ZONDAG 50 OCTOBER 1855. ACHTSTEN JAERGANG. N' 573. AELST, deïv 29 October 1855. Hel Staets-öiiderwys. Wal zon er dan Ie doen vallen En waerom zonden wy aldus spreken en 'T GOUVERNEMENT EN ZYNE BEDIENDE. W=t YZEREN WEG. STATIE AELST. VERTREKUREN VAN DEN 21 OCTOBER 1855. 1° T'ti 7 uren 45 minuien d".i morgens nner Dendermonde, Gend, Brugge Oostende, Kortr^k, Mouscron, Doornvk, Ryssel, Galais. 2° Ten 9 uren 10 min.'s morg. riaer Dendermonde, Mechelen, Brussel. Antwer pen, Leuven, TUienen, Landen, St-Truyën, Hasselt, LuyT, Yer\iers, Aken, Keulen. 3<> Ten 3 uren namiddag tiaer Bendermonde, Mechelen, BtusspI, Antwerpen, Leuven, Thieuen, Landen, St-Truyën, Hasselt, Luyk, Vervier, Gcnd, Brugge, Oostende. 4" Ten «5 uren 20 minuien namiddag, naer Dendermonde, Gend, Brugge OostPnde, Kortryk, Mouscron, Doornvk, Ryssel, Galais. 5» lm 8 uren 15 minuien des aronds, naer Dendermonde, Mechelen, Biussel, Antwerpen, Leuven, TUienen, l.uyk, Yerviers, Aken, Keulen en Gend. VAN DENDERMONDE NAER AELST. 1° Ten 7 ur. 00 1/1. 's morgens.21 Ten 8 uren 30 minuten 's morgens. —3° Ten 12 ure.i 10 minuten 's middags. 4° Ten 4 uren 00 minuten namiddag. 5° Ten C uren 10 minuten'savonds* Zullen te Gvsegem stillestaen de volgende konvoyen vertrekkende van AELST, ten 7 uren 45 minuten 's morgens, ten 3 uren en ten 5 uren 20 minu ten namiddag. Van D KM DHR MO ND F. ten 8 uren 30 minuten 'smorgens, ten 4 uien 00 minuten namiddag en tpn fi uren 10 minuten des avonds. Voor alle riglingeu moet men ie Dendeuuonde van konvoy veranderen. I)it blad verschynldes Zaterdags in den namiddag onder de dagteekening van den daerop volgenden Zondag.Den prysder inschryving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 50 c., dien der annoncen op 20 centimen tien drukregel. DEN DENDERBODE Het verval ea de verkwyning, der slaelsscliolen worden dagelyks meer en meer zigtbacr, en welhaest verwachten wy de vclkomene te gronde storting. Dit eerste moet niemand verwonderen, dit laetste moet all 11 treffelyken Belg, allen minnaer van ware vrylieyd en volksgeluk vurig betrachten. Niemand moet zich verwonderen over de verkwyning der staetsgestichten omdat het gezond oordeel onder onze bevolking allyd bestaet 't welk liet gouvernementeel onder- wys op zvne juvste weerde weet te schatten. De boeken die er in gebruykt worden en de gevoelens nopens den gods dienst die de professors belyden en aen hunne leerlingen willen inplanten, zyn meer dan vergenoegend opdat de ouders het niet zonden wagen hunne kinderen in zulke gestichten te laten. Wy zullen ons 1111 niet bezig houden met de optelling der leerlingen die de staetscholen verlaten hebben, het publiek is er genoeg van onderrigt, de stemme des volks spreekt liet vonnis barer veroordeeling uyt. Maer wy zullen ten tweeden vragen waerom men den algeheelen val der stadsscholen mag betrachten En wy antwoorden Omdat er 't land wel verre van er iels by te verliezen, er integendeel oneyndig veel voordeel zal uyt genieten. Dit is liet gevoelen niet alleen van alle ware katliolyke Vaderlanders, maer zelfs van liet grootste deel der liberalen. En inderdaed, ziet men niet dagelyks dat de liberalen hunne kinderen naer geestclyke pensionnaten en kollegiën zenden Ofschoon zy zelve onkalliolvke grond stellingen belyden, hebben zy echter meer vertrouwen in de geestclyke gestichten dan in die des gouveruemenls. Men stroeyt uyt, sedert eenige dagen, dat het ministerie zich met de bisschoppen zou willen verstaen om aen het staelsondenvys eenen SCHYN van godsdiensten zedelykheyd te geven maer wy vragen of het inogelyk is dat onze wyze prelaten zich laten bedriegen door een masker 't geen men liet staetsondei wys zou willen aendoen zonder dat er in den grond de minste vcrbelering