ZONDAG 1 JULY 1849.
DERDEN JAERGANG.—N' 146.
AELST, den 30 Jimj.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den dacrop volgenden Zondag.—Den prys der
inschi yving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der
annoncen op 20 een timen den drukregel. De persoonen die
voor een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand reglveérdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang le doen heeft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aea deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen dieonseenige
stukken zouden begeêren mede te deelen, zullen goh. yin ge
houden worden, ten zy wv in regie gedwongen wierden dezelve
le doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vraglvry toe le
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengacl.
CUIQUE SUUM.
DEN DENDER-BODE
BERIGT.
De persoonen die in de postkantooren ingeschreéven zyn,
worden verzogt hun abonnement tydelyk te vernieuwen,
willen zy de vertraeging in 't ontvangen van ons blad
voorkomen.
Wy aglen ons gelukkig le mogen aenkondigen dat den
cholera, die hier eenige vveéken vr esselyk gewoed hééft, thans
zoo sterk heeft afgenomen, dat de ernstige gevallen zeldzaem
beginnen te worden in vergelyking met hel geen er te voóren
gebeurde. Indien wy van den eenen kant hel lot le betreuren
hebben van eene menigte arme weezen, welkers ouders hun
dóór de schrikkelyke ramp ontrukt zyn, zoo hebben wy van den
anderen kant, de voldoening dal onze liefdaedige burgers zoo
veel mogelyk hebben bygedraegen om die ongelukkige in
hunnen beweenelyken toestand ter hulp te snellen door milde
aelmoessen, kleederen, verschoon en andere verzorgingen die
in zulke omstandigheden noodig zyn. En walmeer is, indien
er veéle dóór den ónverbiddelyken geessel zyn weggemaeyd, hel
is ons iroostelyk te mogen zeggen dal niemand, by onze weéle,
naer T ander leven vertrokken is zonder 't zaligmaekend reys-
geld des II. godsdienst ontvangen te hebben, zoodat den Heer,
terwyl by met de eene hand kastydde, met de andere zalfde.
En inderdaed,. hoe dikwils zagen wy met een pvnlyk gevoel van
eerbied de leden onzer geeslelykhcyd de stad op en neer snel
len, om dan hier, dan ginder, dan wederom daer en zoo onop-
houdelyk geheele dagen en nagten de stervende in hunne
laelste uer by te staen Doch, (en wy moeien zulks hier
pliglshatve aenslippen) was den arbeyd overgroot, hunnen
moed en zelfsopoftering verdobbelden om lol den laelsten halm
van den oogst zorgvuldiglyk binnen le schueren. Twee onzer
moedige geestelyke, eyndeling dóór den duer en de zwaerle
van den last afgemat, moesten, ondanks bunnen onvermoeye-
lyken iever hunne gevaerlyke werkingen slaeken, om ernstig
aen zelfbehoud te denken, en desniettemin is den geestelyken
verzorgdienst dóór hunne aglbaere medeleden met ougeloof-
lyken vlyt waergenomen en met den besten uylslag bekroond
geworden.
