ZONDAG U APRIL 1850.
VIERDEN JAERGANG. Nr 186.
AELST, den 13 April.
SAEME.YSPRAEK
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 e., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
voor een geheel jaer inscliryven, mogen alle drv maendcn kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plael-
sen. Indien iemand regtveèrdige klagten of gegronde rckla-
men in 't algemeen belang te doen lieéfl, hy mag op onze oupar-
tydigbcyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verlcenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
CLIQUE SCUM.
verder gewaegen van alle broelmeren, schriften, boeken, prin
ten, eic. w a ervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeêren mede te deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wv in regie gedwongen wierden dezelve
le doen kennen. Gecne stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvrv toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengael.
DAT EK BELGIËIV OP PEYZE.
Waeront stnet Vrankryk geduerig met getrokken
zweêrd ind'éene band ende brandende lont in d'andere?
Omdat bet alle oogenblikken gevaer loopt door een
steeds in geweld groeyënde schrikdier aengevallen en
verslonden te worden Dit schrikdier is in den eygen
sclioot van Vrankryk uytgebroeyd, 'tis dóór deszelfs
zorgen opgekweekt en 't hééft eyndelyk eene reuzenkragt
gekreégen dóór welke het poogt de steunpilaeren van
onder 't maetseliappelyk gebouw (e rukken... Dit schrik
dier is het Socialismus't eene leerstelling die alle regels
van regtveêrdigheyd, regeltugt en goede zeden afschaft,
terwyl zy integendeel de kankerende driften van begeêr-
lvkheyd en zedelooze wanorde aenblaest.... En hoe is
die rampspoedige leering in Vrankryk geraekt, in dit
zelfde Vrankryk 't welk zich als 't meest beschaefde
land der wereld uytgaf Belgen, let op deéze antwoord,
want zy gaet u acn in deézer voege dat, welligt binnen
eenige jaeren, Vrankryk van ons zou konnen schryven
t geen wy heden van dit ongelukkig land tot onze eygene
vermaening moeten bybrengen.
Het Socialismus in Vrankryk is het uytwerksel van
eenen zedeloozen afval, van eene jammervolle geloofs-
verfoocheningdien afval en verloochening zvn op
hunne beurt, de vrugten van een ongodsdienstig 'en by
gevolg verderfelyk onderwys, 't welk, helaes dóór
'tfransrh bestner mot eene onuytleggelyke verblind-
heyd wierd ondersteund en aengemoedïgd, en dit, men
bemerkt* bet wel, met de hardnekkigste verdrukking
der vryheyd van onderwys, den eenigsten dyk tegen
dien geweldigen stroom der boosheyd
En waertoe deéze aenhaeling zal iemand vraegen,
en wy zullen antwoorden dat het wetsontwerp op het
middenonderwys, dat thans in onze volkskamer bangig
is, dezelfde gevolgen zal hebben indien het word aenge-
nomen en uytgevoerd; doórgaens hebben dezelfde oor-
zaeken dezelfde uytwerksels, en daerom durven wy
ronduyt zeggen dat, binnen eenige jaeren, men niet zou
moeten verwonderd zyn indien Belgiën even als Vrank
ryk, zyne rampen met bloedige traenen moest beweenen.
Want, wat er de ministerieéle bladen ook van zeggen,
de voórhandige coneeptwet kan het godsdienstig onder
wys in de staetssclioólen teenemael onvrugtbaer maeken,
terwyl zy bovendien het vry onderwys zoodanig ver
pletterd, dat men zonder haperen mag zeggen dat de
vryheyd met name bestaet maer in feyte gansch ver
nietigd is.
Om hunnen aenslag togen het vry onderwys te ver-
regtveêrdigcu, liaelen de voórstaenders van dit ramp
zalige ontwerp de wet aen van MM. De Theux en
Nothombmaer hééft oovt iemand zyne misslagen
konnen wettigen of verschoonen met eens anders fauten
aen te liaelen of zich naer de zelve te schikken Neen,
eenen misslag blyft altyd eenen misslag, doch den navol
ger van den misslag is zoo veel te pligtiger na maete hy
dóór de ondervinding deszelfs gevolgen kan berekenen.
Eene eerbiedweêrdige gezagvoerende stem komt zich
verhellen om Belgiën te vermaenen; Pius IX', dien groo-
ten vriend van vryheyd en volksgeluk, heeft onlangs
openlyk vcrklaerd dat de wet op 'l onderwys thans in de
belgiselie kamer aengeboóden, eexe waere oorlügs-
VERKLAERING AEN DEN INVLOED DES GODSDIENST IS, MAER DAT
HET SAMENLEÉVING IS DIE ER ZAI, DOOR GEKWETST WORDEN...
