m
ZONDAG 25 JANUARY 1848.
TWEEDEN JAERGANG.N1' 71.
AELST, den 22 January
DE VERGELDING.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteckening van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der
inseliryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 75 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plael-
sen. Indien iemand reglveêrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen heeft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verleenén en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
CLIQUE SUU.M.
verder gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenigc
stukken zouden begeèren mede te deelen, zuilen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle ariikeis, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
ER-BODE
Den minister van 't inwendig over de nyverheden spreéken-
de, vind dat de Vlaenderen al hunne armoede aen zich zelve
toeteschryven hebben; hy wilt ze onderrigtendaer is, volgens
hem, alles wat zy noodig hebben.—Ten dien eynde wilt hy hun
de oude werkwyze in 't verveêrdigen hunner voortbrengsels
doen veriaeten én eene nieuwe aenneémen of om beter te spreé-
ken, in alles de mecanieken den voorrang geéven verders wilt
hv min voortbrengsels van zelfde soort en meer verseheyden-
heyd in de zelve. Echter bekent hy dat vóór het verveêrdigen
van Batist, het welk hy als eene nieuwe nyverheyd aenbeveélt,
het handgespin zeer voórdeeliglyk kan behouden worden.
Heeft 'den minister wel een enkel denkbeeld van de vlas
nyverheyd in de Vlaenderen?Het vlas gezwingeld en gehe-
keltzynde, bestaet de vlas nyverheyd vóór de vyf zesde inliet
handgespin, want ecuen weever kan aen vyf spinsters w erk
leveren.—In de Vlaenderen maekt men lynwaeden van 8 fr.
d'elle en meergradatim afkomende, maekt men er ook van
50 centimen en min; het eerste kwaed van de Vlaenderen,
te weéten. dat zij alle de zelfde sóórt maekenis dus louter
hersenschimmig.
Hy wilt de oude werkwyze dóór de nieuwe, dat is, vóór het
spinnen, het hand-gespin dóór hel meeaniek-gespin doen ver
vangen en vóór hel weéven, demueaniek-getouweu,of ten min
sten de vliegende schietspoel doen in voegen brengen. Vóór wat
de vlas nyverheyd raekl wy hebben spin'slers en weevers in
overvloed, in genoegzaem getal, om al onze vlassen te spinnen
en al onze garens te weéven, met onze oude spinnewielen, met
onze gewoonlyke getouwen.—Welk voordeel hebben de nieuwe
werkwyzen, óf mecanieken opzigtens de vlas nyverheyd lot
heden te wegc gebragt Werktuygcn hebben de handen ver
vangen. Een meysken kan in eene möcaniek-spinnery 40 klos
sen oppassen, en aldus ook vóór 40 spinsters werk afleggen
een kind kan, zonder aerbeyd twee mecanick-getouwen bestie
ren, en daer by nog op elk getouw het dobbel weéven zoo dat
het een werk van vier mannen kan voortbrengen; vóór wat de
vliegende schietspoel met een gemeen getouw betreft, deéze
vergemakkelykt bet werk, en laet toe een goed derde meer,
in een dag, té weéven. Al de nieuwe uytgevondene werktuygen
zyn dus geschikt om het handwerk te verminderen, by ons, die
handen tevéél hebben; zy hebben dus, en moeten noodzaeke-
lyk vóór uytwerksel hebben, een overgroot getal arme zonder
werken zónder brood te laeten en vervolgens die verschrikken
de bedelary, die de Ylaenderen teystert, te veroorzaeken. Zy
moeten dus, (die nieuwe werktuygcn) andere hoedacnigheden
hebben, als de vermindering van liet handwerk, om dóór eenen
gezonden en redelyken slaelsman te konnen worden aenbe-
voólen.Wy moeten aen de buytenlandsche verbruyking de
producten verschaffen die zy begeert! maer welke producten
(Vervolg en eyiule. Zie IYr 70.J
Eenige ueren nadien, wierd de vrouw dóór een gerugt en
een geklank van wapenen ontwaeki; krygsmannen omringden
de hut, en ondervroegen den visschcr.
Honderd goudstukken, vóór die haer ontdekt, sprak den
oplevderder bende.
Honderd goudstukken! antwoordde Finn. Iiapiteyn, wat
zou het aengenaem weézen dergelyke somnie te winnen
Wéés niet bevreesd, ik zal goede wagt houden niet eenen
schipbreukeling zal op dit strand aenlandcn, zonder dat ik
hem aen boude en naer den post brenge dien gy, in het na
burig dorp, hebt ingerigt.
Dit alles zeyde Finn koelbloedig, en voegde er by
Kapiteyn, wilt gy eenige stonden in myne hut komen rusten?
Neen, antwoordde denollicier; houd goede wagt, en poogt
my eenige hoofden, die op prys gesteld zyn, aen te brengen.
Finn liet de soklaeten vertrekken, en trad zyne hut binnen.
