ZONDAG 31 JULY 1855.
I JAERGANG. Nr 360.
AELST, den 50 July 1855.
De Indépentlance van Rogier en den Journal
des Débats van Guizot.
Wat doet de lndépendance in het Hollandsch
vraegstuk
Wat doet den Journal des Débats
Al de weldaden komen van hei
liSjeralismus
Onderwys en begryp van 't volk.
En wat leert de ondervinding
VZi;itl WE£. Static Aelsl.
VERTREKUREN VAN DEN 1 AUGUSTY 1885.
1° Ten 5 uren 45 min. 's morg. na er Denderraonde, Mechelen, Brussel, Antwer
pen, Leuven, Thienen, Landen, Luyk, Yerviers, Aken, Keulen, St.-Truyën, Hasselt.
2° Ten li uren 30 minuten des morgans noer Denderuionde, Cend, Brugge,
Oostende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Kyssel, Calais.
3° Ten 2 uren namiddag naer Dentin monde, Mechelen, Brussel, Antwerpen,
Leuven, Thienen, Landen, Luyk, Yerviers, St.-Truyën. Hasselt, Aken.
4» Ten 5 uren 30 minuten namiddag, naer Denderuionde, Gend, Brugge,
Oostende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Uyssel, Calais.
5° Ten 8 uren 30 minuten des avonds, naer Denderuionde, Mechelen, Brussel,
Antwerpen, Leuven, Thienen.
CLIQUE SUUM.
Van llendermondc naer lolst.
morftens. 2° Ten 8 uren 10 minuten 's morgens. —3° Ten 12
Jdags. 4° Ten 2 uren -40 minuten namiddag. 5°
1° Ten 5 uren 's m
uren 15 minuten 's
Ten 7 uien 's avonds.
Zullen te Gysegen» slillestacn de volgende konvoyen vertrekkende van
AF.LST, ten 5 uren 45 minuten 's morgens, ten 7 uren 30 minuten 's morgens, ten
11 uren 30 min. >oor middag en ten 2 uren namiddag.
Van DENDKKMONDE ten fi uren 25 minuten 's morgens, ten 8 uren 10 minuten
'smorgens, ten 2 uren 40 minuten namiddag en ten 7 uren des avonds.
Voor alle rigtingeu moet men Ie Denderuionde van konvov verunderen.
Dit blad verscliynt des Zaterdags in den namiddag onder de dagleekening
van den dacrop volgenden Zondag.—Den prys der inschrvving, by trimester,
i3 bepacld op 1 fr. 50 e., dien der annoncen op 20 centimen den' drukregel.'
DEN DENDERBODE
Deze twee dagbladen zyn van eenen en zelfden kaliber; zv
volgen zoodanig dezelfde gédragslyn, dat men zou zeggen dat
het eenen opstel is. Als men ze wilt gelooven, behooren zy
beyde tot de denkwvze der Conservateurs, zy zyn voor het
koningdom en tegen de Volksverleyding, tegen het Commu-
nismus, tegen het Socialismus, tegen liet Republicanismus;
zy .schynen altyd die gevaerlyke leerstelsels te bevegten.
Maer als den katholyken godsdienst in 't spel komt, dan
spannen die zelfde bladen te samen 0111 het schandschryven
en lasteren der socialistische francmaeonsclie drukpers te
versehooncn en goed te keuren.
Wat den paryssehen Journal des Débats aengaet, dit zal
niemand verwonderen als men zal weten dat by «ytsluy-
telyk opgesteld is door protestanten en onder den invloed
staet van Guizot die, door zyne slechte en goddelooze
leerstelsels, aen Vrankryk oneyndig kwaed heeft toegebragt.
De dweepzucht van Guizot's secte is zoo overheerscliend,
dat zy alle staetkunde goedkeurt, hoe slecht, hoe onvader-
landsch, hoe ruststoorend zy ook zy voor zoo veel zy maer
te velde trekt 0111 den katholyken godsdienst te vervolgen,
te lastereir-5n te verdrukken. Zonder 1111 te onderzoeken
wat godsdienst de mannen der lndépendance hebben
(misschien geenen) moeten wy echter aenstippen dat zy den
zelfden stempel draegt als den Journal des Débals't is te
zeggen den stempel der verleyding en trouwlooslievd als
er kwestie is den oorlog aen den katholyken godsdienst
te doen.
