Het eerste verslag der stadscommissie besloot dat liet werk-
buys in het jongens>yeeshuys moest afgeschaft worden omdat j
de stielen van kleerinaekcr, schrynwerker en schocninacker
te weynig gevarieerd waren, dal men van al de wcezenjongens
geene schryuwerkers schoen- of kleermackers kan maeken,
dat de weezenjongens andere stielen moeten konnen leeren etc.
en nu besluyl hel bygevoegd verslag dal men van al de jongens
inoet garentwyndcrs maeken Is dit nu meer gevarieerd NVat
al armen zeever!M. Cumonl belooft aen de bekwaemste wee-
zen jouwens 1 fr. 50 cent. daegs, na eenen leertyd van 18 maen-
denwy zouden aen M. Cumont eens willen vraegen waerom
hy nu ook zoo vcél niet geeft aen al zyne andere werklieden
die meer dan 18 maenden leertyd hebbenZouden dit niet
al woorden in den wind zyn, óf in andere termen, liberale
beloften gelyk aen deéze waervan wy al moede geschrcévcn
zyn Van den anderen kant, hel is niet slegts vóór't lichaeme-
lyk welzyn der weezenjongens dat er moet gezorgd worden
maer ook en wel voórnaemelyk voor hun geeslelyk welzyn
elkeen weet dat in al dergelyke fabrieken waer alle slach van
volk werkt de zedcloosheyd zelfs ondanks de meesters binnen
sluypt en aen vcéle lol slronkelsleen voor g'hcel hun leven
verstrekt.... Dit is hier geene eenzydige beschuldiging maer
moet als algemeen aengeuomen worden, want de ondervinding
daer is om zulks te bekragtigen.
Wy eyndigeu vóór lieden onze bemerkingen en vertrouwen
vast dat de commissie der hospicen eene pligt zal kwyten die
haer door de zorg vóór haeren goeden naein en andere bewee
gredens is opgelegd.
V Eyndelyk hebben wy aen 't Verbond eene bekentenis
afgeperst die alle man hertelyk moet doen lagchen; onzen
konfrater zegt dat hy eerlyds bekend heeft dal hy bedorven was,
maer daedelyk voegt hy er by zulks gezegd te hebben om te
lagchen!! Armen sukkelaer! hoe kont gv toch zoo onnoozel
zyn van deéze eerste waerheydsvólle bekentenis nu te willen
loochenen, omdat gy ziet dat het publiek vies van u geworden
isWel vriend, peyst gy aen de menschen wys te maeken
't géén gy wilt, als naemelyk dat gy gisteren bedorven waert
en van daeg wederom levende versch zytNeen, neen man,
dit gaet alzoo niet, den visch die heden agler slaek gekeurd en
diesvolgens met een kruysken gedekoreérd word, kan immers
morgen vóór goed niet verkogl worden. Wy hebben u naer
uwe bedorvenheyd niet gevraegd want wy hebben cr weynig
aflairens mede, maer het spreekwoord zegt dat den mond
geduerig spreekt waer het hert van vervuld is, en dat den
ondeugenden meest al zyn eygenzelven door zyne werken ver-
raed even als den dwaezea zich zeiven aen de galg klapt.
V Onzen konfraler, het Verbond zegt dat wy in onze hoeda-
nigheyd van Vader-Ovcrslen der Congregatie by eene zangsere
nade alhier aen eenen onzer vrienden gegeéven, het woord
voerden; behalve de ongerynulheyd van uyl te kraemen dat er
by eene zangserenade het wóórd gevoerd word, zullen wy aen
de advokaelen, notarissen en vrederegters van 't Verbond zeggen
dat wy over den vóórtrelfelyken naein van Vader-Overslen zeer
konlent zyn, en dat wy, om die mannen over hunne goedheyd
te bedanken, in onze hoedaenighcyd van Vader-Overstcn, hun
plaetsken zullen gereed houden. Zy mogen dan om hunne
gcdienstwillige benoeming, op onze persoonelyke zorgen re
kenenIn ceue groote stad van Belgiên was er het verleden
jaer eenen hospicieheer welken de beggynen en de gaslhuys-
nonnen wilde supprimeéreu en inderdacd gedeeltelyk zyn
oogwit hééft bercyktthans is dien zelfden hospicieheer onder
gy uwe kinderen ook opvoeden kond. Nu egter aen eenen vader
ie zeggen, wat hy om wille zyner kinderen te doen heeft, valt
zelfs den grootvader zwaer, want hel dwingt hem lotde treurige
verklaering, dat zynen zóón nog niet verdient, vader te zyn."»
