ZONDAG 20 APRIL 1851.
VYFDEN JALRGAXG. A 259.
AELST, den 19 April.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daeróp volgenden Zondag.—Den prys der
inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
vóór een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand regtveêrdig0 klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen heeft, hy mag op onze onpar*
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verleénen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
CLIQUE SUUM.
verder gewaegen van alle brochueren, schriften, boeken, priu-
ten, etc. waervan een afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eenige
stukken zouden begeèren mede te deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regte gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzegt alle artikels, annoncen, geld etc. vraglvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengaet.
DEN DENDER
Eenen onzer agtbaere leézers, voórstaender van volksbelan
gen en vryheden,\yand van alle verkwistingen en willekeurig
heden, hééft ons de volgende regelen medegedeeld die wy
ter overweéging van wien het behoort hier overschryven. Wy
beveélendieaen d'ernstigeaendagt onzer leézers. Er zit peper in.
DE REGTVEÈRDIGHEYD EN DEN GODSDIENST.
Er kan in geen land der wereld rust of order zyn en blyven zonder
regtveèrdigheyd, omdat deéze een weézeniyk deel maekt van den wae-
ven godsdienst, die den oorsprong en grondsteen is van vrede en order,
van voorspoed en geluk, die alleen de waere, de zoete en aengenaerae
vryheyd kan geéveu en bewaeren daer de volkeren zoo vuerig naer
verlangen, en zonder den welken de dwingelandy of den borgerlyken
opstand, het wariprder en de plunderyën elk op zyne beurt de volkeren
kwellen, verdrukken en ten onder brengen.
De regtveèrdigheyd, die noodzaekelyke deugd, moet bestaen in alle
landen en onder alle slach van inenschen. Indien er geene regt
veèrdigheyd bestaet tusschcn de koningen en de gouvernementen,
dan zal er onder hun oorlog komen. Is er geene regtveèrdigheyd
onder de borgers, onder ryke en arme, dan verdwynt de goede trouw
en de broederlyke liefde, om plaets te maeken aen mistrouwen, aen
bedrog en valschheyd, aen tweedragt en processen, die dikwyls den
ondergang zyn der familiên Zyn de onderdaenen niet regtveêrdig ten
opzigte van de geéne die hun bestueren, dan worden de wetten mis
kend en overtreéden, de overste worden onredelyk beknibbeld en
veragt, en men hééft geduerig voor opstand en wanorder te vreezen.
Indien den koning of zyne ministers of het gouvernement de regtveér-
•digheyd miskennen en over 't hoofd zien ten opzigte van hunne onder
daenen, dan verflauwt en verdwynt de liefde tot het vaderland, de
aengekleéfdheyd aen den troon en den eerbied voor de overste; dan
word alles willekeurig, en de verdrukking en dwingelandy komen
onder het volk woeden.
WAT DE REGTVEÈRDIGHEYD VERGT VAN DE GOUVERNEMENTEN.
De regtveèrdigheyd vereyscht van een gouvernementdat het zyne
«nagt niet te buyten ga met nutlelooze en onredelvke wetten te mae
ken. met in alles, zelfs in geestelyke zaeken, willen den moeval te
speélen, met de goddelyke wetten te willen miskennen, niet onze
borgerlvke persoonelvke vryheden te krenken, met ons, zonder ge-
«oegzaeme noodzaekëlykheyd belastingen op te leggen.
Neen Neen de gouvernementen mogen, volgens hunnen wil en
beliefte, de volkeren niet belasten maer zy mogen dit maer doen
voor zoo véél het noodzaekelyk of voordoelig is aen hel gemeyne~best\
en dan moeten nog de belastingen onder de borgers verdeeld worden
volgens hunne rykdorumen, staet en conditie. Dit is liet gedagt van
den geleerden Bossuet die zegtLa sctihrégie divine et inviolable
parmi tous les peuples du mondeest de ne point accablcr le peu-
ple, et de mésurer les impots sur les besoins de l'état, el sur les
charges pubtiques. Toni. bpag. 294. Wat meer is; het is 't gevoe
len en den nytdrukkelyken wil van al de beschaefde volkeren der
wereld. Al wie het order eu den vrede wilt en nog eenig regt erkent,
't zy hy liberoel, protestant of katholiek zy, belyd deéze waerheyd
'lis de wet van God zelf, dewelke niemand kan vernietigen of onge
straft mag overtreéden. Indien God geene regels, of paelen aen de
begeêrlykheden der gouvernementen gesteld had, en zy mogten belas
tingen vraegen volgens hun goeddunken, dan zonden zy ook dé eene
feieift van een koningryk door belastingen mogen ten onder brengen
om de andere helft te bevoordeeligen zy zouden een zeker slach van
borgers door afpersingen konuen ruineéren, om een ander slach door
begunstingen te laeten in weelde leéven; zy zouden door eene gedue-
rige verhooging der belastingen zich konnen meester maeken van al de
schatten en rykdonimen, van groote en kieyne fortuenenen aldus
-zouden zy komen tot liet socialismus of communismus. lk meyn
dat deéze waerheyd van niemand kan geloochend of betwist worden.
