PIILEKENS.
Wat wilt hei omterwys en 'tvolks-
begryp der liberaters
IS HET DAERMEÈ GEVOEG?
van zyn. En d'oorzack van 't volksliedei'f, yvaer zal men
die zoeken? Uytsluytely k in 't sloe-lit onderwys dat de
liberators ons willen opdringen.
Als wy den verstandigen volksvei'lichler van 'I Va-bond
in zyne raeskallingen volgen, dan komen wy ten laetsle aen
eene welgecondilionneerde kettery. Volgens dien liefheb
ber, is er geenen godsdienst noodig en mag eenieder ge-
looven en verwerpen al wat hy wilt. Verslaet men eene
verholendheyd des godsdienst niet, men mag ze onder
zoeken en verwerpen; verslaet men ze anders dan de 11.
Kerk, men mag ze anders toepassen, men mag ze anders
onderwyzen en gelooven.
B. V. eenen overspeler onderzoekt of het overspel zonde
is, en bevind dat het geen kwaed is, gelyk de liberale
slimmerikken loeren, om dat het met publiek geweten is,
liv mag dit alzoo gelooven en toepassen. Eenen woekcraer,
eenen onreglvcerdigaerd, of, met een woord, eenen dief
onderzoekt of stelen etc. kwaed is, en hy oordeelt dat
zulks toegelaten is als men steelt of bedriegt in 't geheym,
als men menseben stroopt die niet urm maer ryk zyn,
iets wat alle dagen gebeurt, men mag daerop gerust voorl-
gaen, men moet er zich niet meê bekommerenDe
klcrikalen leeren wel het tegenstrydige, maer, zeggen de
liedendagsche volksverlichlers, de klerikalen zyn domme
rikken, zy moeien aen den paus gehoorzamen, zy mogen
dit alles niet in twyll'el trekken, hunne denkbeelden zyn
verouderd en zy moeten altyd de zelfde blyven
Immers, indien men den schryvelaer van 't Verbond
gelooft, moet alles aen de BEDE onderworpen zyn en aen
GOD moet er niets gehoorzamen met den oogenblik dat de
rede zegt dat God ongclvk beeft dit of 'l geen te verbieden
of Ie gebieden. Als de rede bevind dat God eenen dwin
geland is, dat God aen den mensch het onmogelyke oplegt,
dat God het regt niet heeft over ons te heerseheu, dat alle
goed van Hem niet komt, dan mag men dit alles gelooven
en aennémen, men mag er zich naer schikken en handelen,
want de REDE Hééft het gezegd, en naer God moet men
niet luysteren, 't is toch ook maer eenen klerikuel, vloekt
en tiert er maer tegen, lly zoekt ook niet anders dan de
geestverstomping, de achlornytkruypery, de lichtverdooving
en al wat de klerikalen of Ultramonlanen willen invoeren...
Wat dunkt UI. lezers, van dit liberael onderwys en
volksbegryp Is dit niet trelfelyk en vaderlandslievend
Verdient zulken schryvelaer niet als lecracr van godsdienst
en zedeleer in de school van meesier Elankaert aengesteid
te worden Wy laten er 01. zelf over oordeeleu, wy zullen
op deze zaék terugkomen, want den liberalen liefhebber
beeft bet ook beloofd
mil.. IMJ-UIJ.,
Onder den litel vannr. pligt der i.ihek\i.e protestanten, behelst
dc Arnhemtrhe-Couranl. prolcslanlsch dagblad dal te's Graven liage
verschyni, de volgende korrespoudenlie, in dagtcekening van
17 lulv
liet ministerie is in zyne verwachting bedrogen de party
dor Cracnislrn zal met de liberale protestanten en met de kallio-
lyken der tweede Kamer, Iepen liet fameus wetsontwerp stemmen.
