ZONDAG 9 JUNY 1850.
VIERDEN JAERGANG. N 194.
AELST, den 8 Jimy.
Dit blad verschynl des Zaterdags in.den namiddag onder de
dagteekeniug van ilen daerop volgenden Zondag. —Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 lr. 50 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inscbryvcn, mogen alle dry maenden kos
teloos cene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
ten. Indien iemand regtveèrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang Ie doen hééft, by mag op onze onpar-
tydiglieyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gcwaegen van alle bróehuerén, schriften, boeken, prin
ten, elc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden.De naemen der persoonen dieonsecnige
stukken zouden begeéren mede te deelen, zullen gelieym ge
houden worden, ten zy \vv in regie gedwongen w ierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan w v de opstellers niét
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CUIQUE SLUM.
DEN DENDER-BODE
Het schvnliberael gebouw 't welk nauwelyks dry jaeren van
uvt den grond nieuw opgetimmerd is, bedreygl gedeeltelyk te
zullen instorten, en dit in weérwil van alide sleunsels waer-
mede tnen 'tzelve poogt te onderschraegen.... Eene algemeene
verbittering is doórg'heel 'Hand ontstaen tegen de zoo gezegde
liberale party die door talloo/.e beloften en listen de natie had
weéten te begoochelen en aldus 't bestier van den slaet in
handen te krygen, waer zy zich heeft doen onderscheyden met
door de uitvoering van die beloften gelyk 't betaemde, maer
wel door partydige akten, door verpletterende verkwistingen,
dóór vrvheyds- godsdienst-en landbouwkrenkende wetten, door
schandalige beschimpingen der volksrcgien etc. etc. Doch zoo
gaet het gewoonelvk dat deéze die alles best willen weelen en
kennen, die op alles weéten te knibbelen, voor wie niemand
kan weldoen, die, als men ze hoort klappen, bergen zouden
verzetten en steenrotsen doen spreéken, dal deéze, zeggen wy,
als 'top een doen komt, hunne onkunde, hunne magteloos-
heyd moeten bekennen en tot hunne eygene schande bewyzen
dat zy slegts een vuyg zelfbelang of eetie meetelooze lieerscli-
zugt tot rigtsnoer hebben gehad
\ldus zagen wy M. llogier die, volgens zyn klappen, de
Vlacnderen ging redden, den akkerbouw heropbeuren, de con-
•-ibuliën verminderen, de misbruykeu uylroeyën, met een
woord, die 'l land ging doen herleéven, aldus zagen wy dien
man geduerende dry jaeren bezig met een nutteloos woorden-
politiek, met kavalkaden, reuzenfeesten en praelwagens,
met exposition en kinderprinljes, met geldverslindende wetten
on burgerwagt, onderwys etc., met subsidiên en gillen, zells
tot met zuygerleggers toe immers den liberalen god
heél't hel zoodanig weéten aen te leggen en zoo wyslyk te be
smeren dat by te Antwerpen groot gevaer loopt van 111 de
kiesbus te worden afgekookt. En inderdaed, wie zal er aen
dit gevaer nog twyffelen wanneer men zal weéten, volgens
't Handelsblad van Antwerpen, dat Maeudag lest ecnige burge
meesters der omliggende gemeentens onder verschillige voor
wendsels naer 't kabinet van M. den gouverneur dier provincie
geroepen zvn alwaer er eerst van kraeyen en duyven wierd
gesproken en vervolgens de kicskwcstie op tapyt gebragt
Wie zal nog aen dit gevaer twyffelen wanneer men zal weeten
dat in ditzelfde kabinet eenen eenvoudig gekleedden onbe
kenden heer zat die met fransche komplimenten die burge
meesters salueerde en als 't ware de schoenen poetste, welken
heer niemand anders was dan den minister van 't inwendige,
Carolus Romer zelf 1 die daer door M. den gouverneur wierd
aengeprcézen en afgeschilderd even als eene rariteyl door
hansworstenen koordedansers op de kermissen in barakken
voor tien centimen word aengepreezen en te zien gesteld...
