M. 11. ik heb reeds meermaels ondervonden, M. Bruneau,
dat gy eencn fynen klapper zyt telkens dat gy voor uwe borze
pleyt; maerweétgy wel dat ik uwe beweézenc diensten reeds
overvloedig heb belaeld, 1" met de 2 millioenen borglogl aen
uwe maetschappy van Jurbize te leenen; 2° met de helft der
intresten beloopende lot 85 duyzend 500 fr. acu de nog zeer
weynig overblyvende leden der Maetschappy van de Dender-
vallev, waervan gy directeur zyt, af te staen 5° met u directeur
van den yzeren weg van Jurbize te benoemen met cenige duy-
zende fr. jaerwedde.
M. 13. Dit is waer, M. den minister, maer indien gy den
yzeren weg van Aclsl maekt, dan is 'l met my gedaen, ik ben
opgeschept en dan hebt gy van my niets meer te verwagten
In het tegenovergestelde, ben ik, als na gewoonte, altyd bereyd
den hansworst ie speélen, alle voorstellen diegy niet durft
doen, zal ik op iny neémen, uwe wet op 'l onderwys zal ik
stemmen, myne vrienden te voet vallen om ze ook te stemmen,
immers al wat gy van my verzoekt of verlangt zal ik u tragten
te doen geworden, etc. etc.
M. 13. Welnu, M. Bruneau, zoo véél verknogtheyd kan ik
niet onbeloond laelen; gaet gerust naer huys en gy zult onder
vinden dat baes Rogier loch eenen man is om de zyne te be
gunstigen... Dus, a revoir, Vriendje, maer doel uw best om de
vriendekens van Aclsl te begoochelen, maer zegt aen M. Jourel
niet dal ik vóór 'toogenblik op hem nog niet kan denken, want,
onder onsgezeyd, dien heer is wel eenen wacl gelyk gy, maer
hv kent nog de fyne manoeuvres niet, en wal meer is, hy is toch
maer eenen weérhaeu die aen alle ministeriën wierook gebrand
hééft op hoop van eene hoogere plaets te krygen.... Maer houd
dit voor u en lael gy hem maerzyn beste doen wie niet wéét
nielbegcêrl, wie niet ziet, niet deert.
M. 13. Wel bedankt, M. den minister, ik zal er van daeg
eone fleseh op zetten, laet de boeren inaer dorschen zy winnen
maer een plaket daegsA ce soir d cc soir, menschen Indien is
ren weide, d cc soir etc.
$AMEi\SPRAER
lusschen ccncn Franschman en M. Rogierover de wet op het
middelbaer onderwys. (Vervolg).
Den Franschman.Ach M. den minister, wat ben ik blyde
dat ik u zie
H. Rogier. Wat is er, citoyen, wat is er Gy ziel er zoo
iristig uyl
Den F. Rn zou ik er niet trislig uyt zien 'k heb g'heel
de week voor myne atfairens in de Kempen gevoyageérd; en
daer heb ik wat gehoord 'k en heb in die streéken in niet
eene eslaminel geweest, of daer wierd op den minister gekast,
en geweldig gekastho, M. den minister, moest gy weéten,
hoe men daer uylviel tegen u, legen Frère Orban, Baron Haussy
"K en konde zulks niet meer hooren 'k heb 'l ministerie Yan
verre aen willen verdedigen, en peyst eens hoe ik gevaeren
ben ik heb my moeten haesten om weg te zyn, of ik iiad
slagen gekreégen 'l was fransquillonémissaire de clubs, jaco
bin, frannnaron van hier en van daer
M. 11. 'T waren zeker boeren die op my alzoo kasten?
Den F. Neen, neen, M. den minister, ten waren geene
boeren; 't was den elite van die streéken't waren mannen
met baerdeu, met kneuvëls, en zoo ik kon verstaen, daer wa
ren ook versehcydc officiers onder van de garde civique;
gelooft my, M. den minister, is het zoo op een ander gelyk
in dit gcwesle, gy zult er haesl gestaen hebben met uw nieuw
politiek
M. II. Onnoozclcn, zwvgt daer nu vanwy zullen
ons dispuet vereffenen, dat zal beter zyn wéét gy nog
wat gy tegen my hebt ingebragt wat gy legen my* houd
staen
Den F. Jae M. den ministerik heb gezevd dat uwe voór-
gedraegene wet legenstrydig is aen dg grondwet, dal zy de
grondwet schend.
