ZONDAG 7 APRIL 1850.
- m
VIERDEN JAERGANG.— N1' 185.
AELST, den 6 April.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den najniddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 Ir. 50 e., dien der
annonccn op 20 centiinen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inscbryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plael-
sen. Indien iemand reglveérdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen hééft, by mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaels in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weékblad zal
-.'f.
CUIOUE SLUM.
verder gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszells opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die-ons eenige
stukken zouden begeêren mede te deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Gcene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie vaq dit blad gelast zich met al wat den
druk aengael.
I)E LIBEKALISTEN EN 'T ONDERWYS.
Een groot vraegstuk dat, ter gelegenheyd der discussie
over het nieuw wetsontwerp op het middenonderwys,
moet opgelost worden, is te weéten of ons gouvernement
het onderwijs ten koste van den staet gegeéven, naer goed
dunken mag BESTUERENDe verslaefde dag- en
weekbladen roepen luydkeèls JA, en als men hun vraegt
waerom, dan antwoorden z.y alle liet zelve, naemelyk om
dat dien die het onderwys belaett, het zelve mug beslue-
renHierin zyn wy het Volkomen eens met de
liberalisten en herhaelen nog eens luydop dat al veie 't
onderwys betaelt, het zelve naer zyn welgevallen mag be-
stueren en regelen.... Maer het voórnaemstc is te weéten
of het gouvernement, in het zelfde geval is? Ilicrop ant
woorden wy drymael NEEN, het gouvernement is geenen
partikulieren, het kan het onderwys maer betaelen met
de penningen der burgers, hiertoe moet bet deéze reeds
gebogen onder drukkende lasten, nog zwaerderé contri
bution opleggen, want anders ware liet onbekwaem eenig
hoegenaemd onderwys in te rigten. Vi illen MM. Rogier,
Frére, De Haussy en andere van zelfde denkwyze een
onderwys inrigten en besluerendit staet bun vry als zy
zulks uyt eygene borze betaelen, maer dat zy met liet
geld der borgers een onderwys inrigten en het zelve uvt-
sluytelyk naer bun welgevallen bestueren, ware het volk
beschimpen 011 uytdaegen, ware onze grondwet verscheu
ren en eene revolutie in onze nationaele instelling daer-
stellen. Waerom verzetten de liberalistische gazetten
zich tegen dien aenslag op onze duer gekogtte vryheyd
niet? Eylaes omdat een groot deel dier tolken dóór he-
taeldo vremde huerlingen opgesteld worden, en omdat
't ander deel dóór den liaet tegen godsdienst en deszelfs
dienaerszoodanig is verblind, dat dentastelykènweg unci
's lands ondergang niet bemerkt word 't is genoeg dat
de liberalen aen 't hoofd zyn. Maer moest men hun eens
vraegen of zy de voórhandige wet zouden toejuyehen
indien M. üe'fheux nog aen 't ministerie ware Wat zou
den zy antwoorden? Zy zouden tegen die wiliekeurigheyd
en verkrenking der grondwet met regt en reden luydop
protesteéren, zv zouden tieren en met revolutie dreygen,
immers zy zouden geheel 't land in rep en roer stellen en
de ministers van paepery beschuldigen
Maer nu, omdat M. Rogier aen het hoofd is, is
alles wel.... Maer zien zy of willen zy niet zien dat het
ryk van den grooten Pacha uyt is en dat zy eene roede
gereed maeken om hun eygen zelve te geesselen Dat dit
waer is, zal niemand betwisten, maer dat dergelyke roe
den ook altyd de vryheyd, de rust en eendraegt in 't land,
zullen geesselen, kan evenmin betwist worden. 'T is
daerom dat wy betreuren en altyd betreurd hebben dat
MM. De Tlieux en Nothomb ooyt dit vryheydskrendend
princiep hebben aengeroerd 't welk nti dóór eene gewel-
party op eene groote scliael gact uytgevoerd worden. In
plaets van den geest der grondwet'te volgen die wilt dat
er aen de vryheyd meer uytgebreydheyd worde gegeéven,
raedpleégt men de grondwet om de vryheyd te beperken,
ja zelfs om ze teencmael te vernietigen.
Als den staet geen onderwys heeft, zeggen de libera
listen, hebben de paepen bet monopolium en konnen de
kinderen in de liberalistische denkwyze niet worden opge-
v0(.(jMaer die mannen stollen en roepen geduerig
dat byna geheel 't land hunne gevoelens doelt, dat de
catholyke opinie versieéten is etc. etc., als dit waer is,
zouden er geene schoolmeesters van lnmne denkwyze
konnen schooien openen waer de liberalisten hunne kin
deren zouden naertoe zenden? Zouden zy die meesters
niet konnen onderhouden, zv die stoffen op hun groot
getal? En als dit onwaer is, of als de liberalisten in 't
land in minderheyd zyn, moet of mag 't gouvernement
dan de meerderheyd ten voórdeele der minderheyd ver
drukken? Moet de meerderheyd dan haer geld laeten
afpersen om de kinderen der minderheyd te helpen be
derven?? Dat onze volksvertegenwoordigers er op peyzen
en dat de weldenkende kiezers van alle slreéken des
lands zich gereed houden om allen afgeveerdigden die
vóór eene zoo schandelyke Wet stemt, zonder genade van
zyn mandaet af te zetten, en zy zullen een bewys hunner
vryheyds- en godsdienstlievende gevoelens geéven.
