TWEEDEN JAERGANG*—X'" 68,
AELST, den 31 December.
1847—1848.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prvs der
inschryving, by trimester, is bepacld op 1 lï. 75 c., dien der
annoncen öp 20 centimen den drukregel. De persoonen die
voor een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand regtveêrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te <Joen hééft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen vcrlcenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gcwaegen van alle brochüeren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De nacinen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeèren mede te deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad'gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CUIOL'E SLTM.
DEN DENDER-BODE
Geene beweégbaere zaeken ter wereld grenzen digter
aen elkander dan den vervliegenden en aensnellenden
tyd; nauwelyks is het jaer 1847 in de peylloozc diepte
van't verledene verzonken, of zie 1848 komt met eene
statige weêrdigheyd opdaegen en scliynt den sterveling
toe te roepen: ik ook, mack deel van de keten des tyds;
ik ook, ga getuygen zyn van uwen voorspoed en tegen-
spoed;ik ook, ga van eeneontelbaeremenigte den laetsten
tol eysschen enz. Den plegtigcn intrede van een nieuw
jaer verschaft aen arme en rykc de gelegenheyd om zieli
onderling véél geluk te wenschen, 0111 elkanderens inbeel
ding dóór beloften van gouden bergen te bestormen,
zonder na te letten dat het toekomende alleen over alles
beslist. Nu, dit is iets waer tegen wy weynig of niets ver
mogen, althans zyn oprecht grondhertigè wenschen van
zegen aen 'smenseliens hert zoet cn aengenaem, want zy
de duerbaere broederliefde! tot dryfveèr hebbende, ver
strekken om de banden die de samenleving aen een hegten
te vernauwen en te versterken.
Wy dan ook, wenschen aen onze geagte leézers die tot
den bloev van 011s blad zoo veel, ja om zoo te zeggen,
alles liebbcn bygedraegen, allen voorspoed en zegen; wy
ook, wenschen hun grondhertig dat zy in hunne onder-
neémingen zoo wei gelukken als wy in liet stigten en
voóruytgaen van den Oender-bode gelukt hebben, immers
dat zy op elk eynde van nog ettelyke nieuwe jaeren met
troost en volle tevredenheyd eenen blik op 't verledene
mogen werpen.
Intusschen, met hert en ziel aen ons geliefde Vaderland
verknogt, verlangen wy niets vueriger dan dat het betere
dagen zie oproyzen; dat de heerschzugt, den partygeest
en andere voflab essels ganseh en geheel verdwynen om
plaets te maeken aei, 'en geest van vrede, gemaetigheyd
en goede verstandhouding die hetgèlukeener natie alleen
kan uytmaeken. Want, bedriegen wy 011s niet, 't is dóór
de boven aengehaelde geessels dat zommige onzer duer-
baérste vrvheden thans gevaer loopen van in boeyen ge
klonken té worden die welligt onmeétbaere rampen zou
den vergen om te konnen verbroken worden. 'T zyn
immers die zelfde geessels die van Zwitserland een oór-
logstooneel, een bloedbad, hebben gemaekt; 't zyn die
zelfde volksdriften die, eylacs, reeds diepe wortels in
't edel Belgiën geschoóten hebben, welke by onze nabue-
ren de vertrèédingvangoddelyke en menschelyke wétten,
en doordien eenen inkankerend™ volkshaet hebben te
weeg gebragt waervan den tyd alleen de onberekenbaere
gevolgen zal aentoonen. Derhalve herhaelen wy het, niets
vueriger verlangen wy dan de vcrdwyning van 'tgeén het
staetsgebouw in 't donker ondermynt en deszelfs val
heymelyk voórbereyd.
Konden wy eyndelyk dóór wenschen onze staetsman-
nen eenen afschrik van talloóze geldverkwistingen inboe
zemen, wy zouden aen de onder drukkende lasten gebukte
schatpligügc verminderingen mogen beloóven; wy zouden
den geringen borger die, ofschoon in 't zweet zyns aen-
schyns dagelyks werkende, nog met het grievendste hert
zeer zich het noodige moet onttrekken, eenige verzagling
mogen aenkondigen. Maer, eylacs! wy moeten het
regtuyt zeggen, zulks yerwagten wy niet, of ten minsten,
wy bemerken dat het er niet word op aengelegd om die
zoo vuerig gewensehle gevolgtrekking te zien venveézen-
lyken, weshalve wy slegts onze landgenoóten in 't alge
meen aenporren te betrouwen op dien die over den worm
zoo wel als over 't lot der natiën beschikt.
