ZONDAG 10 DECEMBER 1847. TWEEDEN JAERGANG.Nr 66. AELST, den 18 December. BUYTENLANDSCH STAETKUNDIG OVERZiGT. Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de dagteekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der inschrvving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 75 e., dien der annoncen op 20 eenlimen den drukregel. De persoonen die vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet- sen. Indien iemand regtveêrdige klaglen of gegronde rekla- men in 't algemeen belang le'doen heeft, by mag* o*p onze onpar- tydigheyd rekenen; aen deéze zullen \vy plaets in onze kolon- nen verlcenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal verdergewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige stukken zouden begeéren mede'ie deelen, zullen geheym ge houden worden, ten zy \vy in regie gedwongen wierden dezelve ie doen kennen. Gcenc stukken waervan wy de opstellers niet kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe ic zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den druk aengaet. CLIQUE SCUM. DEN DENDE BODE BEKENDMAEKING. De persoonen die tegen den 1 January aenstaende ten bureele van den Dender-bode inschryving neémen, zullen al de nummers van heden tot Nieuwjaer naestkomende gratis ontvangen. Elk N'. van den Dender-bode afzonderlyk genomen, kost 28 centimen.De niet gefrankeerde brieven of mede- Heelingen aen den Dender-bode toegezonden, worden ge- weygerd. liet ministerie, na zyne bescherming aen den landbouw be loofd te hebben, zal ook, Iragten in de noodwendigheden van het volk, van den armen te vóórzien. Hel programma zegt Bezield dooreen gevoelen van distributive rechlveêrdigheyd vóór al de belangen en vóór alle klassen der saemenleving, gelooft hel ministerie dat al de aendagt en de werking des gouvernements bezonderlyk zich moeten vestigen op het ma tt terieél en morael wclzyn der arme en der werkende klassen. Onder dit betrek zal den toestand der Ylaemsche bcvol- kingen de eerste plaets in de voorzorgen en in de akten van het gouvernement bekleedcn.Hel is niet mogelykvankoel- bloediglyk de ellende en den nood in welke ve..-le distri kien der Vlaenderen, voórlyds zoo bloeyende, gedompeld zyn, te beschouwen. Het is noodig dat deéze distrikten uyt dién staet van verval worden opgeregt. Het gael hier de eer aen der Vlaenderen, de eer van het land en van het gouvernement. Om eene ziekte te gencézen moet men der zei ver oorzaek wegneémen. Welke is de oorzaek van de ziekte der tw ee Vlaen- deren, van hunne verschrikkende armoede? De kwyning van het handgespin, het welk de vier vvf'de van de vlas-nyvcrheyd uytmaekt en welke nyverheyd de9/io van het platte land bezig houd; men moet dus het vlassen-handgcspin doen herleéven of eene andere mogelyke nyverheyd aentoonen, daer den armen werkman brood en onderhoud mee winnen kan. Men raaekt ontwerpen met hoopen; den eenen wilt doen kantwerken, den anderen zyde weéven, eenen derden zyde twynen vóór naéy-garen; maer al deéze nyverheden zullen aen den tienden der arme geen werk opleveren of de fabricatie zal de verbruyking overtreffen; aldus moeten die dry nyverhe den, als geschikt om aen de twee volkryke proviciën van Vlaen deren werk en onderhoud te bezorgen, vóór belachelyk gehou den worden. In de zitting der kamer van 4 Dcc. belrckkeïyk de 500,000 franken ter verzagling der armoede, hebben rede- naers van middelen gesproken om de ellende der Vlaenderen ter hulp te komen en den minister hééft ook eenige bespiege lingen voérgebragt om bet deel van zyn programma hier boven te bewerkstelligen. Den beer Gilson, wildehethandgespin doen veriaeten, en bet mecanik aenmoedigen, by wilde alleen de weévery behouden en aenporren. Maer weet deézen lieer w el dat eenen weéver aen vvf spinsters werk levert, en dal hy aldus devyf zesde van den armen zonder brood lact?Ily wilde de mecanik spinneryën aenmoedigenmaer onze vlas mecaniken die nu misschien en uyterlyk 14,000 werklieden den kost doen winnen, konnen hunne voortbrengsels nog niet vertieren, mog- teu zy in deézer voegen vermenigvuldigen 0111 aen de derde onzer arme spinsters werk te verschaffen, zy zouden niet alleen geheel Europa maer geheel den aerdbodem van garen konnen