ZONDAG 50 MAERT 1851.
VYFDEN JAERGANG. N1' 256.
AELST, den 29 Maert.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagleekening van den daerop volgenden Zondag. Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoenen die
voor een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand regtveèrdige klagten ol' gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen hééft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen \vy plaets in onze kolon-
nen verkenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
verder gewaegen van alle brochucren, schriften, boeken, prin
ten, etc. wacrvan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden.Denaemender persoonen die ons eenigc
stukken zouden begeèren mede te deefen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word Verzogt alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry'~toc te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
CLIQUE SUUM.
DENDER-BODE
HET FONCIER KREDIET. SOCIALISTISCHE WET,
VOORGEDRAEGEN DOOR JIM. FRÉRE-ROGIER.
De omwenteling van 24 febry heeft eene groole stoornis aen
de wellen, aen de zeden en aen de fortuynen toegebragl, maer
integendeel hééft zy ons de kennis verschaft om al die theoriën
en drogredens die men als zoo veéle waerheden aenzag, op
haere juystc weerde te schatten. Aldus beginnen liet krediet
en't werk dóór den slaet te verschaffen, de uytroeying der
armoede, de vertroosting en algemeen welzyn, de gelykheyd
van dagloon, de yoldoening der goesten en noodzaekelyklieden,
en meer andere droomeryën begreépen te wórden en de def
tige lieden hebben de verzekering dat dit alles slegts lokaes
is 't géén de nieuwe oproermackers aen de ligtgelooyigheyd en
onweétenhevd des volks voorstellen en dit met inzigt van de
steunsels der samenleéving te doen instorten. Het krediet der
Staeten, het handels- en nyverheydskrediel hebben, sedert dry
jacren de vreedste beproevingen en hardste schokkingen onder-
gaen welke nog verre zyn van te eyndigen; alleen het land
bouwkrediet heeft tot nu toe aen'tvolksverleydend tempeest
wederstaen. 'Tis in de legenwoórdigheyd van eenen min of
meer geruststellenden toestand dat onze liberalistische aen-
voerders met de dwaeze gedaglen voor de pinne komen van
territoriale banken en met het ontwerp van den grond Ie mo-
biliscércn door 't immobiliseéren van 7 krediet. M. Thiers hééft
goed-regt over die gedagten en ontwerpen gedaen met ze
ongcrymd te noemen. In zyne redevoering, den löoct. 1848,
over het foncier krediet uytgesproken hééft hy gezegd
<t Telkens dat men den grond hééft willen mobiliséeren, de
natuer, die met zulke valsche uytvinders lagchi, hééft ze dae-
delyk gestraft.
En inderdaed, waerom zouden de eygenaers geld onllcenen
Wel om land te koopen maer dit is den breeden weg die
naer den ondergang leyd.... Zullen zy ergens gelden krvgen
tegen 2 1/2 ten honderd En den pagter, waerom zou hy het
doen Het kan immers niet zyn om zyne exploitatie of paglery
te verbeteren, want dit ware ongerymd wyl hy er geenen
eygenaer van isZou het zyn om zyne voortbrengsels te
vermeerderen Ruineérend middel, als zulks met geldlig-
tingen moet gedaen worden.... Welke zyn de voorbeelden in
nyverheden en handelsspeculatiên Men ontleent gemakkelyk,
men belooft nog gemakkelyker zwaere intresten te belaelen,
hel schynl dat men ryk en gelukkig is als men 't ontleend ka-
pitael in handen hééft; maer de vervaldagen van betaeling
komen eerder dan men geloofd had, de winsten waerop men
gerekend had, zyn misvallen, hel geluk hééft niet meégewild
gelyk men zoo onbezonnen gehoopt had, en toch moet er betaeld
worden.... Den geldschieter valt u op, gy word met protesten
bedreygd, gy moet belaelen of anders is uwe eer verloóren
Maer om te' konnen belaelen moet gy uwe waeren onder de
weerde, met verlies verkoopen, en wat is den uylslag
eenen onvermydelyken ondergang de bankroet
Zie daer noglans 'tgeén de redders van den landbouw willen
invoeren zie daer hoe Frère, Rogier, etc. T akkerbouwkundig
Belgiën willen behandelen zie daer hoe zy dóór ongërymde
gedagten der inrigting van 't foncier krediet ons landeken op
korten tyd zouden vernietigen.... En die groote mannen zien
of willen niet zien dal dóór hunne dwaeze ontwerpen de ey
genaers, de paglers, de kleync landbouwers zoo gemakkelyk
en zelfs eerder dan de fabriekanten of handelaers zouden
geruineérd worden.' Zich zonder moeyte geld konnende ver-
schaflcn als zy hunne koornlanden, hunne meërschen, hunne
ingeoogstc vrugten, hun vee etc. verpanden, zouden zy zonder
berekening uytgaeven doen, en dan zou den ongelukkigen
oogenblik konien op welken zy meer schuld als baet bevin
dende, zy en hunne familiën'tot de ellende zouden vervallen.
