AELST, den 12 February.
ZONDAG 15 FEBRUARY 1848.
TWEEDEN JAERGANG.— Nr 74.
ten behoeve der arme en ellen
dige zieke der gemeente Neder
hasselt by Ninovc, geopend ten
Bnreele van den Dender-hode.
üit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de,
dagteekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prvs der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 75 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De pcrsoonen die
voor een geheel jaer inschreven, mogen alle dry maenden kos
teloos ecne annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand rcglveêrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen hééft, hy mag op onze onpar-
tydigbeyd rekenen; aen deéze zullen vvy plaets in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder "gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, elc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naenten der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeéren mede te deelen, zullen gehevm ge-
houden worden, ten zy wy in regte gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Gecne stukken waervan wy de opstellers nier.
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van.dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CCIQÜE SUL'M.
DEN DENDER-BODE
Het herte blood als men de beweéging der Vlacndersche
burgerstanden naelet; men ziet overal dat de armoede
en gebrek ten top zyn gesteégen; dat de typhuskoórts
haere vernielende woede verdobbeld tegen de uytge-
hongerde Vlaemiugen welke zy als koornhalmen wech-
maeyt; dat de Vlaenderen die voorheen in een aerdsch
paradys, in een land van beloften verkeerden, thans in
eene zee van ellenden herschapen zyn, by zoo verre dat
de welspreékendste pen onbekwaem is het weézenlyk
hertverscheurend tafereel op te hangen van al de beroo-
vingen, van al de smerten, wee en druk waeraen die
rampzalige provinciën ten proey zyn. En ondertusschen,
wat zien wy in de kamer der volksvertegenwoordigers
Meerendeeis hairklievende afwykingen der kwestiën die
de beraedslaegingen verlengen en doordien eene om zoo
te zeggen doelloozc geldverspilling ten gevolge hebben.
Wat ziet men in de kamer Over voorstellen beraed-
slaegen die konnen uytgesteld worden, die geenzins
dringende zyn, die met een wóórd, heden vastgesteld en
morgen verworpen, ettelyke dnyzende franken op straet
werpen, terwyl die ter heeling der ontzettende volks-
wonden zoo wel zouden te pas komen. En hierop
zwygen de mimstericéle gazetten even als of liet paupe-
rismus der Vlaenderen noch góuvernements- noch volks-
vraegstuk ware. Waerom porren de ministerieéle bladen
hunne patroonen niet aen dit beloofde en zoo zeer ge-
wenschle ontwerp vóór den dag te brengen Moet er
misschien eerst een derde of een vierde der bevolking
uytgestorven zyn Welnu, het gaet er naer toe, de
schroomelyke armoede gewapend met den typhus, dien
verslindenden geessel zal welhaest die taek volbragt
hebben; welhaest zal men talryke gemeenten in Oost
en West-Vlaenderen aentrellën waervan een derde der
bewooners onder de slagen eener aenhoudende ramp
zal bezweéken zyn welhaest zullen honderde wee
zen te recht aen 'tgouvernement verwyten dat hunne
ouders dóór zyne werkloosheyd ten grave gesleept zyn.
'T is de openbaere liéfdaedigheyd alleen niet die de
Vlaeuderen kan helpen, 't is het gouvernement die zulks
kan en moet doen, en dit met de overtollige jaerwedden
te verminderen, met verkwistende uytgaeven tevermey-
den, immers met honderde middelen aen te wenden die
wy benevens andere hebben aengeweézen. Van den an
deren kaut, dat al die zoo overvloedig bezoldigde amb-
tenaers eens beginnen met eene week ja zelfs eene ïnaerid
kosteloos liet land te dienen dat hun zoo véél betaelt dat
zy zich in de. genoegtens en weelde konnen baeden; dat
deéze ambtenaers zich een weynig onttrekken en denken
lioe onmensclielyk het is altyd in vermaeken en over
vloed te leéven terwyl hunne natuergenoóten geducrig
met rouw en droefheyd overstelpt zyn, en oogenblik-
kelyk zal een daedelyk hulpmiddel konnen toegebragt
worden aen de geéne die thans aen alles gebrek hebben.
HET COLLEGIEDE LEEG EH E HOOFDSCHOOL
EN 'T VERSLAG OVER STADS ZAEKEN.
