grondvesten als gedenkenis eener vervallene vremde re-
geéring, dat zy d'ovcrtreffelyklieyd der overmoerdyksclie
regels en spelling op de belgische doen zien, dit is hun
gevraegd geweest in 4816, tydstip der eerste pooging,
en in 1856 tocii zy herbegonnen hebben, deézen lang-
duerigen tegenstand zal eene roemrvke plaets in onze
•vaderlandsche geschiedenis bekleeden. Medeg.
Z. Em. den kardinael-aertsbisschop van Mechelen
komt den Journal de Bruxelles eenen brief toe te stueren,
in welken hy verklaert, innig overtuygd te wéézen, dat
liet acn de wereldlyke magt behoort onafhanglyk van de
geestolyke te blyven, en alles te regelen wat hét wereld-
lyk geluk der volkeren aenbelangt, in een wóórd, dat hy
by alle gelegenheden den stelregel des Zaligmaekers
geif den Keyzer wal den Keyzer toekomt, getrouw heeft
ingevolgd. Den prclacl protesteert vervolgens tegen ze
kere redevoeringen in de Kamer gehouden, in welke den
heer Nothomb word uytgemaekt als de voorrechten van
de wereldlyke magt niet genoegzaem hebbende doen
eerbiedigen, waeruyt zou volgen, dat de bisschoppen op
die voorrechten hebben inbreuk gemaekt. Den kerk
voogd verzekert, met de hand op het geweten, dat hy
nooyt de gedagte gehad hééft, het minste recht der re-
geéring te krenken. Hierna zegt hy, dat de bissehoppe-
lyke tusschenkomst in de benoeming der onderwyzers
slegts ten doel had te weöten, of deéze zedelyke en gods
dienstige waerborgen opleveren, en dat de regeéring
meester blééf, het gevoelen der bisschoppen al ol niet te
volgen. Betrekkelyk de beletsels gesteld aen het inrig-
len van normale leergangen en tie pryskampen tusschen
de schooien, twee andere bezwaeren tegen de bisschop
pen, beweértden kardinael, dat die leergangen in Vrank-
ryk en Duytschland zyn afgekeurd, en de pryskampen
insgelyks, wanneer men deéze laetste uyt een zedelyk
oogpunt beschouwt. Den prelaet klaegt ten slotte, dat de
eenvoudigste vraegen der bisschoppen dóór hunne vy-
anden als zwaere staetkundige misbruyken worden afgc-
maeld, en eyndigd met den wensch te betuygen, dat het
onderwys in ons vaderland steeds zedelyk en godsdien
stig moge blyven.
Gelyk men wéét en ziet is er in de kamer dóór de
beyde partyën getwist en gekcéven; dóór de eene om te
bewyzen dat de bisschoppen de wereldlyke magt over-
heerscht hebben in het benoemen der leeraers vóór
't onderwys enz., en dóór de andere om het tegenstry-
dige te beweêren; by zoo verre, dat deés vraegstuk
wederom gelyk eertyds eenen vuerigen kanker van on-
cenigheyd tusschen de gezindheden heél't te weég gc-
bragt, die, wy vreezen niet het luyd op te zeggen, verre
is van geneézen te zyn en welligt rampzalige gevolgen
zal na zich sleépen. Wat kan ondertusschen eenen wae-
ren Delg, eenen vriend van vrylieyd, eenen oprechten
liberael uyt dit alles anders besluyten ten zy dat de
noodzaekelykheyd van het onderwys volkomen vry te
laeten, thans dringender is dan zy ooyt geweést heeft.
En inderdaed, welk gezond óórdeel kan of mag dit an
ders vóór de rust van Kerk en Staet, vóór 't welzyn der
zedelyke en financieéle belangen van Belgiën wenschen?
Geen, volstrekt geen. Overigens, 't géén wy vroeger ten
overvloede beweézen hebben, komt nu dóór onweder-
leggelyko daedzaeken bewaerheyd worden.
Wy zullen hierop terug keeren, niet om te bewyzen
het geen vóór het geringste verstand te klaer blykt, dat
het onderwys moet vry zyn, maer, mogt er nog iemand
aen twyfelcn, om te doen zién dat het beheer der minis
ters over 't onderwys acn welstand van zeden, aen uyt-
breyding van kunsten en weëtenschappen volstrekt nut
teloos en bovendien vryheydkrenkend is.
MERKT-BERIGTEN.
