ZONDAG 26 MEY 1850.
VIERDEN JAERGANG. N' 102.
AELST, den 2 5 Mey.
Dit lilad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag. —Den prys der
inschryving, bv trimester, is bepaeld op 1 fr". 50 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoonen dio
voor een geheel jaer inschryveu, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand regtveêrdige klagten of gegronde rekla-
meu in 't algemeen belang te doen hééft, hy mag op onze onpar-
tvdigheyd rekenen; aen dcéze zullen wy plaets in onze kolon-
neu verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
cuique sural.
verder gewacgen van alle brochucren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons cenige
stukken zouden begeèren mede te deelcn, zullen geheyin ge-
houden worden, ten zv wy in regte gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene siukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogl alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
Dat het wetsontwerp op 't onderwys 't welk dóór eene
versheide meerderheyd in de volkskamer is gestemd,
een rampzalig ontwerp is, eene bron van oneenigheyd
tusschen de geestelyke en wereldlyke overheyd van den
staet, immers eene openbaere oórlogs-verklaering aen
den godsdienst, zal uyt de volgende petitie der zes lloog-
weêrdige bisschoppen van Belgicn blyken. Onze rust
en vaderlandslievende prelaetcn hebben, zoo als wy het
vóórzien hadden, het zich eene pligt gerekend aen den
senaet de inbreuken der wet op het kerkelyk gezag, op
den godsdienst en op het toekomende vóór oogen te
leggen. Zal den Senaet naer de herderlyke stem dei-
bisschoppen luysteren Zal den Senaet de stem van 80
a 100 duyzend petitionnarissen versmaeden en zich gelyk
de Earner dóór dobbelzinnige en bedriegelyke beloften
lacten begoochelen Zal hy den tusschen de' godsdienst-
minnende Belgen dóór godsdiensthaetende vremdelingen
geworpen twistappel niet uyt den weg ruymen Zal 'hy,
met een wóórd, eene voórnaeme oorzaek der Belgische
revolutie van 18S0 vernieuwen etc. etc Zulks onder
stellen, ware den senaet ongelyk aendoen en hem aen-
zien als willende de Belgen eene wet opdringen die
regelregt aen hunnen aerd, geesten godsdienststrydig is.
Wat er van zy, wy deelen hier de petitie onzer bisschop
pen mede en roepen er de ernstige aendagl onzer land-
genoóten op in uyt dit stuk zal men klaerlyk begrypen
wat er over de schandelyke aentygingen en bedriegelyke
listen der ministerieéle drukpers "tegen de petitionnaris
sen moet geóórdeeld worden; uyt dit stuk zal men kon-
nen afieyden hoe zeer de Belgen moeten op hunne hoede
zyn willen zy zich, binnen eenige jacren niet zien treilen
dóór het grootste der ongelukken die een volk konnen
treffen, nacdielyk oenen afval van 't geloof, eene verloo
chening van godsdienstige pligten welkers naleéving tot
dus verre ons land gered hoéft van de regeéringsloosheyd
die den grond van Europa nog onlangs met lyken én
puynen bedekt heeft
AEN DE HEEREN' VOORZITTER EN LEDEN VAN DEN SENAET.
MYNHEEREN Het is met een diep gevoel van droefbeyd
dat wy aen uwe beraadslagingen een wetsontwerp, gestemd
dóór de Kamer der Volksvertegenwoordigers, hebben zien on
derwerpen. omdat het ondanks de wyzigingen, die hel onder-
gaen hééft, aen bet Gouvernement eene weézenlyke inagl in
zaeken van geeslelyk onderwys geeft, cn op eene zwaere wyze
de regten der Kerk schend.
I. Het ontwerp, volgens de stellige verklacringen van bel
ministerie, kent aen de bisschoppen bet regl niet toe ten titel
van gezag in de middelbaere schooien te komen.
Nogtans is het alleen aen de Apostels en aen hunne opvolgers
de bisschoppen, dat Jcsus-Chrislus gezeyJ hééftGact enon-
derwyst al (Ie volkerenleert hun nalccven al wal ik u bevolen
heb. Dus bet loeren dér waerheden van het geloof en van de
voorschriften der evangelische zedeleer is een regt, dat enkel
aen de geestelyke overheyd behoord; en van danaf is het ten
titel van gezag dat de bisschoppen of hunne geinagligden in de
gcsligtcn van middelbaer onderwys hel godsdiensïelVk en ze-
dclyk onderl igt moeten geévcn. De wel'op het middelbaer on
derwys kan ten dcézen opzigie niet meer dobbelzinnig dan die
op het leegcr Onderwys weézen.