'Tgeén "in den tegen wóórd igen slaet den voórnaemen rykdom
der landbouwers uytmaekt, is dien geest van order, van ge-
spaerzaemheyd, van beroovingen zelfs zou men mogen zeggen,
geest die by onze landbouwers hcerschl en er den cygendom
by waerborgt. Zie hier nog wal M. Thiers over de geldiigtingen
van den akkerbouw zegde
Vooreerst, is het waer dat den landbouw geld ligt om
verbeteringen te doen Neen, er zyn eenige eygenaers, te
weynig in getal, welke dien smaek van landbouwvcrbele-
D ringen behouden hebben, maer 't is zeldzaem dal zy zich
in schulden steéken om die verbeteringen te doen; er zyn
d vervolgens paglers, maer den naem alleen bcwyst dat zy
geen geld ligten om de landen die zy bewerken, te verbe-
b lerenindien zy geld ontleenen, 'tis om eene groolere
boerdery te ne'émen, gelyk den koopman doel om zynen
b handel uyt te breyden.Er is dus maer eene klas van
b eygenaers die geld ligten, naemelyk de kleyne landbouwers.
b 'T is waerlyk bemerkensweêrdig dal den landbouwer, den
b kleynen eygenaer eenen waeren drift hééft vóór zynen eygen-
b dom; dit is eenen eerlyken drift, maer gelyk alle driften tot
b buytenspoórigheden leyden die dan ook rampzalig worden,
b zoo is 't aldus dat den landbouwer koopt zonder te weélen
b hoe hy zal betaelen.... Eerst belaelt by T vierde, het derde,
vervolgens belast hy zich vóór 'toverige; hy gééft bezet
b niet alleen op 'tgeén hy te voóren bezat, maer zelfs op
't géén hy komt te koopen.
Dit is den ruineérenden drift die buytenmaele de gewaende
inrigting van het foncier-krcdiet zal begunstigen en uytbrey-
den; en waerlyk den oogenblik is wel gekoózen om de land
bouwers een zoo bedriegelyk lokaes aen te bieden, nu dal onze
politieke baezen alles doen om den prys der landproductcn te
verleegen, nu dat de graenen nauwelyks de bouwkosten dekken.
'T is te vreezen dat eene raeerderheyd zich in de kamer vóór
die noodlottige wet van minister Frère zal verklaerenMaer
gelukkiglyk dat 't mcestendecl der Belgen nog te véél gezond
-óórdeel en zedelykheyd bezit om zich in de strikken van al de
socialistische wetten van MM. Frère en Rogier, die de kamer
zoo welwillend gestemd hééft, te la eten vangen, en om ze niet
als prullen te aenzien gelyk dagelyks gebeurt met de wet op
de Caisses de retraite en op de Caisses de sccours. A.
IIET MIDDENONDERWYS VAN 'T GOUVERNEMENT.
Den voórnaemen tolk van 't ministerie houd zich bezig met
eenen artikel van den Journal de Bruxelles, belrekkelyk den
slaet der onderhandelingen lusschen 'l gouvernement en de
bisschoppen over 't godsdienstig onderwys in de staetskollegièn.