De Brusselsche graenmerkt van gisteren was zeer
wel bevoórracd; er waren meer dan 1000 zakken van 1
en l d heet. tarwe te koop gesteld. De pryzen stellen eene
ligte dueling vóór. Den midden prys dér tarwe is geweést
41 fr. par 1/2 hectoliter, en 6 IV. 75 c. vóór de rogge.
Er zyn meer dan 500 zakken aerdappelen verkogt ten
prvze van 7 fr. a 7 fr. 50 c. de 100 kilogr.
De weddingen zyn hier aen 't order van den dag
M. P. D. W. had deézer dagen gewed tegen M. V. D. B.
dal eerstgemelden in eene tier tyds van Aeist naer Assche
zoude gereéden hébben. M. P. D. Yvheeft zyne wed
ding gewonnen en is zelfs eenige minuntcn vroeger of
bestemde plaets aengeko.nen. Eene andere wedding
is insgelyks aengegaen, MM. V. 1). B. en B. hebben ge
wed tegen MM. A. D. T. en J. M. d at eerstgenrelde in
eene halve nor tyds van aen 't zacgsken alhier tot aen
den Ezel te Ninove zullen ryden. Wy zyn nieuwsgierig
te weétcn wie dit mael deéze wedding zal winnen. Nog
andere wed partyën zyn aengegaen en allo zullen te soc
men eene som van 170 fr. opbrengen. N. B. vóór dit
sommeken zal er lekker gepeuzeld worden.
Op zondag, 25 deézer maend, zal de koninglyke
Societeyt, deézer stad een hiysterlyk Concert geéven, ge
volgd van eene dansparty op de groote zael van het
stadhuys alhier.
De Grippe néémt in onze stad, gelyk elders gewel
dig toe. Er is byna geen liuys het welk geéne gegripte
persoenen bevat. Deéze kwael levert egter geen gevaer
op, en kelyk spéélt zy in de kaert der geneésheeren en
apotekers.
-Is dóór de politie deézer stad aengehouden en
vóór den prokureur gezonden, Bomanus Tillon, oud 16
jacren, van alhier, verdagt van diefte; het is reeds de
zesde mael dat deézen jongeling dóór de politie is aen
gehouden telkens vóór diefstal.
De volgende zyn nog dóór de politie aengehouden
J. Wolf, I. Ringoir, J. Van den Brouck, en R. DeSmet,
alle mestraepers alhier, verdagt van aftroggelary.
Als iets wonders hééft men ons berigt dat deézer
dagen te Denderhautem een kalf is ter wereld gekomen
dat twee koppen had. 'T is dóór de zorgen van M. Van
der Kelen, koeymeester te Idderghem, dat de koey is
verlost geworden.Het twee koppenkalf is gestorven.
De gemeen! Haeltert, by Aelst, komt haeren byna
honderdjaerigen pastor die aldaer zeer geagt en bemind
wierd, eyndelyk dóór de dood te zien wechgerukt
worden.
Yrydag, om elf neren des morgens, is het stand-
beékl van Vesalius, te Brussel op de Barrikaden-plaets
ingehuldigd. Het bcstuer der stad en de leden der acade
mie benevens veéle artisten, bevonden zich ter plaets, en
den minister van het inwendig is ook aengekomen, die
dóór eene kommissie is onthaeld. Den koning die men
verwagt hééft, en die beloofd had de inhuldiging by te
woonen, is niet gekomen. In weérwil van het koud weder,
liéeft men nog veéle nieuwsgierigen die stonden tebeéven
en te drupneuzen, op de Barrikaden-plaets gezien. MM.
Uyttcrhoeven en Vleminckx, hebben eene redevoering
afgeleézen, en nadien is het standbeeld dat in lynwaed
gebunseld was,iontdekt. Onder het voetstuk heeft men
dan een kofferken, inhoudende de munslukken van het
ryk, en eene koperen plaet op welke het proces-verbael
der inhuldiging gegraveerd staet, gemetst engezegeld, en
eenige minuten vóór den middag, was de plegtigheyd
geëyndigd.
De koopmans en de fabriekanten in tabak, hebben
aen de kamer der volksvertegenwoordigers eene petitie
gezonden, in welke zy vraegen dat de rechten op den tabak
niet zouden verhoogd worden.
De officiëren en militaire bedienden leBrussel heb
ben ditjaer geene visiel- of nieuwjaer-kaertjcsaenelkan-
deren gezonden. Zy hebben dit dwaes gebruyk dóór eene
inteckening ten behoeve van den armen vervangen. Het
ware te wenschen dat dit gebruyk alom gevolgd wierd.