Voorzeker, Mwilieeren. betwisten wy liet burgerlvk geza»
zyne onafhankelykheyd nietmaer deéze beroemde wóórden
van Paus Gclasius aen keyzer Anastasius zyn en zullen ali.yd
eene waerheyd weézen De u-ereld is daór hcee magten be-
stuerd, de geestelijke magt en de burgerlijke magl. Zy zyn beyde
souvereyri, volstrekt cn zonder dfhankclyklieyd in dc zaeken van
hacr gebied. Indien er gemengde zaeken zyn, dan moet er om
dc zelve te regelen tusschen de twee magten eendragt en
wederzydsche overeenkomst bestacn; en de'wet op hel leoger
onderwys hééft beweézen dat deéze overeenkomst, zoo wen-
schelyk, zoo nuttig en zelfs zoo noodzaekeiyk vóór het geluk
van het land, van onzent wege niet moeyelyk te bekomen is.
II. Het Gouvernement de benoeming behoudende van gansch
het personneól der gcsliglcn van middelbaer onderwys, ver
gunt het ontwerp aen hetzelve, tegenstrydig het art. 1G dei-
Grondwet, de magt van dienaers van den godsdienst aen te
stellen voor het geéven van hel godsdiehslelyk onderwys; want
in de gestigten van middelbaer onderwys, vraegt het onderwys
van den godsdienst en de zedeleer ontwikkelingen, welke slegts
dóór geestelyken gegeéven kunden worden.
De benoeming van deéze geestelyken komt ons toewy zou
den van geen regt kunnen afzien, dat onafscheydbaer van het
bisdom is, dat de Grondwet zelve erkent en waerborgl. Maer
indien de wet dusdanig is dat niets ons hindert aen deuvtvoe-
ring derzelve mede te werken, zullen wy van dit regt gehruyk
maekende, zorgen dat onze keuze valt alleen op mannen, die
aen de burgerlyke magt aeugenacm zyn gelyk wy verwaglen
dat deéze enkel tot professors zal beuoemen mannen die regt-
zinnig godsdienstig zyn en geschikt om met de dienaers des
godsdienst een eenslagtig personneél uyt te maeken, op dat er
voor de chrisleiyke opvoeding der jeugd eenhevd van inzigten
cn van werking zoude zyn; dit is eene noodzaekeiyke voór-
waerde vóór liet welslaegen der gestigten, vóór het goed ge
volg der opvoeding en liet geluk der huysgezinnen.
UI- Het Gouvernement, volstrekt besluer van liet middel
baer onderwys in zyne gcsliglcn toekennende, ontzegt liet
wetsontwerp aen de opperhoofden des godsdienst liet regt
daerin het godsdienstelyk en zedelyk onderwys le regelen en
na le zien; regt dat zoo hoofdzaekelyk aen de kerk toekomt als
liet regt van dit onderwys tc geéven.
IV. De magt vergunnende een onbepaeid getal gestigten,"ten
koste van den Stact lot stand le brengen, schend het wetsont
werp de verkreégene regten van de kalholyken, die, kragtens de
vryheyd van onderwys, een groot getal gestigten hebben opge-
rigt, welke liet vertrouwen der huysvaders weérdig zyn.
V. Eyndelyk, zich bepaelende lot het uytnoodigch van de
geestelykheyd, om liet godsdienstig onderwys (e geéven, en
aldus slegts, in afliankelyklieyd van den wil die uylnoodigl
mede le werken tot liet welslagen van gesliglen, die volgens de
bekentenis van den minister legen den invloed der gesliglen
van de geestelykheyd zelve opgerigt zyn, macki liet wetsont
werp de dienaers der godsdiensten eenen toestand, welken uwe
Iioogc wysheyd zal weéten le weêrderen en dien zv wevnig
weérdig van hun karakter cn hcylige zending zal vinden.
Deéze beweegredenen en andere nog, welke liet le lang ware
hierop tc sommen, maeken hel ons ten pligie u le verklaeren
dal, indien liet omwerp in zyne grondbeginselen geene hoofd-
zaekelykc wyzigingen ondergael, de wel vóór ons eenen ongun-
stigen en gevacrvollen toestand zal daersleilen.
Onze innigste hegeérte is Irouwherlig le kunnen medewer
ken aen de uytvoering van deéze gewigiige wet, gelyk wy aen
de wel op het leegcr onderwys van 1842 medegewerkt hebben,
gelyk wy sinds 1850 medegewerkt hebben aen ai de maelrcgc-
len, voor welke de burgerlyke magt, in eenig maetschappclyh
belang, onze medehulp hééft gevraegd.
Deéze hegeérte is in de legenwoórdigbevd der stormen, die
de maelsehappy hedreygen, zooveel te levendiger, dacr, volgens
onze denkwyze, niets zoo zeer zal medewerken ter bevestiging
van den openbaeren vrede, welken Belgicn tot beden belgelui
gehad hééft te genieten, dan de voikomene eensgezind lievd
tusschen de burgerlyke en geestelyke magt op de eerste der
niaelsehappelyke vraegstukkenhel onderwvs en de opvoedin»
der jeugd.
Aenveèrd, Mynheeren, de verzekering onzer Iiooge onder-
sclieyding.
Engelrertds, kardinael-aerlsbisschop van
Mechelen.
f Corneuüs, bisschop van Luvk.
fGASPARD-JosEi-iius, bisschop van Doornyk.
V Nieolaes-Josephcs, bisschop van Namen,
f Lcdovicus-Josephos, bisschop van Gend.
t Jan-Baptiste, bisschop van Brugge.
