ZONDAG 18 FEBRUARY 1849.
DERDEN JAERGANG.—NTr 127-
AELST, den 17 February.
Dit blad vcrschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagtcekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der
annoncen op 20 cenlimen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand reglvcèrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen heeft, by mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaels in onze kolon-
nen vcrleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen dcszelfs opsteller zal wor
den toegezonden.De naemen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeèren mede te deelcn, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CLIQUE SULM.
DEN DENDER-BODE
WAT DUNKT U VAN HET VRAEGSTUK DER VLAENDEREN?
Meermacls beeft men ons deéze Vraeg gedaen en eiken keer
hebben wy geantwoord dat de Vlaenderen ongelukkig zyn en
dat dien toestand van dag tot dag verergert. Telkens dat men
ons gevraegd beeft wat wy er zouden mede doen, hebben wy
middelen aengeweézen welke wy, tot onze voldoening, door de
verstandigste redenaers in de beraedelaeging over den budget
van binnenlandsche zacken deézesjaers hebben zien voordroe
gen en met eene venvonderlyke oórdeelkragt en aenhoudend-
Tteyd hooren verdedigen. Maer eylaesde zalvende slem deézer
opregt vaderlandsminnende mannen is wederom dóór de ge-
weélenslooze zelfzngt gesmoord, en terwyl deéze in genoegtens
en wellusten wilt blyven zwemmen, wilt zy den rampzaligen
vlaenderling van gebrek laeten omkomen of voorlduerend zyn
met zweel doorweekt stuk brood in ellende doen blyven eétc'n,
tol dat hy, dóór verval zyner kragten, tol. verkwynende ziekten
gekomen, dóór 't afsterven hel getal slagtoffere"zal verminde
ren. Als men ons nu nog zal vraegen u-al dunkt u van 'l vraeg
sluk der vlaenderen? Zullen wy antwoorden dat men die
ongelukkige slreéken bitterlyk beschimpt, dat men hner zou
konnen helpen en niet wilt helpen omdat bet veragtelyk zelf
belang der groote de smertkreéten der kleyne kan 'verdooven.
Eylaes wy vraegen met een bloedend hert: boe is bel mogelvk
dal de 19c eeuw, die eeuw van verlichting, voortgangen bc-
schaeving een worstelperk konne daerstellen waer het egoïsmus
zoo sterke verschansingen vind!!... En toch, geagte leézers,
overweegt bel géén wy bier gaen zeggen, en gv zult u overtuy-
gen dat dit zelfde egoïsmus gepaerd met nog verderfelykei e
inzigten de voórnaemsle dryfveèr der akten van zommige ónzer
staetsmannen is En dal heet op onze dagen liberalismus
In de beraedslaegingen over den budget van binnenlandsche
zaeken hebben de aglbaere heeren De Haerne, De Decker, Du-
mortier, De Sinave, Vermeercn en andere voorgesteld om de
lynwaeden met bandgaren geweéven, dóór ecnen stempel, van
de mekanieke te onderscheidenden onkost van den stempel
zou onbeduydend zyn, enden armen weever zou deszei fs toe
passing bekostigen om dat hy overluvgd is dóór die geringe
uylgaef de weézenlykc weerde van zynen arbeyd en móeyle te
bekomen. Maer ziet, ecnen schaemleloozen kruvstogl word
tegen die regtveêrdige en billvke vraeg ingesteld; "te beginnen
van het ministerie en te eyndigen met deszelfs verslaefde' guns
telingen, word dien voorstel bevogten en dit met wapens welke
voor de gezonde rede onbegrypelyk en vóór de regtveêrdigheyd
alleraenstootelykst zyn. Vóór' dc"gezonde rede onbegrvpelyk,
om dat juyst de beweegredens van verwerping en togenkanling
zouden moeten dienen om het voorstel van den stempel te
ondersteunen en ledoen aenneémen; vóór de regtveêrdigheyd
alleraenstootelykst, om dat de verbruykers alle dagen door
onze mekanick-lynwaeden bedroógen worden ten voórdeele
der groote mekaniekbaezen en lot volkomen ondergang van
honderde duyzende vlaetningen die dóór 't invoeren der meka-
