VIERDEN JAERGANG. NT 205.
AELST, den 24 Augusty.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening-van den daerop volgenden Jondag.— Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der
annoneen op 20 een timen den drukregel. De persoonen die
voor een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand reglveêrdige klagten of gegronde rekla-
men in 'l algemeen belang te doen heeft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaels in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weékblad zal
verder gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeèren mede te deelcn, zullen geheynrge
houden worden, ten zy wy in regtegedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt alle artikels, annoneen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengael.
CLIQUE SLUM.
DEN DENDE
EENE SC HANDIGE PARTYDIGIIEYD
In den provincialen raed van Braband heeft deés jaer nog
eens eene schandige, wy moeten zeggen eene schreeuwende
parlydigheyd piaets gehad. Wy willen spreéken van de 10 duy-
zend fr. die deézen raed nog eens heeft gestemd tot onderstand
der vrye universileyl, te Brussel gestigt, lerwyl er geenen
enkelen centiem is loegestaen voor de kalholyke universileyl
van Leuven Beyde deéze universiteyten behooren toe aen de
zelfde provincie Braband, zoo dal de" additionecle centiemen
die de Brabanders in de sehalkist hunner provincie storten,
eygenlyk dienen om de eene universileyl buylen de andere te
bevoórdeeligen. Maer wat reden, wat schyn van reden konnen
er van deéze parlydigheyd aengeweézen worden Is 't mis
schien om dat de vrye universiteyt meer dan de kalholyke
verdient van aengemoedigd en ondersteund te worden Js 'l
om dat de vrye universileyl meer goed doet aen de provincie,
meer diensten aen het land bewysi Maer een ieder wéét dat
de vrye universiteyt van Brussel 't vertrouwen der kalholyke
ouders noch geniet noch verdienteen ieder wéét dat men in
de vrye universiteyt de goddelooste stellingen leert die er
ooyt geleerd zyn geweest; een ieder wéét, en de boeken dóór
professors deézer universiteyt in 't licht gegeéven, bewyzen
zonneklaer dat men de jongheyd de algodery of pcmtheismus,
de godsloochening of Alheismüsdeert, 't is te zeggen dat men
men haer leeringen inboezemt die den waeren godsdienst
vernietigen, benevens het bestaen van God zelfOp dat
onze leézers niet zouden denken, dat onze gezeggen overdreé-
ven of niet genoeg gegrond zyn, zullen wy hier eenige zin
sneden aenhaelen uyt de werken van M. Ahrens, professor der
wysbegeèrte of philosophie in gemelde universiteytziet,
leézers, en oordeeltcel ëlre suprème Dicueest iidenlité
d'esprit, de la nature. Dicu en lanl qu'esprit, c'esl la pensee
c'esl la volontéen lanl que natureil est la lumicre, la ciialcur
l'allraction deéze pantheische goddeloosheyd is vóór M. den
professor niet genoeg, hy gaet voort met daer uyt zelfs een
gevolg te trekken dat alle geloof vernietigtc'esl par cclle
méthode, que l'espril liumain peul s'élcvcr d la connaissancc de
Dicu l'univcrs des panlliéislcs) el saffranchir de loule autorité
dans les choses Divinesquand Vliomme, s'est, par l'énergie de
sa raison, élevé d la connaissance de ceDicu, la croyance cl
la foi pcuvent ëlre remplacées par la raison philosophiquc
Hier ontvalt ons de pen, en 't walgt ons groolelyks zulke god
deloosheden onder de oogen onzer leézers te "brengen; ook
zouden wy hier van geen gewag hebben gemaekt, ten zy
byzondere zwaere redens ons daer toe hadden opgewekt, en
welke redens 1° Om nog meer den geest van parlydigheyd
te doen uylschynen die den provincialen raed aen den dag