<r Vaderstoof Leonardo wild en byna drevgend op. Gy
wéét, ik kan veel van u verdroegen, maer gy zult ook weélen,
wal lot inynehuysregten behoort.
O zeker, dat wéét ik, zeyde den ouden man met kalmte
en weèrdigheyd. Uw huysregt beslael daerin, dat gy dit uw
huys weérduver kunt liaeleo, zóodra gy wilL Ik bedoel egter
niet dat houten gebouw dacr, maer uwe familie. Gy hebt allerley
middelen in handen, om de welvaert van uw huys te verwoes
ten, uwe vrouw van hertzeer te doen wegkwynen, uwe kinderen
naer ligchaem en ziel op hel pad des verderls te brengen, uwen
ouden vader zyne laetsle levensdagen te verbitteren, zoodat hy
met kommer en zorg ten grave daell. Dit is uw huysregt, en
wilt gv daervan gebruyk maeken, dan weet ik op aerde nie
mand," die u dat beletten kan.
Den ouden man sprak deéze woorden met eene van diepen
weemoed bcévende slem. Om egter zyne eygene ontroering te
verbergen, nam hy het kleyn meysje op zynen schoot, slreék
haer de bruyne hairen van het voorhoofd en liefkoosde haer.
De beyde knaepen stonden regis en links aen zyne kniën en
zagen met angstige verwondering nu tot vader, dan tot groot
vader, daer /.y wel merkten, dat hier iels niets goed moest zyn.
Leonardo zag donker voor zich néér en stiet den ruvgen
jaglhond, die zich vleyënd aen hem drong, mei geweld vnn zich
af. Kennelyk kampten in zyne ziel den goeden en den boozen
uecsl met elkander en hel had eerst den schyn,ofdeézen laetsten
de overwinning behaelen zou. liy ging thans met groote schre
den op en neder, nam het geweer van den schouder, hing het
aen den lak van eenen boom, blééf toen plotseling slaen en vroeg
barschVader, spreek op, wat hebt gy dan eygenlyk tegen my
a Ik heb legen u, dat gy dc oude liefde verlael, antwoordde
den grysaerd mei de wóórden der schriftuer waermede hy
byzondcr scheen bekend te zyn. Wat hebben vrouw en kinde
ren u gedaen, dalgy die zoo verwaerloost Wat hééft God in
den hemel u gedaen, dat gy zyn heylig gebod, dal by u in
't herle hééft gescbreévcn, zoo geduerig overtreed?
Gy zyt tesireng tegen my 1 antwoordde Leonardo. Wat
doe ik "dan vóór kwaed Is liet dan xoo slrafiiaer en zondig, op
de jogt te gaen
a liet komt er maer op aen, onder welke omstandigheden dat
geschied, hernam den grysaerd op zagleren loon, dan tot
hiertoe. De jagt is niet uw beroep, eti als gy er van lyd lot
de waekzaemheyd van eenen Vader-Oversten moeten gesteld
wordenDat de mannen wien het aengaet, oppassen en over
deéze vcrmacniug wel nadenken, want.de kanne gaet zoo lang1
te water lot dat zy eyudelyk toch eens breéki.
V Het aglbacr Verbond van Aelst beroept niet meer dan de
gansche wereld om te bewyzen dat er niemand zoo snood, zoo
trouwlooszoo bcdrieglyk etc. vóór zyne leézers is, als den
Dender-bode, en dit omdat wy in ons voórlaetste Nr gezegd
hebben dat het Verbond aen zich zelf eenen brief geschreéven
had waerin liet zich wel elfenderlig wierookuacmen toeëygende.
Omdat liet bladje zoo kolerig is, zullen wy hier de vier eerste
regels van d.eu aen zich zelf geschreéven brief laeten volgen,
wy zeggen van dien aen zich zelf geschreéven briefomdat
elkeen overluygd is dat allen anderen schryver zich te véél
zou eerbiedigen om zich zoo nauw in betrekking te stellen met
een blad dal reeds lang dóór deopenbaere opinie veroordeeld
is. Dan, zie hier deéze regelen
Mr den Opsteller van het Verbond. Gy weet dat ik u een
oprcgle vriend ben, even zoo als gy een vurige voorslaender van
verlichting, vyand van alle dompery en verslaefdhcid, verkleefd
by diepe overtuiging, aen hel slaelsbcslucr, vrede en volkslicvend.