M. 11. Rn hoe zult gy my dit bewyzen woorden zyn
immers geen oorden.
Den F. Dit zal ik u bewyzen uyl de grondwet zelve uyt
den egten zin, uyt de kragl en bediedenis die de grondwet
hééftluyslerl M. den minister om den zin, en den opreglen
zin, om de kragl en inhoud van eene wet te kennen, moet men
oogmerk neémen 4° op de omstandigheden in de welke de wel is
gemaekl2" op het inzigt dal den welgcéver heeft gehad5" op
de wóórden die den wclgeéver gcbruykl om zyn inzigt te bereyken.
Hééft M. den minister hier iets legen te zeggen
M. li. Niels, citoyen, volkomcnllvk niets; ik zien zelfs
dat ik te doen heb met eenen fvuaerd hcéfl honorabelen
citoyen misschien ook, zoo wel als ik, de reglen gestudeerd,
en in d'een of d'andere uuiversilevl van Vrankryk eenen
graed bekomen.
Den F. Verre vau daer, M. den minister, 'ken ben gcenen
advocaet, ik ben Denlist, tandentrekker van professie; ik ben
in Belgiën gekomen niet alleen om u te feliciteéren, maer om
er zeiver tyd myne konstuyt le ociiëncn ook mag ik u verze
keren, zonder my le flatteren, dat ik in dit vak niet onervacreu
ben. Nu ter zaek: ik zeg dat men den zin van eene wel
moet ontdekken uyl de cffiistandiglieden in tie welke eene 'wel
word gemaekl: in welke omslaudigbcyd, of beter, ter welkers
gclegenheyd is de grondwet vóór Belgiën gemaekt M. den
minister weél dit zoo wel en nog beter als ik; onder Willem
den lsu", die men den koppigen noemde, hadden de Belgen
groole be-zwacrcn in liet jaer 1828-182!) maeklen zy onder
clkaer, katbolykc en liberaele, een verbond, onder den nood-
kreét Dien, patric. liberieom die bezwaeren te doen eyudigen
het bezonderste bezwaer der calholyke was, dat Willernzieh
meester had gemaekl ondanks de constitutie, vau helonderwvs,
en schooien opende de welke hel vertrouwen niet hadden van
de ouders: schooien, waer in de kinders wel een letlcrlyk
onderwys, maer geenegodsdienstige opvoeding ontvingen:
hier op is gevolgd oen algemcvn petitionnement, by hel welke
onder andere de volkomene vryheyd van onderwys wierd go-
vraegd: Willem naer deé/en billy ken eysch niet luyslcrcnde,
wierd in het jaer 1850 de broek afgesleéken, en in zyn vaendel
over den moordyk gejaegd.
3f. R. Gy doet my lachen, citoyen, maer evenwel het is
alzoo: de Belgen vroegen volle vryheyd van onderwys; zy wil
den schooien hebben die naer hunne goeste, en niet nae de
goeste van Willem waren de opregte liberale zoo wel als de
calholyke voorderden deézen eysch.
Den Fr.Nu het 2llc puntde intentie van den wclgeéver.
Als Willem nu weggejaegd en het nationael congres by een
gekomen was, ten eynde eene grondwet te maeken, de zuyl van
Belgen's geluk en vrede, eene grondwet waer al hunne reglen,
hunne vryheden in uytgedrukt zouden zyn, en niet min gevvaer-
borgd;wclk heeft het inzigt, de meyninge, het gevoelen van
dit congres geweésl, nopens hel onderwys? Heeft het congres
de klagten tegen Willem als gegrond atenzien? Hééft het congres
hel monopolium, dat Willem zich had aengemaetigd, tccuemael
willen vernietigen, en vóór hel toekomende onmogelyk maeken?
Heeft het congres aen de Belgen volle vryheyd van onderwys
willen verleenen, en zoodaenig verzekeren dal alle inbreuk op
deéze vryheyd onmogelyk zoude weézen? Hééft dit het inzigt,
den wil, de meyninge van het congres geweésl? antwoord my,
M. den minister.
J/, li. Op al die vraegen moet ik antwoorden van jae: Ik
maekle deel van het congres, ik wéét alles genoeg: jae men hééft
volle vryheyd van onderwys willen geéven aen de Belgen, en
hun die vryheyd volkomenllyk verzekeren, anderzinszouden de
Belgen niet voldacn zyn geweésl in hunne eyschen; zy zouden
geen voordeel-hebben gedaen met Willem weg te jaegen;
er had geene revolutie noodig geweést.