De zilveren vergulde remoiistrancie welke in de
t entoonstelling van 1844 is geëxposeerd geweést, en dóór
M. Froment-Meurice was verveêrdigd, is dóór den ko
ning gekogt. Leopold gaet die remonstrancie aen den
paus tot geschenk zenden.
Den budjet der openbare schuld en het buytenge-
woon krediet vóór het ministerie van oorlog, zoo als bey
de dóór de kamers zyn aengenomen, komen dóór het
ministerie oflicieélyk in den Moniteur afgekondigd te
worden.
Valsche vyfl'rankstukken, met de beéldtenis van
Lodewyk XVIII en het jaerta! 1825, zyn te Gend in om
loop gekomen.
Uyt eene opnoeming der sterfgevallen, welke in
1847 hebben plaets gehad, blykt dat veertien sonverey-
nen, vorsten cn. vorstinnen den tol aen de natuer be-
taeld hebben. Overigens hebben weynige jaeren eene
grootere menigte aenzienlyke persoonen uyt het leven
gerukt, dan het thans ten eynde geloopen.
Dóór verscheydene koninglyke besluyten worden
er subsidiën verleend aen versclieyde gemeenten van
Vlaenderen vóór het kassyden haerer buertwegen; aen
anderen vóór het oprigten van leerwerkhuyzen vóór het
wee ven van lynwaeclen en batisten. Andere niet min ge-
wigligc regelen de inrïgting van modolwerkhuyzen te
Kortryk vóór gebrocheérde shalwls, neteldoeken en ka
toenen fluweel; te Deynze, vóór zyden en te Eecloo vóór
wollen stoffen
Tydens het jaer 1847, zyn te Thielt geboóren 202
kinderen, en 642 persoonen zyn overleden. Er zyn slegts
■24 houwelyken gecelebrcérd. In 1845 beliep het getal
der houwelyken tot 57, en in 1844 tot 60.
In den nagt van 29 tot 30 december hééft te Nyvel
eene pooging tot moord en diefstal plaets gehad. Vier of
vyf mannen, mot zwart gomaekfe aenziglen, zyn langs
een keldergat in de wooning der egtelingen Bossart ge
komen, en vervolgens in den vloer. De vrouw Bossart,
eenig gedruysch hoorende, stond sehiedelyk op, juyst
terwyl eenen der bandieten de kamerdeur opende; zy
greép hem in het aenzigt cn stiet hem de kamer uyt, iii
weérwil van twee mes- of dolksteéken, welker hy luier
aen de kin toebragt; versperde de deur by middel van
twee gëweêren en eenen hooyvork, op welke zy ging
zitten, worstelende uyt al haerc kragten tegen de poo
gingen der roovers, en luvdkeéls om hulp roepende. De
kwaeddoeners, dóór dit geschreeuw verschrikt, zyn al
vloekende vertrokken. Tien minneten Iaeter waren de
gendarmen in buys, cn men vond een bewysstuk, hetwelk
tegen de schelmen zal getuygen.
Er is wederom spraek van eene verandering in het
ministerie zegt den Vaderlander, en ditmael is het van de
verwydering van M. Veydt alleen niet dat ergewaeg word
gemaekt; M. d'Hoffschmidt, zegt men, gaet ook plaets
maeken vóór eenen nieuwen minister indien eenige
moeyelykheden niet konnen vereffend worden. Deéze
moeyelykheden spruyten voord uyt de wèdereysching
van de borgtogten die vóór het maeken van yzere wegen
zyn gestort, en die nu dóór de byzondere maetschappyën
gereklameérd worden, terwyl 'M. d'Hofl'smidt beweert
dat hetgeén legeéveu is, gegeéven blyft, en dat de borg
togten den eygendom van den staet zyn geworden.
By koninglyk besluyt is er eene subsidie van 585
li'. 69 c. verleend aen het consistorie der protestantsche
kerk te Antwerpen, om hetzelve de onkosten van de her
stellingen aen den protestantschen tempel aldaer verrigt,
te helpen bestryden.—Item aen den stedelyken raed van
Mechelen eene subsidie van 5555 fr. ter gemoetkoming
der herstellingskosten van den toren der metropoli taene
kerk.Item aen den gemeente raed van Lillo eene sub
sidie van 2000 fr. ter herbouwing van eene kerk aen den
Kruysweg. Item aen het kerkfabriek van Merlaer,
onder Vorst, eene subsidie van 1500 li', ter gemoetko
ming in de kosten der herbouwing der kerk.
