ZONDAG 50 JANUARI 1848.
TWEEDEN JAERGANG. Nr 72.
AELST, den 29 January
Andreas Vesale's korte levensschets.
Dit blad verschynl des Zaterdags in don namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 75 c., dien der
annoncen op 20 eentimen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plael-
sen. Indien iemand regtveêrdige klagten of gegronde rekta-
men in 't algemeen belang te doen heeft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaels in onze koton-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle brochneren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszeils opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeêren mede te deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regte gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden, De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk a en ga et.
CUIQUE SUUH.
BODE
Den kanker van partygeest die tegenwoórdiglyk 't hert
der staetkunde verteêrd kan thans zynen besuiettenden
etter niet meer ophouden, en dreygt eerlang alles te
zullen verpesten. Gelyk eenen vuerkrater die uytwèndig
in volle rust schynt te zyn, terwyl in deszelfs ingewan
den de vrecsselykste uytberstingen bereyd worden, is
het zoogezeyd liberalismus van zommige tolken sinds
cenigen tyd te werk gegaen, zonder agt te geéven op het
géén er by andere volkeren omgact en waervan soórtge-
iyke tolken tot stoókvuer hebben verstrekt.
Aldus hebben wy met eene hertgrievende droefheyd
het laetste Nr van 't Verbond van Aelst geleézen, het welk
ten prooy aen de toomelooste partydigheyd zyne denk-
wyze met eene sóórt van lasterzout komt besprengen
dat allen weidenkenden en vredelievenden vaderlander
moet verontweérdigen. Want, men begrype liet wel, de
grouwelen waervan Zwitserland onlangs het tooneel is ge
weest. de onlusten die thans Italien verscheuren, on
lusten die de volkeren verarmen en ongelukkig maeken,
neémen allcngskens hunnen Oorsprong in het uytbraeken
der politieke drillen van eenige dóór partygeest be-
heerschte tolken.Wy willen hier klaer zyn, derhalve
zullen wy over het gedrag van onzen confrater een
weynig uytweyden hem ernstiglyk aenbeveélende in
't toekomende beter te overweégen wat liy doet; hy ook
heeft zyne pligten, hy ook hoéft de verantwoórdelyk-
heyd aengenomen zyne pen te gebruyken om de rust
van kerk en staet te eerbiedigen en te handhaeven.
In zyn Nr van zondag 11. brengt liet. Aelstersch blad
eene soort van proclamatie vóór die in Italiën dóór de
Jesuiten zou afgekondigd zyn en waerin dit order op de
Andreas Vesale, vermaerden geneesheer wierd le Brussel in
1514 geboóren; hy was zoon van Andreas Van Wesele, apotheé-
ker va"n Karel-deh-Vyfden en van Isabella Crabbe. Vesale word
met recht als den uylvinder der menschelyke ontleedkunde
aengezienwelke by de oude en in de middeleeuw, door de
voóroórdeeien eens godsdiensts, slegts verstaen, verbannen
wierd. Nog zeer jong, bestudeerde Vesale le Loven, de schoól-
weétenschappen en de wysbegeêrte, niet eenen drift die hem al
het ongenoegen en zelfs de gévacren dééd te boven komen. Hy
muntte uyt in de naluerkunde en in de studie der grieksche en
latynsche laelen. Ily verliet Loven en begaf zich naer Parys,
alwaer men hem, op bet kerkhof der Onnoozele, of op het heuveltje
van Montfaucon, in bet midden der doodc licbaemen, gèhccle
dagen zag doorbrengen, en aen de gieréifederzelver prooy be
twisten, ten eynde geraemten op te maeken met de beenderen
der pligtige, tot de doodstraf venveézeii. Daei na begaf hy zich
naer Italiën, wierd, van 15-40 tot 1544, belast de ontleedkunde
in liet openbaer te onderwyzen, vooreerst te Pavia, dan te Bolo-
niën en eyndelyk te Piza.
Tevergeéfs tydens de italiaeusche gemeynbesten, vertoonde
Mujidinus, (1) leeraer inde geneeskunde le Boloniën, van 1315
(1) Mondino (verkorting van Rimondiuo), in 't latyn Mundi-
nus, italiaen, ontleédkundigen, te Milan en geboórên, of vol
gens andere le Florenliën, omtrent het eynde der 15"1'eeuw-
stierf le Boloniën in 1326, had geduerende langen tyd en met
goeden uytslag in deéze laetste stad, onderwys gegeéven. Men
'hééft van hem Anatome omnium humani corporis intcriorum
membrorum, vóór de eerste mael, te Pavia, 1478, gedrukt, in-
fol.; ibidem, 1512, in-4° en in- 8°, met uvlleggingen van Mat-
llieiis Curtius, enz enz. Men kent nog eenen anderen persoon van
den zelfden naem, diegeneésheer, en leeraer te Venetiën, over
leed omtrent 1650, schryver van schriften noópens zynekonst,
beden geheel vergeéten.
snoodste wyze, in de goddeloosste bewoordingen tegen
Pius IX,zou uytgevallen zyn, immers waerin 'dit order
den opstand tegen den Paus zou aengepredikt hebben.
