ZONDAG 12 MEY 1850.
VIERDEN JAERGANG. Nr 190.
AELST, den 11 Mey.
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prysder
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand reglveérdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen hééft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
CLIQUE SLUM.
verder gewaegen van alle brochucren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszcll's opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons cenige
stukken zouden begeêren mede te deelen, zullen geheym gc-
bouden worden, ten zy wy m regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geeue stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvrv toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
DE WET OP T MIDDEN ONDERWAS.
De groote liberalistische komedie is in de kamer met
véél ensemble en aplomb gespeéld; de godsdienst- cn
vryhevdschendende wet op 't middenonderwys, dit geld-
verkw'istend en grondwetkrenkend gevrogt is met eene
zoo groote meèrderheyd acngenomen, dat er 't land
ernstig hoeft op na te denken, want men moet het zich
nimmer ontveynzen, de heersebzugtige liberalistische
party, waervan de belhamels alle gevoelens van gods
dienst hebben ter zyde gesteld, komt eenen openbaeren
oorlog aen 't Catholicism us verklaeren, 't welk, wat het
ook kosten moge, in zyncn invloed moet bevogten en in
zyue heylzaerne werkingen gedwarsboomd worden. Zul
len de braeve Belgen welke aen den godsdienst hunner
voorvaderen verkleefd zyn, deéze bron van waer volks
geluk laeten uytdroogen Zullen zy gedoogen dat eene
God- en schaèmtelooze party er eene heyligschenüende
hand oplegge Zullen zy zwygen en gedwee rampen uyt
die wet laeten broeyën die hun onvermydelyk zullen
treffen, gelyk den II." Vader, Pius IX openiyk heeft ver-
klaerd Onderstellen dat de twee eerste vraegen met
ja mogen beantwoord worden, ware de Belgen van afval
verdenken en hun bitter ongelyk aendoen de derde
vraeg, of zy zullen zwygen, is reeds met neen opgelost,
dewyl 70 a 80 duyzcnd petitionnarissen openiyk tegen
die schandelyke miskenning van vryheden en regtcn
hebben geprotesteerdWel is waer, de meerderheyd
der kamer hééft met die protestatién gelagehen, zy heeft
met de petitionnarissen den spot gedreéven, maer 't gaet
nog al gewoonelyk dat elkeen zyne beurt van lagchen
heeft, en 't spreekwoord zegt dat deézen die lest lagcht
't beste lagcht, zoo dat de beschimpte petitionnarissen
aen zich zelve die waerheyd konnen toepassen met op
hunnen keer te lagchen met al deéze welke vóór eene
zoo verfoeyelyke wet gestemd hebben. Om met die ver-
slaefde of partyzugtige mannen eens wel te lagchen,
hoeft men ze slcgts met de aenstaende kiezingen uyt de
kamer te cyfferen, iets wat eenen vryheyds- en gods-
dienstminnenden burger ziel) ten pligt zal rekenen om
te beletten dat nog andere vryheden en regten die ons
dóór de grondwet gewaerborgd zyn, de eene vóór en de
andere na verdwynen.
Zie hier 1° de naemen der stemmers welke de wet
hebben acngenomen, 2° deéze welke de wet hebben ver
worpen, 3° deéze die zich onthouden hebben te stemmen.
Hebbes aenveêrd MM. Allan), Ansiau, Anspach, liocdl, Bru-
neau, Cans, Christiaens, Cools, Cumonl, D'Aulrebande, David,
de Baillct (Hyacinllie), de Baillel-Latour, de Bourdeaud'liuy,
De Breyne, de Broux, Deichaye, De Lescluse, Delfosse, D'EÏ-
houngne, Dcliége, De Luesemans, De Perceval, De Pilteurs,
De Pouhon, Detjucsne, De Bcnesse, De Royer, Desoer, Deslri-
veaux, Devaux, d'Hpflschmidl, D'Hont,Dumont, (G.), Fonlainas,
Frère-Orban, Jacques, Jouret, Jullien, Lange, Lebeau, Lehon,
Lelièvre, Lesoinne, Liefmans, Loos, Manilins, Mascart, Moxlion,
Oris, Peers, Pierre, Prévinaire, Reyntjens, Rogier, Rolin,
Rousselle, Schumacher, Sinave, Tescli, Thiéfry, 'T Kint-De
Naeyer, Tremouroux, Van CleempuUe, Van den Peereboom (A).
