ZONDAG 17 OCTOBER 1847.
TWEEDEN JAERGANG.Nr 57.
AELST, don 16 October.
BUYTENLANDSCH STAETKUNDIG OVERZIGT.
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der
inschrvving, by trimester, is bepaeld op 1 Ir. 75 c., dien der
annonccn op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
voor een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand regtveerdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen heeft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle brocliuereit, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons cenige
stukken zouden begeéren mede te deelen, zullen geheyin ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden, Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CLIQUE SUUM.
DEN DENDER-BODE
ONDERZOEK VAN HET STAETKUNDIG MINISTE
RIEEL PROGRAMMA.
Vervolg, zie N° 55.
Een regtzinnigen liberael ministerie moet aendegrond-
wet altyd eenen geheyligden eerbied toedraegen. Wy
hebben in ons Nr van 3 October beweézen dat liet opper
bestier reclumaetiglyk willende liandelen, van de be
noeming der borgemeesters dient af te zien en deéze aen
de kieziug van het volk overielaeten, alsmede om bel
benoemen van de Gouvernements Commissarissen, con-
stitutioneélyk te behouden, dat bei deéze van het provin-
ciael bestuer moet aftrekken, en aen bet hoofd van bet
communael bestuer plaetsen. In het tegenwoordig stelsel
blyvende voortgaen, zal er altyd eene schending der
grondwet bestaen, 't zy dat het de borgemeesters binnen
't zy buytenden raed benoeme. Maer, in de onderstelling
dat het gouvernement van zyne afgetroggelde voorrechten
niet wilt afzien, en dat onze liberaele volksvertegenwoor
digers noch den moed noch de kragtdaedigheyd hebben
om aen bet volk zyne constitutioneéle vryheden fe doen
wedergeéven, is het wel eene vergunning aen bet libera-
lismus doen van bet vermogen van buyten den raed de
borgemeesters te benoemen, te bepaelen aen een gelyk-
vormig advies van de bestendige deputatie? Is dit wel
eenen regel van goed bestuer aenkondigen? Wy oórdee-
len van neen. Wilt bet ministerie van zyn 'vermogen
van benoeming niet afzien, en kan het er niet toe
gedwongen worden en wilt liet nogtans dit vermogen
bepaelen, het zou als eenen regel van goed bestuer moe
ten houden, de borgemeesters buyten den raed te be
noemen. En waerom? In eene gemeente zyn er dikwils
twee, dry of meer persoonen, die al tie hoedaenigheden
bezitten om borgemeester benoemd te worden, terwyl
het volk maer eenen vóór borgemeester hebben wilt,
nogtans zou het bun alle in deu raed wensc'nen en alle
zouden er dienen deel van te maeken tot het welzyn der
der gemeente; maer wat gebeurt er? Den borgemeester
in deu schoot van den raed moetende genoemd worden,
worden al de treffelykste inwooners, die vermoed wor
den naer dit eerampt te tragten en aenzicn zyn, met
deézen, die bet volk als borgemeester begeert genoemd
te worden, te konnen mededingen, van den gemeente-
raed verwyderd, zoodaenig dat bet gouvernement zelfs,
menigmael geenen keus meer heeft, maer bctaemelyker
wyze genoodzaekt is deézen eenigeu te benoemen, die bel
volk geschikt heéfi, om borgemeester te zyn. Doch
weynig ware er aen gelegen mogt bet aUyd tien wil des
volks zyn; maer'men vind somtyds ryke en invloedheb
bende persoonen die de kiezingên overüeerschen, en zicli
aen het volk, tegen zynen dank, op dringen of eenen
gemeente-raed doen kiezen waer buyten al de andere
treffelykste en verlichtste persoonen gesloóten zyn, wel
kers raedgeévingen nogtans, tot een goed bestuer, altyd
voórdeelig en maer al te dikwils noodzaekelyk zvn.
Mogt het gouvernement zyne magt bepaelen aen liet
benoemen der borgemeesters buyten den gemeente-raed,
deéze naecïeelige gevolgen zouden geene plaets konnen
hebben; bet volk en ook den geénen die zou betragten
borgemeester benoemd te worden, zouden alle eenen
intrest hebben om de voórnaemste en verlichtste persoo
nen in den laed te kiezen, en het bestuer der gemeenten
zou naer wensch zyn t'saemen gesteld, daer bet tegen-
woórdiglyk meerendeels veéi te verlangen overlaet.