En wat zullen wy zeggen van onze geestelyke Rroeders en
Zusters welke zich dag en nagt aen het heelen der ellende,
aen het vertroosten der bedrukte hebben opgeofferd Van hun
zullen wy zeggen even als van onze geestelyke, dat zy zwygend
de booze deézer eeuw hebben beschaemd, hun doende zien
wacrloe het geestelyk leven in ziilke rampvolle oogenblikkcn
bekwaem is. 'Tis hier dal wy diegoddelooze spotters beroepen,
deéze, welke in lyden van voorspoed en genoeglens, geene
wóórden hard genoeg, geene lasteringen haelelyk of onregt-
yeèrdig genoeg vinden om die engels van broederliefde en
ehrisieiyke bezorgdheyd te bezwalken dal diergelykc mannen
zich eens naer die plaets van smcrlen le begeéven, dalzy eens
de walgelyke hutten binnengaen waer alles hun van schrik
zal doen sidderen, en zy zullen er den ncdrigen broeder, de
nedrige zuster, den calholyken priester aen T hooldeyndeder
verlaetene stervende vinden om deéze tot den laelsten adem
te troosten en by te staen. Wy willen hier niet dieper in be
merkingen treéden, de daedzaeken zyn oneyndig welsprcé-
kenderdan al wat de geleerdste pen hierover zou konnen neér-
schryven, enkelyk bedienen wy ons van deéze aenhaeling om
de persoonen, ter welkers eer wy deéze korte regelen afgeéven,
in naem der menschlievendheyd en der rcglveèrdigheyd te
bedanken en om hen aentemoedigen dit zoo liefderyk en boven
allen lof verheven pad le blyven bewandelen, als zynde dit
"t géén hun tot heteynde hunner wenschen zal geleydcn.
Ondertusschen mogen wy niet cyndigen zonder aen ons
agtbaer Medicael Corps den welverdienden lof toe te zwaeyën
dien het zoo overvloedig verdiend hééft, dóór zynen onver-
raoeybaeren en belangloozen iever met welken het de arme,
zoo by dagen als by nagten, heeft opgepast; aen deéze
agtingsweêrdige burgers moeten wy zeggen dat zy de medicale
weérdigheyd weéten te schatten," mits zy het eynde hunner
belangryké zending zoo loffelvk hebben ingezien en hier vol
gens letter volbragt. Zeker" is het dat hunnen arbeyd niet
geëvenredigd was naer hunne kragten, maer waertoe is den
opregten wyzen niet bekwaem wanneer hy ziet dat van zynen
vlyt en moedigen iever de behoudenis eenergansche bevolking
gedeeltelyk afhangt? 'T is T géén onze geagle geneésheeren
begreépen hebben; T is ook 'l géén hun allevermocyeuissen en
gevaeren hoéft doen trotseéren om zich met hert en ziel op
't heelen der menschelyke ellende toe te leggen. Dal er den
hemel hun overzegene even als den menschlievenden en iever-
vollen heer van den Herreweghe die, met niet min be ommer-
nis met niet min belanglooshevd zich aen den goeden gang van
bezorging in het nieuw hospilael hééft opgcolterd. v hebben
meermaels van de menschlievende aendagl van deézen waeren
armenvriend getuygen geweésl, wy hebben hem ook meermaels
als eenen waeren vader dóór de behoeftige hooren zegenen
en gebenedyden,
DE
OOGSLAG OP DE KAMER HOOG ONDERWYS
GRONDWET.
liet groot vraegstuk van hoog onderwys hééft geduerende
geheel de wéék de kamer bezig gehouden. Verscheydeue rede-
naers hebben het ontwerp bestreéden volgens T welk het
gouvernement den exaemjury alleen wilt "benoemen en de
sludieborzen van den slaet alleenlyk aen de staetsuniversileylen
toekennen. De sommileyten der "kamer hebben op eene oiiwe-
derleggelyke wyze beweézen dal hel eene weézenlyke inbreuk
op de vryheyd van 't onderwys zyn zou indien de kamer zulken
eyscb kwame inwilligen. Er zyn dan negen amandemeuten
of wyzigingen aen die punten dóór negen verschillige rede-
naers voórgesleld, welke amandemeuten, volgens ons, alle
voortvloeyën uyt een misverstand van hel artikel 17 der grond
wet, het welk de vryheyd van '1 onderwys waerborgt. VVy zul
len dit artikel hier leiterlyk laelen volgen en er onze bemer
kingen byvoegen.
Artikel 17 der grondwet.
Hel onderwys isvry; allen preventieven maetregcl is vcr-
boódcn; de beteugeling der misdryven uord slegls dóór de wel
geregeld.
■Hel openbaer onderwys ten hoste van den slael gegeéven, word
gelykelyk dóór de wet geregeld.