Zal die benauwende en waerheydsvolle voorspelling
dóór 't opperhoofd des Christendoms gedaen, ons gou
vernement op den rampzaligen weg wederhouden, doen
terugkeeren Wv zouden zulks in een katholyk land
moeten onderstellen, maer ongeiukkiglyk is dien fran-
sclien geest van verderf, dien geest die aen onze alge-
meene iMoeder de 11. Kerk zoo véél traenen ontrukt
hééft, hier in Belgiën gesloópen waeruyt hv dreygt niet
te zullen verhuyzen vóóraleer by een zeker getal slagt
offere gemaekt hebbe...... Vaderlanders, weést op uwe
hoede, overpeyst de wóórden van den wyzen Pius, en,
eer gy de hetooverende schoone meloen eét die u door
uwen scbynvriend word aengebooden, zie wel toe of zy
met vergiftigd is.
I is als of Z. II. den Bisschop van Gend de uytspraek
van Pius IX nopens de verdervende coneeptwet op 't on
derwys, vermoed had, wyl den prelaet op paeschdag de
gewigtige stof over de godsdienstige opvoeding in een
voórtretrelyk sermoen hééft verhandeld. Zich steunende
op de onfeylbaere waerheyd, op de beslissende geschie
denis der volkeren, op eene onalgebrokene ondervinding,
heelt Mgr. Delbecque de liooge noodzaekelykheyd dei-
godsdienstige opvoeding, derzelver heylzaeme uytwerk
sels aengetoond, zonder te kort te blyven aen de waer-
schouwing der onheylen en rampen welke eene ongods
dienstige ol zelfs overschilligeopvoednig onvermvdelyk na
zich sleept. Als Napoleon met zynen doordringenden geest
op het staetstooneel trad, was hy overtuygd, heeft den
Bisschop van Gend gezegd, dat zonder den teugel des
godsdienst, de kwaede driften zyn beheer zouden over
rompeld hebben, en dat den arm die het waggelend
Europa kon regt houden, magteloos zou geweest zyn
tegen een volk, 't welk alle geloof verloóren had ten
gevolge eener nationale opvoeding, die den godsdienst
niet vóór grondslag had'T was deéze overtuyging
die aen Napoleon de volgende gedenkweêrdige wóórden
dééd uytspreéken Den godsdienst is den grondsteen der
nationale opvoedingWilt er 't belgisch gouver
nement anders over oórdcelen, dat liet de gevolgen af-
wagte, maer eylaes hoe ongelukkig is het niet dat de
overgroote meerderheyd de misslagen eener verdwaelde
minderheyd moet boeten en tegen baeren dank de roede
zien bereyden en duer betaelen waermede zy ongenadig-
lyk zal gekastyd worden.
)it-nrlanee en van den Drécurseur leere dat de zotten 't water
uyt draegeri maer de slimme den viscli vangen.
liet 1 erbond van Aclsl was zondag zoo slyf en onbuygzaem
dat men zou gezegd hebben dat onzen konfrater eenen besscm-
sleel ingeslikt bad, en dit eeniglyk omdat de Indépendance
beige ot de gazette van M. Rogier den eenvoudigen Dcnder-bode
woedende was aengevallen Wy wenschcn het Verbond pro-
heat dal het dóór zyne vveèrdige zuster worde bygestaen;
gewoonelyk vliegen goud- en óof-vinken geèrue te samen, maer
als zy gezamenlijk aen 't baksken van eenen anderen vogel
geraeken, dan zyn de eefsle meeslgenegen vóór 't zued en loe
ten aen tl andere de pellen. Den minislerieélen l'récurseur
a Anvers, msgclyks van 't slacb der groolc goud-vinken, gevoe
lende dat de onverkoglle dag- en weekbladen dóór btmne
artikels legen de wet op 't middenonderwys den libera'lisli-
schen vmktyd gevoeliglvk verkorten, lieéfl ook goedgevonden
den armen Dender-bode op 't lyf le springen en hem afs eenen
seliandscbryver, eenen lasteraer, eenen aglernytkruvper etc. ete
uyt te schelden De woede van die twee kopstukken der mi-
nisterieele broodschryvery doel ons oórdeelen dat den Denier-
bode, boe eenvoudig by ook zy, toch vóór iets in de politiek is,
want anders zouden die bladen van eersten rang zich wevnig
met ons bekreunen.... Hoe helzy, men zegt dat 'de muys den
wand is van den oliphant, wyl dit kleyn dierken met in den
suuyler des oliphanls te kruypen tleézen aldaer kan dood
knaegen... Dat dus den l'récurseur, dien wv als oliplfanl-man-
neken en de Independance als zvn vvvfken z'uileu aenzien, wel
oppassen van met bunnen snuyter niet te veel langs den grond
te stryken, want er den Dcnder-bode als nedrig niuysje zou
konnen mkruypen en hun daer eene pert speélen vVaertegeu zv
met hunne overgroote Vleescbmassa niets zouden te verrigtcu
hebben. Dat overigens hel Verbond uyt den handel der fnde-
Het voorenstaende arlikelken was gescbreéven toen wy eer
gisteren den 5IÉRHIS rOPIL'AËS (1) dóór den post ontvingen;
wy waren verwonderd dat zulk blad ons wierd gezonden, maer
wy dagten dat er mogelyk ook iets op ons adres in gedrukt
stond, en mderdaed, 'l was zooOns artikel over d'heerkem
ayl ae stad bad ook de gal van den steèrlkundigen Méphislo-
pheles dermaete geroerd dat den man, vóór hy ons antwoordde,
eerst eenen balven dral'eemer zwynaerd nvt zvnen bak hééft
moeten sloeberen, en dan is by aen den-gang" gegaen net als
de inaeg van eenen verhongerden boerenknegt die sjegts beginl
le pruysscheri als. er een dozyn dikke boekweyl-koeken ene'ene
halve leele botermelk in iogeéren.