Daer bv zouden de kiezingen gerusteK ker als thans
afloopen, terwyl men er die walgelyke kuyperyën, die de
kiezingen der gemeente-raeden zoo dikwils vergezellen,
niet meer ontmoeten zou.
Het ministerie vóór 4°. vraegsluk, kondigt liet inzigt
aen, van de bekwaemlieden aen de kiezers-lysten by
te voegen, wel te verslaen, cie bekwaemheden ollieieé-
lykerkend en gebreveteérd, zyzoudenuntleend worden
aen de lysien van den jury.»
Het ministerie wilt alzoo den eersten maetrege va
onmiddelyke toepassing, in den eersten artikel van het,
programma van bet congres liberael van 14 juuy 1840
voórgeschrt éven, werkstellig maeken.Wy liebben in
onzen N' 5 van 4 October 1846 deézen artikel ouderzogt
zoo vóór wat raekt zynen algemeenen grondregel, als
vóór wat raekt zyne twee maetregels van onmiddelyke
toepassing, en wy hebben dan zelvcn in al zyne deelen
moeten afkeuren, als zynde grondwetsehendende en
zelfs gedeeltelyk tegen liet liberalismus strydig, zonder
van iemand te zyn tegengesproken geweést.
Wegens den maeiregel opzigtens de byvoegiug aen de
kiezers-lysten, der bekwaemheden, zegden wy voórnae-
uielyk hier in niei; le konnen medestemmen, omdat er
ouder liet getal van deéze die men aldus by uytzonde-
ring tot kiezers, w ilt verheffen, veéle moeten gevonden
worden die min of meer van bei ministerie afhangen,
of om klaer te spreéken, plaetszoekers die alles zou-
den slagtofferen om aen eenen minister te behaegen,
en dat men aldus aen ministerieéle kiezers een voór-
recht tegen het volk zou konnen schenken, boven
dien iscr te bemerken dat de.grondwet tot de uytoef-
lening van het kiesrecht noojt letterkundige weéten-
schappen vóór oogwit hééft gehaddus aen letterkun-
dige bekwaemheden een voórrecht van kiezer toeëyge-
ncnware al wederom de constitutie miskennen,
en degebreveleerde letterkundigeontsluen van den dóór
de kieswet vastgestelden cyns te betitelen, isecuvoór-
recht iii materie van imposten daerstellen, dat dóór
den artikel 112 uytdrukkelyk verboóden is.»
lleéft men verdere bewyzen noodig dat den voorstel
van het lioerael congres en van bet nieuw ministerie met
de constitutie stryd? Moet men eene by/.ouderc scherp-
zinnigheyd bezitten om le begrypen dat den voorstel in
zich zelven eene loutere speculatie is vóór de plaetszoe
kers, om zich by liet ministerie belangryk te maeken, en
vóór liet ministerie om zicli kiezers en electorate agenlcu
aen te winnen? Moei men boven maele vernuftig zyn,om
te zien dat den voorstel niets, zelfs niet deu schyn van
liberalismus in zicli bevat?
Wilt men bardnekkiglyk de hervorming van de kieswet
betragten, wy zullen, ons toelaeten tweomogelyke wvzen
van hervorming voórtestellen.-De eerste zou voóraf-
gaendelykde herziening van den artikel 47 der eonslitii-
lie ingevolge van luieren artikel 151, vereyschen, en zou
bestaen in den kies-cyns tcenemael af te selialfcn, en als
kiezer aen te neémen allen borger die Ieézen en schryven
kan en de verdere dóór de kieswet vcreyschte hoedaenig
heden bezit. Deéze kiezingen zouden niet regtstreéks
konnen gebeuren, maer trapswvze. Elke gemeente zou
naer evenredigheyd haerer bevolking kiezers benoemen,
die liaer in de eyndelyke kiezingen zouden vertegenwoor
digen. Gelyk als ieder een, arm en ryk belang lieél't in
liet goed bestuer vail zyn land en gemeente, zou ieder
een ook kiezer zyn, en lol bet bestuer mede werken,
't géén den wensch van alle volksvrienden altyd gentfeest is.