O miskenning der amblelyke weêrdigbeyd O bewvs van
onmagl en bangheyd 1 1 En nogtans zoo werkt minister Rogier
vóór zyne kiezing, hy, den groolen man die, gelyk t Handels
blad zeer wel zegt, op talent en verdiensten alleen zou moeten
steunen komt zoo zyne vrees, zynen schrik vóór eenvoudige
mcuschen aen den dag leggen 1Aldus komt er somlyds
eene donkere wolk die de helderste slerre bedekt 1
Had M. Rogier wel gedaen, had hy er de overluyging van,
zou hy aldus moeten te werk gaen in eeue stad die hem sedert
wflien jaeren als afgeveèrdigdeu naer de kamer zond Had
d"en liberalen aenhang zich zelve niet magteloos geslaegen zou
deszelfs aenvoerder durven denken aen een kiesmiddel dat
't eenvoudigste coinmunael raedslid 'twelk zich zeiven eer-
hiediat zou doen bloózen Denkt M. Rogier dat de kiezers
van Antwerpen uvt deézen vernederenden stap zyne zelfsver-
oórdeeling niet zullen alleyden Peysl 11. Rogier met dat nu
de beurt van de kiezers gekomen is eu dat hy de zyne gehad
hPéft wanneer hy hunne petitiën tegen zyne slegle wet op
"tonderwvs met kleynagtiug ja zelfs met versmaedmg aen/ag
-,f Wy laelen deéze weynige vraegen oplossen aen wie het
toekomt, maer wy verwagten dat de kiezers van 'l distrikl Ant-
„ernen zich dóór geene goochelspelen zullen laelen nusleyden
nilaizy zonder aerzclen den vremdeling Rogier in onbe-
l,i veriof zullen zenden. Dit mogen wy verhoópen naer luyd
VU 't volgende artikel 'twelk wy aen 't Handelsblad oiitleenen
T De reVs naer Berchem van den heer Rogier heél't, naer
7e„t "dien uytslag niet gehad, welken men verwagt had.
u»n dal,t eenen 'algeineenen geestdrift te vinden, die op de
aal-11 u C. i_ dnoli «mil Ion 'linli luiilniiurpti
Antwerpen is geen poeyer, dat op ieder oogenblik, by de minste
aenraeking, uytbersl; Antwerpen en zynen omtrek denken
tweemael alvorens te handelenDat den lieer Rogier de
expositie kwam zien ter aenmoediging van dal liefdaedig werk,
dit zoude ons met vreugde vervuld hebben, maer dateenen
man zoo als den minister wilt aenzien zyn, naer eene gemeente
komt, om zicli te laelen kyken en te doen applaudisseêrcndit
vinden wy kleyngeestig.
Men zegt dat" den heer Rogier, enkel gekomen is om de
expositie te zien, dal er geen enkel woordje van politiek is
gesproken. Sukkelaers! 't bezoek, zyne tegenwoordigheid zelve,
was eene ambulante biezings-recommandalie, waervan inen
meer verwagtte, dan van duyzend artikels in den Prccurseur,
en van al de jagten,die men tegenwoordig op de kiezers inaekt.
Den Précürscur is koud geweest in zyn verslag. Ily sp eékt
weynig of niet van de Harmonie, waer den minister met eer
bied, maer door de menigte koel ontvangen wierd. Dit blad
gééft hierdoor een groot bewys, dal de zamenslellers van het
feest, niet zeer te vreden zyn over den uytslag van hetzelve.
Wy hoorden eenen aenhanger van gemelden kandidaet, met
een somber gezigt zeggen cest une fcle manquee.
De slegle dag- en weekbladen die vóór een handvol geld alles
beschimpen en belasteren, de dag- en weekbladen der zoo
gezegde liberalen, die met de proteslalie onzer hoogaglbaere
prelaetcn belrekkelvk de onderwys-w"!, den spot gedreéven en
er de sehaudigste tael legen gevoerd hebben, zullen nu in de
hiervolgcude woorden van Zyne lleyligheyd Pius IX hunne
veroórdeeling zien. Den doórlugtigen Paus die dóór geheel de
wereld geëerbiedigd is en dien 't valsch 'l liberalismus zeil lot
heden toe schynt geëerbiedigd te hebben, den doórlugtigen
Paus, zeggen wy, vind zich gedwongen in droefheyd zyner ziel
jammerklaglen tegen Relgiën uyt te brengen en dit wegens de
heymelyke aenslagen welke de verderfelyke libera listen party
hier tegen godsdienst, zeden en calholicismus smeedDat
er onze landgenoóten ernstig aen denken, de wóórden van
Pius IX zyn vermacningen die hun moeten opwekken vóór hun
evgcii behoud tewaeken en meer beteekenis hebben dan wy in
lange artikels zouden konnen uylleggen. Zie hier hoe Z. II. zich
in consistorie van 20 Mey,overons Belgenland hééft uylgedrukt.
