ZONDAG 27 MEY 1849.
DERDEN JAERGANG.—Nr 141.
AELST, den 26 Mey.
DID ERIK MARTENS.
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der
annoneen op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry inaenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand regtveêrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen hééft, hv mag op onze onpar-
tydi"heyd rekenen; aen deéze zullen \vy plaets in onze kolon-
nenverleencn en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle brochucren, schrifien, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen dcszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. Do naemen der persoonen die ons èenige
stukken zouden begeêren mede te deelen, zullen gcheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geenè stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word vcrzogl alle artikels, annoneen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk acngaet.
CUIQUE SUUM.
DEN DENDER-BODE
De persoonen welke voor
den aenstaenden trimes-
tér aen den Dender-bode inschryven, zullen al de. Num
mers van heden tot 1 July kosteloos ontvangen. Gelyk er
in onze conditiën vermeld staet, mogen de belanghebbende
dievoór eengeheel jaer ingeschreèven zyn, alle dry maenaen
tien regels gratis in de aankondigingen plaetsen. Y\y
roepen de aendagt der neêringdoende persoonen op deeze
buytengewoone premie in.
Toch eyndelyk mogen wy de zoete hóóp koesteren dat
onze stad eerlang het aendenken van een haerer edelste
kinderen uyt het stof der vergeélenheyd zal zien verry-
zen en het zelve zien pryken nevens de geheugenteekens
van de wereldberoemde Rubens, Simon Stevin, Vesalms
en meer andere helden die dóór hun schrander vei stand
de eeuwen zyn voóruytgegaen en de fondamenten der
maetschappelyke beschaeving hebben gelegd. Wy mik
ken hier op' Dirck Martens, op hem die over omtrent
vier eeuwen den eersten in onze Stad en de Nederlanden
de boekdrukkunst invoerde en aldus, na den godsdienst,
de eerste verlichtingsfakkel in deeze streéken hééft
aengestoken en verspreyd wy mikken op hem die ons
land met eene kunst begiftigde welke als het bewaer-
zout van 's menschens vernuft moet aenzien worden en
deszelfs weldaeden tot onze laetste naneéven overzetten.
En no"lans zyn er reeds dry eeuwen en half verloopen
zonder dat het nageslagt aen een weêrdig gedenkteeken
van dien onsterfelyken man gepeysd üebbe, van dien
onsterfelyken man,' zeggen wy, en dit met eene dobbele
reden, want niet alleen bragt hy hier den eersten de
boekdrukkunst in ons land, maer wydde tevens zyne da
gen toe aen 't schryven van geleerde werken en aen 'ton-
derwys van vremde laelen in de aloud vermaerde hooge
schóól van Loven waervan hy eenen der vermaerdste
leeraers was. Wy zullen de bespiegelings-spheér van
't verledene veriaeten zouder ons op te houden met de
oorzaeken die eenen akt van regtveêrdige erkentelyk-
hevd jegens de gedagtenis van den hoogstverdienstelyken
Martens hebben verhinderd, wy zouden daer niets by
winnen, en voor zoo veel wy het tydstip van haeie vei-
heerlyking met vaste schreden zien opdaegen, zullen wy
ons te vreden houden en intusschen onze stad geluk
wenschen over den trotee die haer staet te vei eieren
en die haer by het nakomelingschap zal verheffen.
Indien wy "ons met het verledene niet bezig houden,
anten wy het egler eene strenge pligt eenen wclgemeen-
den dank en lof te betuygen aen onzen agtbaeren stads
genoot, den heer Advokaet De Smet, die sedert vyflig
bieren aen de verhelling van Martens gedagt en gewerkt
heeft, die nu, ofschoon naer den gezegenden ouderdom
van tachtig jaeren rcykende, nog al zyne rustueren zal
opofferen om het bééld van den held der nederlandsche
beschaeving op een voetstuk van onsterflykheyd te hel
pen verheffen. Den hoogen ouderdom van deézen
kunst- en lettervriend is vóór hem eene des te schoonere
eerekroon omdat hy geheel zynen langen levensloop aen
de studie toegewyd hebbende, op deszelfs eynde nog
moed genoeg gehad heeft van op eygene kosten een werk
over de uytgaeven en historische schriften van Martens
in 't licht' te geéven dat zynen boezemvriend, wylen
M. De Gand had begonnen, en 'twelk den wel eerweer
den Pater Van Iseghem, studie-prefekt in ons Collegie,
op verzoek van den agtbaeren heer De Smet, na véél en
moeyelyke opzoekingen heeft gelieven te voltrekken.
Aen deéze twee letterminnaers wenschen wv veel geluk
omdat eerlang hunne vuerige wenschen zullen verweé-
zenlykt worden naemelyk het standbeeld van Dirck
Martens op een praelstuk te zien schitteren.