zou aen toegebragt zvn Wat verbetering 1!. V. zou dit masker te weeg brengen op de gevolens en op den geest van óngodsdienstigheyd waermede een groot deel der professors bezield zyn Zou 't gouver nement het personueei willen van kant zetten Wy denken zulks niet en al wilde het zulks doen, zouden de bisschop pen de verantwoordelykheyd op zich willen nemen van aen een groot deel dier professors te doen verliezen 't geen men genieenlvk eene position acquise of eene bekomeue positie noemt Wy zuilen hier over de leerboeken niet spreken, maer vragen of de gevaerlykste, de vonynigste boeken met zyn de tongen der professors, de manieren en leefwyze der zelve? En hoe dit ailes veranderd, nu dat dit berekend stelsel van liberalisering der jongheyd georga niseerd is, nu dat alle maatregels ten voordeele van liet kwaed onwederoepelyk genomen zvn Zeggen wy liet regtuyt, dit alles ingezien, is er volstrekte Onmogelvkheyd dat de bisschoppen zich met liet gouvernement verstaen, te minder omdat hunne kollegiën die zv met zoo groote opofferingen, met zoo veel moeyle en pligtshalve hebben iiigerigt, in vollen bloey zyn, het vertrouwen des lands genieten en, door zulke schitterende zegepralen, de hevl- zaemheyd, den lof en de deftigheyd van het godsdienstig onderwys komen bckroonen. Dit is eene vraeg die wy aen ons zeiven doen omdat wy noch 't regt noch de pretentie hebben dezelve aen de lioog- weerde prelaten des lands te doen. Doch daer wy deze vraeg aen ons zeiven doen en daer het onze gewoonte niet is te vezelen, zullen wy liivdop voor ons zeiven antwoorden. Wat zouden wy dan doen indien het ministerie ons voorstellen van overeenkomst deed Wy Zouden aen 't ministerie rondaf en kortom ant woorden Gy hebt 011s willen foppen, maer, ai ons te willen foppen, hebt gy 11 eygen zeiven gefoptzie nil dat gy uyt 1 uwe foppery geraekt. Wat ons belieft, wy gaen voort, wy zullen in werkzaeniheyd verdobbelen, wy zullen overal de bekwacmsle professors stellen, wy zullen in al onze kolle giën en scholen de vlytigheyd, den yver, de vurigheyd van professors en leerlingen aen moedigen en, door alle wettige middelen, den bloey onzer gestichten bewerken en gedurig bevoordeeligcn 1° Omdat wy de grondwet willen eerbiedigen die slechts een gouvernementeel onderwys gedoogt als het vrij of byzonder onderwys ontoereykend of gebrekkig is 2° Omdat wv, byzonderlyk in deze ongelukkige omstan digheden, de verpletterende geldsommen (over de zes mil- lioenen franks) der uytgeputle lastenbetalers jaerlyks niet willen afpersen 0111 een onderwys le begunstigen 't geen in zvnen boezem niels anders dan rampen en onheyleu voor 't Vaderland uyibroeyt 3" Omdat wy met die zes millioenen franks jaerlyks de ellende en armoede van een groot deel des lands zouden konnen licelen en den gedrtikten burger wat aessem laten scheppen 4" Omdat wy niet willen dienen als schutsel of uylliang- boi'd om de katliolyke ouders te bedriegen, met limine zonen in geest en hert te laten bederven en misleyden o" Omdat wy dien eeuwigen haet der Vollairianen tegen godsdienst en zeden, als den waren eerloozen willen en zouden verpletteren, met hem eyndelyk te dwingen de schatkist gerust te laten en hem te beletten liet katholvk geld le gebruyken oin goddelooze scholen te stichten en le ondersteunen. 