Als bel onderwys vry is en als allen prevenlieven maelregel
verboóden is, hoe durft ons zoo gezegd iiberacl ministerie zich
dan uylsluylelyk de benoeming van den jury willen aenmaeli-
gen? Hoe durft het ministerie dan voorstellen de sludieborzen
van den slaet aen de vrye universileylen t'onttrekken ten voór-
deeleder universiteyten van den slaet alleen? Ware dit niet
de vryheyd van 'l onderwys belemmeren? Ware dit niet eene
weézenlyke schending der constitutie. En toch, in onderstel
ling dat het noodig zy dal den slael een openbaer onderwys
geéve, waer slael het geschreéven dat hel gouvernement
dit onderwys moet of mag beslueren? Zegt de constitutie niet
duydelyk dal het de wet alleen mag regelen maer niet dat
T gouvernement Tzelve mag beslueren. Wilde men volgens
den laelsten paragraef van art. 17 beweéren dat het gouverne
ment de jurys benoemen mag, dan zou men noodzaekelyk den
eersten paragraef moeten wegschrabben want hyjuyst legen
den laelsten tegenstrydig is. Wat meer is, indien de kamer
weézenlyk de constitutie wilt eerbiedigen gelyk er dient gedaen
le worden, en de zoo dringend gevraegde gespaerzaemheden
invoeren, dan zou zy rondafaen't ministerie de benoeming
van den jury moeten weygeren en 't gouvernement dwingen
eene zyuer universileylen le sluylen. Want er dient opgemerkt
le worden dat de twee staetsuniversileylen sedert haere inrig-
ting lolden dag van heden, de ronde sommc van 9 millioenên
75 duyzend franken gekost hebben, zonder dal er de stu
diën of den slaet hel minste voordeel uyt getrokken hebben.
Als men nagaet welke resultaeten de vrye universileylen
hebben opgeleverd in weérwil deéze aen T land nog geenen
enkelen centiem gekost hebben, dan zal men moeten bekennen
dat de negen yiillioenen 75 duyzend franken als op straet ge
worpen mogen beschouwd worden. Inderdaed, het blykt
uyt eene label welke den aglbaeren heer Dumortier in "de
kamer hééft voórgedraegen, dal de vrye universiteyten sedert
1850 tot 1848 het cyffer van 5,474 en de afzonderlyke studiën
850 leerlingen aen den jury hebben aengeboóden, terwyl er
de staetsuniversiteyten slegts 2551 hebben opgeleverd, lu'der-
voege dat het onderwys, 't géén 9 miliioen 75 duyzend franks
gekost hééft, 2551 leerlingen hééft verschaft, "terwyl er het
vry onderwys, waervoór de" schatpligtige geenen centiem be-
taeld hebben, het dobbel hééft bygebragt, zonder dat wy nog
willen spreéken van de onderschevdingen welke de leerlingen
in hel ondergacn hunner examens hebben bekomen, onder
scheidingen die in groot voordeel vóór de vrye universiteyten
zouden pleylen. Dan, by uytcylfering zal men "vinden dat eiken
leerling der staetsuniversileylen aen 't land 5000 fr. gekost
Den aglbaeren heer De Merode, na op zync beurt beweézen
te hebben hoe grondwet-en vryhevdsehendend het ontwerp
van 't ministerie is, hééft van M. Rogier de aerdigste argu
menten gehoord. Deézen minister heelt durven zeggen dal hy
niet verslond hoe men in decs oogenblik slcencn naer 'l gouver
nement duifde werpen om hel zelve aen de bevolking aen le
duyden, als zynde de oorzack van haere rampen; indien ik
eenen ullra-conservaleur was, ging M. Rogier voort, ik zou liicr
loc decs oogenblik niet verkiezen om my aen zulke aenvallen