vóórzien. Kan men hier wel eene gezonde inbeelding in vinden? Hy beweerde de overtreffelykheyd van hel mecanik op het handgespin! dé verbruykers in het algemeen zyn van een tegen- strydig gevoelen.Wat is hier uyt te besluyten? Dat hy zich ergens, van eenen niecanikspinderdit hééft laeten wys maeken. Ily wilde den uytvoer onzer vlassen aenmoedigen, en den vlas-kweek begunstigen, datwy, in eene grootere hoeveélheyd zouden moeten winnen! Is dit van staet-of landbouwkunde eenig bewys geéven? Engeland hééft onzefvne soorten van vlas noodig, en het kan deéze zicli elders niet beschikkenzy zyn daer by voor onze eygenc nyverheyd onontbeêrlyk; konnen wy staetkundiglyk den uytvoer hier van aenmoedigen, ten koste van onseygen land Dat men onze gemeene soorten zou willen buy ten land slucren, zou konnen worden aengenomen, toch vóór zoo véél zv eenige bewerkingen reeds ondorgaen hebben zy zouden hier toe ten minsten moeten gezwingeld zyn. Het vlas in zyne schagtcn droog en zelfs groen, zonder tolrechten laeten uytvoeren, gelyk als het nu gebeurt, is den armen werk man moedwilliglyk willen onderdrukken.Ily wilde den vlas- kweek begunstigenDe hedendagscbe duerle van die grondstof, is eene genoegzaeme aenmoediging;doch aengezien onze landen lot voórdeelige vlasoogsten lyflands-zaed, gemeenelyk gekend onder den naein van Raga'szaed, vereyschen, zou het gouverne ment deés zaed konnen aenbeveélen, en aengezien dit zaed zelve verschillend van lioedaenigheyd is waer van het beste Puykzaed genoemd word, zou het gouvernement deés Puykzaed aen den landbouwer dienen te bezorgen, liet zelve dóór agenten doen aen lekoopen, schépen uyt te reedën, om het in Belgiën te brengen en aen den landbouwer zonder winst, doch ook zonder verlies te overhandigen. Dit zou het gouvernement dienen te doen om den vlas-kweek te verbeteren, maer kan men wel, gezond gesproken, wenschen van deézen te zien vermenigvul digen? Wy nebben gemeenlyk, graen te weynig, vremde landen moeten ons reeds hier van voorzieneene gezonde siaelkunde dient onze onafhangelykheyd te bewerken, en wetgeévers zou den wenschen onze graen akkers in vlas-landen te zien verkee- reii! De reden zou de vlasleeling eerder dienen tegen te werken.De weézenlyke landbouwkunde, van den anderen kant, verzet zich ook tegen de vermenigvuldiging van den vlas- kweek.Het vlas is eene vrugt die d'ondervinding leert dat zy maer uyterlyk alle zeven jacren den zeiven grond bewassen mag; daerenboven leert zyook, dat de helft van den beploeg den grond onbekw aem is van vlas, met voordeel, op te brengen. Daer by, zyn de voórdeelige vlasoogsten zoodaenig onzeker dat er, in weerwil de groote duerte van die vrugt, veéle groote en verstandige landbouwers gevonden worden, die weynig of geen vlas willen zaeyen. De reden, de staet- en land-bouw- kunde spannen te saemen om ons alle te doen bcgrypendal den vlas-kweek tot op zyn uylersle paeleu gevoerd is, en nogtans hééft de kamer niet eenen redenaer gevonden om den heer Gilson in deéze zyne bespiegelingen tegen te spreéken M. J)c Ilacrnc schynt er zelfs aen toe le juyehen, doch wy hebben met genoegen gezien dat deézen toch eenigeneerbied aen het handgespin loedraegt. M. Rodenbach, het medelyden tol den armen willende op wekken, eyndigt zyne redevoering als volgt Ik vraeg het, inag men alzoo van honger laeten sterven, ongelukkige die werk vraegen Want hei is geene aelmoes maer werk dat zy eysehen, en ik herhaele dat het gouverne- inent gehouden is van er hun te bezorgen. Hoe! Mynheeren, den staet onderhoud de kwaendoenders, dieven, en moordenaers; hy gééft liuii kleedsel, kost en bed- ding en gy zoud van honger laeten steryen treffelyke men- schen die nooyt legen hunne pligten of tegen hunne eer mis- dreéven hebben. Ik bid, ik smeek zelfs den minister van ons onverwyld zyn algemeen ontwerp om de Vlaenderen te redden vóór le drae- gen, en ik verhoop dal hy aen zyn wóórd getrouw zal zyn.» Wy hebben van overlang gezegd dal het gouvernement vcr- pligt is den armen te onderhouden zonder dc tusschenkomsi van denbyzondcren borger, enwy herhaelen helmet M. Roden bach.In onze gevangenissen winnen de gevangene hun on derhoud met werken, den staet doel er zefs voordeden