Zommige menschen peyzen dat al wat gedrukt en in
eenen boek te samen gebonden is, als evangelie moet
beschouwd worden en dat daer tegen niets te zeggen
valtnogtans gaen wy het heden waegen het gedrukt en
in brochuer gebonden verslag over de zaeken deézer
stad te onderzoeken, ons egter voor 't oogenblik bepao-
len by het hoofdstuk waervan wy over acht dagen
gesproken hebben en 't géén handelt over 't openbaer
onderwvs.
Vooreerst spreékende over de lèegere opperschoól,
zegt het verslag dat dit gestigt grootc diensten bewyst,
zonder dat egter die diensten worden bekend gemaèkt.
Wy vraegen welke diensten de leegere opperschoól
bewyst B. V. leert men er iets dat MM. Vanderspeeten
en Van der Straeten niet leeren Leeren de kindel-s er
beter Leeren zy er aen minderen prys Och neen
Welke zyn dan die diensten Niemand kent die.
Vóór het jaer 1845, zegt het verslag, hééft er de stads
kas fr. 50(3-55 aen verspild, vóór liet jaer 1846, 2000 fr.;
en hoe véél heeft hot gekost vóór 't jaer 1847 het ver
slag zegt het niet, en waerom wy wésten het niet.
Ondertusschen ziet men dat, buyten het verleenen des
gebouws het geen jaerlyks aen de stadskas 12 a 1500 fr.
opbragt, de Opofferingen vermeerderen, by zoo verre,
dat wy zonder aerzelen durven zeggen dat dit gestigt
jaerlyks 3 ii 6 duyzend franken aen de stadskas kost
Maer, zullen de schatpligtige vraegen, welk is de oor-
zaek van die geduei'ige aengroeying van opofferingen
Luystert, liet verslag zal liet ons zeggen
Deze aengroeijing onzer opofferingen ten behoeve
dier school is toe le schrvven aen de vermindering van
't getal der leerlingen, die erde leergangen volgen; welke
vermindering hare oorzaek vindt eerst en gedecltelyk in
de al te lange aemvezigheid eepiger lgden van 't ondor-
wyzend persooneel die onlangs vervangen zyn, doch
byzonderlyk in de mededinging, welke de EE. VV.
Jesuieten Iiaer doen, door in hun kollegie eenen voor
bereidenden leergang van fransche tael te openen, on
danks de uitdrukkelyke belofte, die door den Geestelyke,
belast met tie volmagt van Zyne Hoogweerdigheyd den
Bisschop van Gent, van dezeus wege, tydens het maken
der huerceduel, is gedaen, dat, ter begunstiging van liet
bestaen van stads lagere schooien, aldaer die leergang
nooit zou gegeven worden.»
Wat zullen wy hierop zeggen dat dit eenen hoop
leugens en lastering is Neen, neen, dit ware wat grof,
maer wy zullen hierop een beetje klappen.
Vóór eerst vraegen wy, of liet waer is dat de vermin
dering van leerlingen eerst en gedeeitelyk haere oorzaek
vind in de al te lange aenweézigheyd eeniger leden van
't ondcrwyzend personneéi, wyl eenen leeraer van dit
zelfde personneéi waerop men hier mikt en die zonder
gekende rede orimedoogend nvt zyne bediening gésloo-
ten is, hier in onze stad eenen leergang geopend hoéft
die nimmer in beteren bloey zyn kan, ja, die byna zoo
véél leerlingen telt als de leegere opperschoól? Wat
beduvel dit, borgers van Aclst V Moeten de verslaggeé-
vers Uld. niet als uyleu aenzien met dergelyke zaeken
te durven in 't licht brengen, denkende dat gy zulks
niet zult bemerken En wat meer is, waerom hééft men
dan het afgedankte personneéi niet vervangen dóór een
ander dat meer het vertrouwen geniet der ouders dan
het eerste Elkeen ziet genoeg welke schóól in bloey is,
en welke cr vervalt, elkeen kan dus over de zaek oór-
deolen. Van den anderen kant, hoe veel leerlingen zyn
cr in de leegere opperschoól niet die voor halven prys
en zelfs kosteloos de leergangen bywoonen, het geen
het getal nog een weynig aenzienlyk riiaekt, zonder dat,
zou het er nog liever uvtzien.