Als wy dit wel overleggen, dan komt liet ons hoogst
bevremdend voor dat er nog treffelyke en godsdienstmin-
nende l'amiliëii gevonden worden die de lndépendance in
hare liuyzen toelaten. Wy aerzelen geenzins te zeggen dat
de lezing van dit blad zoo gevaerlyk of nog gevaerlyker
is dan de lezing van menigen boek welken met liet merk
van doomenis in den index van Rooulen geschandvlekt
staet. is aldus dat weldenkende persoonen, zonder het
te weten, zonder het te willen, veel kwaed aen de goede
zaek doen en meermaels oorzaek zyn dat de goede ver
standhouding lyd onder de Conservateurs; misleyd door de
arglistige drogredens der lndépendance, zyn zy of koud of
onverschillig als 't er op aenkomt 0111 de goede leerstelsels
te verdedigen en als zy zich moeten vereenigen 0111 hunne
tegenstrevers te bestryd'en.
Wy hebben het reeds verschevde mael gezegd en moeten
hel herhalen dat, ofschoon het de demagogische of revo-
lutionnaire party zy die het ministerie Thorbeke in Holland
omgeworpen heeft omdat liet verdraegzaem en grondwet-
lievend was, is die party ondersteund door de lndépendance
dit Rogiersblad juyclit de grondwétsclieudende akten dier
slechte party toe, hel miskent en veracht de handelwyze van
den heyligen Stoel van Roomen, liet beschuldigt den paus
van overweldiging, van heerschzucht, ruststooring etc. etc.
dit alles omdat den II. Vader aen de katholyken van Holland
bisschoppen heeft verleend gelyk het hem, krachtens de
grondwet, onbetwistelyk geoorlofd was.
My slaet den zelfden weg in met dees verschil dat hy
bovendien trouweloos genoeg is het publiek poogen op te
vyzen dat de katholyken van Holland het rampzalig wets
ontwerp van gewetensverkrachting en grondwetschending
goedkeuren, daer er honderd duyzend bewyzen zvu die
deze schandige leugen en bedriegery tegenspreken, fen 0111
de niaet der slechte trouw te doen oyerloopen, zoekt dit
blad, door zyne gewoOnlvke drogrede van orde cn openbare
rust, de party Thorbeke te doen aenzien voor een handvol
ellendige volksbedriegers die logen de rust van den staet
samenzwoeren en 't koningdom willen vernietigen.
Zie daer hoe verre de onverdraeg/.aemheyd der liberatcrs-
protestanien gaet. Al hunne balteryën zyn gerigt tégen den
godsdienst onzer voorvaders, dien godsdienst ligt hun lood-
zwaer op liet hert, hunnen algemeenen vyand is den Room-
sclien Stoel, 'tis den eerloozen die moet verpletterd worden...
In deze taek gaen de lndépendance van Rogier en den
Journal des Débats van Guizot hand aen hand en onder
steunen zy het sohuym van de vuygste driftenE11 wilt
men die schryvers gelooven, zy zyn hetere-katholyken dan
den Paus zelf.
Indien men eenen splinternieuwen door 't gouvernement
betaelden predikant, die in 't Verbond van Aelst de lofspraek
van het ten beene versleten liberalismus verkondigt, wilt
gelooven, dan is liet liberalismus de fonteyn waer de vol
keren alle weldaden moeten gaen putten. Volgens dien
wyzen predikant, zyn er in die liberale fonteyn groot-
lieyd, voorspoed, voortgang, zedelykheyd, liefde (Ier orde,
verstand, welsprekendheid, vaderlandsliefde, regtveerdig-
heyd, vryheyd, goede opvoeding, zedeverfyning, bescha
ving, tot de gaven van den 11. Geest toe met g'heele eeniers
te scheppen, zoodanig dat een volk maer hoeft liberacl te
worden om gelukkig te zyn Aen het wederleggen van
zulken zeever tyd en plaets verspillen, zou eene welge-
conditionneerde'domheyd zyn, daerom zullen wy enkelyk
aen dien man zeggen dat het spytig is voor 't liberalismus
dat de negen tiende van 't land slechts naer die fonteyn
gaen om er te doen wat gedaen word SUR LES LIEÜX
waervan den gouverneur De Jaeglier over twee of dry
jaren gesproken heeft. Nogtans daer den nieuwen volksver
lichter over het onderwys en begryp van 't volk breeder
uytwyd en beloolt er nog op te zullen weerkeeren, in hoop
van Meester Elankaert's school, waer in hy dagelyks ver
keert, wat te doen aengroeyën, zullen wy hieromtrent ook
een woordeken meer lossen en den vent eens kort op de
hielen zitten.