by. Mogt het gouvernement doen werkhuyzeu bouwen, waer al de arme konnen worden in opgenomen, cn hun werk geéven, de gezonde zouden ook meer dan hun onderhoud winnen, en dóór hunne winsten, misschien zelfs in het onderhoud der kranke doen voorzien. Op de aenmerking van den heer Rodenbach hééft niemand geantwoord.Eyndelyk hééft den heer minister van het in wendig het wóórd genomen, en wydloopig van zyne middelen gehandeld die, volgens hem de Vlaenderen en al de vlasdistrik ten redden moeien, doch zonder zyn algemeen ontwerp vóór te stellenhier toe hééft hy nog verdere inlichtingen noodig. Yvy zullen in eenen toekomenden artikel zyne merkweèrdige rede voering onderzoeken en behandelen. Zommige redenaers hebben in de kamer wederom hef vraegstuk der afstellingen aengeroerd en begeerden der- zelver oorzaek te kennen, waerop den minister hun cn- kelyk vóór antwoord hoéft gegeéven dat de staetkunde deéze maetregels noodzaekelyk had gevonden en dat het gouvernement recht had deéze te neémen. Wy besluyten uyt de antwoord en handelwyze van den minister dat de afgestelde ambtenaers slegt liuniie iicdie- ning moeten uytgeoefiond hebben en dat zv bv gevolg, onweérdig waren hun ambt te bekleeden. Maer, nu is de vraeg waeroin het gouvernement aen d'af'gestelde ambtenaers een pensioen hééft verleend? Dit is eene vraeg die ons onoplosbaer schynt, ten ware men be weerde dat het gouvernement recht hééft pensioenen te betaelen aen wien het w ilt, weynig inziende of de pen sionnarissen het verdienen of niet. Is dit misschien 't géén den minister liberael noemt, alias mild, om ont zettende sommen naer 't hoofd van ryke mannen te wer pen, als zy maer uyt de zakken der arme Belgen komen. Dit is maer by manier van spreéken, ziede wel,%dat wv zulks vraegen, ondertusschen hooren wy mecrmaels deii belleman uvtroepen Al de gone die hunne contributie nog niet betaeld hebbenmoeten zulks zonder uytstel komen doen, willen zy er niet toe gedwongen worden. Verstaet gy dit, Belgen, zoo niet, ziet het hier in twee wóórden LEGGEN of VAST GEGREÉPEN. Den Zwitserschen landdag hééft het kanton Neufchatel tot eene zwaere boet verweézen wegens deézes weige ring van zyn contingent aen de bondgenoóten te leveren. Meer dan ooyt zyn wy verzekerd dat de eenige vrees der mogendheden opzigtens Zwitserland, is van het zelve de hand te zien slaen aen zyne grondwet Voorzeker zullen mannen gelyk M. Guizot, lord Pahnerston, den koning van Pruyssen etc. geene legers in beweéging brengen om de Jesuiten te herstellen ten nadecle hunner eygene geloofsgenoóten, de Zwitsersche bondgenoóten. liet vraegstuk der Jesuiten, of liever van 'tCatholicismus is nimmer aen 't order van den dag. Zv zyn uytgejouwd. uyt luinne schuylplaetsen gerukt en met bayonnetten- geweld verdreéven, en daer mee is 'tal. Zy hebben tot voetbank aen den zegeprael der federaele gediend even als de overwonnene party hier op 8 Juny gediend hééft aen de libraele, alsdan geestdriftig thans kalm en te vrede. Welligt zal dit gezegde ons van Jesuitismus doen beschuldigen, maer wy vraegen eene gunst, naemelyk, dat men aendaglig onze staetkundige lyn opvolge en men zal zien dat wy de belangen des vaderlands verde digende, den moed hebben de zaeken bv haeren egten naem le noeineri. Recht en regtzinnighevd in alles en vóór alle, zie daer ons vaendel. Wat scheelt het ons immers, aen ons, die onze onaf- hanglykheyd verworven hebben, dat een nabuerig land zich naer zyn welgevallen bestiere Wat hebben wy ons te" bemoeyën met de staetkundige zaeken van andere volkeren, wy, welkers onzydigheyd eene waerborg onzer nationaliteyt oplevert, wy, die overigens maer weynig in de balans van Europa te leggen hebben Wy wenschen vóór ons deel, dat Zwitserland zich zeiven met zoo veel vryheden hegiftige als wy er door onze grondwet genie ten.... Maer zal zulks het geval zyn? De kostelykste aller vryheden, de vryheyd van geweéten, waervoór de zeven calhnlyke kantons zich zoo véél rampen beschoó- ron hebben, die vryheyd is uyt 't herbergzaem grond gebied van Zwitserland gebannen. Wy vreezen-dat zv héén of morgen ook Belgiën zal veriaeten, en 'tis daerom

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Denderbode | 1847 | | pagina 1