Den Fr. Maer M. den minister, dat is eens wonder, en
wonder boven wonder! tol nu toe komen over een gelyk twee
mosselschelpen; M. den minister klapt juyst gelyk wy in
Vrankryk klappen; en noglaus wy verschillen zoo zeer in de
gevolgtrekking! waer hy mag dit komen? Ha sa, het 5de punt,
de wóórden die hel congres heeft gebruykl om....
Daer word geklopt: Eencn Lakey komt binnnen: M. den mi
nister, de peêrden zyn ingespannen.
M. R.Citoyen, ik moet naer het hof, by Zyne Majesteyt,
daer is raed le scheêren, onder ons, a tantól.
(Word voortgezel
EENE VERGELYKENIS. Vader Willem was eenen
grooten schoolmeester; hy hield schóól vóór de jongheyd
van geheel zyn rykhiertoe had Willem geld noodig,
want opperbaes zyn van zoo magtig veel schooien moet
guldens en stuyvers kosten vóór het middelbaer onder
wys in de 7 provinciën die nu het koningryk van Belgiën
uytmaeken, vroeg Willem 23 duyzend 323 guldens of
circa 30 duyzend francs, 't was véél zoo gy wilt, doch
dit geld moest er komen. Maer wilt gy nu wat weéten,
leézers M. Rogier die in zyne jongheyd maer kleynen
schoolmeester lieéft geweést, gaet ook grooten school
meester speélen; en wat peyst gy dat hy daer vóór
vraegt? Gy zult my niet willen gelooven en ik zal u nog-
tans de wacrheyd zeggen vader Willem vroeg vóór het
middelbaer onderwys in onze provinciën 30 duyzend fr.
M. Rogier moet vóór liet middelbaer onderwys in de
zelve provinciën tien mael meer hebben als vader Wil
lem, hy vraegt de som me van 300 duyzend fr. een half
millioen legt ze my daer maer dat komt van libcra-
listen te kiezenwant het zyn deéze die hem schoolmees
ter maeken.
AERDIGE GESPAERZAEMllEYD. Onze libera-
listen hebben eene aerdige manier van spaeren: Om
gespaerzaemheyd te vinden zy onderzoeken of de kerken,
of de pastoryën geene gronden bezitten daer het gouver
nement zou konnen uyt trekken; om gespaerzaemheyd
te vinden, zy supprimeéren menigvuldige onderpastoryën
op parochiën te weéten die volgens hun niet genoeg be
volkt ofte weynig uytgestrekt zynOm gespaerzaemheyd
te vinden laeten zy een deel der processen en contestation
die in eersten aenleg plagten te dienen, dóór de vrede-
regters vereffenenzy doen de gendarmerie deurwaerder
speélen en citation draegen; zy verminderen het getal
der ontfangeryën etc., wy zyn verre van alle deéze maet-
regels af te keuren, want gespaerzaemheyd is noodig en
en meer als noodig! maer hoort leézers, hoe onze libe-
listen de gespaerzaemheyd verstaen! M, Rogier vraegt
300 duyzend fr. (en volgens veéle zal het er nog anders
gaen, zal het middelbaer onderwys jaerlyks 8 a 9 honderd
duyzend franken kosten,) M. Rogier, zeg ik, vraegt eene
schi'ikkelykc somme geld om schoolmeester te speélen
om collegiën atheneums cte. op te regten de welke er zoo
véél noodig zyn als het vyfde wiel in eenen wagen, en al
de liberalisten roepen: Bravo! daer is geld genoeg in de
beursen! vóór zulke schoone dingen moet er niet
gespaerd wordenzoo zyn de liberalisten, zy zien naer
geen geld alszy hunne vryheyd verdervende en godsdienst
haetende inzigten konnen bereyken.
GODSDIENSTIG ONDERWYS.