nieken tot den bedelstaf gebragl zyn. Hooren wy vooreerst den
minister Van openbaere werken spreéken:
De reden om welke by zich tegen den stempel verzet zyn:
1" om dat. mi n dóór den stempel aen de oude hjnwaednyverheyd
een blind vertrouwen zou inboezemen dal liaer zou beletten den
voortgang te volgen2" men zou de voortbrengsels der mekaniek
of nieuwe nyverheyd op de vremile merkten in weerde doen ver
minderen, zonder te rekenen dat de nabootsing van den stempel
welhacst het uylwerksel van den maelrcgel zou vcrydelen en wei-
ligt de faem vernietigen der lynwaeden u-elke hy zou moeten
beschermen 11
Den minister bekent bier dat de lynwaeden van bandgaren
veel meer weêrd zyn dan de andere, maer moeyclyk zyn 0111
onderscheiden de koopers mogen deéze, volgens den minister,
niet kennen 0111 dal zy geene mekaniek-lymvaeden meer zouden
willen, en by gevolg wilt den minister dat de menschen be
droógen worden, dal bon slegle koopwaeren voor goede in
d'handen gesteéken worden enkelyk ten voórdeele der groote
mekaniekbaezen diczich met het zweet en bloed van den armen
verryken volgens den minister mag en moet men in den han
del liegen en bedriegen, want indien wy nog eenige onzer rne-
kaniek-lynwaeden konnen verzenden, 't is eeniglyk 0111 dat
deéze ouder den nacm van vlaendersche lynwaeden wor
den aengeboóden en verkogt. Maer boe lang zai die bedrie-
gery nog dueren? Tot datden vremden bet algemcenlyk zal on
dervinden en dóór een genoegzaem getal mekanieken in zyne
eygene behoefte zal konnen vóórzien. Den agtbaeren beer De
Haerne hééft bier zoo grondig ivenschelyk opgemerkt dat hy
verlangt dat de nieuwe mekanicknyverheyd op haere beurt de
oude nyverheyd niet beschadige en op eene bedriegelyke wyze
teenemael ten gronde helpe tot nadeel des lands en voórnae-
melyk der werkende klas, met in en buyten 't land onze repu
tatie van trelfelyken handel en goede trouw te krenken. Met
den stempel 't zy op de mekaniek 't zy op handlynwaeden te
stellen, laet men slegls aen den verbruyker de hocdaenigheyd
kennen welke by wilt koopen. Niets is meer waer dan dal de
bedriegers alleen den koophandel schenden en onderden voel
brengen, \erdcr, zegt den heer De Haerne, roept men onsge-
duerig toe: Verbrijzelt uwe spinnewielen en volgt Engeland naer
met zyne honderde mekaniek-spinneryën. Ik zal antwoorden
dat Engeland in 1841 aen spinnen en weéven 19,148 werklie
den bezigde, en Schotland 48,600, hel géén in totacl 67,740
persoonen uylmackl. Vergelykt dit getal met onze 400,000
spinsters en weevers en gy zult over deéze redeneérkragt
konnen oórdeelen.
Als men nu de redeneéring van M. Rruncau tegen den slem-
pel boort, dan moeten de Vlaetningen ivaerlyk beschaemd zyn
eenen zoo onkundigen en verslaefden wael naer de kamers
gezonden te hebben. Uier hebben wy ons andertnael overtuygd
dat de reputatie van 51. Bruneau's "talenten eene overdreéveuc
en volstrekt onverdiende reputatie is. Den man kan niet vallen
zegt hy, dat men den stempel vraege op eene koopwaer die al
de wereld kent en die dóór d'oog des koopers gemakkelyk kan
onderscheyden worden!! Hoe komt het dan, M. Bruneau, dat
al de wereld, de l'yiiste koopmans zelfs zich hierin bedriegen
en voorop de getouwen gaen visiteéren van deéze welke zv ver
zoeken en aenslellen om lynwaeden van handgespin te weéven?
Hoe verstaen wy dan de vrees van den minister van openbaere
werken dat de handlynwaeden de mekanieke in weerde zouden
doen verminderen etc.? Gelyk men ziet, is M. Brunean, enkelyk
0111 aen hel ministerie te behaegen, over eene zack komen
handelen waervan hy geene hoegenaemde kennis beeft, maer
juyst in tegenovergesteldIteyd met den minister tegen den
stempel reueneérende, doet' hy zyne onkundige vermetenheyd
uytschynen met den minister onvrywilliglyk legen te spreéken.
