag geleyd';
gen is het het eollegie niet dat geheel de uytwerkende
magl in zich bevatIs het om dat den raed waer van
borgemeester en schepenen deel maeken, de repartiteurs
benoemt of zelve de directe contribution aen de ge
meente aengeweézen, verdeelen (art. 80), of om dat hy
de administratie der bosschen en wouden heeft onder
liet opzigt van lioogere overheyd, (art. 83) dat men be-
sluyten mag dat hy eenen onderhoorigen administrateur
der gemeente is, vóór hoofd hebbende het eollegie
Daerenboven staen de schepenen in evenredigheyd van
rang en van gezag met den borgemeester, den voorzitter
van liet eollegie en van den raed Is het den bor
gemeester niet die de politie van de raedhondingen hééft?
etc. etc. Is cr wel eenen redelyken en regtzirmigen
mensch in Relgiën die den borgemeester vóór het hoofd
van het communael besluer niet aeuziet Het gouver
nement borgemeester en schepenen benoemende, be
noemt liet geheel communael bestuer. Al de leden han
gen van hetzelve af; en alzoo ook worden al de constitu-
tioneéle vryheden aen de gemeente onttrokken.
Wy hebben beweézen dat al de leden van liet provin-
ciael bestuer, volgens den constitutioneélen grondregel
dóór het volk regtstreéks moeten gekoózen worden, en
datde wet hier aen slegtseene uytzonderingmaeken mag,
te weéten opzigtens den gouverneur. De distrikts-
commissarissen, als deel maekende van het provinciael
bestuer, mogen dus aen de regtstreéksche kiezingen van
liet volk niet onttrokken worden, het gouvernement
dat de benoeming van deéze zich toeëygent begaet ver
volgens eenen tweeden grondwefschenden aki; weynig
kan het baeten dat men om deéze benoeming te ver-
rechtveêrdigen, aen deéze bediende den titel van com
missarissen van liet gouvernement, gegeéven hééft, liet
zyn geene commissarissen by de provinciaele raeden
en dit vergenoegt om wegens hun den constitutioneélen
grondregel toe te passen. Vrugteloos zal men ook zeggen,
dat er weynig of niet deéze benoemingen als grondwet-
maer hy had zyne handelwyze op zulke manier doen kennen
dat al de schande en allen afkeer op de edele en op de geénc
die licni beschuldigden viel. Ja, zeyde hy, zy hebben my van
een ambt beroofd, welk gy alleen my konl onlncémeu.
Onbeschofte kerels, die alzoo myne rechten durven mis
kennen, mompelde Weneeslaus.
Gy ziet, sprak Reynier van Schoonvort, dat het meer dan
lyd is den mond te stoppen aen die oude edele, die zullen eyn-
digen, Monseigneur, met hunne handen op uwe heiToglyke
kroon te leggen, ten eynde uw hoofd er mede te versieren, of er
het zelve van le onthlooten, volgens hun goeddunken.
En geloof my, Messire den hertog, zeyde den listigen
Couterel, Loven is eene stad die eens aen ttvve magl zal
ontsnappen. Want, welk gezag hebt gy in die volkryke stad?
Geen; het leegste lid van eene neëring heeft in eene vergade
ring meer le zeggen dan gy.
Waerlyk, gy hebt gelyk, antwoordde Weneeslaus; ik zal
de Lovenaers leereti hoe zy moeten leévcn; ik vrees uwe edel
lieden niet, ik den hertog; ik ben meer edel dan zy alle te
zamen. Indien zy zich naer uwen wil, Messire Couterel, niet
plooyën, zy zullen met my te doen hebbenik wéét niet of zy
reeds hel fraey geluyd kennen der spring-bussen die wy voél
de eerste mael by den slag van Zantvliet gebruykl hebben.
Maer wat moet men nu doen? vraegde Couterel, die ipcl
de wóórden van den hertog niet te vreden was.
Keer naer Loven terug, neém de wending der gemoede
ren in agt, treed weder in den raed, en gebruykl geweld indien
het noodig is. Gy zult. my van dit alles verslag doen.
Des anderdags bevond" Pietcr Couterel zich in de stad Loven
welke dóór zyne listen welhaest het tooneel van noodlottige
oneenigheden moest worden.
Hy verzamelde, in allen spoed, de weevers, de volders en
andere ncèringen, welke hy met zaglc wóórden op zynen kant
gekreégen had.