legen l gouvernement over le leveren. Ik zou integendeel mynen
iever verdobbelen om zoo veel mogelyk den invloed des gouver-
nements le versterkeninvloed die heden zoo noodig is vóór hel
behoud van hel order in de maelschappyn En deézen oogen
blik durft den minister waerneémen om vryheyd-en grondwet-
schendende voorstellen le doen, zoodaenig dat M. De' Rroukere
zelf aen den minister hééft gevraegd Welke instellingen zult
gy nog eerbiedigen als gy zelfs de geene na welbeliaegen omverre
werpt die iedereen voldoen
In den tyd wierd er véél gesproken van eenen oflicieélen
brief dien M. Rogier had afgekondig waerby alle invloedheb
bende amblenaeren wierd opgelegd aen de kiezingen eenen vryën
gang le laelen en de zelve dóór geene hocgenaemde wyze te
belemmeren. Dien olïicieélen brief was, naer men zegde vol
komen strydig met de bevelen welke in gcheyme brieven aen
diezelfde persoonen Tzydirekt Tzyindirekl dóór AI. Roeier
wierden gegeéven. W y konden alstoen maer moeyelyk gelooven
dat den eersten ambtenaer des ryks zulke lafhertigeals schan-
delyke middelen zou hebben durven gebruyken om eene ver-
slaefde kamer te konnen beheerschen maer nu dat den
vi.AMiNO zegt inlichtingen bekomen le hebben volgens welke den
dislrikl-konmissaris van Ypercneenen brief van Mr Rogier
lieéft ontvangen, by welken er hem bevolen wierd door alle mo-
gelyke middelen de kiezing van den aglbaeren heer Malou le
dwarsboomen, nu, zeggen wy, dal zulks openlyk in dagbladen
is afgekondigd, twyfelen wy niet meer aen de eglheyd der «e-
rugten die by de laetste kiezing in omloop waren. Wal er van
zy, in weérwil al het geweld der placlszoekers en minislerieéle
slaeven, is M. Malou gekoózen en M. Rogier met zynen kandi-
daet dóór eene met dompers-liberalismus beplaesterde mande
gevallen.
Met eene leévendige voldoening hebben wy deéze wéék de
wapenoeffeningen van ons peloton burgerwagl ie peérd bv«e-
woond; wy hebben er van aen le slippen dat, ofschoon sinds
kort ingerigt, geheel hel peloton sprcékende bewyzen van
buytengewoonen voortgang in die moeyeJyke mana-uvreéring
aen den dag wéét te leggen, zoodaenig dat wv de manschappen
hier openlyk durven gelukwenschen en hun zeggen dal zv
geenzins moetcu bedugt zyn vóór van ouds geoellëiide ruvterv
te defileéren en deéze lot het bywooncn hunner oelleningen
uyt te noodigen. Elkeen zal zich iu de wapenschouwing van
morgen hiervan konnen overluygen. Wat wy egler zouden
aenraeden, ware de dagelyksche ©effeningen niet aliyd in
groolcn tenue le doen, op dal hel beste kleedsel niet versieéten
zy wanneer er zal moeten eer mede gekaveld worden.
W'y hebben met genoegen gezien dat de revue van mor»en in
plaets van ten 9 ten 10 12 uere zal plaets hebben. Dit ten
minsten duyd aen dal men de goddelyke diensten eenigzins
in agl néémt.
ADMINISTRATIE DER POSTERYËN. BERIGT.
Sedert 25 juny, zyn in alle post-bureelen, posttiinbersfErfam-
pilles) van 10 en 20 centiemen le koop gesteld geworden,
bestemd oin, te rekenen van! July 1849, de brieven die binnen
hel ryk verzonden worden, te frankeéren.
Het k'leur van den druk der postlimbers van 10 centiemen
is bruyn; dit van den druk der posltimbcrs van 20 cen
tiemen is blauw.
Deéze timbers draegen van agter een belegsel van gomrne,
oin d-velve gemak kelvk op het adres te plakken.