Nu, hierop valt het Verbond legen den Dender-bode uyt gelyk
een dollen bleekershond en poogt door een paer dozynen uyt-
gezoglte scheldwoorden te bewyzen dat er nooyl gevaerlyker
gedrag in de samenleving gedrongen is dan den ccnvoudigen
Dender-bode Zie hier, lieven leézer, een stacltje van onzes
konfraters welspreékendheyd
Cqngreganislen van Aelst, zie daer uwen overstegods
dienstige lezers, zie daer uwen verlichten aenhilser! hecrcn
paters, zie daer den man die uwe waerdigheyd bevlekt dóór zyne
aenraking! landslieden, zie daer den dagbladschryvcr die
slechts uwe centen beoogd, en met de wacrheid den spot dry ft,
om u door de logenlael te begoochelen! vaders en moeders,
zie dacr het schacmlcloos blad waervan dc lezing het hart bezoe
delen en dc ziel bederven kanwaek op uwe kinderen, wack op
u zelvcn, want zyn laster- en logengifl moet, gewis, alles ver
pesten en bederven wal er mede in aenraking komt!
Wy vraegen u, weerden leézer wie kan er beter dan onzen
konfrater gelyken aen die liedjeszangers en kwakzalvers welke
op de merkten mei eene lange baget vóór eene schildery staen
tc preéken, zeggende: omstanders indien gy vóór de onder-
rigling van uwe huysgenoólen genegen zyt; indien gy eenige
vaderlykeof moederlyke gevoelens voor uwe beminde kinderen
hebt, met een woord, indien gy eenen enkelen druppel chris
tenen bloed in uwe aders vloeyën hebt, zult gy dit liedeken
inededraegen etc.?? spéélt onzen konfrater hier de rol niet van
die kwakzalvers-liedjeszangers? Als die gasten zien dat den
omslaender geene goesle hééft om prullen te koopen, dan
stellen zy zich in gramschap en vallen in smaedwoórden legen
de eenvoudige landslieden uylZoo doet onzen konfrater
ten onzen opzigle; den man ziet dat trelfelyke menschen be-
schaemd zyn hel Verbond in huys te neémen en daerom wilt hy
zich vreéken tegen den eenvoudigeu Dender-bode die met al dit
armzalig gezwets en magteloos geschreeuw lacht en zynen
aglbaeren konfraler proficiat wenscht.
V Dc zinsnede die wy hier hooger uyt het Verbond tegen
den Dender-bode nebben opgenomen, is zeer wel gepast om
tegen het Verbond zelf gekeerd le worden. De Alliancemannén
plaetszoekers hebben alles gedaen om aen 't roer le geraeken
en dit om hunne heb- en heerschzugt te voldoen logens en
bedriegery, geweld en dreygementen waren de middelen om
hun doel le bereyken, en nu dat zy, tot oneer en schande van
hun eygen zeiven, hunne magleloosheyd moeten erkennen, nu
lyd eens werk van maekte zou dat ook zoo véél niette bcduyden
hebben. Maer het omzwerven is u tot behoefte geworden, gy
verzuyint uw eygenlyk werk daerby, gy laet kuegten en arbey-
ders aen bun eygen goeddunken over, gy komt soms dagen en
naglen aglereen niet eens naer huys, vraegt niet naer vrouw en
kinderen, die naer u verlangen, en als gy naer huys komt,
brengt gy geencn vredigen geest mede maer zyt verdrietig,
norsch, vrevelig, en geenen mensch kan u iets naer den zin
doen. Gy maekt dacrdoór uwe trouwe, bracve vrouw bet leven
bitter, gy word uwe eygene kinderen vremd en verliest hunne
liefde en hun vertrouwen op u met een woord, gy vergeét
uyl zugt lol uw onuul en gevaerlyk vermack uwe pligten als
man, als vader en als huyshecr; en als, voegde den grysaerd er
met bewoógen slem by, als gy am uwe kinderen ondervonden
hebt, boe zuer gy uwen vader en uwe moeder geworden zyt, als
gy wéét hoe zalig hel is, als ouders zich over huune kinderen
verheugen kunnen, dan kan ik ook wel zeggen, dat gy daerby
de pligten van den zóón vergeét en niet bedenkt, boe diep en
smertelyk liet my kreuken moet, als ik u op waerlyk geenen
goeden weg zie wandelen.