Eene tweede wyze van hervorming zou hier in konnen
bestaen; van aen de kiezers, die thans zoo voél persoonen
mogen kiezen, en vervolgens zoo voél stemmen geéven,
als er afgcvcêrdigde te kiezen zyn, toe te laeten al limine
stemmen op eenen te vereenigen; dat is B. V. in liet
kiesdistrikt van Aelst, alwaor dry afgevcêrdigde vóór de
volkskamer, etc., moeten gekoózen worden, liet vermo
gen van deéze dry stemmen aen eenen en zelfden persoon
te geéven; dat men daer by geene volkslrekte ineerdei-
lievd vereysche maer enkelvk eene betrekkeiyke meerder-
lieyd, om eyndelyk gekoózen te zyn.
Deéze kieswyze zou die partyschappen, de zoo bewee-
nelyk vóór liet land zyn, vernietigen, want even gelyk
thans de dist rikten, zouden ook al de partyen in de ka
mers vertegenwoordigd worden. Geene zou zicli durven
bestaen van de slemmen van baerc aenhangers te laeten
verdoelen. Men zon daer by de herkiezingen of ballotcé-
ringen vermyden.
Deéze zyn de eenigste wvzen van hervorming die men
regtzinniglvk kan voorstellen, en aen eene discussie on
derwerpen.
Voórtaen zal er eenen nieuwen glans aen den roem-
ryken naem van Pus I\ gevoegd worden. Ferrara is
ontruymd; Oostenryk heeft er in bewilligd zieli binnen
de paelen van 't Weéner-traktaet te houden. Deéze ty-
ding hoéft op nieuw van 'teen tot ander cynde van Ita
lian de vreugdegezangen ter cere van den groolen Pius,
doen weergalmen. "1' is aldus dat er wederwardighe-
den moeten onlstaen om den staatkundigen te doen
blinken. Hoe ernstiger die zyn, hoe behendiger zyn on-
wankelbaer karakter geleyd dóór wyze en gemaetigde
rondstellingen, de zelve hééft weéten te keer te gaen;
ook zal de sterre van dien grooten Paus scliitlercnder op
den gezigteynder van 't toekomende uytschynen. Zyn
gemaelig gedrag, hoéft de noodwendigheden der eeuw
afgemeéten, en hulpmiddelen toegebragt, en, op dat zy
zonden duerzaeni zyn, hééft Hv liet bezit der herten ge-
zogt. Övcrtuygd van de liefde en gocdwilliglicyd der
cliristene wereld, hééft hy de heerscliappy van Oosten-
rvk konnen trotseéren, en, den meest doórsleépen staet
kundigen van Europa, M. De Metternich hééft, vóór hem
moeten wyken.
Den 2 dcézer is te Roomen een edikt versclieénen,
onder vorm van motu propria of uyt cygene beweéging,
betrekkelyk de inrigting van een luuiiicipael stelsel.
Dien dag was Roomen weder in de vreugdDe andere
tydingen uyt Italiën zyn vredelievende. Men verzekert
dat den opstand der Begdc Sicilian sterk overdreéven was,
en dat er eerlang alles tot de rust zal terug gebragt zyn.
Den koning van Mapels hoéft besloóten geene conces
sion te doen. Hy hééft bet ontslag aenveèrd.van 't hoofd
van 't ministerie, M. Recatrella, die zieli verwydert om
dat den koning vóór alle hervormingen ontoeganglyk is.
Dit voorval is ernstig. Maer zou Z. M. zich niet over
derzelver koppigheyd konnen berouwen even als eertyds
vadi-r Willem, koning der Nederlanden
liet nieuw Spaensch ministerie is uyt gemaetigde sae-
mengesteld. Men verwagt eenen nieuwen schok in de
staetkunde, want die van Vraukryk is wederom aen
't hoofd, en de Engelse he telt er talryke aenRangers.
De cortès zvn tegen den 15 November aenstaende byeen-
geroepen. Al de hervormingen die bet afgetreéden mi
nisterie Salamanca luid ingevoerd, zyn wederroepen, ter
ui tzondering van de algemcene vergiffenis.
In Engeland zyn wederom ettelyke groote bankroeten
aen den dag gekomen.
Men lierrinnert zieli dat den Z wiiserschen-landdag in zyne
laelste vergadering zich met eene nicerderlieyd van 12 1/2