Onze leézers zullen zich nog herinneren het
droevig eynde van den notaris klerk De Haes, van Ant
werpen, die op den dag zelve zyner bruyloft met zyne
vigilante in de Brusselsche vaert stortte enverdronk. Ten
gevolge van dit verschrikkelyk onheyl had zynen vader
zich by de Broeders van Liefde vertrokken, en is daer
zaturdag schielyk overleden.
Op Nieuwjaersnagt is te Zelc (Oost-Vlaenderen)
eene pagthoeve den roof der vlammen geworden. Het
verlies is op 1200 fr. geschat.
Den Moniteur kondigt versclieyde koninglyke be
sluyten af, by welke er onderstanden worden verleend
om de onkosten van vergrooten en herbouwen van ker
ken te helpen betaelen. Dus zyn toegestaen 5000 fr.
vóór de kerk van Ste.-Maria-Lierde; 1500 fr. vóór de
kerk van Sint-Antelinckx; 1500 fr. vóór de kerk van St.-
Amandsberg.
M. Cavenaille, onderpastor te Lokeren, is tot pas
tor te Amougies benoemd.
Eenen persoon welken zondag, in den morgend te
Gend, naer de mis ging, is op de straet schielyk dood
gevallen.
M. Rens, geheymschryver der stad Geeraerdsber-
gen, hééft zyn ontslag gegeéven, en don communaelen
raed van die stad hééft den zóón van den demissionnaris,
in vervanging van zyn vader, benoemd.
Den genaemden Jan Poelman, ongebouwd, oud 55
jaeren was maendag, inden avond, naer zyne wooning, te
Oostacker, wyk Drieselken, gegaen, en daer hy een wey-
nigje te voél in het glas gekeéken had, is hy in eenen
gragt gevallen cn verdronken. Des anderdags hééft men
liet. lyk opgevischt.
De doodstraf dóór het hof van assisen van Hene
gauw tegen den genaemden Van Mol wegens vergifti
ging uy'gesproken, is dóór het hof van assisen van
Braband bevestigd.
Ten onregte heeft men aengekondigd,"dat het ver
mogen van mevrouw Adelaide onlangs overledene zuster
van den koning van Vrankryk, meer dan honderd mil-
lioenen bedraegd. De inkomsten der prinses bedroegen
1,800,000 frs. Verbééldende een kapitael van 60 millioe-
nen, hetwelk, kragtens het testament der aflyvige, zal.
verdeeld worden als volgttwee millioen aen den jongen
hertog van Chartres, tweeden zóón van wylen den hertog
van Orleans; tien millioen aen /den hertog van Nemours;-
een millioen ter belading van ondérscheydene legaeten;
het overige der naclaetenschap zal verdeeld worden tus
schen don prins van Joinville en den hertog van Mont-
pensier. Den hertog van Aumale, en zyne zusters, de
koningin der Belgen en de hertogin van Saksen-Koburg,
schynen van de erfenis geheel te zyn uytgesloótcn.
Geduerende 1847 hééft dè Parysche spaerhank
32,910,479 frs. ontvangen, en 47,644/125 frs. uytge-
keerd. Den 51 December laetst, blééf zy nog schuldi™
80,146,351 frs.
By eenen brand, welken te Cplmar twee-eii-veertig
huyzen komt te verslinden, hebben twee lanciers met
levénsgevaer eenen ouden man en een kind uyt de vlam
men gered.
ZAEK ROSSEEL EN VAN DEN PLAS.
Omtrent Rosseel en Aran den Plas verneémt men heden
nog de volgende byzonderheden. Uyt de instructie by
hun proces dienende, moetgebleéken zyn, dat er'savonds
vóór de dryvoudige moord eene andere even grouwzaeme
misdaed gemist hééft dóór dezelfde moordenaers volvoerd
te worden, in een liuys op de Wolvergragt; maer dit
mael zouden zy geholpen zyn geweést dóór eenen geweé-
zen slotmaeker, die deézer dagen te Brussel in St-Jans-
gasthuys is overleéden.
Rosseel en Aran den Plas hadden met deézen kerel
kennis gemaekt, en alle dry hadden eenen slag beraemd
tegen mevrouw T... Deéze dame bewoonde op de Wol-
vengragt een buys met twee nieyden en eenen knegt, en
bezat, naer het zeggen van den slolmaeker, eene som van