Wy mogen deéze regelen niet eyndigen zonder onze
welgemeende dankbetuyging toe te stieren aen M. Rogier,
minister van binnenlandsche zaeken, welken de hooge
verdiensten van Martens na weerde schattende, het als
éene geheyligde pligt gerekend hééft eenen oproep tot
geheel het land te doen op dat elk wie het believe zynen
oflferpenning op het altaer der nationale erkentenis zott
neérleggen.
Den oproep van den heer minister aen al de gouver
neurs, is te merkweêrdig dan dat wy deézen in zyn
geheel niet zouden mededeelen, wy vermeenen dat het
onze geagte leézers zeer aengenaem zal zyn deés waerlyk
leerzaem stuk te bezitten, wy hebben hetzelve zoo als
volgt uyt den Moniteur vertaeld
NATIONALE INSCIIRVVING TOT BET OPIIEGTEN VAN EEN STANDMSÉLD
IN DE STAD AELST AEN DIDER1K MARTENS.
Brussel, 19 mey 1849.
MYNHEER DEN GOUVERNEUR!
Eenen der trekken die het karakter eens volks meest vereeren,
is den eerbied dien het loedraegl aen de gedagtenis van groots
mannen welke, zyn verleden verluyslerd hebben. Sedert dal Dcl-
yicn als onafhaiiglykcn staet vastgesteld is, lieéfl men het zyne
openbaere placlscn zien verderen met afbeeldsels van krijgshelden,
geleerde, en vermaerde kunstliefhebbers van welke de. geschiedenis
den roem aen 'l zelve lieéfl nagelaeten. Het gouvernement, de ge
meenten, de burgers persoonelyk hebben aen dit werk van erken
tenis en van billyke nationale trolschheyd deel genomen.
Eene nieuwe gelcgenheyd bied zich aen om te bewyzen dat de
natie hel geheugen weel te vereeren van mannen die eene verhe
vene plaets in haerc jaarboeken hebben. Deézen aen wie deéze
eer zou toegekend worden, schynl uyt onder de stiglers der
boekdrukkunst.
Diderik Marlens, eenen der eerste, zoo niet den eersten en de
Nederlanden hield zich met de boekdrukkunst bezighy was den
meester en versprcyder dier kunst in hel ccntracl Europa, gelyli
Aldus Manucius liet geweest was in 'l zuyden van Europa, hel
géén hem den bynacm van Aldus der Nederlanden deed geéven.
lieden nog verwekken de uytgaeven die zyne drukpersscn voorl-
bragtcn tic verwondering der boekminnaers.
Diderik Marlens wierd geboren te Aeist Den wcnsch is in
deéze stad gcüyl dal de gedagtenis van den beroemdsten haerer
zoemen door eene openbaere gcdenksuyl gevesligel wierde, Hel
gouvernement heeft dit gedagt met zyne goedkeuring bejegend-,
liet wilt liet zelve helpen verwcczenlykcn, en geloop het algemeen
gevoelen te gemoet te gacn met door geheel hel land de bylreeding
lol deéze hulde bcieyzing te bewerken.
Hel schynl, inderdaed, vóór Relgien, land van vryheyd, als
eene pligt te zy n zich gansch en geheel te vereenigen ter verweé-
zenlyking rlcczcr pleglige hulde te bewyzen aen de verhevene
kunst die zoo kragldaediglyk medegewerkt heeft aen den voort
gang van 's menschens denkbeelden en de verovering der slaet-
kundige waarborgen.
Gelief, M. den gouverneur, inschrijvingen te doen bewerken m
de voörnaemste plaelselykheden der provincie die gy beslucit, lei
Opregling van een standbeeld ter cere van D. Marlens. De geleerde
korpsen, de letterkundige en wectenschappelyke maelschappycn,
de bcslueren van openbaere bibliotheéken zullen zich ongelu-ylfcld
verhoesten hunne poogingen te verecnigen en zich aen 'l hoofd
deczer manifestatie te plaetsen. Gy zult ook, ik twyffcl cv geenzins
aen, op de hragldaedige medewerking der drukpers mogen reke
nen, die, aldus hacren tol aen de gchcugenis van Marlens betac-
lendc, eene rol haerer zending tvcêrdig, vervullen zal.
Met behulp ran bijzondere giften die zullen ingezameld wor
den, met de onderstands gelden van den start en de bijzondere
bydraegen welke hel gemeentebesluer van Aclst en wacrschynclyk
den provincialen racd van Oosl-Vlaenderen zullen stemmen, zal
men er zoo ik hoop, in slaegen, om de kosten te bestrijden van het
bronzen standbeeld dat aen I). Marlens op eene der openbaere
plaetsen der stad Aelsl zou opgeregt worden.
Hel gouvernement zal alle zorg hebben op dal de uylvocriny
van dit kunststuk aen de verhevenheyd van deszelfsvoorwerp en
aen zyn nationael karakter weérdiglyk beantwoorde.
Den Minister van 't inwendig.
Cu. Rogier.