I er zeiver tyd is dit stuk voórgegaen door eenige beden
kingen die luydkcêls ten voórdeele der wereldlyke gees-
telykheyd spreéken, en die uyt dien hoofde des te ver-
giltiger, des te gevaerlyker en trouweloozer zyn.
Wat is er van die proclamatiewy weéten het niet,-
maer 't géén wy weéten is dat meest al die Italiaensche
tydingen gesmeed worden dóór de onverzoenelyke vy-
anden der Jesuiten, dat die tydingen maer in 't publiek
geworpen worden om ligtgeloovige mensclien tc verley-
den, en meermaels op dat de uytstroeyërs in troebel
water zouden konnen visschen, met een "wóórd, Italiën
krielt van oproerige scheurmaekers die van de gemeen-
sehappelyke kerk afgesneéden zynde, hunnen boozen
haet tegen al wat kerkelyk is onder den dekmantel der
scbynheyligheyd.'en valsche ieverzugt uytwerken.
En toch aen zulke listige trekken liegt het Verbond geloof,
aen zuke verderfelyke afkondigingen verkwist het zyne
kolonnen zonder eens de bron te onderzoeken waeruyt
deéze tydingen voortvloeyën en bygevolg zonder vóór
dei zelvcr egtheyd het minste te konnen instaen; immers
dóór eenen blinden fanatismus aengestouwd, gaet het
ziclt zeiven verliezen in den doolhof der vuylste vleyery
jegens de wereldlyke geestelykheyd en der snoodste
lasteringen tegen de Jesuiten.
ls het aldus, confrater, dat gy het liberalismus wilt
doen eerbiedigen Is dit de gerechtigheyd in atles en
vóór alle, de verdediging van den zwakken legen den
verdrukker, welke gy zoo dikwils hebt aengepredikt
Eylaes gy gevoelt niet hoe deêrlyk het liberalismus dat
gy zegt te belyden, hierdoor geschandvlekt word, gy
ontwaert niet hoe zeer die vermoedelyke lastertael de
stad onteert waer dergelyke bladen leézers en onder
tot 1318, een tot clan toe ongezien schouwspel van dry do ode
lichaëmen vóórhel publiek onllii; de verergernis wierd niet
lierhaeld. Mundinus zelfs, verschrikt dóór hel onlangs uylge-
geéven edict van Paus Bonifacius-den-Vierden, trok uyt deéze
ontleédingen niet al het nut dat dezelve hem scheénen te
beloóven.
In 1543, verscheen, te Bazel, de eerste uytgaef van Vesale's
groole Ontleedkunde. Welhaest zag men, van alle kanten, de
leerlingen, en zell's de leeraers totzynelessen snellen.Eersten
geneesheer van Karel-den-Yyfdrn benoemdvergezelde hy
deézen monark in al deszelfs reyzen, en, na deszelfs kroonaf-
'egging. g'ng hy tot dén dienst van Philip-den-Tweeden over.
Hoveling, en byna vremdeling aen de Ontleedkunde geworden
zynde, begunstigde hy egter, uyt al zyn vermoogen, de studie
deézei' weétenscliap. Doelt zyne benyders zogten eene gelegen-
lieyd om zyn verderf te bewerken, en vonden de zelve. Men
beschuldigde hem liet iichaem eens edelmans nog leévend
geopend le hebben.
De inquisitie óórdeelde Item pligtig, gevolgelyk wierd des
zelfs dood gevergd en Philip-dcn-Tweeden bekwam met grapte
moeyte dat den gewaenden pligtigen deéze onwaerschyitlyke
euveldaed, dóór eene bedevaert naer bet Heylig Land zou boe-
ten. Vesale vvierd, by zyne terugkomst van deéze gevaerlyke
revs, op de kusten van het eyland Zante geworpen, waer hy
van honger, op den 15 October 1564 stierf, vyftig jaeren oud
zynde.
Vesale liet na uyt zyne egtgenoóte, Anna Asseliers, eene
dogter, zyn eenig kind, Anna Vau Wesele genaemd welke egt
genoóte wierd van Jan Van Mol, groot Valkenier des konings
van Spaniën.