Den lléphistophéfèi dan, 'keert ons artikel dat gouden epau
letten, kruyskens en alle ambten aen paepeti en Jesuilen moe
ten gegeeven worden; dat de 27 millioenen van 't leger zouden
moeien aen flambeeuwen, breviers, paternosters en procession
besteed worden; dal de (10 kollegiën en schoólcu aen tikkena-
nen moeten ten bestuere gegeeven worden; dat' de fanatieke
lomperikken der genootschappen van Sl. Yigcentius en andere
schyuheylige overal moeten den voet binnen hebben en 't géén
zy voor goede werken ontvangen, in denzaksteéken etc. etc.—
Met zulke doorslaende argumenten en nog andere van zeilden
deessem wederleg! den rappen Mépbistopbélès 't geéu hem zoo
zwaer op i herte gedrukt lieéflMaer zou dien'boozen "eesi
ons eens willen zeggen of die kruyskens, medaillekens, gouden
epauletten etc. met beter zouden stuén aen gasleu zynêr soón
om daermeu verkensproeessién le houden, om boeken cn kanten
op te vroeten en al wat vuyl-en morsig is op le slokken Zou
hy ons eens willen zeggen waeroin zyn blad dat dóór en vóór
verkens geschreeven is liever diergelykc besluerders vóór de
Ko egien en schooien zou zien benoemen? Zon hv ons eens
willen zeggen legen hoeveél zommige schurftige artikels in
zynen walgelyken smeerpot verschvnen Zou by ons een-
vullen zeggen hoeveél hy gelrokken heeft om tegeii den Den-
der-bode op te trekken, hy Mépliislophélcsdie anders altvd
legen t ministerie is en er nu slegts medespreékt omdat bei
ministerie dóór zyne ongodsdienstige wet den oorlog aen den
gcestelykeu invloed verklaerl? Zou hv ons eens willen ze<">en
maer vvaerom vyilleu wy ons met dergetyk blad lan»erbez°i»
houden, wy vveélen dat met eenen bedelaer vegteu zieh bloot
stellen is acn luyzen te krygen of met in een zvvynenhok te
kruypen zich te bemorsen. Hy loopedan naer de onlau»s dóór
de verkens ontdekte trulfelstreék.
(i) Den Mépbistopbélès is een brussclsch blad 'l welk vvtslmi-
tdyk legen godsdienst en zeden te velde trekt: en uyt dien hoofde,
met al le delxkael moet behandeld worden. T zal misschien lenen
dit artikel schreeuwen en luren, maer dit moet niemand ver-
wonderen, alle verkens schreeuwen wanneer men hun de kennif
of dry hoek o ver den kop steekt. 1
r"t Fransckman en M. Rogier, over de wel op het
middelbaer onderwys, uyt hel fransch in plat vlaemsch gclrou-
welyk vertacld.
Den Franschman. M. den Minister ik ben tot UI. gezonden
van wegens uwe naeste gebueren en goede vrienden, de varu-
zenaers, is moet zeggen van wegens onzen club democratieo-
soemhs1 en wel uacmênllyk van wegens onze doórlugtige
kopslukken, Jules harre en tarnot, de welke in vaderlands
liefde noch aen Ledru-Rollin, nog aen Louis Blanc moeten
vvyken ik heb het onuyldrukkelyk genoegen van M. den mi-
uister ii) t hunnen naern en in hunne plaetse grondherti«lvk
te ccmpiimenleren, en dit over een voorgedroegen onlmru
van wet op het middelbaer onderwys.
M Rogier lk hen ten hoogsten getroffen over deczen aki
-or6. !C ^e 1,0 Julcs Facrc> den grooten redenaer
der socialisten !iu Carnol den voórslaender der regten van
den staet op het onderwys Carnolnivnen ouden 'vriend
niynen boezem vriend peyslop mv wat oiiwecrdeérlvk "cluk'
en hoe stellent die röernwecrdige mannen
Den Franschman. Allerbest, de zaekén gacn goed; daer