Mevrouw, zeyde hy, wy mogen geencnoogenblik ver
liezen bet tempeest is byna over, wy moeten ons spoedig in-
scheépen. De golven zyn nu min te Yreezen dan de menschen.
begeert zy Zoo de buytenlandsche als de inlandsche ver-
bruyking begeert de lynwaeden van garen met de hand ge- j
sponnen. Dit blykt op alle de. lynwaed-merkten, alwaer de
lynwaeden van garen met de hand gesponnen, en aldus erkend,
altyd de eerste en het best verkogt worden. De overlrcffelyk-
lieyd van het handgespin moet den minister zelf erkennen.fly
raed aen het verveêrdigen van batist.Maer wat is batist?
Het batist is zeer fyn lynwaedvau garen met de hand gesponnen
verveèrdigd, en welkers voórnaeme hoedaeuigheyd oestaet in
zyn handgespin.
Ook beveelt hy het handgespin vóór het batist^pytdrukkelyk
aen; maer kan hy wel regtmaeliglyk vóór het Kamervksch lyn-
waed, dal men batist noemt, liet handgespin aenbeveélen,
zonder het zeilde handgespin gelykelyk, voor de fyne lynwae
den van Korlryk, öosterzeéle enz., aen te beveélen?Het is
aen het handgespin dat het batist zyne overtreöelykheyd op
alle andere linnen-weefsels verschuldigd is, en, dat bet tot als
nu, in weerwil van het mecaniek-gespin, de weevers en'spin
sters, in zoo veéle arrondissementen van Yrankryk, een eerlyk
beslaen verschaft. Mogt men daer toe mecaniek garen gebruy-
ken of mengelen het zou weldra zyne agting verliezen en de
kwyning ondergaen die wy, vóór onze vlas nyverheyd zoo zeer
te betreuren hebben. Hel batist is lynwaed, niets anders, bel
moet dus met onze l'yne vJaendersche lynwaeden noodzaekclyk
vergeleéken worden. Is het handgespin betér dan het me
caniek garen, vóór het fyn Kamervksch lynwaed, 't géén den
minister duydelyk bekent, moet hel ook niet beter zyn vóór
de fyne lynwaeden in 't algemeen'? Kan dew'«ninisler, als
redekundigen, naer zyne eygene geluvgenis,voórde fyne vlaen-
dersche lynwaeden, wel het mecaniek-garen verkiezen
Is het handgespin beter vóór de fyne lynwaeden, kan men
wel redekundig onderstellen, dat het ook niet beter zou zyn
vóór de min l'yne, vóór de middelinaelige of zelfs de grove
Dal mecauiek-spinners hunne waeren pryzen is natuerlyk
maer is het wel begrypelyk dat eenen slaelkundigen minister
aen een land dat met honderde duyzende handen dóór de kwy
ning van hei handgespin, zonder werk bevat, het mecaniek-
gespin zal aenbeveélen, T géén vóór eenig uytweksel hebben
kan den arbeyd te verminderen, zonder de voortbrengsels te
verbeteren, maer integendeel de zelve te vcrsleglcn Nieuwe
nyverheden willen doen zoeken, en eene bekende nyverheyd,
die eeuwen lang het geluk van Belgiên hééft uytgemaekt, en
nog alleen geschikt is om zyuen roemden aerdbodem rondte
draegen, willen doen veriaeten, is dit niet den armen rnoed-
williglyk willen onderdrukken en in zyne verschrikkende nood
wendigheden vasthaeken
De mecanieken willen leenemael het handgespin vervangen,
haere uytzendelingen en roervinken schreeuwen, dat het hand
gespin te niet is en het niet meer kan worden heropgeregt
dat de mecanieken den voortgang bevatten, en dat wy deézen
moeten opvolgen willen wy de mededinging staende houden,
en ons van de vremde merkten niet zien verwyderen.Die al
dus spreéken zyn den geld-adel van het land, de magiige be-
Dc onbekende had nu al haere kragt, al haere manmoedig-
heyd, terug gekreégen. Zonder een wóórd te spreéken, nam zy
haere kindereu by de hand, beval hun dóór een teeken de vol-
komendste stiizwygendheyd, en volgde Finn, die haer, langs
rotsen en kronkelende omwegen, naer het strand ieydde. Zy
kwamen aldus op den oever der zee, ter plaets waer de schuyt
van den visscher vast lag.
Daer scheepten zy in, en Finn begon met zoo véél kunde en
kragt te roeven, dat zy, zes ueren nadien, de kusten der Neder
landen in het gezigt"kreégen. Op deézen oogenblik wierd hy
gewaer dat twee gewapende sloepen daer kruystén, en op zyne
schuyt jagl maeklen. Zonder zich te ontstellen, en willende niet
verschrikken de vrouw, welke hy voorgenomen had te redden,
zelfs ten pryzevan zyn eygen leven, zeyde hy
Mevrouw, ik heb ballast noodigleg u met uwe kinderen
beneden in de sloep, en maek geene beweéging.
Nauwelyks had zy opgehouden hier aen te volkomen, of
ballen der afgeloste snaphaenen schuyffelden langs de ooren
van Finn.