De Groote-merkt te Loven was de plaels waer zy zich tnoes-
wetschendende zyn tegen gesproken geweest. Het ver
genoegd dut zy weézenlyk met de grondwet strydig zyn,
en dat er geene verjaéring of prescriptie kan worden
tegen ingeroepen; de grondwet is daer en zy moet ge
ëerbiedigd worden; haere letter is klaer, zy kan niet
anders worden uytgejegd. Mogt zy oplettender wyzs d"
schikking bevatten, alsdan zou men luierden grondregel
licht durum, tamen ita lex scripta est (al valt liet bard,
de wetis nogtanszoogeschreéven) nog moeten toepassen.
\Vy bcleéven eene conslitutioneéle regeéring, alwaer
bet volk zyn aendeel heeft'in de bestuering van Tiet land;
liet moet deés aendeel kragtdacdiglyk bewacren wilt het
zich eyndelyk in geene slaeverny gedompeld vinden dat
het zich dus wagte van aen liet gouvernement eenige van
zyne voorrechten af te staen, en wel voórnaemelyk, in
materie van benoeming tot bedieningenwant, als het
gouvernement de benoeming tot al de bedieningen hééft,
alsdan kan liet naer zyn goeddunken liet volk over heer-
schen, en deézes conslitutioneéle vryheden en rechten
hebben geene weézenlvklieyd meer.
Wilt ons nieuw ministerie de constitutie eerbiedigen cn
weézenlyk libcrael zyn, zoo het zich voorgeeft, het moet
do herziening der twee acngeltaelde wetten zonder ver
toef voorstellen en aen de gemeenten en liet volk hunne
vryheden en rechten terug geéven. Het is voórnaemelyk
hiér aen dat wy zyn liberalismns zullen konnen afmeéten.
Maer tot lieden schynt liet zoo verre niet gepeysd te
hebben.Integendeel schynt het de voórrechten te wil
len behouden, welke men dóór de conimunaele wet, in
weérwil onzer constitutie, aen het volk ontrukt hoéft.
Het ministerie stelt dus vóór zyn derde vraegstilk, be-
staendc als volgt
Dc magt om borgemeesters te benoemen bnyten
den raed, zal niet mogen uytgevoerd worden, ten zy
op gelykvormig advies der bestendige deputatie, als
gebruyk van deézen oorlof, overigens maer by eenige
uytneémingen bepaeld, cnkelyk maer een administra-
ten vereenigen.
Kinderen, riep den borgemeester uyt, lerwvl hy eenen
vreeden blik wierp op de geéne welke hem gevolgd waren, gy
moet op deézen plegtigen dag aen de edele laeten zien dat gy
niet wéér wilt onderdrukt zyn. Laet ons naer liet stadhuys
trekken; laet ons die trolsche mannen, zoo fier over hunnen
hoogen rang, in hunne zetels doen bleek worden; zy hebben
de sToutmoedigheyd gehad van my vail mynen post van inagis-
traet-persoon te verwyderen, zy hebben my de plaets van hor
gunieeslcr ontnomen, van welke den hertog alleen my kan
'bcrooven; het is eene schending onzer privilegiën welke wy
moeten vreékeu. Heden is het op my dat zy hunne dwingelandy
uyWellenen, morgen zal het op u zyn; als den eersten slap tot
willekeurigheyd gedaen is, ik hen het die u dit zeg, men houd
zich niet meer terug. Uwe magt is grool, uwe rechtveèrdige
reklamen alleen konnen pael stellen aen hunne stoutmoedige
onderneéming. En gelooft niet dat het myn eygen belang is dat
myne verontweêrdiging tegen hun doet ontbranden, neenwaer-
agtig, het is het welzyn van u alle dat ik ter hert trek; sedert
lang verkwisten de edele stads penningen die den opbrengst
van uw zweet zyn; laet ons hun dan rekening doen geéven van
htm bestier, dat zy bewyzen dat hunne uytgaeven rechlveérdig
zyndat zy ons zeggen welk gebruyk zv van ons geld gemaekt
hebben, en dit zai vóór ons eene eersie voldoening zyn. Laet
ons optrekken, myne vrienden, en laet ons zien of die geldman
nen ons zullen durven in het aenzigl bekvken.
Terwyl hy deéze woorden uytsprak, zwarydde den woelzie
ken hoofdman zyn sciierp gesleépen zwei'- .1 boven het hoofd en
snelde naer het stadhuys, gevolgd dear alle die mannen der
neèring.
Op het zien van die gew apende bende welke zeer vrccslyk
schéén rondom het stadbuys, verscheen eenen der schepenen
op den halkon.
W'aeromdit gerugt vraegde met kloeke stem eenen dei-
schepenen; waerom die oproerige geschreeuwen? Vertrekt; de