Volgens de Indépendancezouden de bisschoppen buytcn hunne
magt gaen zich bemoeyënde met de boeken, de zedelykhefid der
professors en melde grondstellingen die deéze in hun onderwys
aen de jongheyd zouden inplanlen. Den minisierieélen luik
vind ook aerdig dal de bisschoppen zwaerigheyd zien in 't stel
sel van T ministerie, 't welk wilt dat in de staelsschoólen zoo
wel het Protestanlismus en de Joódenlcer als den Calholyken
Godsdienst onderweézen worden
Het is onbetwislbaer dat de twee auloriteyten verdeeld zyn
dóór eene Godsdienstige Leering. en noglans beweért de
Indépendance dat de waerheyd van den kant des gouvernements
is; en elders zegt dit zelfde blad dat, indien de bisschoppen
niet willen redelvk zyn, '1 is te zeggen, als zy den duyiu niet
leggen, men in de stacts-collegiën den priester zal daeriaelen
voor 'tgodsdienstig onderwys en men er wereldlyke zal mede
belastenDit is eene ketlery die dóór M. Rogier verleid
w ord, maer den groolen man wéét niet beter, waer zou hy het
oyt geleerd hebben? Hy waeét niet dat, in deéze slof, 'tgezag dei-
Kerk eene teel is, maer, zegt de Indépendanceindien de gees-
telvkheyd haere medewerking niet mag verleenen, wat regt
zou zy hebben voórwaerden op te leggen ter naleéving eener
wel aen welkers uytvoering zy geen deel zou hebben; maer wy
zullen aen de listige Indépendance zeggen dat daer den knoop
niet gelegen is. Het gouvernement vraegl, gelyk hel dóór de
wet gedwongen is, aen de geeslelykheyd haere medewerking
vóór de uytvoering diër wel; welnu, de medewerking der
geeslelykheyd is aen die voórwaerde ondergeschikt dal de uyt
voering der wel niets legenstrydig aen de Kalholyhc godsdienst
leer of aen derzelver orlodoxie zal bevallen. Dit is grond-
beginnend.... Ten tweeden, indien 't gouvernement T gods
dienstig onderwys doet geévcn zonder de medewerking der
geeslelykheyd, het heeft, daer dóór zelfs, geene hoegenaemde
bevelen of voórwaerden van wege de bisschoppen te ontvan
gen, niets is klaerder, 't gouvernement is meester van zvue
akten; maer is dit eene rede om welke de Kerk of 'tgeeslelvk
gezag zou zwygen In 't geheel niet; in dit geval nog ware
het regt, de strenge pligl der Kerk de waerheyd le doen hooren
en de Katholykcn te wapenen tegen de verdcrfelvke wolven-
streéken van 't francmaconnisinus en der goddeloosheyd. Belast
met het bestier der zielen, komt het aen de bisschoppen toe,
'i is hun eene pligt van géweelcn vrvmoedig le protesteéren
tegen een stelsel van godsdienstig onderwys 'tgeén aen de
Kalholyke leering zou legenstrydig zyn.
Wy komen in eenen solemneélen akt, in een vonnis met
gezag uytgesproken te zien dal, in Vrankrvk, in dit zelfde
Vrankryk 't géén men overal beschouwt als zonder godsdienst
of zeden, eenen leeraer, welken de godsverloochonmg onder-
weés, van zyn ambt is afgesteld geworden. Wy zullen hier dit
vonnis, dóór den Imogen racd van Vraukrvks openbaer onder
wys, tegen M. Jaques, leeraer der wysbegeèrte, uyglcsproken,
mededeel en.