Dc tweede Kamer word oin zoo te spreken bestormd, van
wege onze kalholyke medeburgers, door adressen die met aenhou-
ding de verwerping van liet wetsontwerp vragen.
wwa.il. J.-1 n-.v-
l»lyven aen den koning sirenge maciregelen voorlcstellcn maer
dal hel my loegelalen zy cersl aen Z. .M. le zeggen dal hel verslag
iler enkttest-commissie door den luvlonani-generacl-hevelhebber
der i° gronds-divisic voorgezeten, meer verirooslcude uylslagen
heefl.be toevallen aen hel 8' liiiie-regemenl en in eenige dela-
chemenien voetvolk en artillcy overgekomen, hebben geene
andere oorzaek gehad dan de bnylengewoone hille der dagen van
7, 8 en 9 dezer maend.
De opperhoofden der corpsen en delachemenlen hebben alle
beboorlyke voorzorge i genomen zy bobben zich puncluelyk en
mei veel besef volgens de reglementaire voorschriften gedragen
zy hebben aenhondemlc poogingen aengewend om hunne onder-
hoorigen, zoo veel het hun mogelyk was, legen eene buylenmalige
hitte ie beschutten.
Eyndelyk al de officieren en onder-officieren, door hel pligl-
gcvoel aêngespoord, hebben hunne eygene vei moeyenissen en
lyden vergelen, om zich aen de zorg voor hunne soldalen
over te geven.
Ik verhaeste mv er by le voegen, dat, in bel 5C regement
jagers le voel, vele officieren, onder-officieren, kaporaels en so1-
daten bewyzen van eene bewonderensweerdige opoffering hebben
gegeven, liet opperhoofd alleen, en den officier byzonderlyk
gelast zyne zorg le verlccnen aen de soldaten die in den oplogt
lyden, hebben zorgeloos geweest.
Gelukkigjjyk is die daodzaek in ons leger zonder voorbeeld.
.Maer in de legenwoordiglieyd van dc ramp er door verwekt, ben
ik van gevoelen dat zy eeue strenge bestraffing vereyscht. Hel is
daerom dal i!. de eer heb aen Uwe Majesleylde in onwerkzaeinheyd
van dienst voor le stellen van den kolonel de Yicq de Gumplich
en van den rcgemerits-doclor Bullynck.
De twee hier by gevoegde besluyien hebben dien maetregel
voor oogwil.
Den minister van oorlog,
ANOUL.
Hier op volgen Iwee koninglykc besluyien in dale van 24 july
1853, waerby den kolonel baron de Yicq de Cuinplich, en den
regements doctor Bullynck, inonwerkzamen diensl gesteld worden.
Gelyk men hiervoren uyt liet yerslag der kommissie
gezien heeft, zyn den kolonel van liet 3,le jagers en den
geneesheer als de oorzaek of de schuld bevonden van dc
ramp die de arme uyt liet kamp weerkeerende soldaten
getroffen heeft. Die twee heeren zyn in onwerkzaeinheyd
van dienst gesteld, dit is le zeggen dat zv in htinne fonotien
zyn opgeschorst maer dat zy nogtans een deel van lmnne
jaarwedde zullen blyven genietenWv vragen of deze
bestraffing geevenrèdigd is met de pligtigheyd die op hun
weegt? Wy antwoorden gladaf neen en aerzelen geenzins
le zeggen dat eene groole geldboete len profyte der otideis
welkers kinderen zoo vreedelvk geslagtoll'erd zyn, benevens
eene stellige afzetting of destilnlie de minste straf raógt
zyn. Ook raden wy aen de ouders die hunne zonen zoo
otimensclielyk hebben weten sterven, de twee officieren in
kwestie een civiel proces aen te doen en eene gepeperde
schadeloosstelling voor de dood hunner kinderen leoysschen.
Misschien zullen vaders of moeders van U'afgostorvene
soldalen, in limine oude dagen, gebrek te lvdon hebben bv
gemis aen eenen zoon die voor bun zou hebben konnen
werken, bad hv zoo onbermhertig in 't brandende zand
niet moeten omkomen. Deze en meer andere beweegredens
zullen ongetwyffeld den rogter bewegen 0111 bedoelde
schadeloosstelling, zelfs by lyfdwang, le bevelen
ÜYTSLAG VAN HET ONDERZOEK OVER 'T RA5IPGEVAL
IN HET LEGER.