hééft gelegd met vóór de vrye universiteyt 10 duyzend fr. te
stemmen
Den raed zou hier immers gevraegd konnen worden of die
afgryssclyke leerstelsels wel cenen titel konnen zyn tot eene
byzondere bescherming 2° Hebben wy hier van gewag ge
maekt om dat eenieder en wel naementlvk de hoofden des
huysgezins mogen en moeten weélen wat er in de vrye univer
siteyt word geleerd, en hier uyt zouden konnen besluyten wat
vertrouwen dusdanig gestigt verdient. Eyndelyk 5U hebben wy
hier van gesproken om eene dwaeling te wederleggen die bv
zommige besiaet nopens de kalholyke universileylDaer zyn
immers inenschen die meynen al of hetonnoodig zoude weézen
dat er jaerlyks onderstand word gevraegd vóór deéze univer
siteyt, die meynen dat het getal leerlingen toereykende is om
de kosten van dit gestigt te dekken. Om zich te overluygen hoe
ongegrond zulke gedagten zyn, moet men maer enkelyk aen-
merken dat den slaet jaerlyks boven een half millioen, dat is
meer dan yyf honderd duyzend franken, benoodigd vóór de
twee universiteyten van Gend en Luyk wat de vrye universi
teyt betreft, behalvcn de inschryvingen die jaerlyks by te vrymet-
zelaers worden ingezameld, behalve den jaerlykschen onder
stand die de regentië van Brussel verleent, ziet men den
provincialen raed daer nog 10 fr. vóór geéven, en deugdzaeme
inenschen zyn verwonderd dat de Bisschoppen van Belgiën
zich jaerlyks wenden lot hunne goedjonstigheyd om de univer
siteyt van Leuven in stand te konnen houden
Wy beveélen deéze dry redens aen de ernstige aendagt
onzer landgenoólen, maer dringen vooral op de tweede aen....
'T is met leerstelsels van aerd als de hierboven aengehaelde en
andere dat De Voltaire zoo véél herten misleyd en bedorven
hééft, dat hy in Vrankryk en andere landen 't vaendel der
ongeloovigheyd hééft geplant, waeronder er zieh zoo véél
geschaerd hebben, welke alle tot den ondergang van hun
vaderland hebben gewerkt; 'tzyn die leerstelsels die in
't ongelukkig Zwitzeriand, in hel oproerig Duvtschland zoo
véél kwaèlen hebben te weég gebragt't zyn die zelfde leer
stelsels die overal 'tvuer aensteéken en de volkeren onge
lukkig maeken. En nogtaus worden de voórstaenders en ver-
spreyders der zelve met het geld onzer kalholyke Belgen on
derhouden Wat is dit te zeggen Dat Belgiën eene ver-
vroózene slang in zynen boezem verwarmt waerdoór hel
laeter doodelyk zal gewond worden.... Rcspicc finem, aenzie
T eynde.
WANHOOP DER LIBERALISTEN.
De opperbaezen van 't liberalistendom beginnen langs om
meer te gevoelen dat de vryheydschendende en geldverzwel-
gende wet op 't midden onderwys naer hunnen wensch niet
zal konnen uylgevoerd worden daerom hebben al de minis-
terieéle broodschryvers, al de vremde opgeraspte huerlingen,
welke vóór een handvol goud, hunne eer, hun aengenomen
vaderland en zelfs hunne ziel zouden verkoopen, het orde
woord ontvangen om, zoo hevig mogelyk, tegen de onafhang-
lykc drukpers uyt te vaeren, en deéze van slegle trouw, logen-
tael, bedrog, verleyding etc. te beschuldigen. Om deéze aen-
tygingen te staeven, brengen die kostelyke volksverleyders
vóór argument dat er nu meer kollegiën onder T uylsluytelyk
bestuer der geestelykheyd zullen zyn dan te voóren, en dat het
gouvernement zich onder meer dan een opzigl in zyne mey-
ning bcdroógen vind! Dit is gemakkelyk te verstaen, als
't gouvernement alles inspant om hel vry onderwys te vernie
tigen, dat de vryheydsminnaers ook hun beste doen om die
pligtige inziglen te verydelen; en 't géén nog gemakkelyker te
begrypen is. is dat Belgiën op eene zeer gevoelige wyze van
al die goochelaery der liberalisten terugkeert, als het ziet
waer dit alles héén wilt.
