ZONDAG 6 MAERT 1855.
ZEVENDEN JAEBGANG. N' 559.
AELST, dex 5 Maert 1855.
mr LANDGENOTEN, LET OP
la eene der voorgaende zittingen van de kamer, had
«den agtbaren lieer Osy, aen den minister van openbare
werken geyraegd hoe liet kwam dat het gouvernement
werkingen deed verrigten op yzeren wegen die aen eene
maetschappy afgestaen zyn, gelyk het gebleken is uyt de
weygering die liet rekenhof'gedaen heelt van de mandaten
te voldoen die het gouvernement aen 't zelve ter betaling
toegestuerd had. Hierop heeft den volkslievendeu heer
De Man d'Attenrode het woord genomen en de volgende
redevoering uytgesproken, waerop wy de ernstige aeudagt
van geheel 't land inroepen.
Redevoering van M. De Man d'Attenrode.
Wy begrijpen en verstaen het nu
zeer wel.
Dit blad verschynl des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekcning van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der
inschryving, bv trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persooncn dio
voor een geheel jaer inschreven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 40 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand reglveerdige klagten of gegronde rekla-
inen in 'l algemeen belang te doen heeft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deze zullen >vv plaels in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit weekblad zal
CL'IQUE SLUM.
verder gewagen van alle brochuren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan een afdruksel aen dcszelfs opsteller zal wor
den toegezonden.Denamen der persoon en die ons ceiiige
stukkeu zouden begeeren mede te deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve
te doen kennen. Gccnc stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogl alle artikels, annoncen, geld etc. vragtvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al vat den
druk aengaet.
DEN DENDERBODE
MM. De vraeg die den agtbaren heer Osy u komt te doen, is
van groot gewigt. Die vraeg is ernstig door haren fiuancielen
kant, ernstig gelyk alles wal strekt om de schatkist te benadee-
lügpn. Die vraeg is gewigtig, MM.; deze beraedslaging is een nieuw
bewys der nadeelige gevolgen die, door de lussclienkomst der
(ingenieurs, in de zaken die alleen liet bestuer raken, veroorzaakt
worden. Gedoogt, dat ik voor eenige oogenblikken uwe welwil
lende aendagt verzoek. Ik ben verpligt eenige regleinents- en
wetsbepalingen aen te halen om deze moeyelyke zaek voor ieder
een verstaenbaer te maken.
In 4845 kwam liet gouvernement aen de wetgeving voorstellen
de concessie de verleenen van twee yzeren wegen te maken, na
mely k van Doornyk naer Jurbise en van Landen naer Hasselt.
Den Staet moest zich belasten met derzelver exploitatie met
lussclienkomst zyner cygene bedienden en gereedschappen. 5U
ten honderd van de ruwe opbrengst dier exploitatie, was de winst
die verzekerd wierd aen de maetschappy die al de werken ter
.acnlegging dier yzeren wegen ondernam. Den voorstel des gou-
vernements wierd door de kamer aengenomen; ik behoor tol de
miuderbeyd die denzelven bestreden heeft. Dezen voorstel wierd
dus eene wel die den 46 Mey 4845 in ecnen cenigen artikel afge
kondigd wierd. Dezen artikel magligt T gouvernement het maken
van die twee yzeren wegen te vergunnen, onder de besprekken
■en voorwaerden van het laslkohier er aen gehegt. Eenige ex-
trakten uyt de statuten, waerdoor de coucessarissen iu naem-
Jooze maetschappy zyn opgevormd, zullen al de uytgebreydheyd
hunner veranlwoordeiykheyd doen kennen. Eenige extrakten uyt
het laslkohier zullen u onder d'oogen leggen de verpligtingen die
/vliezyop zich genomen hebben.
Zie hier wat de statuten zeggen
Do concessionnarissen-stigters MM. Barry, Thomas Rhodes,
Pateison, Robert-William Kennard, Tercelin-Sigart, Bullot en
n Bruneau, oud-leden der volkskamcr van Belgien, hebben zich,
jegens de aclionnarissen, by aenneming, ontvangende het maet-
schappelyk kapitael van 12 millioenen 500 duyzend franks,
verbonden, onder hunne pcrsoonelyke veranlwoordeiykheydop
hunne kostenop gewin en verliestot de geheele en goede uyl-
voering der kunstwerken en aen leggen der twee spoorlynen,
volgens de plans en bestekken door het Belgisch gouvernement
aengenomen of aen te nemen, en de gezegde lynen te leveren
endoor Tgouvernement te doen aenveerden binnen den lyd
door de concessie bepaeid.