BELANGUYKE BEKENDMAEKING.
Hier te Aelst is ook eene petitie in omloop tegen de
slegte wet op 't onderwys; deéze petitie vind véél byval
en word met talryke deftige handteekëns bekleed. De
welpeyzende inwooiiers van Aelst gevoelen maer al te wel
waer de inzigten vaii'tiinpopulair ministerie lieén willen,
zy gevoelen maer al te wel dat 't volk de stem moet ver-
bèllen wilt liet zich niet opvolgelvk van zyne kosteiykste.
dóór de grondwet gewaerborgde vrylieden en voórregten
zien berooven. Het geheugen is nóg te versch van a! de
schandelyke aenslagen die van Maanen en van Gobbel-
scliroy tegen 't onderwys hebben bewerkt; het geheugen
is nóg te versch van de geweétens verdrukking en pyne-
lvke afpersingen waerin die twee mannen hunnen koppi-
gen meester hebben geholpen en waeronder 't Belgisch
volk al te lang gebukt gegaen is.... 'T is waer, 't waren
dan ook vremde opeéters die niet te vreden waren met
de Belgen te pluymen, maer bovendies 't kostbaerste
wat zy bezaten,'naemelyk hunne godsdienstige vryheyd,
hun onderwys etc., moesten tergen en belemmeren; dit
alles is nog ie versch, zeggen wy, om het zoo gauw ver
genten te hebben, en 't is ook dit geheugen dat de bur
gers van alle sleden en dorpen moet opwekken 0111 te
petitionneéren tegen eene conceptwet die eencn Belg
onwcêrdig is; 't is de vrees van allengskens op den zelf
den weg gebragt te worden, die de waere Belgen tydolyk
mag doen spreékenMen mag en de voórzigligheyd
gebied zulks een kwaéd te vóórzien en poogen te voor
komen, want als 't zelve eens voltrokken is, is het gewoo-
nelyk zonder hulpmiddel of ten minsten zeer moeyelyk
0111 liet op eene vrcédzaeme wyze te herstellen. Dan,
indien er persoonen zyn welke de petitie nog niet getee-
kend hebben en zonden begeêren de zelve dóór hunne
naemen te ondersteunen, zy worden verzogt zich ten
onzen bureele te begeéven alwacr het stuk vóór elkeen
IETS KLIGTIG MAER CEWTGTIG.
<r Les lerrcs ent augmenlé d'un tiers depuis vingt ans; faul-
1-il conlinuer dans eelle voie ou détrnire le mal dans sa cause
en reprenanl successivenient le surplus a celui qui possède?
Yoiia loule la question.
Sedert twintig jaeren zyn dc gronden ccn derde verhoogd;
moet men blyril voordsgaen in deezen weg, of moet men hel
kwaed in zijnen wortel vernietigen met agtervolgens aen den
eygenaer af le neémen hel gone hy te veel heeft genoóten? Hierin
is geheel den knoop gelegen.
Verstaet gy dil vriend? Of gy dit verSlaet?
Hv neen 'ik: verslaen t'is veel le aerdig! hebt de goed he yd
vau het nog eens te herhaelen, maer in't vlaemsch, want
andere laelen en keu ik niet.
Luystert dan wel tóe: Sedert twintig jaeren etc.
Quatct1 Pïetjens! wie zegt er zulke dingen dat moet komen
van manneken uyt de niaen, met zyn braemeleire spiusken
op zvnen'rugge!
.Niette lagcheu, vriend zulks en komt niet van het manneken
uvt de maeu dit is van levende meuschen gezcyd en!...
Van meuschen gezeydha zeker van ergens ecnen. wildeman?
Neen; van geenen wildeman.
Misschien iiour oenen vau die plathoofden die in de steen-
horgen woonen.
Ook al niet.
.Misschien van ecnenIridiaen uyt d'omslreéken van Vera Pas?
Neen.
Zyn iict dan de gedagten van eenen Arabier of Japon?
Wel neen 't zyn de gedagten en de gedagten met wóórden
uytgedrukt, op papier gezet, geschreéven, niet van eencn
wilden mensch, niet van een plathoofd, niet van eencn Indiaen,
Arabier of Japon, maer 't zyn de gevoelens, de wóórden van
eenen Europiacn, die woont in een land dat véél meer verlicht
en beschaefd is als de kanten van Azia en Afrika etc.