Wy lezen in dc ofliciele stukken van den Mnnileur van lieden,
liet verslag van den minister van oorlog aen den koning, over de
rampgevallen die de troepen, komende van liet kamp en deze die
er naer toe getrokken zvn, in de dagen van 7", 8° eu 9" july,
getroffen hebben. Zie hier dat stuk
Sire,
Den optogt der troepen die naer het kamp gegaen zvn en
deze die er van terugkeerden, in de dagen van 7°, 8" eu 9" dezer
maend, is uytermatcn pynelyk geweest ten gevolge der over-
groule hitte.
K Twee regemenlen, liet 5° jagers en het 8* linie, hebben meer
dan de andere geleden, en zy hebben liet verlies te bewcehen,
bet eerste van l i mannen en bet tweede van 3.
Zoohaes! my die droevige rampgevallen bekend waren, ik
heb my verhaest twee enkwest commissie» te benoemen, 0111 te
onderzoeken of al de bekwame middels 0111 liet kwaed Je vei iiglcn,
gebruykt waren geweest.
8 Eene dier commissten, voorgezeten door den luvlenant-
■gcncrael-bevelhebber der derde gronds-divisic, beeft zich met
liet 3J° regement jagers te voel moeten bezig houden, de andere,
voorgezéten door den luylenant-generael-bevelhcbber der vierde
gronds-divisic, met liet 8'regement van linie en eenigé detache
menten voetvolk en artillery.
Ik geloof de lexluele rapporten dier twee commission onder
de oogen van U. M. le moeten leggen.
Er is ongelukkiglyk uyt gebleken, dat indien een groot getal
officieren der troepen eu van den gezoiidheyds-dienst, zich door
een loffelyk gedrag, onderscheiden hebben, eenen corps-oversten
en eenen geneesheer aen hunne pligten le kort. zyn gebleven.
Het enkwest betrekkelyk den optogt van bet 3' jagers-
regement, beeft omstandigheden doen kennen, dktgeenen livyfel
overlaten over dc onverschilligheid van den kolonel De Vicq de
Gumplich, en zynen regeinents-docloor Bullynck, le midden van
eene ramp die onvertiilde en krachtige maatregels vorderde.
Niet alleen zyn er geene maelregelen van dien aerd genomen,
maer deu ten haestigen optogt van liet corps, vooral in bet laetsle
deel van den overtogt, schynl bet kivaed vermeerderd le hebben.
ir Zonder acht te nemen op liet groot gelat manschappen die
onder weg bleven, deu kolonel is le Hasselt aengekomen met de
helft van liet effectief der Hvee balaillons onder zyn bevel, en den
geneesheer trok op met de kolonne.
Ook heelt tie cnkwesl-coinmissic niet gcaerzeld tc verklaren,
dat indien de groole hitte tic eerste oorzaek van de rampen van
Zonhoven is geweest, de vervaerlyke uitbreiding die deze ramp
beeft bekomen, aen don haestigen optogt'moet worden toege
schreven, aen eene slrafpiigtige onverseliillighcyd, aen gebrek van
zorg van wege den corps-oversten, ivaervan men nu geen voorbeeld
heelt, en gebrek van geneeskundige voorzorgen van den geneesheer.