Het Verbond van Aclsl, zegt dat, volgens den Dcndcr-bode, de
geeslelykheyd alleen in de schooien den godsdienst zou moeten
loeren en dot er niemand anders zou mogen loegelaeten wor
denVervolgens regl onzen konfrater zich op gelyk een
verstandig manen vraegt ons op eenen docloraclen toon Hoe
zal den Dender-bode zyn alleen-bewind der geeslelykheyd over
eenbrengen mei onze constitutie waerby de vryheyd van godsdienst
is gewaerborgd Wal zou hy denken <van eencn proteslanldie zou
zeggen: ik alleen moet in de scwoólkn toegelaeten worden om er
DEN godsdienst te o.NüERWY/EN Dal den Dender-bode anlwoórdc.
Deéze regelen in al ander blad leézen, zou ons waerlyk ver
wonderen, maer ze in 't Verbond acnlreflën, verwondert ons
geenzins wyl dit blad zich voórnaeinelyk dóór eene verregaende
dwaesheyd in materie van redeneéren kenmerkt. Dan, den
Dender-bode die de gewoonte niet hééft vóór uytleggingen teru®
le deynzen, zal hierop antwoorden.Vooreerst vraegen \vy aen
't erbond in welk Np van den Dender-bode wy beweerd hebben
dat de geeslelykheyd alleen in de schooien den godsdienst zou
moeten leerenDit zal onzen konfrater ons niet konnen aen-
wyzen, wyl wy gestadig vóór de volle vryheyd van onderwys
hebben geslreéden met aen T gouvernement alle regl lot openen
van stactsschoólen te ontzeggen; maer, als nu 't princiep van
schooien ten kosté van den schalpligtigeu te openen tegen den
dank der natie en ten spyle der grondwet, gesteld word, vrae
gen wy aen 't Xerbond en zyne aenhangers of zy een godsdiens
tig onderwys willen JA of NEENZeggen zy JA, dan ant
woorden wy dat de bedienaers van den godsdienst alleen moeien
het godsdienstig onderwys geéven, gelyk eenen regtsgeleerden
de regten, eenen geneésheër de medecynen, eenen natuerkun-
digen de naluerkunde enz. Zeggen zy NEEN, dan antwoorden
wy hun dat zy reyolulionnairen zyn, dat zy den troon onder-
mynen en aen Belgiën dagen van wanorde en regeéringsloos-
heyd voórbereyden, want zonder godsdienst geenen eerbied voor
de wellen, zonder dien eerbied geen mogelyk bestuerTen
tweeden zouden wy willen weéten of 't Verbond met de zyne
den catholyken godsdienst wilt, en wy onderstellen dal JA,
zy roepen het immers luydkeéls. Welnu, konfrater, indien het'
zoo is, dan hebt gy gelyk le zeggen dat den Dender-bode de
calholyke geeslelykheyd ALLEEN ter onderwyzing van dien
godsdienst in de schooien w ilt loelaelendaer toe'hééft NIE
MAND anders regl, bevoegdheyd, noch zending.... Als Christus,
den Grooten en Almagtigen Wclgeéver, zyne apostelen en
hunne opvolgers naer de vier hoeken der aerde afzond om aen
alle de volkeren zyne Veering in le planten, heeft hy hun uyl-
sluytelyk dit bevel en die magl gegcéven en aen niemand
anders.... En zou eene bedervende en bedorvene party die
zending 'en die magt aen de geestelyke willen ontrukken
'T is eene hemeltergende vermetenheyd waertegen degeestelyk-
heyd, als bewaerster van den godsdienst, pligtshalve moet
protesteéren... Wy gaen niet verder in deéze materie, enkelyk
willen wy op de laelsle vraeg van 't Verbond antwoorden. Dit
blad vraegt ons wat wy zouden denken van eenen protestant
die zou zeggen: ik alleen inoet loegelaeten zyn in de schooien
om er den godsdienst le leeren... Wy denken daer van, konfra-
ler, dat dien protestant groolelyks yelyk zou hebben indien het
eene prolestanlsche schóól zyn zou, want dat allen anderen
buyten eenen protestant van professie, onbekwam is om bei
prolestantismus met deszelfs geest te leeren en in te planten..