OPTELOSSEN VRAEGEN NOPENS REGT EN REGTVEÈRDIGHEYD.
Nu vraeg ik of ons gouvernement zyne magt en het regt niet te
buyten gaet met belastingen te vraegen, om de bekostingen te doen
van het soldoeljes spel hy Brussel, van reuzenfeesten en cavalkaden,
van speélreyskens en plaisierpartyën enz. enz. om overtollige paleyzon
te bouwen inde groote steden, om zoo pragtige als nuttelooze statiën
te maeken, die millioenen en millioenen moeien kosten. Waer is hier
■de iioodzaekeïykheyrj >Vaer is hier het groot voordeel voor het gc-
■ntevne best Ik w il hier niets beslissen. Uwe geagte lezers, Dender-bode,
zuilen hier zelf oordeelcn...
Ik vraeg of ons gouvernement zyne ningt niet te buyten gaet en de
regtveèrdigheyd met de voeten treed, als het den gemeynen borger
geld afperst, om pensioenen van retraite te geven aen ryke bediende
die nog lange jaeren konnen dienst doen; oin alle slach van persoonen
en al de vrienden van de groote mannen in nuttelooze bedieningen te
stellen, die geen uer par dag moeten werken; om studie-beurzen te
geéveu aen zommigc studenten die maer goed .zvn om laeter oproer te
maeken, om yrepide broodscbryvers te begunstigen, die de zeden en
het geloof der Belgen bederven en vervalschen, den heyligen godsdienst
geduerig lasteren en vervolgen, de priesters beschimpen en ver'agten.
Waer is hier wederom het groot voordeel of de noodzaekelykheyd
Onderzoekt en oordeelt...
Hebben de koningen of de gouvernementen die, door het volk, van
God hunne magt ontvangen hebben, het regt van belastingen aftepers-
sen om Jodenschoolen opteregten, waer God en zyne dienaeren zullen
aen de deur gèzet worden, waer zyne hevlige leering zal bezoedeld en
haere grond-waerheden zullen betwist worden Agtbaere leézers,
gyl. kent de droeve gevolgen van die Jodenschoolen. Vrankryk, het
ongelukkig Vrankryk, bet welk hedendaegs geheel Europa kan in wan
orde brengen, doet ons die droeve gevolgen klaer zien.
lleéft ons gouvernement bet regt van geheel ons land overtollig te
belasten, om de groote steden te bevoordeeligen Overweégt en rekent,
agtbaere leézers, wat uwe parochie of dorp moet opbrengen Waer
word al dat geld verslonden Is het niet in en voor de groote steden
Et moeten jaerlyks 6 millioenen belaeld worden voor den yzeren weg.
Wie trekt er profyt uyt de groote sleden. Jaerlyks 700,000 fr. voor
de twee uuiversiteyten, die er geenzins noodzaekelyk zyn, voor wie
is dat profyt voor twee groote steden, Gend en Luyk Jaerlyks 27
millioenen aen het leger. Waer word dat geld verteerd wederom in
de groote steden. Byna al onze millioenen rollen naer de groote steden,
bvna al de bediende woonen in de groote steden, byna al de bedienin
gen en de subsidiën worden gegeéven aen d'beerkens uyt de groote
steden.... Ik vraeg u, leézer, is dat noodzaekelyk? Is dat zeer voor-
deelig Is dit redelyk en regtveêrdig
Doch meynt niet dat ik ul. wil opwekken om do betaeling van die
overdreévene belastingen te weygeren, neen dit is myn gedagt niet;
gyl. zoud er niets door winnen, want uytstel is geencn kwytschel.
Integendeel, men zou u moeyelykheden en onkosten oendoen en uwe
goederen verkoopen. Er Is eenen anderen middel die zeker, billyk en
gemakkelvk is, om de vermindering der belastingen te bekomen.