In legenwoordiglieyd dezer beslissing, ik mag niet te kort
Kan liet liberalismus, dat, overal wacr bel geregeerd heeft
zoo als in Zwitserland, in Piemonl, in Bcigiën,' in Holland, in
Yrankryk enz. noyl iets anders beeft voorlgebragi dan lacghertig-
beyil, nationale oneer, ellende, baclzuchl, foppen, ondergang én
uitsterving van 't landkan dit liberalismus wel eene nationale
party wezen V Dit is eene vraeg die liet Verbond mis doel wy welen
niet wacrom. Doch, daer de vraeg godaen is, willen wy er door
eene andere vraeg op antwoorden le weten honfrater, als '1 libe
ralismus noyl anders heeft voorlgehragl, dan laegliei tigheyd,
nationale oneer, ellende, b.ietzueht, foppery enz. is bet dan tc
verwonderen dat gy eenen zoo laeghertigen, ellendigen, baelzuch-
ligen, verouderden en zoo versleten knoeier zyt dan '1 liberalismus
zelf Jongen, gy nmel op den liberalen" aposlael Beeckman
van Brugge roepen om tt le helpen uyt deze vuvlighcyd trekken
waei in gy 11 zeiven gestoken bobt, want niemand' anders zal u
biertoe willen hulp bieden buiten eenen kerel van uwen kaliber...
Vogelen van eender veeren vliegen samen geern.
.-. liet Verbond is oog verbitterd tegen dc kiezers van Herzele
en Lede omdat zy zicli in dc dry algeloopcne kiezingen voor seuact,
kamers en provinciale staten zoo digi byeen hielden, dat de
mouchartls, de plactszoekers en pénuelekkers der alliance er niet
konden lusscben geraken 0111 ze te verleiden of le bedriegen.
Hel prulbladje zegt dat de kiezers van Herzele in eenen schaepstal
opgesloten waren in vcrouderslelliiig dat hel nog zooj ware, wv
vragen aen den konfrater of zy daer niet zuyvenler, properder en
meer np bun gemak stonden dan de liberale kiezers die in den
Oeslerjntl-monslre aen de foey vereen igd waren
.-. Na lang zockens en herzoekens, 11a aen allemans deur
geklopltelicliben.ua voor jan en alleman op de knie gevallen
te zyn om een hospicielid le vinden, is de alliance eyndelyk ge-
noodzaekl geneest M. Cuinonl vader le nemen. Dezen lieer
vernomen liebbende dal de gaz in de vergaderzael nog niet aeleyd
is, beeft blyde geweest die fonclie te mogen activeerden om'dal hy
zyn oud ambt van Reersensnuyter mag hernemen. Zontmige
menschen zyn nog al geinakkclyk om paei'ên, den man zal 1111
mogen nevens 51. Yan den lierreweghe zilleii in plaels van nevens
eenen representant. Daer is zyne plaets, soort by soort
Zeker nieuwsblad van Gcnd is verwonderd en misnoegd om
daler zoo vele kindereu de scholen van liet gouvernement ver-
zuymen en aldus in onwetendheid opgroeven. Dit blad zegt dat
de overlieden die kinderen cn hunne ouders zouden moeten
dwingen en straffen met lm 11 onderstand le weigeren. Net gael
nog verder de eerw. heeren pastors zouden die kinderen niet
mogen goedkeuren 0111 hunne eerste communie te doen. De pries
ters zouden de brave eu bekwame kinderen, die gedurende twee
jaren in de kerk en op de zondagscholen onderwezen zyn, van de
communiebank moeten veriwdei en de arinineeslcrs eu andere
oversten zouden onpligtige ja zelfs deugdzame menschen moeten
straffen om de jodenscholen le bevoordeeligen en liet onderwys
van den staet le verspreyden .Mag eeneu priester zoo zyne pligt
miskennen en misbruik maken van zynen invloed eu zyn gezag?
Mag eenen priester betrouwen hebben in liet onderwys van een
gouvernement bet welk gedurig van persooneu en principen ver
andert cn bet welk, volgens de grondwet, geenen Godsdienst mag
leeren
Konfraler, gy w ilt, kost wat kost, zelf met geweld cn onregt-
veenlige straffen bet ieeg onderwys van den staet voorstaen cn
doen bloeien, daer gy bet midden onderwys van den staet beslryd
eu wilt vernietigen. Is dit redelyk, voor/.iglig en ivys le werk gaen?
Zeker neen. Want de wet op 't leeg onderwys is veel gevaerlvkcr
als de wel van Frère-Rogier.