Nu, Vooreerst, welk is dezen bepaelden lyd
Den art. 4 der annexe van de wel van 40 Mey 4845 gaet hem u
doen kennen.
De concessionnarissen zullen, ten hunnen koste met gewin
of verlies, door hunne agenten, onder de bewaking des gouver-
nementsbinnen de dry jaren, te beginnen met deafkondigiug der
wet, ai de werken der twee yzeren wegen volmaken.»
En welk is den aerd dezer werken
Den art. 7 der overeenkomst gaet het UI. zeggen
Binnen de zes maenden zullen de concessionnarissen aen
den minister van openbare werken onderwerpen de volledige
ontwerpen bestaende in plans, profils in de lengte en breedte,
omstandige plans der kunstwerken van allen aerd, de details
der yzeren baen, de overgangen van wegen eu banen, de wip-
bruggen en wagthuyzen, de ontwerpen van statiën, gebouwen
en afhauglykheden, en in 't algemeen van al de werken die
noodigzyu ter voltrekking der twee spoorlynen en van derzelver
regelmatige tewerkstelling.»
Den artikel 8 luyd als volgt
Den minister van openbare werken zal aen de voorhandige
voorstellen en ontwerpen veranderingen toebrengen die hy
nuttig en noodig zal oordeelen. De concessionnarissen zullen
zich naer de genomene besluyten moeten schikken, zy zullen
van de goedgekeurde ontwerpen niet mogen aïwyken, ten zy
op uytdrukkelykc toelating van het departement van openbare
werken.»
Den artikel 5 luyd
Dat de borgtogt van een half millioen, gestort door de con-
eessionnarissen, dient ter waerborging der verbintenissen die
zy, door de tegenwoordige overeenkomst, aengaen.»
Eyudclyk den art. 44 der annexe aen de wet van 46 mey zegt
a Dat hel laelste vyfdc der borgtogt sJegls zal teruggegeven
worden na de algeheele voltrekking der werken.
Den art. 2 der zelfde annexe luyd dat
De plans en studiën van den hoofdingenieur, M. Desart,
benevens den begroolingsslael by het verslag gevoegd, zullen
dienen, zonder egler naer dc pry/.en te zien, tol grondslag aen
de definitieve ontwerpen der spoorlyn van Doornyk naer Jurbise.
De plannen en studiën van den hoofdingenieur, M. Groolaers.
benevens den begroolingsstaet gehegt aen zvn verslag van 45
mey 4844, zullen gclykelyk, zonder naer de pryzen te zien,
tot grondslag dienen aen de definitieve ontwerpen der spoorlyn
van St. Truydeu naer Hasselt, maer mei dees verschil, dal het
gewigt der rails zai gebragt worden op ten minsten 24 kilogr.
den meter cl.»
<c De werkingen zullen overigens uytgevoerd worden volgens
deregels van goede opbouwing, en derzelver aeuveerding zal
geschieden door de ingenieurs van den Staet.»
De voorzorgen die, door hel gouvernement, in 1845, geuomen
zyn om den staet te bevryden van alle lasten die het uytvoeren
dezer overeenkomst zouden veroorzaken, zyn zulkdanig geweest,
dal cencn paragraef van den art. 1 der annexe luyd als volgt
Uyt de bewaking die hel gouvernement zal te doen hebben,
om "de concessionnarissen te beletten van hunne aengegano
verbintenissen af te wyken, van geheel openbaer belang zynde,
kan er voorden Staetgeene hoegenaemde verpligting ontslaen.»
En den art. 4S der statuten van de societeyt stelt jaerlyks ter
beschikking van'lgouvernement eene som van 4000 fr., geschikt
om de reyskosten of schadeloosstellingen te betalen eener besten
dige commissie ef van verscheydene byzönderc kommissarissen
na de voltrekking der werken en algeheele in zwangslelling der
beyde spoorlynen.
Onderzoeken wy nu eens MM. waerloc al de nauwkeurige voor
zorgen van den minister van openbare werken, den agtbaren heer
Deeiiamps, gestrekt hebben. Gy zult zien uyt hel geen hier gaet
volgen dat de waerborgen verydcld zyn geweest, dal zy bcdrie-
gelyk en van geen hoegenaemd nut zyn geweest.
Ik vergis my, dc overtreding dier bedingen gaet my dienen
om u heden te bewyzen dat hel departement van openbare werken
niet geschikt is om genoegzaem het openbaer belang te waer
borgen. Onderzoeken wy eens op wat manier de concessionna-
rissen-sliglers hunne verbintenissen volbragt hebben.