Den onbeschroomden visschcr mat met de oogen af den
afstand die hem nog van de kusten scheydde, eu zag dat hy
den oever niet kon bereyken zonder in de magt der gewa
pende snelzeylende yaertuygjes te vallen. Ten gevolge van een
.stoutmoedig en wanlioópig besluyt, hield hy op van viugien
zitlers van grootemecanick-spinneryën, of spreéken in derzei ver
naem, en zy worden, als evangelisten, aenhoord en gelooid
zonder eens hel gezond óórdeel te raedpleégen, 't gcén ons
naluerlyker wyze vóórspelt, datwygeenen aftrok onzer waren
konnen blyven verhoópen, als wy op de vremde merkten geene
hoegenoemde byzonderheden konnen verspreyden, maer slegts
die even weézen lyke waeren voorbrengen die zy zelve maeken.
En wal wilt ïiet handgespin Het heeft veéi te verlangen,
maer in de omsla udighéyd waer in het zich bevind, veragi en
bespol van al wat groot is, vraegt het eeniglyk dat de lyuwaf-
den van zuyver handgespin, op de merkten, in de winkels en
by allen verkooper mei zekerheyd zouden mogen ondersebeyden
worden van de lynwaeden inet mecaniek garen verveèrdigd of
waer onder mecaniek garen gemengeld is; het vraegt, dat
allen kooper weéle wathy koopt, en dat er voórtaen niemand
in de eygenschap van het lynwaed nog zoude konnen bedroógen
worden.Daer toe stelt het vóór al het lynwaed van zuyver
handgespin dóór eenen stempel te doen kenmerken.Indien
den minister eenige genegenheyd vóór de Vlaenderen, vóór
hunne arme en vóór den bloey der vlas nyverheyd hééft, hy zal
graeg deéze gunst aen het handgespin toestaen, zoo niet,mogen
wy al zyne betuygingen van belangstelling inliet lot der Viaen-
deren, vóór eene loutere liuychelary aenschouwen, en hem zoo
min als zyne voórzaeten, in weérwil al het geklater zyner tol
ken, als den redder of voórstaender der Ylaenderen aenzien.
De aenliangers van het nieuw ministerie beginnen
hunne -pa troon en op eene wonderbaere wyze vóór te
staen. De mannen der coterie, zegt den Vaderlander
in zyn blad van 12 11. en den Volks verdediger heeft den
artikel, zonder eenige aenmerkingen overgenomen in zyn
blad van IGdaernae, de mannen,Der coterie beginnen
dagelyks meer en meer gerugt te maeken tegen de libe-
raele, en vallen heviglyk tegen het bestaende ministerie,
uyt, om dat liet de belastingen nog niet verminderd hééft.
Deéze verwytingen en beknibbelingen, in den mond onzer
tegenstreévers, zyn misplaetst, want wy zouden hun kon
nen vraegenwaeromMM. Nothomb, Maloü en De Tiiei x
die lang genoeg aen het ministerie geweést zyn de belas
tingen niet verminderd hebben? Zy ook waren ministers
en konden doen het géén zy aen hunne opvolgers, om dat
deézen het niet doen, te laste leggen. Zy konden het
doen, zy hebben het niet gedaen, daerom zyn zy ook
beknibbeld geweést en eyndelyk van hunne zetels wecli-
gejaegd.Doch hoe kan men de belastingen verininde-
ren ten zy met gespaerzaemheden in te voeren en het
verminderen der uytgaven?Maer het nieuw ministerie
heeft de uytgaven vermeerderd. Op een punt alleen
hééft liet bespaerzaemheyd willen aen den dag leggen,
en, beyde zyne handen trechtervormig aen zyn mond hou
dende, riep hy uyt alle magt
Eh! Oli"! V>al wilt gy van my?
Gv zyl alleen aen boord niet, riep men hem toe.
Zoud gy misschien verraeynen dat ik eene goede laeding
visch heb? NVilt gy er van hebben, komt nader, en néémt
wat u belieft. Gy moet hierom geen vuer op my geéven.
Kom nader! ontvang myne bevelen.
Ik kome, zie!
En Finn riglte zich aenstonds naer de sloepen. Naby de eer
ste gekomen, veynsde hy zyne bark niet meer meester te zvn
om haer eene andere rigting te geéven, en kwam met geweld,
stoutmoedig en slim, regen het schuytje botsen, en dééd het
omvallen. Terwyl de matroozen en de soldaeten poogingen
aenwendden om hunnen boot al zwemmende weder te 'berey
ken, roeyde hy, naer de andere schuyt, en het gelukte hem,
dóór zyuen moed en dóór zyne kunde, dit sloepje ook te doen
omslaen.
Tien minueten nadien, ontscheepten de onbekende en haere
kindereu op de kust van Nederland. Des avonds, terug in zvnc
hut, en nevens zyne vrouw zittende, vertelde Finn lachende
zyne gevaeren van den dag, eu spotte met de deénsche krygs-
lieden
Zes jacren waren verloopen, sedert den dag, op welken