Van den Peereboom (Ern.) Van Grootven, Van Hoorebeke, Van
Isegem, Verhaegcn cn Veydt.
Hebbes verworden MM. Boulez, Clep, Coomans, De Brouwer
de Hogendorp, De Champs, De Decker, De Dentergbem, De
Haerne, de Liedekerke, de Man d'Attenrode, De Meester, De
Merode, De ïheux, Dé T'Serclaes, Dumortier Lebailly de
Tilleghem, Moncheur, Osy, Pirmez, Rodenbacb, Thibaut, Van
den Branden de Reedt, Van Renynghe, Vermeire cn Vilain X1II1.
Hebbes zich onthouden MM. De Bocarmé, Faignart, Mercier
en Van den Berghe de Binckum.
SAMENSPRAEK
tusschen eenen Franscliman en M. Rogier, over de wel op hel
middclbaer onderwys. (Vervolg),
Den Franscliman. M. den minister, ik heb tyding uyt
Parys gekreégen, ik moet vertrekkenik moet my naer buys
begeéven zonder dan nog véél complimenten te maeken, zoo
'zullen wy het geschil vereffenen 't welk tusschen ons is opgc-
reézenwy waren in ons laeste gesprek gekomen aen de wóór
den de welke het Nationaèl-congres heeft gebruykt om zyne
inziglen uyt te drukken cn tevens te bereyken nopens het on
derwys: 't is te zeggen, om de Delgen de vryheyd van onderwys
te geéven, le verzekeren, en te verzekeren tegen alle belieer-
sching, tegen alle verovering die 'l Belgisch gouvernement daer
op zou willen hebbenwelke wóórden gebruykt liet congres bier
toe? hel zegt by art. 17hel onderwys is vryallen voorkomen
den mactreijcl is verhoudende beteugeling der misdryven word
maer geregeld door eene wel.
De openbaere instructie gegecven ten koslc van den Slact, word
insgelijks geregeld door de wel. Dit zyn de woorden des grond
wet op deéze gewiglige slof: welk is nu den inhoudden zin, dc
bedicdcnis, of gelyk de apothekers spreéken, la quintessence, het
fyn van deéze wóórden? Wel dit is klaer genoeg, M. den minis
ter: ingezien de omstandigheden in de welke liet congres was
byeengeroepen, ingezien de inziglen de welke het congres wilde
verweézenlyken, zoo willen die woorden hier zeggen Belgen,
gy hebt de vryheyd van onderwys gevraegd, deéze vraeg is u
toegestaen hel onderwys is vry! liet is u gewaerborgdliet is
voórlaen beschut tegen alle beletsels, tegen alle hinderpaelen,
legen alle kncvelaryén die het onder Willem hééft gehad, en
daer gy onder W illem dc dupe hebt van geweestW illem
wilde de jongheyd, wilde uwe kinderen, dc duerbaerste panden
die gy hebt, onderwyzen op zyne manier en volgens zyn goed
dunken, maer onderwyst die nu zelve, volgens uw verlangen
maekt schooien, regt collegiên op zoovéél als gy wilt, zoo véél
als er noodig zyn, en laet uwe binders onderrigien van de gone
die uw betrouwen hebben en verdienenhel onderwys is vry
het is vry vóór alle Belgen en vóór icderen Belg in bel bezon-
der, maer ten is niet vry vóór liet Belgisch Gouvernement; de
vryheyd die wy u geéven, ontrekken wy aen het Gouvernement;
wy verbieden het zelve van zich nog oyt met onderwys te be-
moeyen, van eeuig onderwys te hebben, te geéven of hel moet
daer toe gemagtigd zyn dóór eene bczondcre icet.