1° Om dal er meergeld verkwist word voor liet leeg als voor
bet midden onderwys
2" O111 dat de wel op 't leeg onderwys meest stryd legen de
letter en den geest der grondwet en legen de vrylieyd naer voor
de Belgen in '1 jaer 1829 gepelitionneerd en in 1850 hun bloed
vergoten hebben
5° Om dat die wel vroeg of laet zal dienen lot ongeluk der
vaders eu tot den ondergang van ons Belgenland. Dit blykt klaer
uyt bet voorbeeld van Vrankryk en andere landen welker gouver
nementen zich bemoeyd hebben met hel onderwysdit blykt nog
uyt liet gedrag cn de principen van de gevangene," van de soldalen,
yan menigen bedienden eu andere petsooneu die staen onder den
invloed en liet gebied van de gouvernementele macht
4" Om dat er tien eu hondcrdmael meer kinderen zuilen ver
leid worden en in ondeugd opgroeyen door de wet op het leeg
ais door die van bet midden onderwys
5Ü Om dal er door de wet op bet leeg onderwys, volgens den
nouseh der Voltairianen, op elke parochie eenen persoon zyn zal
0111 den Godsdienst en zyne dienaren heymclyk le ondermytien
en te benadecligcu of 0111 die opentlyk te bespotten en le bestry-
den. .Men begint ongelukkig maer le wel gewaer te worden dat
er by zommige schoolmeesters eene neyging lot bét liberalerdom
begint tc onistaenHel is le hopen dat onzen konfrater deze
redens zal wederleggen of dal hy voortaen zal werken 0111 eene
regtzinnige vrylieyd van onderwys te bekomen.
HUYVELYK VAN DEN HERTOG VAN BRABAND.
De beriglen uyt Brussel toegekomen, melden dat aertshertogin
Maria-Henrica in de hoofdstad zal aenkomeu zaterdag 20 augustv:
ltel burgeriyk huivelvk zal plaets hebben des anderdaegs, wezende
den zondag 21 augusty, in het paleys le Brussel en den inaendag
2-, zal de godsdienstige plegiigheyd der echlverbindlenis ge
schiedenis in de kollegiale kerk van Sl-Gudula; den kardinael van
Stechelen is verzocht geworden 0111 liet huivelvk te zegenen.
Gedurende de gansche week zullen er té Brussel luyslerryke
feesten plaets hebben de kavalkade die in de hoofdstad bereyd
word, zal allerprachtigst wezen.
Zie bier ivaerin de leesten der hoofdstad zullen beslaen:
Maendag 22 auguslyTen 8 uren's avonds, algemeene ver
lichting. Hel stadhuys en de publieke gebouwen zullen prachtig
geïllumineerd zyn. De burgery zal worden uvlgenoodigd 0111
insgelyks bare voorgevels te verlichten.
Dynsdag 25. Eene groole cavalcade zal de verschillende'
kwartieren der stad doorkruysscn van 2 lot 6 uren namiddag. Die
cavalkadc zal verdeeld zyn" in tivee inbakken. Hel 1' verbeeld
de stad Brussel op het eynde der 16' eeuw liet 2' zal gewyd zyn
aen de liedendaegschc nyverheyd en instellingen.
Woensdag 23. Ten 3 uren groot concert op de Jlerkt, door
200 muziekanten, ouder liet bcstiier van M. Bender. Ten 10
uren groot voerwerk door Ruggieri, in de Eeopofdsivyk.
Voorleden Dinsdag hebben de kiezingen voor de officieren der
burgerwacht alhier plaets gehad. Meest'al de oude officieren zyn
herkozen, ten minsten voor de nog blyvende compagniën. Echter
zyn er nog ai merkelyk in getal die, van de burgerwacht geen doei
meer makende, niet herkozen zyn.