W at moeten wy van zulke representanten denken In die zelfde
redevoering komt den aelsterschen afgeveérdigden met bedekte
steéken vóór den dag; hy zegt in't begin dat hel vraegsluk
der Vlaenderen opgeklaerd is, dat hy de rampen kent, dat hy
er medclyden mede heél't, doch hy hóópt dat men in 't vervolg
zal ophouden de Vlaenderlingen vóór te draegen als eenen hoop
vttylaerds, gebullle, bedelaers, dat men zal ophouden bun vóór
de draegen, als zynde, gelyk den Ierscheu boer, verbasterd
dóór het BIGOT1SMUS, de luyheyd en d'onweétenheyd
Om dergelykc beestigheden (men vergeéveons de uitdrukking)
in eene treffelyke vergadering te durven uytbraeken, moet men
eenen Wael van Engbien zyn en Bruneau heeten; nogtans
w illen wy hem vraegen of hy dóór Bigolismus hel calholicismus
verstaetzoo ja, antwoorden wy hem dal dit zelfde bigolismus
alleen bckwaem is geweest vol dus verre de ontzettende smet
ten der Vlaenderlingen eenigzins Ie lenigen, dat dit zelfde bigo-
tisinus er alleen hel vaendel der verduldigheid en gelaelenhèyd
hééft regl gehouden en het vaendel des oproers belet van zich
te ontrollen. W y willen die verergerende schimpwoorden niet
verder onderzoeken ivy leveren die slegts aen de algemeene
veragting der trell'elyke menschen over. Nogtans, eer wy over
de bekrompene en kwaedivillige redevoering van .41. Bruneau
eyndigen, zullen wy bent zeggen dat hy waerheyd sprak wan
neer by spotswyze zegde dat hy de nuttigheyd" tier kloosters
in de oude lyden, niet wilde betwisten, wam, hebben zy aen
iemand nuttig geweest, 't is wel aen 51. Bruneau 't is van daer
dal bet utile en het agri-able hein is aengekomeu. 'T is mei
hertzeer dat wy dergelyke snaeren aenroeren, maer 't is ouver-
dracgelyk dat 51. Bruneau, sedert hy in de kamers is, slegls
den mond geopend hééft 0111 vóór zyne eygene belangen of vóór
die zyner vrienden te pleylen of wei om de Vlaenderen te bcna-
deelen en te beschimpen.
Als men ten derden eenen oogslag werpt op de redevoering
van den Dooruykschen afgeveérdigden, 51. Gilson, dan zou men
van alle gevoel moeten beroofd zyn om zich niet te veronlweér-
digen. Inderdaad, wat zegt 51. Gilson over den stempel? Geene
spotredens zyn vinnig genoeg, geene bewoordingen bïlsig
genoeg out die voordrag! te hekelen en als belagchelyk te doen
doórgaen; en nogtans zyn er andere mannen dan M. Gi'son die
aendringen opdat deés middel bewerkstelligd worde, des te
meer omdat liet weynig aen den slaet moet kosten; maer deéze
mannen hebben geene persoonelyke belangen in den volkomen
ondergang der oude lynivaednyverheyd. Zoo liaest wy vernamen
-,l' Gllson eenen grooten mekanickspiiiner is, verwonderden
ons zyne aenvallen tegen den stempel nie;wy gevoelden ivacr
by heen ivtlde. Maer t geen niemand zou durven denken, hoéft
4 Gilson durven uytsprcéken en voórstaen naemelvk dal
eikeen in Vlaenderen moest daci.ooner worden by de grootf
mekaniekiivezen Zoo dat, gelyk 51. Dumorlier er zeer wel op
antwoordde, al de kleyne fabriekanten der Vlaenderen zich
zouden moeten vernederen om van meesters kneglcn Ie worden
en dit om gasten, gelyk 51. Gilson en eonsoórten nog meer te
verrykenZie daer de middelen, o ellendige Vlaenderen, welke
de Waelen u voor te schryven hebben ter verzagting uwer
smetten. En gy, afgeveèrdigde der Vlaenderen, waer blyft "v
om dergelykc inzigten te schandvlekken? Eylaes, wie zóu
looien dat wy uyt ons dislrikt, nvt onze slad" eenen man naer
de kamer gezonden hebben nelken de tvevnige bekivaem-
lieyd die hy bezit durft gebruyken om persoonen gelik 4!