Gezien den artikel van M. Jaques, in de Nrs van December
b 1850 en Janry 1851 afgekondigd, belrekkelyk de vryheyd van
b denkeningezien dien artikel eene volkomene loochening
b van alle dóór 't openbaer regt erkende godsdiensten eii
b daerby nog beledigende aen va llen tegen die zelfde gods-
b diensten vervatoverweégende dat zonder in 7 minste
b 7 regl te kwetsen van vrye discussie in materie van godsdienst.
b 'l akademisch gezag 'l regl hééft en YEKPLIGT is le onder-
b zoeken hoe verre de openbaer beleden denkwijze van Jj.
b Jaques sarnenbeslaenbaer is met het ambt van openbaereu
b leeraer
b Overweégende dat, onder dit zoo verengd en bepaeld
b oogpunt, hel onmogelyk is hel openbaer onderwys der fran-
b schc jongheyd toe le betrouwen aen deézen welken npenbaerlyk
b de loochening van alle ericende godsdiensten belydde af-
b zetting de regtveèrdige straf schynl van de afkondiging des
b artikels wanof kwestie; den Imogen raed spréékt tégen M.
b Jaques de straf uyt der afstelling volgens art. 10 en 76 der
b wetwan 15 inaert 1850, met 't verbod van 7 ambt van vryën
b onderwvzer uyt le oefenen, van bestuerder of leeraer van
b eenig vry gestigt le zyn, volgens artikel 20 en 65 der
b zelfde wet. b Geteekend Giraud.
Tegengeteeken d Sa i n t-M a rc-G i ra rd i n
Men ziet dat bel vonnis spréékt over de boeken en de leering
alsook over de leeraers die verdwaelde grondstellingen onder-
wyzen, of, dóór hunne letterkundige voortbrengsels, verdagt
zyn slegle en goddelooze leerstelsels te belyden of die aen
hunne leerlingen in te planten.... Dit is wel de veroordeeling
van het stelsel dal ons ministerie en zyne tolken tegen de
bisschoppen slaendc boudMaer men zal hel zien, tegen dit
vonnis zal de Indépendancezullen Frère-Rogier etc. geene
andere redens in le brengen hebben dan schreeuwen dal het
onverdraegzaemheyd Jesuilismus! Bigotismus etc. etc. is
dat Vrankryk hier dóór zal ten gronde gaen
-r>TTT 171r 17 y c bloile Beigeministerie ;1 dagbladjc,
kleyndogler der Indépendanceoffert aen
zyne leézers de ROMANS VAN EUGENE SUE ten titel van
premies Hel advies is nuttig op 'l oogenblik dal dit bladje,
met zynen spolprys en onder den schuldeloozen titel van
onzydig dagblad alleen aen l'eylen loegewyd, dóór ecnepolitieke
speculatie poogt de herten le vergiftigen, met werken die door
de Kerk gedoemd zyn. De neygingen van dit dagbladje, 'tgeén
geschikt is vóór de min verlichtte massa's die minst bekw-aern
zyn over 't venyn te oórdcelen, zyn dan niet meer twyflèlagtig;
het gaet dan aen de menigte de goddeloosheyd en 't sócialismus
ten geschenke gcéven; het néémt mnetregels om godsdienst en
zeden, de stcunpilaeren van 't maetsehappelvk gebouw, te
ondermynen en aldus hel doel poogen le berevken 'tgeén dè
ondersteuners van die ongelukkige speculatie in zin hebben.
Maer van waer komen de gelden om aldus de zedelooze druk
pers te doen ronken Men wéét wel dal de francmacons logièn
geéven, maer liaere giften verminderen sterk, en de ministers
pcrsoonlyk genomen, zyn zoo mild niet dat zy niet liever uvt
de stadskas putten
Den Monileur verkondigt een besluyt 'tgeén vóór 15
Augusly le Rrussel eene algemeene tentoonstelling vaststelt
van werken van leévcnde artisten. Deéze tentoonstelling
gaet al wederom eenen diepen put in de stadskas inaeken;
veéle vrienden van den franschen minister gaen er al wederom
dóór begunstigd worden; al 'l profyl van dit spektakel zal
nogmaels vóór Brussel zyn, zoodanig dat geheel 't land zal te
betaelen hebben eukelykom de hoofdstad te begunstigen. Den
minister zal in die nutlelooze uytgaeven een nieuw middel
vinden om zich vriendeit en nieuwe bewónderaers le ma eken.
Meester Rogier moest zoo iels buytengewoon uy[denken, cn