Hel opmaken der gebouwen geschikt om de reyzigers de koop
waren, de gereedschappen en de wagters met dc bewaking belast,
te beschutten, moest sedert 4848 voltrokken zyn.
Zyn zy voltrokken Ik vraeg hel aen 't gouvernement.
Ik antwoord dat zy niet voltrokken zyn. Deze die de sectie van
Landen naer Hasselt overgegaen zyn, zullen u zeggen dat die
opbouwiugen nog niet begoust zyn. De reyzigers moeien schuylen
ondcr.ellendige barakken van jdanken; de gereedschappen van
den Staet en dc koopwaren bederven, tot ons groot nadeel, onder
den blooten hemel: de waglers-kantonniers ondergae» hel zelfde
lot. Neen, ik bedrieg my, hel gouvernement heeft hun eenige
schuylplaetsen gebouwd, en dil op onze kosten, en lei* onllasliug
der concessionnarissen-stigters.
Voorwal de spoorlvn van Doornyk naer Jurbise aengaet, die
dezelve overgegaen hebben, zullen u 't volgende verzekeren
Hel gebrok aen schuylplaetsen voorde gereedschappen en dc
koopwaren beslaet overalEn hier beveel ik 't gouvernement
aen van de maetschappy de teruggave te eysschen van al de
schade en verliezen die er, uyt dien hoofd*, aen de gereedschap
pen van den Slael zyn tocgebragtMen heeft op die sectie
schuylplaetsen voor de reyzigers gemaekl die definitief schynèn,
ik erken het. Maer hoe zyn zy opgebouwd Ik zeg dat bet met
eene schaudelyko vrekheyd is.
Den yzeren weg is, om zoo te zeggen, op het bed der arduyn
groeven gemaekl; by doorloopt dwars door de overvloedigstc ex
ploitation, en dien steen is uyt die gebouwen gebannen; men
bemerkt er geenen enkelen noch in de grondmuren, noch aen de
dorpels der vensters. Men heelt uyisluytelyk gemcene kareeleu
gebruykt, dio reeds op vele plaelsen door de uallighcYd en liet
salpeter opgeêten zyn. Eenige dorpels zyn nu sedert een jaer
gelegd; ik heb alle reden te geloovcn dat de openbare schatkist
die betaeld heeft. De maetschappy heeft ongetwyfleld in zichzelve
gezegd Wy zyn voor hel toekomende inet den onderhoud niet
belast. Waerom zulke sterke werken gemaekl? De belgischo
laslenbclaiers zyn ryk genoeg, dat zy er dan in voorzien.
Ik versta zeer wel de toepassing van die redcneerwyze als ik
den intrest alleen inzie, ik haest my te zeggen dat ik ze in het
geheel niet versta, als ik de zedelykheyd inzie. Maer Tgeen ik my
in 't geheel niet kan uytleggen, dit is hoe het komt dal het bestuer
van openbare werken zulke kunstgrepen toegelaten hebbe
liet ministerie heeft de faculteyt geliad, gelyk ik zoo even heb
bewezen, vau de plans vast te stellen en zells van ze te wyzigen,
ten eynde de belangen van T land te waerborgen; er zyn inge
nieurs gesteld geweest om de uylvoei'ing dier plans te bewaken...
Is 't nu den minister, of zyn liet de ingenieurs die voor die ge
brekkige opbouwing veraiiïwoordelvk zyn Ik weet het niet.
Maer het feyt is egt. De piigligheyd bes'tael. Wy beginnen reeds
de vruglen van die fau't. te plukken, want reeds is het gouverne
ment begonst dc lasten der maetschappy op zich te nemen mol
gebouwen te maken, ten Koste van den Staet. Hel rekenhof heelt
er de betaling van gcwcygcrd, ca ik geloof dat bet zyne pligt
gekweten heeft.
ludmlaed, de aenmcrkingeW die het rekenhof ons toegestuerd
heeft, veropenbaren aerdigc omstandigheden; die aenmerkingen
zeggen dal die uytgaveu buyten wele van den minister en zonder
aenhestcding gedaen zyn; ik zou willen dat den minister my eens
acnwecs welk wettig krediet hy ter zyner beschikking had óm die
uytgaef te betalen en uyt welke kas dil geld genomen is.