De laek der betaclde ministerieéle wierookers word allcr-
moeyelykst, wy bekennen dit, maer dit is aen hun zelve en
hunne patroonen toe te wylen. Hadden de patroonen wóórd
gehouden of de gouden beloften niet gedaen, voorzeker zouden
onze landgenoólen er geene akte konnen van genomen hebben;
hadden de broodschryvers dóór die beloften 't volk niet bc
droógen, zekerlyk zouden wy hun niet alle oogenblikken die
bedriegeryën onder den neus konnen vryven en vraegen waer
de voltrekking diër beloften blyft. Maer zoo gaet het, als
iemand dóór bedrog in 'l bezit van 't een of ander voorwerp
geraekt dat hem- uylersl lief is, dan schreeuwt hy moord en
brand tegen deéze welke dit bedrog vóórzien hadden, hel dan
laeter op eene onbetwislelyke wyze in 't licht brengen en aen
de bedroógene doen gevoelen, waerdoór den bedrieger, op
zyne beurt, vóórziet dat 't voorwerp hem gaet worden afge
nomen. Doch, met dit geschreeuw bekreunen wy ons weynrg,
wy hebben het genoegen te zien dal het liberalistendom dóór
eene uylleêring is aengedaen, dat hel spartelt en worstelt legen
de dood, dat zynen tyd van overhecrsching, geldverkwisüng,
onreglveërdigheyd en partygeest ten eynde loopt,en dateerlang
den klop van gratie zal gegeéven worden.... Onzen ounoozeleu
konfrater, het Verbond van Aelsl, die niet kan doerkrygen
't géén wy gezegd hebben, naemclyk dat 't gouvernement zich
zal mogen gelukkig agten indien het onderwysgesligten kan
opregten te Yleckem, Otlergem, Lielferinge of Pollaere, don
dert tegen den eenvoud igen Dendcr-bode en verwcnscht hem
op den oever der zee; den konfrater, om de heylzaeme uvl-
werksels der nieuwe onderwyswet aen zyne dungezaevde
leézers te doen opslikken, brengt onder andere doórslaende
argumenten by, dal de gracnen in Belgiën 2 franken 48 een-
timen hooger stacn dan in Vrankryk!! en dat by gevolg alle
steden en gemeentens zich moeten verhaesten om" een gouver
nemen tsonderwys te verzoeken... Proficiat met zulke argu
menten, zy zyn a la Smerdis, a la Polka, a la Jouret.
\V y kennen nu het groot geheym, waermede het nieuw mi
nisterie groote spaerzaeinheden in den budjet van oorlog gaet
brengen Zyn voórneémen is van de soldy der soldaden, der
onderofficieren en der ofiicieren te verminderen. Den soldaet
heelt nu 10 centiemen daegs; M. Frèrc, die 21 duyzend franks
sjaers trekt, vind dat dit véél is, en hy gaet nog van deéze
soldy aftrekken. Hiernyt zal volgen dat de ouders nog meer
geld aen huune kinders die soldaet zyn zullen moeten opzen
den. Vóór wal de officieren byzonderlyk de hoogere aengaet,
daeraen juyehen wy toe; want waerommoelen die heeren geheel
den dag kermis met hunne veile traktementen kunnen houden,
terwyl den armen burger zich zelfs het noodige moet onttrek
ken Dat de dikke epaulettendraegers, welke jaerlyks eeneu
halven hectoliter vylfrancsslukkeu opstryken, maer,wal be-
snoeyd worden en dien hel zoo niet aenslaet, dat hy zynen post
opzegge. De Belgen zyn vermoeyd en teenemael uytgêput van
't werkwoord geéven daedelyker wyze geduerig te verbuygen.
Men léést in de JSicuwe Gazelle van Thicll
«De liberalisten zyn overal de zelfde.Gelyk M.Rogier gezevd
heeft, zy bestieren met en ten voórdeele eener party." Onze
omstreékeu komen er een nieuw bewys van op te leveren.