Als wy dit voórregt aen het prolestantismus afstaen, zou 't Ver
bond, dat zich liberael en verdraegzaem zegt, ons gelyk regt
voor de calholyke geeslelykheyd niet afstaen? Wy a'nlwoórde°ü
voorop NEEN, want dit blad én zyne aenhangers hebben Je
gewoonte van alles le eyssehen en niets toe te staenMaer er
zullen middelen gevonden worden om aen elk 't zyne te geéven.
Yoór wat de conslitulionnaliteyt van dit gewigtig vraegstuk
aengael, verzenden wyallc voórslaenders deézer haetelvkc wet,
naer ons hoofdartikel.
Geheel onze stad is verontweêrdigd van zoo deêrlyk gefopt
te zyn dóór 'l verwvzen van den yzeren weg; maer geen
iedereen verwondert, is dal 't Verbond van Aclsl, 'i welk van
in zyn eerste Nr reeds yoór de lyn langs Aelst sprak, nu slil-
zwygend die kwestie voórbygaet. Wy zouden willen weéten van
't Xerbond waer op al die valsche beloften, al die bedriegeryën,
al die misleydingcn uyt komen Wy zouden willen weéten
wal dit blad denkt nopens de gezegdens van M. Gurnont, nae-
melyk dat M. Bruneau niet alles gedaen heeft voor den yzeren
weg wal hy zou hebben moeten en konnen doenWy zouden
willen weéten hoe M. Bruneau zyn mandael zal verreglveèrdi-
gen, jhy die dóór de meerderheyd naer de kamer is gezonden,
omdat er honderde mael de verzekering was gegeóven dat
Aelst zyne spoórlyn zou bekomen hebben.."... Wy zouden willen
weéten waerom M. Bruneau niet alles gedaen hééft wat hy zou
hebben konnen en moeten doen Wy verwagten inlichtingen
van 't Verbond.
---«griWFIïTïTFïraiw»»
KIEZING TE PARYS. Terwyl men hier in Belgiën bezig
is met eene godsdienslverdervende wel op '1 onderwys te mae
ken, word te Parys den zedeloossten aller romanschryvers,
Lug. Sue, dóór eene socialistische meerderheyd van by dc 10
duyzend stemmen gekoózen Dien kandidacl der guillotine
is den schryver van den juif erranteen werk dat dóór iemand
w ie zich hel minste eerbiedigt niet kan geleézen worden zonder
te blpözcn, een werk dat voorzeker duyzende herten hééft be
dorven en den rouw in menige familie geworpen. Welnu, dien
schryver is gekoózen, als wilde Parys eene doórslaende blyk
geeven zyner volkomene zedeioosheyd en geloofsverloochcning,
twee voórnaeme elementen van wanorde en regeéringsloos-
heyd, twee voórnaeme oorzaeken van den ondergang eener
natie! Wat zullen onze hclgische liberalisten van 'uie'kiezing
denken, zy die aen T hoofd hunner volkskamer eenen man
geplaetst zien welken aen den zelfden Eug. Sue eene gouden
pen is gaen offeren lot toeken van goedkeuringen aenklcéving
aen een zoo schandelyk als volksverdervend werk Wal zullen
de braeve Belgen zeggen als zy zich dóór dergelyke mannen
zien wellen opdringen die 't godsdienstig en zedclyk onderwys
zullen beslueren en regelen Dat er geheel T land aen denke
en ernstig aen denke,-want den stroom des verderfs rigt zich
naer Belgiën en zal 't zelve onvermydelyk medesleépen, als
het dien niet weet af le keeren.
GRAENENHANDEL.Wy leézen in den Journal de Bruxellcs:
Wanneer wy het verleden jaer zeyden dat den prys van de
tarwe zoude konnen daelcn lot. fr. 44-, en zelfs, tot fr. 12, de
ininisterieéle drukpers wilde aen iederen doen gelooven,'dat
wy schrikjaegers en geestdry vers waren. De ïndépcndance on-
derscheyddc haer dóór de slegte spotternyën die zy ons toe-
slierde. Nu wel! hetgeen wy vóórzien hadden is alsnu'ten volle
bekragligd.—Op veéle merkten van Belgiën is de tarwe gedaeld
lot 14 en 45 fr. In Vrankryk is zy gedaeld tol 9 fr. Deii fran-
schen prys van 9 fr. bcwyst twee zaeken ten eersten, dat hv
tol 8 of 7 fr. zou gedaeld zyn, indien den invoer der vreradè