M. Rogier. llola, citoyen dit gaet wat verre ik protesteer
daer tegen.
Den Fr. Protesleért daer tegen zoo véél als gv wilt, hel is
evenwel alzoo, M. den minister, en het zalalzoo naer de leticr
hlyven immers M. om myn gedagl nog klaerdcr uylledrukken,
want ik ben vyand van alle dobbelzinnighcyd cn van alle duys-
terheyd; ik hen vyand van mannen die dc spraek maer gein üv-
ken om hunne meyninge te bewimpelen gelyk de fyne staal
kundige doen (zonder u nogtaos daer onder te willen begrypen)
om myn gedagt nog wat klaerder le maeken, gedoogt dat ik nog
eens terug keerc op de wóórden van uwe grondwethet onder-
wys is vrywat willen deéze wóórden nu eygenllyk zeggen?
die woorden zyn algemeynzy sluylen niemand buyten, hel
onderwys is vry vóór een ieder, vóór bezondere persoonen gelyk
voor openbaere amblenacrenvoór geeslelyke gelyk voor wereld-
lykc vóór gemeenle-bestuercn gelyk vóór hel Gouvernemenls
besluer dus uyt kragl van deóze wóórden, mogt liet Rclgiseti
Gouvernement zoo wel gebruyk maeken van de vryheyd van
onderwys, als een anderliet mogt zoo véél schooien openen,
bestieren als liet zoude begeêren, en de lydcn van Willem
konden gemakkelyk wederkeeren: dit beéft liet congres aeu-
slonds bemerkt; het beéft gezien, dal het zyn inzigl door die
algemcync wóórden gcenzins konde bereykenhet beéft gezien
dat die wóórden de vryheyd van onderwys aen de Belgen niet
konden verzekerenbel beéft gezien dal liet Belgisch Gouver
nement zoowel de Belgen zou konnen plaegen als dat Willem
linn had geplaegd, en daerotn wat beéft liet congres gedaen?
liet. beéft eenen suplimentairen artikel gemaekt, of gelyk de
advocaeten spreéken, eenen paragrapbe, by den welken word
gezeyd liet openbaer onderwys gegecven ten koste van den Slael
zal geregeld worden dóór eene wel. Dóór deóze woorden en uyt
kragl van deéze wóórden word en is het Belgisch Gouvernement
buyten de vryheyd van onderwys gesloóten, ten kan niet meer
zeggen, liet onderwys is vóór my gelvk vóór ecu anderik mag
zoo wel schooien hebben als een ander dóór die woorden kan
of mag het Belgisch Gouvernement geen enkel sclioólken ope
nen ol het moet daer toe bezondere permissie vraegen van de
wetgeévende maglwat zegt gy bier op M. den minister? beéft
liet congres aen de vryheyd van onderwys meer zekerlieyd
konnen geéven peyst zoo véél als gy wilt, peyst eenen gebeelen
'dag lang, kan het congres kragtiger woorden vinden om de
vryheyd van onderwys in veyliglievd te stellen? om liet Belgisch
Gouvernement alle aenmaetiging op die vryheyd te onl-
neémen, of, gelyk men zegt, eenen knieband aen le doen
Waerlyk M. den minister, ik heb medelyden met u: gy schud
uw hoofd, maer schud maer op zegt my ecus is het niet
buyten de vryheyd zyn die liet congres aen de Belgen geéfl, is
het niet van alle vryheyd berooid zyn, die een ander geniet, als
gy in hoedaenigheyd van grooten man, van minister, tot het
geéven van openbaere instructie moet autorisatie vraegen dóór
eene bezondere wel wel mogt gy doen liet gone den minsten
Belg tnag doen, gy zoud zeker geene wel, geenc permissie
noodig hebben Waeront hééft bet congres het Belgisch Gouver
nement daer toeverpligt, willen verpligten? Om dat liet vreesde
en ugferdenken had, dat het zelve zoo wel als hel hollandsch