Byna al de Belgen wenschen en willen dat de belastingen verminderen;
men hoort langs alle kanten roepen ons geld word verkwist; er moet
gespaerd worden Het is al lü jaeren dnt de Belgen zoo repen cn
daer word dagelyks meer en meer verkwist, de belastingen verhoogen
zonder ophouden, na paesschen zullen de ministers aen de kamer
vraegen om ons nog 7 a 8 millioenen per jaer te mogen afperssen. Dit
zal blyven dueren en langs om erger worden zoo lang de Belgen den
noodzaekelyken middel niet willen gebruyken. Dien middel bestaet
hier in Dat de voornaemste kiezers by een komen, malkauderen ver
steen en onder hun vaststellen, waerin zy willen gespaerzaemheden
hebben; welke belastingen zy eerst willen verminderen; met een woord,
dat zy een programma vaststellen, 't geén^ de kandidaeten, welke zich
op rang stellen om gekozen te worden voor de kamer, zullen aenneé-
men en beloven te doen zegepraelen voor zoo veel het in hunne magt
is. Deés programma zou, my dunkt, ouder andere konnen hehelzen:
1° afschaffing der Jodenschoolen; 2° afschaffing der pensioenen \an
retraite zoo voor geestelyke als wercldlyke, 3° vergeéving van bet
grootste deel der plaetsen en bedieningen door openbaere concoursen...
Dan zoude men al die vriendekens en belhamels niet konnen benoemen;
4° groote vermindering van het getal staetsbediencie, afschaffing der
bureelkosten. Er zou konnen bygevocgd worden dat men de volle
vrvhevd wilt in werken van menscliUevendheyd, dat het gouvernement
zich niet alles niet mag blyven benioeyën; verder de vermindering of
beterde afschaffing van de barbaersche belasting op 't inenschenvleesch
Men zou konnen vraegen d'afschaffing van de regten op 't zout die zoo
zwaer op den armen man weégen. De alschaffing van het regt dat de
deligentien moeten betaelen aen de postmeesters voor bet verspannen
hunner peêrden. enz. enz. Er zyn verscheyde punten waerover de
byzondere kiezers gemakkelyk konnen overeenkomen, het word tyd
er op te peyzen en de hand aen het werk te slacn.
V. CONSIDERANT EN FRÈRE-ORBAN OF HET
SOCIALISTEN KREDIET.
De eerste slemming over hel grondkrediet is gedaeu, de
tweede ot' delinilieve stemming zal na de paesclivaeanlie
voltrokken worden. Gelyk wy het voórzeyd hebben, hééft geheel
den kalkoenenlroep onder de zweep van minister Frère geknikt;
onze Aelstersehe afgeveêrdigde zyn naluerlyk niet ten agier-
gebleéven wyl zy, vóór wal liet ministerialismus bclreil, de
eerste plaets inde kamer bekleeden.Eenen afgeyeérdigden hééft
óns gezegd dat hel waerlyk curieus is te zien hoe zeer Bruneau-
ken 'altyd in verrukking staet als zynen patroon «Frère aen
't klappen is; zyne oogen zyn onoplioudelyk sterlings op hem
gevestigd, en zoohaest'iM. Frére eeuigzins de slem verheft, ont-
slaen seffens grimlach en bewondering by onzen afgeveérden,
met een wóórd, nooyt, zegt men, hééft men in de kamer eene be-
lachelyker en slaefelykerposluer gezien als dit van den directeur
van den Jurbischen yzeren wegMen zal erkennen dat het
belgisch parlement van 1850 en 1851 een lydsjïp in de nationale
geschiedenis zal hebben het nageslagtzal niet willen gelooven
dal den Belg. altyd wys, onafhanglyk en verstandig, zich zoo
verre zal vergeélen hebben van al de gedrogtelykheden die in
een francmaQons breyn uytgebroevd zyn, le hebben aenveèrd
den Belg zal er bcschaemd over zyn byzonderlyk als hy zal
ondervinden dal den luykerwael al die. gedrogtelykheden slegls
hééft voórgebragt, om te doen zien dal hy rap genoeg was zyne
zending naeniclyk het socialismus in Belgien te weitigcn, uyt te
voeren.Wy gaen andermael dóór ontegenspreékelyke stukken
bewyzen 't géén wy over acht dagen zegden, te weétendat
M. Frère niet anders zoekt dan hier ten uytvoer te brengen dat
geéne waervoór Vrankryk geschud en geheéfd hééft.Men wéét
nog wel dal, als den groolen socialist Victor Considerant naer