Ik verslaen 11gy wilt zeggen, dat dit de gevoelens zyn vau
eenen verlichten en beschaefden man, die in Europa woont
't zal dan iemand zyn uyt Zwilzerland, want daer is het scheef
sedert dry jaerende ryke vliegen er legen
Neen, vriend, gy zyl er niet.
Wat drommel 't moet dan eenen franschman zyn! misschien
Lcdru-Rollin of Louie-Blanc, of ten minsten eenen van die
mannen die over eenigen tyd te Parys gevogten hebben, 0111 (li
nke te mogen plunderen cn hun goed 'te mogen deelen.
Gy zvt nog al mis: maer 0111 hel kortte maeken, want gv
zouii bïvven graeyêu, dien mensch die zulks hééft gezeyd of eer
'geschreéven, en geschreéven met ryp overleg, is eencn Belg!
V is zelf eenen bczonderen en hooggeplactslen persoon
Kan dat zyn? 't is abominabel
Om regt uyt le spreéken: 'TisSt. DeJacgber,geweézen distrikt-
commissaris van Eecloo en Audeuaerde; geweczen representant,
geweézen afgezant in Spaniën en Brisiliëu en nu gouverneur
van Oosl-Ylaendcren, in welke laelsle hoedaenigheyd door hem
die wóórden zyn geschreéven.
Al gauw een glas water, of ik kryg iel!.... 't passeertmaer
'k was daer schier vau myn zeiven. Wit zegdeM. De Jaeger,
legenwourdigen gouverneur van Gend zegt? Sedert 20 jaer eU
Ja vriendM. De Jaeger hééft die wóórden 111 hel polloot
geschreéven op een verslag dal acn M. Rogier onzen tegenwoór-
digen minister is toegezonden door de commissie van land
bouw, zitting houdende tot Gend.
E11 wat hééft den minister Rogier daer van gezeyd Ily hééft
buylen Iwyfel zynen gouverneur daer eene felle bulseünije vóór
gegeéven, of hem bedreygd van zyn kazak iiyltelrekken
G'en hebt van daeg nog niet gedaeu als u vergist en gv Iilvft
u vergissen M. Rogier, verre van zynen gouverneur daer vóór
eene schoddering le geéven, of vaii zyne kazak te spreéken,
hééft hem integendeel daer over gepreèzen en opgehelderd; In
hééft hem vóór eenen vlytigen bedienden doen gelden, en dit
publiek in de kamer. Iloorl, vriend; M. Rogier hééft gezeyd:
den opsteller van deéze aenmerhing behoort toe aen die clgssc
van ievervnlle fonciimnarissen, dc welke hunne bediening als
eene ernstige zaeh, cn niet als een tydverdryf aenzien
Maer hel publiek! wat zegt hel publiek (hiervan?
Het publiek in ons land is geiylt aen u: hel. verwonderd, het
staet versteld, hel schud en hééft van aglerdeuken
En in andere landen?
In andere landen hebben die woorden véél indruk gedaen
cn groot gerugl gemankt; in Yrankryk naeineutlyk en zyn die
wóórden op geenen konden steen gevallen; de dagbladeren
hebben er zig mede bezig gehouden, en onder andere La voir
du Pcuplc, dc gazelle van den bcruglen Proudlion wenseht
Belgian proficiat mei M. De Jaeger.
Ik wilde wel vóór eene pistool, dal ik zutke dingen niet en
wist; 'k en zal niet gerust meer konnen slaepen, want ik zien
nu wel dat 't laud begint 0111 zeep le gaen zoo wei als op een
j ander. Medegedeeld
'T Verbond van Aelst gcéft in zyn iaelste N' een artikel onder
opschrift: Den Dendcr-bode strykl zyn eygen vonnis. Dit wacrlvk
curieus stukje moeten wy een weynig ontleden en er een plaès-
i terken tegen leggen 0111 de Uluglige schryvers van dit prul-
schriftje Ie doen gevoelen dat den intent alleen vanvredercgicr.
i advokact, uoiaris, volksvertegenwoordiger etc. etc., ontoerei
kend is 0111 zich niet aen de galg te klappen. Dan, ter zaek.
Dóór onze artikels over hel staetsonderwys is T Verbond zoo
zeer in 'luauw gebragt dat liet niet wéét boe zich le kecrenof te
wenden; evenwel moet den vemufligcn advokaelen- en notaré
winkel zich op d'eene of d'andere wyze zoeken uyt den slag te
trekken. Wat er meé gedaen'? Wederleggen, daertou is hun
breyn wedcrsjiannig, dewaerheyd bekennen, ware tegen hunne
grondstellingen handelen, 't publiek hier als naer gewoonte
bedriegen, is onmogelykWat zullen zy dan doen? De kwes-