Gilson, in hunne voórdragten te ondersteunenEn nogtans is
den heer Ciimont opgetreéden om deéze fonctie te vervullen
1 tsM. Cumont die den agtbaeren en welspreékendcn lieer
Dumorlier heeft durven gispen omdat hy de stem verheft had
tegen de middelen van wanhoop die M. Gilson had voórgedrae-
gen. 55 as .51. t.umonl van zynen weg af als hy ivaetrde den lieer
Dumorlier lol herroeping zyner gezegden uyt leMaegenM
Dumorlier had voor de belangen der Vlaenderen gestreéden;
M. Dumorlier liad middelen aengeweézen om de Vlaenderen te
helpen, en hy moest zyn wóórd herroepen vóór 41. Cumont 'l???
Goeden bentelwaer gaet dit naer toe!Maer, dank God,'jL
Dumorlier hééft 51. Cumont op zvne placts gesteld en hem al
hel ongerymde en ongepastle van zynen eysch vóór gansch '1
land doende zien, hem eene les gegeéven om in 't vervolg nint-
nier als verdediger van slegle zaeken op te treéden.
Kiezers van liet dislrikt Aclst, ziel gy nu ivat gy gedaen hebt?
In liet belangryk vraegsluk der Vlaenderen spéélt den heer
Isruneau de rol van ministervleyër cn beschimpcr der ellende,
AI. Cumont verdedigt zynen vriend van Doornyk, en van M
Cleemputto weéten wy niet te spreéken!
Men leest in de Palric de BrugesWy vcrncéinen dat de
spaensche lynwaedkooplieden, welke de lynwaed-magazvnon
der stad waren komen bezoeken, eenige aenkoopen gedaen "bob
ben en eene groote bestelling aen eenen fabrikant Van ruytcn-
lynwacd te Brugge, gegeéven hebben. Wy weéten niet of die
vremde kooplieden nog op andere plaetsen andere orders ge
geven hebben; wy gelooven zulks; want volgens zy ons gezegd
hebben is den voórraed in hun land zeer verminderd en zy wa
ren in bezit van krediet-brieven vóór aenmerkclyke sommen.
Wal te gelyker tyd merkweérdig is, is, dat deéze vremdelingen
niet dan met de liand gcivcéven lynwaed koopen. Hunne aen-
komsl by ons beélt dus eene groote bediedeuis. Vooreerst, en
hoewel de lynwaed merkten in Spaniën van engclsch iccéfsel
overvlocyvn, verkiezen de Spanjacrden in bet algemeen de
vlaemschc lynwaeden; ten tweeden moeten de behoeften zeer
groot in Spaniën zyn, in hclgeén de weéfsels van Vlaenderen
aengaet, mits de nyveraers hunne woouing in het midden van
den winter veriaeten en eene lange en moeyelyke reys onder-
neénien, om zells opkoopen in lielgiën te gaen doen.
Wat zullen de tegenslreévers van hel handgespin hiervan
zeggen? Wat zullen deéze die met kragt en geweld de oude
lynwaed nyverheyd willen dood cn begraeven hebben hiertegen
inbrengen? Zal dergelyke openbaere blyk van voorkeur voor
't handgespin ons gouvernement niet aenspoóren den stempel
te vcrleenen Zal bet naer de zelfzngt blwen luysleren en dóór
dien scbandelyken drilt de Vlaenderen ten gronde laeten
ruiueéreu om eenige partikulicre te verryken?
Men scbryft uyt Ardoye, Wcsl-VlaenderenHet werkhuys,
welk hier yoór zes jaeren dóór de zorgen der burggraevin De
Jonghe wierd opgcrigl, cn dat sinds al die droeve jaeren werk
CI1 brood beeft geschonken aen de behoeftigen onzer gemeente
is nu ui vollen bloey, ouder liet bestuer van den lièer onder
pastor Termolc. Deézer dagen heéll den beer baron Tornacn
scnalettr, onze gemeente bezogt, en alhier een gebouw actcc-