WAT IS I1ET ONDERWYS? Het onderwys of de
opvoeding is de ontwikkeling der geestvermogens van den
mensch. Het onderwys of de opvoeding van een kind
gelykl aen eenen plantenkweek; de kindsheyd van den
mensch is eenen grond die vruchten voortbrengt volgens
deszei Is goede ol slechte bebouwing. Is de bebouwing goed
geweest, de vruchten zullen goed cn aengeiiaem zyn is zv
slecht of zorgloos geweest, de vruchten zullen slecht en
bitter zvn.... E11 wat is er noodig voor de goede bebou
wing Familievaders, geef wel acht op' 't geen wv u gaen
zeggen, verliest liet noyt uyt d'oog, want er zullen tyden in
uw leven komen op welke de ondervinding u zal lee'ren dat
ons gezegde door d'onbetwistelykste daedzaken zal ge-
staefd worden. Wy zeggen dan ronduvt dat den heyl-
zamen en verkwikkenden dauw van den godsdienst alleen
in staet is om goede vruchten uyt liet onderwys of opvoe
ding te plukken; want een onderwys zonder godsdienst
aen een kind geven, is in zynen boezem een jong serpent
opkweeken welks vergift met den tyd aengroeyt; een
onderwys zonder godsdienst aen een 'kind geven, is het
zelve pramen te wandelen op eene met ys bevrozene afhel
ling tlie naer eenen afgrond leyd en een ongodsdienstig
onderwys aeii een kind geven," is het zelve met geweld
jagen in een hok van verhongerd© lygers.
Nu, den volksverlichter van 't Verbond pryst het liberuel
onderwys aen en schetst het af als het eenig doelmatige,
als liet eenig verstandige, als het eenig zedeverfynende, en
als alleen bekwaem zynde om de opkomende jeugd en
't vaderland gelukkig temaken!! E11 waerom kent dien
schryvcr al die schitterende hoedanigheden aen 't libera-
tersonderwys toe Omdat het een onderwys is 't welk aen
geen hoegenaemd godsdienstig toezigt onderworpen is
omdat het liberatersonderwys zich ganscli en geheel af-
scheydende van het geestelvk gezag der 11. Kerk, alle
soorten van leeringen, alle slach van godverzaketide grond
stellingen aen de jeugd inboezemt, immers omdat dit onder
wys den godsdienst beschimpend over 't hoofd ziende) tot
den zelven zegt ik wil van u niet, ik veracht uw gezag,
uwen invloed en alles wat mét 11 in verband slaet....
OndeiTussehen werpt den zelfden gewaenden volksver
lichter eenen blik van versmading, hoon en laster op liet
katholyk onderwys, poogende hetzelve te kort te doen met
het als bekrompen, verstandeloos iichtdoovönd en gecst-
vérstompend uyt tc schelden, en dit eeniglyk omdat er den
katholyken godsdienst en bygevolg de liefde tot de deugd
en den afschrik der ondeugd 111 geleerd word; omdat het
katholyk onderwys meestal door geostelvken gegeven word
die zich tot eer, vertroosting en pligt rekenen in punten
van geloof en zeden te gehoorzamen aen den H. Stoel van
Roomen welken, door God zelf geplaetst op de puynen van
het heydendom, zyne lichtstralen tot de uvlerste punten
der aerdo uytschiel....