Wy konnen ons thans niet onthouden in onze vaderlyke
bezorgdheyd, de doórluglige natie der Belgen, die zich steeds
dóór haeren iever vóór de kalholyke Kerk heeft doen onder-
schevden, openbarrlyk onze droefheyd te beluygen by het zun
der 'gevacrendie by haer de kalholyke religie bedrcygen. Wy
betrouwen dat voórlaen haeren doórlugtigen Koning, en al
degeéne die in Belgenland den teugel van het bewind houden
in hunne wvsheyd zullen overweégen hoeveel den kalholyken
godsdienst én zyne geloofsleer bydraegt tolde ruste en lydelyke
wclvaerl der volkenwy betrouwen dat zy de heylzaeme kragl
deézes godsdienst ongeschonden zullen willen bcwaeren en
het beschermen en verdedigen der heylige prelaclen en der
dienaers van de Kerk als hunne gewigtigsle laek aenzien.
kiesing
°invlocd zou hebbendoch men kan zich bedriegen.
SAMENSPRAEK
lusschen M. Rogier cn eenen Fransehman over de teel op het
middelbaer ondcèwys.
Den Fransehman. He wel, M. den minister, gééft gy u nog
niet ten ouderen? Als gy alles aenraerkl wat ik u vóór oogen
heb geleyd, moet gy niet bekennen, zoo ik u van den beginne
onzer onderhaudelingt heb gezeyd, dat uwe voórgedraegen wet
de grondwet schend,tcgenstrydig is aen haeren geest en letter?
M. Rogier. Wel neen ikik houde integendeel staen dat
het gouvernement dóór de constitutie verbonden is van open-
baer onderwys te geéven: ik houde staen dat ik in myne
hoedaenighcyd van minister, de constitutie zoude schenden,
dat ik te kort zoude blyven aen myne ministerieéle pligten,
indien ik geen openbaer onderwys gaf, en myne wel niet had
voórgedraegende constitutie is vóór de ministers verpliglende.
dit
ei
hebt
man
nen van kennis hebben sedert dien minister gewéést; was er
verpligting van openbaer onderwys in alle takken te geéven
gy, M. den minister, en alle die voor u, het vertrouwen des
konings hebben gehad, verdienen van opgehangen te worden
aen den hoogslen boom die er in Soningen bosch gevonden
word Wel boe bel openbaer onderwys op de borsen der
Belgen is verpliglend vóór het gouvernement! en er zyn reeds
19 jaeren verscheéneu, dat er niet eenen minister zyne pligten
heél't gekweéten; niet eenen minister, en daer hebben er zoo
veel geweést, heél't op het middelbaer onderwys gepeysd, mid
delbaer onderwys gegeéven, dal nogtans verre uyt het bezon-
dersteis! verdienen zulke mannen niet aen de galg gehangen
te worden was ik Belg, ik zou al die ministers in beschulding
stellen van grootelyks aen de constitutie ontbroken te hebben
ik zou hun doen vangen en spannen: ik zou bun doeu opligten
dóór de gendarmenik zou bun te Gend in den mamclokker
sleéken en hun vóór den jury van geheel Belgenland brengen!.,
is immers hunne schuld, Belgen, dal uwe kinders sedert 19
jaer ind'onweélendheyd zyn opgegroeyd'l is hunne schuld dat
er sedert al dien lyd geene middelbaere schooien, geene peu-
sionaelen, geene collegié'n hebben besiaen'l is hunne schuld
dat uwe jongens noch l'ransch noch latyn; noch grieks noch
spacnsch; noch geographie noch geometrie, noch verdere mate-
matieken hebben konnen leeren
M. B. Maer citoyen, alle guyclielen op een eyndc, ik en ben
ik alleen niet die de grondwet alzoo versta, al de liberaelen
verslaeu de grondwet gelyk ik die nu versla al de liberaelen
zeggen dal ik tusschen het middelbaer onderwys moeten komen,
hoe véél geld de Belgen daer vóór moeten lellen of niet.