Ik zal dacrby aen den minister vragen wat er geworden is van
hel laelste vyfde der borglogt bestemd om de algeheele uvlvoering
der verbintenissen door dc maetschappy aengegaen, te waerbor
gen. Is dit laelste, vyfde wedergegeven Heeft men zich aldus
van die waerborg, ten profyle der concessionnarissen, beroofd
Hei gouvernement had reeds, door de toelating van te ryden,
vóór de voltrekking der werken, eene groote gunst aen de maet
schappy verleend; maer den vurigen wensch der bevolkingen,
heelt dezen maetrege! gcdecltelyk verregtveerdigd, dit beken ik;
maer T was daerom niet min eene aenzienelyke gunst; aenzie-
neivk, omdat, door dezen akt van goedwilligheyd, hel bestuer van
openbare werken een eynde stelde aen de betaling van 4 ten 400
die de concessionnarissen verpligt wa-en aen de aclionnarissen
te doen, gedurende geheel den duertyd der werkingen. Deze
gunst was aenzienlyk. De inwerkstelling des vervoerdienst heeft
de onderneming der concessionnarissen v rug ld ragend gemaekt
met hun 50 ten 400 van de ruwe opbrengst te verzekeren, vóór
dal hunne verbintenissen teenemael uytgevoerd waren
En hier moei ik met spyt zeggen dat de concessionnarissen
weynig dankbaer geweest zyn over die goede behandeling. Wat
is er uyt gevolgd Dien aki van vertrouwen heeft hel gouverne
ment ontwapend; en wat ons betreft, wy zyn er door gefopt
Ja wy zyn er door gefopt; want wat zal de gevolgtrekking zyn van
dezen stryd van loosheden tegen de belangen des land* aengevan-
gen? Vermoedelijk een procesHei gouvernement schynt te gelooven
dat het zal gedwongen zyn dien uyiersleu middel te gebruyken.
Dit is den zin zyner briefwisseling met het rekenhof; den laetsten
cahier van aenmerkingen bewysl zulksEEN PROCES Dit
is wel ceue droevige gevolgtrekking
De processen zyn uylvluglcn die in 't algemeen maer de advo-
kaïen alleen voldoen welke ze bepleyleuDe trouwloosheyd
van den eeuen kant; de onvoorzienigheyd eu d'eygenliefde van
den anderen kant; zie daer de gewoone bron der processen. Die
welke, in deze omstandigheyd, voor zending gehad hebben de
uylvoering van het koutrakl te bewaken, het openbaer belang te
doen eerbiedigen, hebben zich of onwetenheyd of zwakheyd |lc
verwyten Dal zy kiezen Er is veel gemaligheyd in hun den
oenen of anderen keus v«or te stellen.
Toevlugt nemen lol de veranlwoordeiykheyd der gene welke,
door hunne schuld, de moeyelykheden en de schade die ik kom
aen te duyden, vcroorzackt hebben, ziedaer wat de bewerkstelling
van hel grondwettig princiep over de veranlwoordeiykheyd van
de hoofden des bestuers, zou vereyssehen. Ik uyt den wensch dat
dc kamer de noodigc middels zou gebruyken om er toe te gbraken.
Als wy deze redevoering wel overwegen, dan verslaen
wy waerom den afgedankten Bruneau, als liy in de Kamer
zal, zoo gretig en hoogst begeerig was om van decentrale
sectie van openbare werken deel Ie maken. Dan kon hy
zyne verslaefdheyd aen de nieuwe politiek, doen gelden,
opdat het departement van openbare werken de noodige
maetregels niet zou genomen hebben 0111 zyne maetschappv
te dwingen hare verbintenissen te volbrengen.
Nu begrvpen wy waerom dien zelfden Kruneau alsdan
altyd hel en aerde bewoog om als verslaggever dier zelfde
sectie benoemd te worden, iels wat hein meermaels is
gelukt; atshy verslaggever was, wagtte hyzich, gelyk men
wel deuken kan, van zyne eygene ruyten te breken, met
aen de kamer de schandelyke pligtverzuymenissen zyner
maetschappy aen te klagen,pligtverzuymenissen die 7.00
klaer als den dag iu de redevoering van M. De Man aen-
gednvd staen.
Nu begrvpen wy waerom liet deparlement van openbare
werken zich altyd onthouden heeft van strenge maetregels
te nemen 0111 de maetschappy te dwingen hare aengegane
verbintenissen te volbrengen; M. Bruneau was immers de
nedrigsle slave van het ministerie, hy was eenen der conces-
sionnarissen-stigters der maetschappy, en als het gouver
nement de zweep tegen geheel de maetschappy zou gebruykt
hebben, dan zon Bruneau zoo wel zyn paert van de slagen
gekregen hebben dan zvnc makkers.
Nu verstaen wy beter waerom Bruneau altyd moest
bcrevd zyn om den ministërielen hansworst te spelen,' om
in alie vraegstukken Ie knikken of te schudden gelyk het
aen Rogier en Couip'" beliefde.
M. Bruneau en zyne mèdematen hebben van de action-