Brugge, den 17 mey 1850.
PETITIONNEMENT DER STAD AELST.
Qelvkwy hebben afgekondigd, is aen de volkskamer
door 1/0 treftelyke inwooners van Aelst eene petitie
tegen tw etsontwerp óp t onticrwys gestuerd cn viv lui
dere petition is deonze ook in den Mo ml eur a fge kon d igd
Nu, daer tegen had niemand iets in te brengen, maer wat
gebeurt er hier Een schandblad, liet Verbond van Aelst.
dat hier als tolk eener verlaetene en volgens prys ge
schatte klubsparty optreed, neemt vóór tack het meeste
deel der petitionnarissen van 't land in 't algemeen als
domooren, sukkelacrs, fanaticken, regtsveroórdeelde etc.
al te schetsen, en dan vervolgens scliimpswyze de nae
men der 170 agtbaere petitionnarissen onzer stad af te
kondigen, al wilde dit blad daerdoór al die deftige bur
gers aen d'algemeene veragting overleveren cn ze ver-
veêrd maeken van in 't vervolg nog dergelyken stap
te doen....
Maer hoe leelyk zyn zy bedroógen de klubsmanncn
die zich agter dit schandschutsel poogeu te verbergen
Wat eene sterke gcesselroede Iiehhen zy vóór zich zelve
hereyd Want, men mag het dóór geheel 't land weé
ten, een veertiental der agtbaerste en dóór hunnen
stand meest invloedhebbende persoonen hebben zich
vereenigd, gezaemelyk eene petitie opgesteld tegen 't ont
werp en deéze IN PERSOON aen de treflelyke cn wel
denkende inwooners rond de stad ter onderteekening
aengeboóden.... Wat zal 't Verbond, wat zullen zyne
zeer dungezaeyde aenliangers nu zeggen Zullen die
agtbaere persoonen welke zich deéze vaderlandsche
zaek aengetrokken en aldus den liberalen haspel open-
baerlyk hebben gebrandmerkt, zullen die agtbaere per
soonen, ook sukkelaers, domooren, fanatieken, zwakke
menschen, regtsveroórdeelde zyn? Zullen zy ook uyt
valschheyd, baetzugt en persoonelyke heerschzngt die
belagchelyke petitie hebben ingerigt'en handteekens heb
ben afgebedeld Konfrater, pas op, want deéze mannen
zullen u in 't kort doen zien dat gy met uwen aenbang
bun niet straffeloos hebt begekt, dat gy hun niet straf
feloos op eene zoo schandalige wyze licht aengerand.
Ziet gy nu hoe diep uw blad en uwe party gezonken
liggen? Gevoelt gy reeds welken akt van beestigheyd
(men vergeéve ons de uytdrukking) gy geposeerd hebt
met inden persoon van'170 liaerer deftigste inwooners
de gcheele stad te beschimpen en te veragten Indien
uwe korlzigtigheyd en bekrompen óórdeel u beletten de
schandelykheyd van uw gedrag te beseffen, de kiezers
zullen n dit leeren en en u tevens bewyzen dat gy wel
eens hunne goede trouw dóór bedriegelyke beloften en
listen gewonnen, kont misbruyken, maer dat gy ze voói
de tweede mael niet foppen zult.
LIBERALISMUS VAN HET COMITÉ DES GEXOOTSCHU'S
VAN 'T CONCERT.
Men weet dat er sinds lang in onze slad een letterkunde-
genootschap onder gemelde kenspreuk beslaet, welk genoot
schap dóór een coroiteyl besluerd word. Hel spreekt van zelfs
dal dit comiteyt is samengesteld uyt M. Bruneaii cn consoói-ten
den famcuzen Smcrdis N" 2 er onder begreépen. Komtgy daer
binnen en werpt g'uwe oogen op tafel, gy ziet er den Mvnilenr
de Inde.pendance, den Obsenalcurden Prccnmur den Journal
des Flandrcsliet Verbond, den .Geersbergehccr cn eene enkele
gazelle der oppositie, de Emancipation. Het is dus moeyelyk er
legenkanters le vinden, men hoort er slegts lofluytingen vóór
't ministerie Rogier-Frère die zoo deftig de beloften komen te
volbrengen welke zy aen de stad Aelst wegens den yzeren wc»
gedaen hebben. In alle andere stad zou men niet meer willen
liooren van ministers die ons zoo eene poets gespeeld hebben
maer le Aelst lellen die mannen le véél vrienden om verlacteii
tc worden.
Het is onbegrypelyk dat verlichtte menschen zich aldus bv
den neus hielen leyden, maer't géén ten overmaele bewyst dat
onze liberale Slimmcrikken vyanden van alle ondcrrigli'ng zvn
en slegts zoeken bewierookt te worden, is dat den eeiivoiidi»i-u
Dender-bode uyt dit geuoótschap verbannen en vervangen" i<
dooreen bladeken van Geeraerdsbergen 'twelk zich'slegts
bezig lioud ai wat die stad deftig en treüblyk inhoud te verasten