eens ter lyd in den hol zou konuen krygèn, van zich meester te
maeken over de jongheyd, en agtervolgcns ook het land in
troshei zou konnen brengen'!., hier hebt gy, M. den minister,
liet gevoelen der franschmans over uwe grondwetgv moógt
hun aenzien voor zoo groote dommerikken als gy wilt ditTs
hun en ook myn gevoelen! Maer nu moet ik nog mvne con
clusie maeken, cn dit is het bezondersie van alik heb «ezcyd
dat uwe voórgedraegene wel op het middclbaer onderwvs^co/n-
strydig is aen uwe grondwet, dal zy eene inbreuk maekt'op uwe
grondweteenen blinden kan dit nu tasten liet Belgisch Gou
vernement is door de grondwet buyten de vryheyd gesteld als
suspect en verdaglhel Belgisch Gouvernement kan of ma"
geen onderwys hebben, zich met geen onderwys bemocvën ol
liet moet daer toe van de wetgeévende raagt permissie «cvraegd
en bekomen hebben'l is het gone gy doet M. den minister
door uwe voórgedraegene wel, gy viaegd die permissiemaer
welk eene permisstets liet die gy vraegd? de permissie die u de
grondwet weygert en die de reden heeft geweest rvaerom gv
bpyten de vryheyd zyt gesteld de permissie om schier het
monópolium, den alleenhandel over hel onderw ys te mo-eri
hebbende permissie om ten koste der Belgen meer schooien
te mogen hebben, als Willem ooyl hééft gehad vóór lict'mid-
delbaer onderwys, meer hooge schooien als er na evenredhdievd
van zielen in Vraukryk, waer geene vryheyd bestond, oovl zvn
geweest: de permissie om in 7 kleyne'provinciën 81 hoo'-c
schóól en, en vóór 81 hooge schooien, een oneyndig getal schóól-
meesters le mogen hebben, te mogen kweeken en bestieren
eene permissie om de vryheyd Van onderwys die de Rel"en is
verzekerd le vernietigen, te bcguychelen 'en helacheivk te
maeken. Is dit niet tegenstrydig aen de grondwet? spréékt M
den minister, spréékt, zegt nu al wat gy wilt 'i is uwen tour.
.11. R. (!i tovert, ik ben gefrappeérd overhel gone gv daer
zegt: hoe is het mogelyk dat men in Vraukryk zulke nauwkeu
rige kennis heelt van zaeken, die de fransche eygenllyk niet
aengaen en die nu reeds 20 jaeren geleden zvnal'wat my sint
citoyen, is dat gy Belgiën moet verladen, 'i is immers omiiö-
gclyk van heden ons geschil le vereffenen, lerwyl ik verre ben
van my gevangen te geévencitoyen verschuyfl uw vertr ek vóór
eene week; schryft dal zy niet ongerust moeten zyn, en wv
zullen over die zaek nog wat klappen; wat zegde?
Den Fr. Ik zal het zoo doen, 51. den ministeruwe beleéfd-
heyd praemt my daer toe; en wat meer is, ik en ben ook nog
uiel uylgcklapt.
AEPENSPEL NOPENS ONZEN ÏZEREN W EG.
Voorleden maendag hééft onzen afgeveêrdigden, M. Cumonl.
liet ministerie in de kamers geïnterpelleerd om le wcétenw aer-
by liet kwam dal er aen de voorstellen betrekkelvk de aen te
leggen lyn van Brussel op Gend langs Aelst, geen gevolg is
gegeéven, er byvoegende dat die vertraeging eene onlregtveër-
digheyd legens de stad Aelst was en een jaeriyksch verlies voói
den Slael van 600,000 fr. etc. Seifens waren er vier vyf waelen
die ook yzeren wegen, kanaelen, bruggen en afleydingen vroe
gen, zoo dat den minister van openbaere werken ge'raedzaem
vond al de spreékers van hunnen thema te helpen met te zeg»en
dat er geen geld was... Maer 'l geen dan 't aerdigste was, is dat
M. Bruneau plotseling met eene bedreygiug" vóór den da»