De kiezingen voor de officieren der garde civiek zyn dinsdag
te Brussel begonnen. De kiezing van knpileyu-kommandanl der
kompagnie jagers-scherpschutters, heeft tot iets zonderling aen-
leyding gegeven. M. Van Algtein, uyttredénden kapitein, beeft 49
stemmen bekomen, en 51. de Brouckere, 7,0011 van den burgemees
ter, 44 stemmen. Den voorzitter beeft 51. de Brouckere tot kapiteyn
Uitgeroepen, onder voorwendsel dat M. Van Alstein verklaerd bad
niet le willen aenveerden.
Mgr. den bisschop van Gcnd, beeft benoemd
51. de Loof, nu onderpastor te Nevele, tot onderpastor te Def-
tinge, in vervanging van 51. de Roeck, die onderpastor te 5Ielle
word. M. dc Jaegher, priester in bet seminarie, is tot coadjutor
te Lovendeghem benoemd.
De parochie van Sl.-Gudula le Brussel lelt meer dan 23,000
parochianen. De gazelten van Brussel melden dal er op die paro
chie, van den t tolden 20 july, buylen eenige minderjarige kinde
ren, niemand gestorven is.
Zaterdag voormiddag beeft de civiele rechtbank van Brussel
tiylspraek gedaen in de zaek ingespannen door 51. D'hooge legen
51. Coomans, lid van de kamer der volksvertegenwoordigerd, die
hem verweten bad voor schulden te hebben gevangen gezeten.
De rechtbank heeft de klagl van M. D'hooge ongegrond gevonden,
ingezien 51. Cooinans maer gezegd heeft wat er ten laste van den
acnklager le zeggen was.
Men weet dal 5151. Simonis en Schubert zich naer YVeenen
hebben begeven, om liet portret der aenstaende hertogin van
Ooslenryk le verveerdigeu. Opziglelyk de zittingen die dé aerts
hertogin aen dc belgiscbe arlislen verleend beeft, beeft men in
eenen bezonderen blief de volgende omstandigheden vernomen;
De aertshertogin .Maria poseerde te gelyk 'voor 51. Simonis en
51. Schubert; wanneer 51. Simonis bezig ivas met dc aerdenschets
te maken, ivaerop den vorm word afgegoten, maer my dunkt,
zevde zy, dal dit zoo moeyeiyk niet is, en'dal ik dit even zoo goed
zou doen, en de beweging van 51. Simonis navolgende, begon
zy de charge van M. Schubert te maken..
'v Wanneer het borstbeeld vollooyd was, vroeg M. Simonis de
permissie, om bel aen zyne echtgenote tc laten zien Zeer geerne
zeyde de prinses, en ter zeiver tul zal zy bet origineel zien aldus
zal zy over de gelykenis konnen oordeeleu. 5levrouw Simonis
kwam dus, en stond in bewondering voor de buest. Na verloop
van eenige minuten, zeyde M. Simonis liaer in bet italiaensch
lk geloof dat wv er nu moeten aen denken om been te gaen
door langer le blyven, zouden wy deze dames misschien vermoeien.
De jonge prinses onderbrak hem terstond, zeggende «Ik verzoek
u le gelooven dal ik italiaensch versta, en dal Slevrouw Simonis
ons gcenzins vermoeyt.
in den nacht van dinsdag, is eenen molen, op eenen weg van
Meulestede, in dc Galgcnbergen le Gend, afgebrand. Daer den
molen in steen is gebouwd, zyn slechts de vier muren blyven staen.
In den avond van eergisteren bad men iu den molen nog ge
werkt om schorsen of campeche-houl te malen, en men denkt dal
door bet spoedig draeyeii der as, iiet hout van liet binnenwerk zal
vuer gevat hebben. Wat er nuk van hel is le middernacht
dat den brand zich verklaerd beeft, liet was moeyeiyk om de
noodigc bluschmiddelen iu le riglcn, cn voor aleer dc pompiers
ter plaets konden zyn, bad bel vuer al grooten voordgang 'gedaen,
en liet is de pompiers onmogelyk geweest iels van bét 'houten
draeywerk tc redden.