Leonardo schéén dóór deéze ernstige loespraek diep getrof
fen. Ik heb aen dat alles nietgedagt. zeyde liy. Ik wil
niemand leed deen.
Maer gy doet dat toch, mynen zoon, antwoordde den
grysaerd. «Men zondigt ook, als men het goed verzuyint te
doen. Maer de hoofdzaeLis, Leonardo, dat gy heel niet schynl
le begrvpen, in wal gevaerlyk gezelschap gy verkeert. Uwe
gezellen, die beyde Lucils en den jongen Francisco, zyn
waerlyk geen beste voorbeelden voor u. Twee van ben zvn niet
getrouwd en den oudsten Lucil is eenen tiran in zyn hays; by
behandelt zyne araae vrouw als eene slaevin en scbaemi zich
niet, haer le slaen. Zyne zaeken zyn al in diep verval geraekt
en, als hy zich verandert, zal liet een treurig eyude met hem
neémen. Ziel gy nu niet in, mynen zoon, dat u hetzelfde lot
wagl? Door uw" woest omzw erven verleert gy allen geregelden
arbeyd, op uwe omzwervingen komen zelden goede gedaglen
in uw hert op, rouwe jaegers, als uwe kameraden, zyn doór-
gaens aen het spel en aen den drank verslaefd en daerby gaet
'het een goed gedagt na bet ander verloóren. Met de jagt op
dieren word aengevangen en met de jagt op menschen geëyn-
digd. Leonardo, myn duerbaeren zóón, hebt gy dan zoo op eens
alle vertrouwen in my verloóren, dat gy my niet meer gelooveit
w ill, waer ik liet zoo goed met u meen 1
Leonardo stond diep geroerd vóór zynen ouden vader. Zyn
ganscli gelaet drukte ziglbacr berouw uyt eu dil openbaerde
dat liet volk hun kent, naer weerde schat en zich openlyk als
bcdroógen aenziet, zyn die mannen boos wanneer wy doen
hunne beloften herrinneren, wanneer wy liunne akten aenwy-
zen, wanneer wy aen 't volk doen zien hoe zeer liet gefopt
is en hoe zeer liet van die véél beloóvers moet mistrouwen.
Wilde den Dender-bode zwygen en 't volk helpen bedriegen,
dan zou hy een agtiugswaerdig blad zyn, dan zou hy vredelie
vend, voorslaender der verlichting en meer andere sclioone
dingen zyn.... maer nu dat hy de wonden met den vinger wyst,
nu dat hy dc verkwistingen tegenspreekt, nu dat hy de sciian-
delyke akten eeuer alles bedervende kliek berispt, 'is hy eenen
volksverlcyder, eenen schynhcyligen, eenen bedrieger, etc. etc.
etc. die alle agling verloóren "heeft!Dóch, God zv dank, dit
is maer volgens liet Verbond van Aelst, liet gea'gl publiek
óórdeelt er anders over, en, zoo lang wy de veragling van
trelfelyke lieden niet inloopen, zullen wy ons weynig met dit
arm gezeever van een schandblad bekreunen.
M. Odilon De Craecker is tot lid der ltospiciën be
noemd en is voorleden dynsdag geiustalleérd geworden.
Ter zelfden tyd heeft den lieer Cornelius Evil, notaris
en lid der Leopoldsorde, wederom bezit genomen van
den voórzitterszetel der hospicen. Deézen beer had ver-
sclieyde jnael zyne wevgering ingezonden en dan we
derom ingetrokken zoodanig dat het een weézenlyk
marionettenspel geleek. Dan eyndelyk heeft M. Evit tot
blydschap en verrukking van alle re'glzinnige menschen
wederom dietaek op zich genomen???!en zal Uns met
zyn kruysken in dien zetel pryken, iets waernaer hy 7.00
langen zoo vuerig verlangd heeft.
Den man peyst, dat hy er om zekere reden, waerscltyn-
lyk beter op zyn gemak zal zittenmaer dit blyft nog le
bezien, immers wy zullen die zaek wel onlpluysen.