Den Fr. Zoo M. den minister, al de liberaele zeggen etc..
maer van welke sóórt van liberaele w ilt gy hier spreéken van
de oude of van de nieuwe liberaele? van de liberaele van het
jaer 4850, of van de liberaele van het jaer 1850
M. B. Wel van de liberaele van deézen lydvan de libe
raele die in 1846, tot Brussel dit fameus congres hebben
geopend, en waer al wat verstand had is na toe gekomenvan
de liberaele uyt de allianceuyt den Irou, en uyt al de vrymet-
selaers logiën van geheel Belgiën: van de liberaele spréék ik
die overal hunne comités hebben opgeregl, gelyk lol Yperen,
tot Aelsl, lol Nyvel, tot Charlerov etc., en die daer ook hunne
gazetten hebben, om hunne dmkwyze tot onder het geboerle en
by de koólrnynders te verspreyden; van de liberaele spréék ik,
citoyen. die zich in 1847 hebben weéten meester Ie piaeken
van de kiezingen, en die in eene overgroole meerderheyd zoo
schoon zyn boven gekomen; van de liberaele, met een wóórd,
die MM. De Theux, Malouen D'Anelau, aen de deur hebben,
gezet, eu in Frère Orban, en in De Haussy, en in my hun
betrouwen hebben gesteldwy dan, met al die doortrapte
mannen, metal die fyne bollekens verstaen de grondwet aldus,
en zouden wy konnen faelen
Den Fr. Ik geloof, M. den minister, dat de liberaele van
vcrschen datum de grondwet aldus keeren en draeyën, uylleg
gen en verstaenmaer wie zou er best den eglen zin der grond
wet kennen, de oude of de nieuw;e liberaele, die men libcralislen
begint te noemen, om hun van waere liberaele te onderschey
den Wel nu verstaen de oude liberaelen, de unionisten van
4828, van 4854, en al die deel hebben gemaekt van bet Natio-
nacl congres, verstaen deéze den art. 17. der grondwet, gelyk
de jonge liberaelen deézen art. willen verstaen? Gy M. den
minister als ouden liberaelwant deézen hebt gy immers ge
weest, wéét genoeg van neen; of bad gy dit vergeélen, M. De
Gerlache, gevveézen president van het ISaiionael c.mgres, M. De
Brouckere," nu Borgemeester van Brussel, en den ïameusen De
Potter die noch lééft; deéze cn veel meer andere mannen met
haerdeu zouden hel u zeggen, zouden u doen gevoelen wat cene
wilkeurige, wat eene ongerymde, wal valsche uytlegging het
ministerie met geheel den liberalen haspel aen den art. 47 dei-
grond wét poogt te geévendeéze zouden u zeggen, op wat vaste
gronden bel congres de vryheyd van onderwys hééft geplaest,
en hoe vermeélen, hoe wilkeurig hel is van te deuken dat bet
Belgisch gouvernement openbaer onderwys moet geéven, of in
concurrentie met de vryheyd moet treéden. Ho! M. den minis
ter, gy moet tog hard zyn tegen hel bloózen en weynig schaemle
hebbenwant als gy den brief, de wvdloopige eu omstandige
verklaeriug oyer den art. 17. van M. De Gerlache onlangs in
dc gazetten hebt geleézen, als gy de broeliuere die M. De
Polter over eenige wecken hoéft uytgegeéveu over de zelve
zaek, hebt doorbladerdals gy de redenvoering van M. De
Brouckere in de kamer der volksvertegenwoordigers laest hebt
gehoord, gy zond rood zyn geworden tot agter uwe ooren, had
gv nog eenige schaemle in uw Ivf!
M. R. Schaemle en heb ik niet: dat men my afschilder*
vóór inconsequent, vóór hypocriet, voór'dcmocrael, vóór socia-