Den minister voortgaende over de middelen tot het bezorgen
van werk aen den armen, zegt«Mynheercn, ik heb beloofd de
algemcene voórneémens te ontvouwen, waer van wv, in deézen
oogenblik, de bewerkstelling mogelijk aglen, cn waer van wy rer-
hoópen kragtdaedigc gevolgen le mogen venaagten. Onder de
eerste middels die zich aenbiedenenw aervan wyde uytvoeriiig
verstaen voort te zetten, zal ik de publieke werken aenhaelen,
de publieke werken uytgevoerd, Af™". op eenegroole schacl
(t Onder de voórdeeligste zal ik bybrengen de werken be.trckkc-
lyk de buerl-wegen.» Waer van hy onder verscheydeue opziglen
de voórtreffelykheyd doet kennen.
Een deel van den onderstand van de 500,000 franken zal
wcwrschynelyk aen de verbetering der, buerl-wcgcn werden loe-
gewgd
De buert-wegen zoo min als al de andere publieke werken
konnen in den winter eenen aenvaog neémennogtans is het
in den winter dat den armen voórnaemelyk moet ondersteund
worden; dunkt den minister een deel van de 500,000 fr. aen de
buert-wegen te besleéden, welk denkbeeld heeft deézen man
toch opgevat of wegens de armoede der Vlaendercn, of wegens
publieke werken?—Óórdeelt hy dat publieke werken in alle
saisocnen konnen aenvang neémen, of wel dat den armen tol
11a paesschen vasten kan, en zich in de sneeuw warmen
—Onze stad Aelst is van de ongelukkigste plaelsen van de twee
Vlaenderen niet, nogtans hééft haeren armen binnen de vvf
guere maenden, van half november tol half april, van elk der
twee voorlede jaeren, in publieke en byzondere aelmoesseu
meer dau honderd duyzend fr. gekost. Wat zouden de twee
Waenderen met 500,000 IV. doen, mogten zy aile in den winter
besteed worden, en mogt een groot getal gemeenten van Hene
gouwen, Brabaud en Antwerpen in de zelve niet mededeelen
—Den minister hééft ook eyndeling van hiiyswerken, van weé-
ven en spinnen gesproken, van werken die in den winter kon
nen verrigt worden, maer niet gelyk wv reeds gezevd hebben
met eenen onderstand van 500,000 fr! W y zullen hier van in
't vervolg bandelen, 11a de publieke werken, waer van by
gewaegt, en die hy voorbrengt als de voórdeeligste middels om
onmiddelyk gebruylct le wordenondcrzogl le hebben.
Onderdo werken van een tweede slach, zegt den minister,
zal ik aenhaelen die geéne van caualisatie, die, zy ook, ach den
landbouw zeer voórdeelig konnen zyn voor liet verzenden zyner
voortbrengsels en het vervoeren der meslvelten.Onder de
werken van caualisatie bobben er reeds verscbeydcne aenvang
genomen; andere zyn acugsweézen als gelykeivk konncuuè
voórdeélig zyn, en zoo haesl de wetgeévende magl hel gouverne
ment in stael zal gesteld liebbcn om inde nieuwe kosten le voorzien
die deéze werken moeien veroórzackcn, zullen wy de hand aen
'l werk konnen slaen. De bestekken zyn gemaekt, de koeien begroot;
't geld alleen ontbreekt er; en zoo hacit deéze ziel van de publieke
werken aen hel gouvernement dóór de wetgeévende magl zal gc-
geéoen zyn, zal men, langs deézen kunt, zeer kragldaediijlyk de
Vlaanderen konnen helpen
Veéle werken vóór wal aengaet de groole en kleyne eana-
lisatie staen er le verrigten.Boven de voltrekking" van bet
canacl van Deynze nacr Scltipdonck ennacr de zee, van bei ca-
nael vanZclzaelc, vande werkenin 'l zuydenvan Brugge, hebben
wy nog de afleyding der Leye, de reglmacking der Oppcrschelde
het canacl van Lichlercclde tot gen de voert van Bruggeiry
hebbende camliscéringdermandcljneenesUeékdieitmgrmmeu
nood van werk hééfticy liebbcn het canacl van Slrkcne nacr
Sint A icolaes, de uylbaggering der nucr, ww y hebben evndo-
iyk de uylbaggering der haven ren Brugge.Voor ai deéze
werken moet noodzaekelvk de wetgeévende magt subshliën
toestaen, maer voor wat de administratie, vóór wat de adminis
trative bewei kingen cygënlyk gezeyd, rackt, is alles gereed of
z.tl in bel kort gereed zyn.»
.Niet alieeuelvk moeten er veéle water werken in deVlaen-
deren verrigt worden, maer daer zyn er gelykelyk in andere
doelen van Itet land, cn die zouden konnen eene definitive ver
plaatsing van clc Ylaemsclie bevolking veroorsacken. Ik zal er
eenige van aenhaelen de voórnaemste zyn, de Macs, hel camel
ran de Kempen narr Hasselt, een ander, dit van Herenthals op
Antwerpen, cam el dat acnzienelyke werken moet veroórzac
kcn, aengezien het in verband stael met eene nicuur kom, zoo
nood/a. kelyk geworden ja onontbeêrlyk sedert de acngroeying
der kuopvaerdy van Antwerpen.»