Men leest in den Journal dc RruxeUesDe Indépendanee ziet
liaere voorzeggingen een vóór een gelogenstraft worden. Zy
had gezegd dat de invoeren van gracncn 111 Belgiên geduerende
de maend december, belemmerd geworden zouden zyn dóór
het ys op de Ballische Zee, en dóór den slegten staet der wegen
van de kanten van Vrankryk en Duytschland; en daerop had
zy herhaelde malen verzekerd dal wy ous zonderlyk vergreépen
wanneer wy vóór liet eynde van 1819 eenen grooten invoer
van graenen vóórspelden. Trouwens, de daedzaeken hebben
gesproken, den Moniteur verkondigd de opgave van den bel-
gischen koophandel met de vremde landen, geduerende de
maend december laetsleden. Wy zien daerin dal 4 millioenen
584 duyzend 045 kilogrammen vremde tarwe in verhruyk ver-
klacrd zyn, lerwyl er maer 2 mill. 012 duyzend 400 kilos zyn
uylgevoerd, dat is te zeggen, dal den overschot van onzen
voórraed, op 51 dagen, vermeerderd is met 2 mill. 571 duyzend
645 kilogrammen tarwe, dat is 55 duyzend 840 hectoliters.
De invoeringen van tarwe hadden, vóór elk der eerste elf
maenden van 4849; dóór eikanderen genomen, slegts omtrent
5 mill. 200 duyzend kilos bedraegen. Die van december beloo-
pende op 4 mill. 584 duyzend 45 kilos, is, gevolgcnlyk, de ver
meerdering van invoer geweest van byna u0 ten honderd. Wy
hebben dalresultaet voorzien, wy hebben het herhaelde malen
voórzeyd, en liet is met volle vertrouwen dat wy onze tegen-
slrcévêrs naer de oflicieéle opgave verweézen hebben. Bemer-
ziclt in de vcrlegenlicyd, waermede hy tegenover zynen vader
stond en d'oogen nedersloeg. E11 zoo hy voor dit zyn berouw niet
daedelyk rond eu ecrlyk uylkwam, dan was enkel de schaemte
daervan de schuld, die hy tegenover zyne eygene kinderen ge
voelde, ofschoon die nog niet oud genoeg waren om van liet
gesprokene iets te begrypen. Dit schaemlegevocl komt by allen
vóór, die hun ongelyk erkennen't is den licyligen adêrn des
goeden geest, die over de ziel gaet en de oogen doet nederslaen;
liet word eene valschc schaemte, wanneer liet opzien tegeii
uylerlykedingen nog niet overwonnen is, wanneer de valsche
eer, die slegts vóór menschen geld, nog niet in de eer vóór
God is ondergegaen.
Ongelukkig zoudit beslissend oogenhlik vóór Leonardo eenen
noodlotligen keer neémen. Sabine zyne vrouw, kwam naer
buytcn en snelde op haeren man toe. Op den toon van liefdervk
vcrwyl zeydezy, tcrwyl zy zyne hand vatte: Gy ondeugendman,
komt gy eyndelyk toch weer eens lerug Hebt gy my eu dé
kinderen dan heel niet meer lief, dal gy ons zoo lang ver
laden kunt 'I
En welken indruk maekten deéze wclmeenende, liefderyke
woorden Bliksemsnel verdweénen van Leonardo's gelaet de
spoóren van rouw en beschaeming, eu spyl, ergernis, hóón en
spot stonden in zyne trekken, in zyneilonkerendeoogen te leézen.
a Is't zoo gemeend0 riep hy driftig uyl. 't ls een afge
sproken spel lusschen u heydeu? Gy wilt uw hert aen mv
ophaelcn, als aen eenen armen zondaer, die op de kniën om
genade bedelt? Gy kunt naer den duyvel loopen!»
Met deéze onzinnge wóórden rukte hy zyn geweer van den
lioom, riep zynen hond en snelde heen. Sabine, zyne kinderen,
zynen ouden vader riepen hem smeekeud na, toch le hijven
doch hy wasvoor alles doof stormde als eenen razenden voort
eu was weldra in liet bosch verdweénen.
Dat is de treurige, ouheylbacrende overwinning der zelfzugt
en der hooveerdy over den hcyligen geest Gods, eene overwin
ning, wcike voor de verblinde menschen reeds 7.00 grouwelyke
ellende gebaerd hééft. Ware Sabine niet gekomen, of had zv
van verre geslaen, stil en. rustig Leonardo zou zieli aen de
voeten zyns vaders, aen liet hert zyner vrouw geworpen, om
vergiffenis gebeden en helerschap beloofd hebben; doch Sa
bine's onverwaglle tnsschenkomst, liaere, hoe hertelyk en goed
ook gemeende, verwyten op 't zelfde «ogenblik, dat Leonardo
zichzelf zoo zwaer beschuldigde, doodden op eenmael den ont-
waekten beleren geest. f7' vervolg hierna.