Het huys der familie van Wesele diende sedert tot klooster
aen de Capucienen van Brusseldeéze moniken hielden liet tot
eene eer hunne brieven te dagteekenenex cedibus Yesalianis
uyt Vesale's gebouwen.
Welligt zouden zyne overblyfsels het aes der wilde dieren
geworden zyn, zoo eenen goudsmid, welken hem by toeval ge-
steuners vinden, gy ziet niet hoe roekeloos de inbreuk is
die dergelyk gedrag op de reclitveèrdigheyd en goede
faem des naestens pleegt, met een wóórd, gy sehynt niet
te begrypen hoe zeer gy u zeiven bcmoddert met een
ander op eene zoo lafl'e wyze te bezwalken,
Wy willen hier niet verder gaen, enkelyk voor slot
zullen wy het Verbond andermael aenraeden deéze han-
delwyze te veranderen en voórtaen nimmer den party-
digen weergalm der lastertael te zyn, op dat het geen
oorzaek zy dat de persoonen zelve die deel maeken van
't genootschap waervan het den tolk is, op het zien of
hooren van zoo walgryke snoodheden niet schaemrood
moeten worden gelyk er zyn die ons zulks eygenmondig
bekend hebben.
DEN YZEREN WEG, DEN BORGEMEESTER EN
VÉMANC IP A TION.
De Gazette van Aelst zegt in haer nummer van zondag
laetst spreékende over den yzeren weg, dat 1 Emancipa
tion meer geschreéven heeft tot voordeel van onzen
yzeren weg dan alle de andere dagbladen te samen,
ïlierover zyn wy het volkomen eens, maer waer over wv
het niet eenszyn,is dat men ter deézer gelegenheyd durft
zeggen, dat onzen agtbaeren Borgemeester byzónderlyk
zoo véél moeyten hééft gedaen op dat er aen 9e vuerige
wenschen der stad zoude voldaen worden, terwyl de
liberaelen alles aenwenden om tegen te werken.
Verder zegt zy, welk is de dankbaerhevd, weiken is
den loon die dit blad alhier te beurt vallen De verban
ning onze clubs mannen gaen zoo verre dat zv in alle
plaetsen waer zy de heerschappy hebben de aenneéming
van dit blad verbieden.
l'ot hoe verre dit waerheyd is weéten wy niet, maer
wat wy weéten, is dat er waere liberaelen zyn die dit
kenil had, en in het eyland op dien stond aenlandde, hem geene
begraefplaets in eene kapel der heylige Maegd Maria verzorgd
had, waer deézen het bier volgende omschrift op deszelfs graf
slede liet snyden
TUMULUS
Asdre.e Vesjllii Bruxellessis
qui obiit idibus octobris, anno M. D. LXIV
AElalis Verb suoe L.
Quirn Hierosolymis rediisset.
Zyne ontleédkunde, de corporis humani fabricd libri V7/,
wierd eene tweede mael met vermeerderingen en verbeteringen
des scliryvers, te Bazal, in 1555, in hei licht gegeéven. Sedert
dan, wierd zy verscheydene maelcn herdrukt. Doch er bestaer
geene uytgaef nauwkeuriger en volmaekter dan die geéne
welke men te Leyden in 1725, in 't licht gaf 2 boekdeelen
in-folio, met plaelen, dóór Hermann Boerhaaveen Bernaerd
Sigefred Albinus. Deéze bevat daerenboven al deszelfs andere
werken.
Het leven van Vesale is dóór een groot aenlal sclirvvers be-
schreéven geworden, doeh deszelfs oneyndige werken zyn nog
niet behoorlyk opgelost geworden.
Hel onderzoek dat Portal in zyne Beschryving der ontleéd-
en heelkunde daer van gedaen heeft, is heden gansch ouder-
wetsch. Zoo dan onder het gezigtspunt der hedendagsche weé
tenschap behoeft men onzen Vaderlander te bestudeéren en te
beoórdeelen; dit open vak is, dóór M. Bruggraeve, vervuld
geweest.
Deézen onverinoeyêlyken schryver had reeds in zyne Geschie
denis der Ontleédkunde Vesale's werken onderzogt; heden, in
plaets van eene schets, is het een volkomen tafereel dat hv ons
aenbied.
Mogten al de geneésheeren dit werk aenmoedigen en dóór
hunne medewerken aen M. Burggracve hewyzen, dat zy in hem
herkend hebben den man weêrdig de schriften des onsterffelv-
ken Vesale's by het volk in gunst te brengen. Dóór F. Bóv