W 'at nu de tweede oorzaek van verval der opperschoól
betreft, naëmelyk de opening eens voórbereydenden
leergang van fransche tael in ons Collegie, is al wederom
nevens '1 ey gcslaegen; wy hebben ons dienaengaendc
bevraegd en zyn gemagtigd dit volkomen te leugenslraf-
fen. Wat is dan de oorzaek zullen de verslaggeévers
vraegen Wy zullen hun antwoorden dat zy de zelve
zoo wel kennén als wy, maer dat zy veynzén noópens
deéze onbewust te zyn. Overigens is dit eene snaer
welke wy wel eens op tyd zullen aenracken.
Het VI hoofdstuk des verolugs zegt nog verder dat
vier Broeders der Clirislelyke Leering, genietende elk
606 Ir. te saemen 2400 fr., 350 leerlingen onderwyzen,
dit lieeten wy diensten bewyzen; maer boe veel lecraers
zyn er in de OpperschoólIloe veel genieten zy elk
Hoe véél leerlingen woonen er de leergangen by enz
Waerom dit alles bewimpeld, waerom niet regtuyt ge-
biegt Gelyk men hier ziet, mag men niet altyd op
een verslag voortgaen, men mag niet altyd zeggen
Ja t is zoo, 't staet in 't stadsboeksken, 't is juste, 'k heb
liet geleézen, tis ollïcieé! etc. dit zyn by ons al prullen.,
wy geloovcu T geen men ons duydèlyk uytl'egt en waer
van men ons nauwe rekening houd, van den anderen
kant, iedereen van ons hééft het recht rekening te vrae
gen cn (e gelooven als liet een gebrekkig is dat 't ander
gelykelyk onnauwkeurig is. Genoeg vóór hedeu, wy ge
looven laeter deéze stof te zullen hervatten.
Den eersten artikel was geschreéven en gezet toen wy
van wege het gemeente-bestlier van Nederhasselt copiè
ontvingen eener aen den minister gestuerde petifie
wacrin den hachelyken toestand diërgemeenteafgeschetst
is. Waerlyk het ongevoeligste hert zou breéken by het
leézen van al de ellende cn beroovingen waeraen de
armé atdaèrtèn prooy zyn, byzonderlyk tydens de ys-
lyke verwoestingen die er den Typhus met eene steéds
groeyënde woede aenrigt, by zoo verre dat op eene be
volking van slegts elf honderd zielen, een zestigtal in de
afgeloopene maend iieéft uyt liet leven gerukt; en men
bemerke dat de inkomsten des weldaedigheydsbureels
slegts tot 4566 fr. by jaere beloopcn, terwyl 't getal
doodarme byna de helft der'bevolking is Het verzoek
schrift vermeld dat de hutten der lydende niet meer
bezogt worden ten zy dóór de geestelyke en geneéshee-
ren, zoodaeaig is den schrik van verdere besmetting
verspreyd.
Wie van ons zal die jammerklagten en noodkreéten
dei' ongelukkige bewooners van Nederhasselt verstooten?
Niemand hoópen wy, ook. verhaesten wy ons de vraeg
van 't geagt gemeentebestuer in te willigen naemelyk
van ten onzen bnreele de aelmpesen in te zamelen die
onze liefdaedige medeburgers en agtbaere leézers aeu
onze noodlydende medebroeders van Nederhasselt zullen
i geweérdigèu te schenkenalle giften, hoe kleyn zy ook
zyn mogen, zullen wy met liefde en gretigheid ontvangen
en ze ter haerer bestemming zenden.
LIEFDAEDIGE IVSCIIKYYIAG,
Deéze wéék is den catalogue der bibliotheek van goede
boeken die by M. Van den Bossche, böekhandelaer al
hier, is geopend, ons ter hand gesteld. Wy hebben die
verzameling nauwkeurig onderzogt en bevonden dat de
zelve is samengesteld uyt al wat verdieustelyk, aeime-
naem en onderrigtend is; dat eiken liefhebber van leé-
zing er ten overvloede zynen smack zal in vinden; den
vriend van reysavontucren zoo wel als den geschiedenis-
minnaer, den staelkuiidigen zoo wel als den godsgoleer-
den, den liefhebber van 't koddige zoo wel als van
't ernstige, met een woord, den Ju liter zoo wel ais den
redenaer zal in deéze bibliotheek .ffc-r-ingstof en geest-