Daer zyn, MM. middels 0111 veel bevolkingen voórdceliglyk
vóór haer, en vóór liet land bezig te houden.»
Wy hebben daer boven, MM. in slach van publieke wer
ken, (en ik zal my deswegens uyten; daer moet maelighcydin
alles zyn; geen misbruykilc verstaen niet al clc weevers ran
Vlaenderen in tehrassieks te herscheppen, dit zou hét kwacd
bewinpelen maer niet geneézen.) Wy hebben in de Vlaenderen,
yzere wegen reeds loegestaen en andere nieuwe te maeken.
Onder dc toegestaene blyft ons over de afdecling van Kortryk
tol Popcringlie langs eenen en Yperen.
Daer blyft ons over eene afdecling van gelyk groole aen-
gelegenheyd, ingezien de streéken die zy moet dóórtrekken, 'l is
deéze van LichUrcelde nacr Deynze langs Thiell. Wy hebben 1lm
yzeren weg van de Denclervallcy vóór welken eene borgloot is gi -
stort, en die moet worden voltrokken.Eymlclvk hebben wv
eenen yzeren weg van een allergrootste 'nut, ibel alleen ten
opzigte van de materieéle, maer ook ten opzigte van de morale
en politieke belangen, wy hebben den rcglstrcékschcn yzeren
weg van Genei op Brussel langs Aelst.»
Mogten al de publieke werken die den minister alhier komt
aen te haelen, worden uytgevoerd, zy zouden meer dan honderd
millioeneu ir. kosten, en nog heeft hy een dervoórnacinstc
vergcélen by te brengen, te weétcnde caneilisnticvan de rivier
den Dundee, welkers nulligheyd, volgens liet algemeen gevoe
len, verre overtreft den yzeren weg der Dendervalley, lioè wen-
scbelyk liy ook zyn moge. Tot liet aenvangen van al zyne
aengehaelde publieke werken is liet ministerie gereed, en bel
wagt maer de verleening, dóór do kamers, der noodige geld
sommen af 0111 de band aen 'twerk le slaen. li» in welke
omstandigbeyd doet by al deéze voorstellen? I11 den moment
dal de schatkist zonder geld is; dat de contribution niet verge
noegen 0111 in de gewooniyke onkosten le vóórzien; dat 111011,
om de bestaende scliulden te kwyten van geld ontleeningen
spréékt. Dat den staet zyn crediel vermindert ziel, 0111 reden
dat men moet oórdeelcn dat ministers en kamers vóór gooue
spaerzaemlteyd vatbaer zyn. Dat onze vyf percenters omlei
den pari zyn gcdaeld, maer 97 ten honderden meer opbren
gende.111 den moment dat wy niets dan ruineuse geld 0111-
lceningen konnen doen, zegt den minister liereyd te zy n 0111 vóór
honderd millioeneu werken aen te vangen, waer toe men den
laetsten stuyver by onlleening moet bekomen, indien de ka
mers hem gunstig zyn! kan men hier, nieynens, wel eene gezon
de slaetkundein merken? Moet men den ondergang, do hanker,>et
van den stael te gemoed loopen 0111 den armen 1'helpen met
vonr 'rt hge werken le verrigten? Als een huyshouden ten afle
ren gaet liet is niet met geld te ligten ofzyiie goederen bel 'een
vóór en 't ander 11a te verkoopen, 1:11 'l geiil op le céten dat bel
zynen voorspoed zoeken moet, maer wel mclgespaei-zaembeden
in voegen te brengen. 'T geen vóór een iiuysbouden waerheyd
is, moet ook aen een land worden toegepast. Laet ons dus ge-
spaerzaemheden invoeren, wy konnen er genoeg bew erken, om
geene nieuwe onlleeningen te moeten vaegeii,'en ons crcdiet
als mede onze agtbaerheyd zal zoo in onze eygene oogen als in
de geene onzer naebueren vergroolen.
Den lieer minister van oorlog wiens budjet deéze wéék
inde kamer der volksvertegenwoordigers beraedslaegd is,
hééft de beraedsbeging met eene redevoering begonnen
die onder betrek van nationaelc gevoelens zeker luvd-
sjireékend was; want mier luyd deézer redevoering, zon
men gezegd liebben, of vel dat den vyand reeds gelcérsd
en gespoord stael om in Belgiën te rukken, ofwel dat de
Belgen zelve wegens liet genot hunner vrvheden, gevaer-
lykaen het behoud van den statu quo zyn. E11 waerom