(1) Niet alleen wierd Dirk Marlens te Aelst geboren, maer
't was ook te Aelst dat de drukperssen van den groolen man de
eerste geplaetst zyn geweest, en waer de eerste zyner gevrogten
hel licht zagen in 1475 en 1474 naemelyk zynen Speculum
conversionis peccalorum en vyt andere; dan verder van 1487
lot 1492 verselieénen te Aelsi. by Martens verselieydene andere
werken. {Nota van de redactie.)
AENBELANGEND BER1GT. Zoo liaest de inschryvings-
lyst dóór ons gemeente-besluer zal aengekondigd zyn, zullen
wy ten onzen bureele ook eene lysl opetien en porren onze
conD'alers en zuster aen zulks ook te doen op dal de inzame
lingen ter voltrekking van liet nationael werk lor eere van
Martens, zouden vergemakkelykt worden. Wy zullen dus alle
giften hoe Ueyn die ook zyn als tcekens van vaderlandsliefde
en erkentenis ontvangen en in d'handen der bevoegde overlicyd
storten. Wy vraegen hier aen ons communael hestuer of hel
niet goed zoude zyn eenige listen in de voóruaemSle herber
gen ouzt r stad ter inleekening te deponeéren opdat elkeen ei
geinakkelyk toegang hebbe en zonder opzigt zyne jonsle 't zy
groot of kleyn kunne loonen.
Voorleden dynsdag hééft onzen gemeenteraed zich in open
bacre zitting vergaderd welke wy niet hebben konnen bywoonen
om dat wy zulks niet wisten. Wy konnen dus liet verslag niet
mededeelen van 'l géén er verhandeld is. Naer wy vernomen
hebben, zou er over de zaek van liet opleregten standbeeld ge
handeld zvn geweest ais ook over de vermindering van hel
personneëi der lynwaedmeétery, doch wy kennen er geenen
uylslag van. Wy vraegen in 't belang van 'l publiek dal de
openbaere zittingen ten minsten een paer dagen te voóren aen
gekondigd worden op dat elkeen er zich zou konnen.naer rege
len. Als den gemeenteraed óórdeelt zyne zaeken wel te doen
lioefd er niet gemoescld te worden met op ontyden en zonder
dat er iemand gedagt of kennis van lieél'l eenige slagen dei-
werkklok te laeten 'hooren en dan omniddelyk openbaere zit
ting 1c houden. Wy zouden liet verslag acht dagen nytstellcn
en het uyt onzen confrater, het Verbond ovcrneémcu, maer
ongclukkiglyk mogen wyslegts op dcegtlieyd of vegtzinniglieyd
van dit blad steunen gelvk op eenen geknakten solferstek, en
aldus zonden wy onze medeburgers helpen blinddoeken en ver-
lcvden. Dan, wy hoópen dat ons gemeentebesluer niet zal ha-
pelen onzen raed ie volgen ten ware liet de openbaerheyd
vreesde hel géén men zal konnen opmerken en vóór zeker
houden indien er geen gevolg aen eene zoo billyke vraeg ge-
geéveu word.
Het Lovensch-Nieuws poogt zyne leézers op le vyzen dat wy
onzen confrater, den Couriuer de Louvain uyt spot als een der
Ireffclykstc weekbladen gcLilehl hebben; wy zullen aen '1
Lovensch-Nieuws zeggen dal, vóór wat hem betreft, hyden
Courricr de Louvain mag aenzien vóór 't géén hy goedvind,
maer dat hel geenzins het werk is van een treifelyk man eens
anders woorden ie verdraeyëu of vcrkeerdelyk uyt le leggen.
W y lierliaelen liet dus met volle overluyging dat den Courricr
de Louvain in onze oogen en in die van menigvuldige onzer
confraters met welke wy nauw verhonden zyn, een aglbaer en
beslgesclireéven weekblad is 't gcén wy gerustelyk aen wie liet
zy Ier leézing durven aenraeden.
Het rapport der centrale seklie, belast met liet onderzoek
van den budget der binnenlandsche zaeken, is in tie kamer
tivigedeeld. Met vyf tegen twee stemmen heeft die seklie beslist
dat den Staet de geestèlykc inspectie van hel leeger onderwys
niet meer zal bezoldigen. De som, hiervóór op liet budget ge-
bragt, word cvenlwel behouden, aengezien dezelve wel besteed
zal'konnen worden.
Wy zullen op deéze zaek in ons volgend IV terugkeeren ter
zeiver tyd dal wy over 't onderwys handelen.
Men léést ill den Politique: Wy verneémen dat M. den mi
nister der openbaere werken zyne dimissie hoéft neérgelegd
in handen des konings.Wy neémen dit nieuws maer onder alle
vóórhellend op, en gelooven dat deéze demissie maer moest ge-
geéven worden na de sluytingder zittingen.» Isgeleugenstraft.
Volgens het brusselseh dagblad la Nation, zou er kwestie zyn