Het Thouroutsch-blqd had dóór het ministerie tot nu toe dóór
25 abonnementen begunstigd geweést. In de leste kiezingen
hel 'ihouroulsih-blad toonde zich hevigen voórstaender dei'
eonstitutionneéle kandidaeten van zyn dislrikt, welke nogtans
de nederlaeg bekwamen. De poogingen van dit blad waren
eerlyk en als dusdanige behoorden zy geëerbiedigd te worden.
Maer neen eene laffe vraek moest dit blad agtervolgen. M. den
Burgemeester-Notaris Diervckx, belastte zich met het Thou-
roulsch-blad de straf over het gebruyken van een voórnaem
regt te doen uytboeten. M. den Burgemeester klaegt de Thou-
roulsche gazette aen 't ministerie vóór haere vryzinnigheyd aen,
en terstond word er bevel gegeéven de 25 abonnementen, die
zy, op rekening van hel Gouvernement genóót, intctrekken.
hel 1 houroulsclt-blad had nogtans niet de minste reden van
klagt aen het landbouwkundig genoótschap waervan M. Dierickx
voorzitter is, gegeéven. Ten allen lyde, vóór de kleyne beguns
tiging waermede het bevoórdeeligdwas, had hel kragtiglyk de
werkingen van dit genootschap ondersteunden omdat het
1 houroulsch-blad van denkwyze met het ministerie in zacke
\an kieziugen verschilt, worden hem de 25 abonnementen
ontnomen Kan men klaerder parlydigheyd aen den da,f
leggen Is 't niet duydelyk dal het ministerie uvtsluylelvk ten
voórdeele van eene party bestiert?— Wy zouden nog kunnen
vraegen ol het ook is om M. Rogier acngenaein te zyn dat M.
den notaris Dierickx zyne bekendmaekingen van verkoopin^en
in het Thouroulsch-blad niet meer laet plaetsen, daer sommigen
van zyne kalanten, zegt die gazelle, ongetwijfeld hunne verkno
pingen of verpagiingen dóór dil blad 'begeëren te zien ruglbaer
gemuekl worden
Nu zouden wy aen onzen konfrater, 't Verbond van Aelsl,
pens willen vraegen met hoe véél inschryvingen hy dóór
't ministerie beguustigd is, hy die de meeste slacve van geheel
't land is, hy die meermaels aen zyne leézers wilt doen geloo-
ven dat wit zwart is, dal M. Rogier gespaerzaem is, dat meester
Frère eenen vriend en voórslaender der geestelykheyd is, dat
M. De Jaegher eenen zeer kundigen man is, dat Meester Bene-
dictus onafhanglyken representaul is, dat Smerdis, Polka,
Jouret en consoórten alleragtbaerste mannen zyn, dal de oude
hospicieheeren de goederen van den armen" slegt hebben
besluerd etc. etc. Zeg eens, konfraler, zult gy durven regtuyt
biegten Hoe véél abonnementen néémt hel ministerie op uw
prul-en wierookbiad? Hierop zult gy niet ligtelyk antwoorden
omdat in dergelyk zaeken, hel princiep van Paken Merleüs zeer
wel te pas komt, naeinelyk Zwggcn is eene deugd.... Maer toch
jongen, met uw zwygen zult gy niemendal Ie winnen, want aen
iemand willen wys maeken dat vossen en bokken niet slinken,
is vóór elk een teeken dal men dcór vossen en bokken de palm
gesmout word.
In den tyd onzer petitie tegen de wet op 't midden onderwvs
was 't Verbond als uytzinnig van woede omdat de agtbaerste
persoonen deézer stad het op hun genomen hadden de petitie
ter onderleekeniug rond te draegen. Dit blad, dat door zynen
bekrompen geest en veragtelyke inborst den klubshaspel te
Aelst gedeeltelyk hééft ten onder gebragt, beschuldigde toen
j die'agibaere vaderlanders van de onderlcekenaers te hebben
i bcdroógen met hun op te vyzen dat de petitie strekte tot hei