Brussel was gevlugt, men overal zegde dal hy meermaels door
MM. Frère en Rogier bezogt wierd nu, men gaet zien dat het
gezelschap van Considerant op den geest van M. Frère een goed
uytwerksel gehad hééft, wyl deézeu niet gewagt hééft zich de
lessen van 'l socialistisch opperhoofd ten nutte le maeken. Wy
hébben, deézer dagen een werk 'gezien van Considerant,
getiteld Des qualre Credits en waervan het grondkrediet
T voórnaemstc deel wasDaerin zagen wy dat M. Frère,
om zyn wetsontwerp te maeken, niet anders gedaen hééft dan
slaevelvk dit stuk gecopieérd! Ook waren wy niet meer verwon
derd dat, als M. Dumorlier in zitting der kamer van 7 deézer,
zoo maer ongewasschen aen M. Frère loedouwde dat hy eenen
schriflroovcr van Considerant was, hy, Frère, misschien voor
d'eerste mael zyns levens, rood wierd tot agter de ooien.... Den
steek was gevoelig, dit bekennen wy, want hy trof de stout
moedige pretention en den hoogmoed van M. Frère, en ontdekte
den met roozen bedekten pol der fopperyën. Het schrift van
Considerant beveélt het grondkrediet aen om de ongelukkige
klassen der landbouwarbeyders ter hulp te komen Considerant
vestigt zyn grondkrediet dóór een algemeen syndicaet, T geen
voorzeker communismus is; maer M. Frére gaet verder en
vestigt hel op den slael, op eene kas waervóór den staet barge
blyfldit is zekerder vóór de uylvoeriug en vóór de vervulling
zyner belofte, naeinelyk van het socialismus te wettigen en het
dóór den staet te waer borgen, T is te zeggen dóór eene wet
geheel Belgien socialistisch le maeken.... Eer en glorie aen het
weèrdig francmaQOriskind
WAEROP ZULLEN AL DE G00CHELARYËN VAN
M. FRÈRE LYTKOMEN
M. Frère wilt de eygenaers helpen, zegt hy, om hunne
eygendommen te verbeteren, en de hueraers om eygenaers
te worden. Is er hier kwestie van groote eygenaers Wel deéze
bewerken hun land zelve niet, en hel le kleyn getal dal bewerkt,
zal geen geld liglen om zyne landen te verbeteren, wyl de
verbetering geenzins den intrest der daértoe geliglle gelden
opbrengt. Den gebruykcr-hueraer zal hy, om zyne pagiery u-
verbeteren, een kapitacl liglen waervpn hy geduerendc 45
jaeren den intrest zal moeten betaelen en levens deszelfs
aflossing bewerken, daer waer zyn konliakt hem maer 5, 0 of 9
jaeren het genot zyner gedaene verbetering verzekert?
Geenen eenen pagter zal die dwaesheyd begaenEn toch,
hoe zou hy zulks konnen doen? Hy moet eerst en voóral
cygeuaer zyn van een vast goed T géén. drvmael de weerde
hééft der som die hy wilt liglen, en vervolgens zal de verbe-i
tering of eenen aengekoglten pand zoo veel niet opbrengen
dan hy vóór intrest en aflossing zal moeien betaelen.... Hel
géén de groote eygenaers niet willen doen, zullen de klevne
en hueraers noch durven noch konnen doen ook is hel eene
schandelyke leugen le zeggen dal het grondkrediet de verbe
tering en den bloey van den landbouw voor doel hééft. Maer,
zegt M. Frère, het grondkrediet zal dienen om 't getal der
eygenaers te vermeerderen maer bemerkt eens, dat om van
de wet le konnen gebruyk maeken, men eerst moet eygenacr
zyn, wyl de wet voóral een drydobbel bezel vraegt van '1 géén
men ligt, zoodanig dal, om niet geld der grond krediet kas eene
hectare land te konnen koopen, men eygenacr van dry hectaren
zyn moet. By vóórheld
Ik bezit dry hectaren land en ik ontleen 4000 fr. om eene
vierde hectare le koopen; geduerende 45 jaeren zal ik belast
zvn met eene schuld van 220 franks 'sjaers, tCrwyl ik die zelfde
vierde hectare zou hebben konuen hueren vóór 100 franks by
jaere.... Na 45 jaeren zal ik aen de grondkredietkas 9460 fr.
onbegreépen de intresten van aflossing, bctaeld hebben, cn
dan zal ik eygenacr zyn van eene hectare grond die 4000 fr.
weèrd is. Had ik den huecprys van die hectare geduerendc 45
jaeren belaeld, ik zoit slegls 4500 fr. gegeéven hebben, maer
ik zou 5160 franks hebben konnen besleéden om myn paglgoed