o
Of de ouders zich naer de woorden van het Verbond of
naer de herhaelde raadgevingen van den Denderbode dienen
te schikken, zullen wy hier door de ondervinding laten be
slissen. Die wyze leermeestersse kan er veel heter dan wy
°f 't Verbond over redeneren de ondervinding komt altyd
met daedzaken tegen welke alle drogredenaars zich nutte
loos den kop vMiryzelen
Wat voor jongelingen komen er uyt de gestichten waer
alle godsdienst en zedeleer buylengebannen zyn, waer alle
soorten van lezingen toegelaten zyn, waer er grondstelsels-
worden geleerd die den schryvelaer van 't Verbond belyd
en hemelhoog verheft? Eylaes die jongelingen komen er
uyt met eenen door vooroordeelen verbysterden geest, met
een hert ganscli verslaafd aen noyt verzadigde driften, met
eenen vastberaden wil van tegen al wat zedelyk en gods
dienstig is den oorlog tc voeren, cn doorgaans zonder
verstand maer altyd met eene hooveerdigc pretentie die
voor niemand wyken zouZyn de ouders wel bemiddeld,
hoe dikwils ziet men die middelen niet verteeren in heyme-
lyke of openbare losbandigheden. Zyn de ouders weynig
bemiddeld, die zonen zoeken en herzoeken 0111 zich geld
te verschaffen ten eynde hunne ondeugende neygingen te
konnen voldoen hiertoe zullen zv er niet naer zien het
zweet en bloed hunner ouders uyt te persen, linn te be
driegen en te bestelen, de schandvlek hunner familie en
den eersten nagel van vaders of moeders doodkist te worden.
Vermaningen, smeekingen en tranen der ouders worden
voor niets geteld, die ongelukkige zonen gaen altyd voort,
zy werken met eenen verdobbelden iver om hunne levens
dagen te besnoeyën, en nauwelyks hebben zy een luttel tal
jaren in de wyde wereld doorgebragt, of zy zyu stokoude
verslctene mensclien die dikwils in 't heyinelyk meer af"e-
zien hebben dan eenen martelaar.
Hoe veel zyn er niet die zullen moeten zeggen Dender
bode, gv hebt gelyk, gy hebt zoo dikwils van de jammer-
lykste schandtooneelen in onze familiën oog- en oorgetuyge
geweestgv liebt zoo dikwils belydenissen gehoord die óns
door de akeligste omstandigheden wierden uytgeperstgy
hebt ons mënigmael zaken voorzeyd welkers droevige
verwezenlykiiig niet alleen ons zelve maer bovendien nog
onschuldige kinderen en kleynkinderen verpletteren en
vernietigenHoe veel zyn er niet die in hun hert
oneyndig meer zullen zeggen dan wy hier tc verstaen geven
en die alles moeten toesehryven aen de slechte, aen de
ongodsdienstige opvoeding die zy in hunne eerste jaren,
ontvangen hebben. Had men limine kwade neygingen
in 't eerste beteugeld in plaets van de zelve onversclnliig
aen te zien, in plaets van ze, door slechte voorbeelden,
gevaerlyke lezingen en verdervende leeringen, aen te vuren,
noyt zouden zy zich dit en geen toeval, déze en gene kwael
die hun nu, vóór hunnen lyd, ten grave sleept, hebben
berokkend met een woord, zy zouden gelukkige levens
dagen doorbrengen terwyl zy 1111, tot last aen de familie,
tol last aen zich zelven en tot schande der samenleving een
ellendig bestaen slvlen
Af elligt zull^i verstandelooze persoonen zeggen dat den
Denderbode overdreven is, dat hy alles met een kwaed 00"
inziet cn bovendien dat dit alles hier niet te pas komt. Aen
deze zullen wy antwoorden dat den Denderbode verre
beneden de waerheyd blyft, dat liv niemand praemt zvne
gezegdens te gelooven, maer dat er, ter zake van ongods
dienstige opvoeding, niet genoeg kan gezeyd worden om de
ouders tegen derzelver vreeslyke gevolgen te waerschotiwen.
AYdt men ons niet gelooven, dat men luysterc naer de
zedebeden end<' en geloofsverzakcnde racdgevingen van
't Verbond en dat men verder verwachte wat er van komt.
Dit zyn al de komplimeuten die wy er aen maken
AY at wy er echter willen byvoegen, 'is dat men zich niet
hoeft te beklagen als het Ie laet bcklaegd is byzonderlvk
hier waer men voorafgaendelyk gewaersehouwll is. Moet
Belgian oyt zyne nalionaliteyi, zyne onafhanglykhévd, zyn
nestaen verliezen, het volksbederf zal er dc eenige oorzaek