6" Omdat wy liefhebbers en verdedigers van de ware vryhevd willen zyn die aen de volkeren kan rust, eendragt en voorspoed verschaffen 7° Omdat het aen alle gezindheden toegelaten is scholen, kollcgiën, universiteyten te stichten zoo veel zy willen, als zy dezelve met hacr eygen geld betalen en geeiie afperssingen doen van andere denkwyzen. Om deze en nog meer andere redens zouden wy het ministerie laten loopen en gcene hoegenaemde overeenkomst willen treffen. [Iet ministerie zou ons alle offers van waerborg mogen doen, wy zouden eraltyd van mistrouwen. Mogt t land zoo gelukkig zyn de kamer in ons gevoelen te zien deelen en luier alle gevraagde sommen voor het slaelsondeiwys te zien verwerpen, welhaest zóu die kient van zedebederf en goddelooshevd verdroogen, den gods dienst zou in Belgian wcêr bloeyën en 't zedelyk en 't stof- lelyk geluk des volks zou er de vrucht van zyn. liet volgende artikel is ons medegedeeld door eenen goeden vriend aen wiens goede inzichten wy in geener voege konnen twyffelen, van namelyk het kwaed te verhinderen en het goed voor onze landgenoten tc bewerken. Ten an deren, onzen korrespondent is veel te deftig 0111 ons zoo dringend te verzoeken deze afkondiging te doen indien hy, door zyne menigvuldige betrekkingen, niet in bezit was van daadzaken die zyne rcklaem zouden komen bekrach tigen. Zie hier dit artikel De ontvangers en de gewapende mannen hebben altvd d'oog op de kleyne landbouwers en de ongelukkige bede- laers om hun, door dwangmiddels, hunne belaslingen te doen belalen of voor bedelary in het gevang te steken ten koste van d'eene of d'andei e parochie. Waerom heeft liet gouvernement de zelve waekzaemhevd en strenglieyd niet ten opzigte van zekere bediende die jaren en jaren den eenen Delg achter den anderen bedrie gen en in armoede en verdriet brengen Men hoort gedurig zeggen dien notaris heeft, door onwetendhevd of booshevd, zynen cliënt voor meer als 100,000 Ir. te kort gedaen dezen verkoopt en verkwist bet goed van zyne vrouw, en God weet hoe het mei de koopers zal afloopenden genen heeft de pachters van liet armgoed en van rvke hoeren bedrogen met (e veel wvngeld en te liooge pachten te doen betalen van eenen 4dp" hoort men dat hy opentlyk zegt, met woorden en werken, dat alle overeenkomsten en verpachtingen van huyzen en huiden die niet geschreven zyn, geensins verpligten en van gcene weerde zyn van eenen od,n zegt men dat by eene geheele parochie in twist en tweedragt brengt en in rep en roer stelt; van eenen 0den dat hy voor liet snccessie-regl in regte linie en in alle kiezingen allyd gewerkt heeft tegen de be langen van de landbouwers; van eenen 7sU" dat hy voor geene duyt te betrouwen is; van eenen 8ste" dat hv Venen ryken, magtigen en gekenden dief isDaer zegt men: op onze parochie hebben twee notarissen groote schulden agtergelaten; elders, men lieeft al 129,000 fr. schulden ontdekt by den onzen. Op eene andere parochie hoort men klagen, dat niemand zyne titels of papieren kan krygen uyt de handen van M. den Notaris; elders word er gezegd dat de kleyne menschen op slraet geschreven worden en dat men hun geld afiiaelt en vasthoud zonder hun eenige titels ol bewyzen te geven. Men boort gedurig langs onze streken klagten en de menschen vreezen en zyn vol achterdunken als zy in een kantoor moeten gaen van die bediende de welke al liet vertrouwen van liet volk zouden moeten heb ben door hunnen treffelyken en regtveerdigen handel. liet gouvernement zou zulke mannen beter moeten be waken om hun te straffen en te brandmerken. Maer wat zeg ik liet zyn zulke mannen die dik wils liet vertrouwen hebben van liet gouvernement; het zyn dikwils zulke man nen die bevoordeeligd worden, by zoo verre dat niemand (a! wacr liet eenen Van Innis of Gerlaclie) eenen aki van verknoping van zyne EYGENgoederen mag schryven zonder de tusscheiikomst van die bediende. Gy hebt hier, achtbare leze. s, wederom een bewys dat een gouvernement onbekwaern is van, door zynen invloed en magt, de regtveerdiglieyd en trelfelykheyd onder liet volk te brengen. Gy hebt hier een klaer bewys dat het nood- zakelyk is van de wetten op de Notarissen te veranderen in den geest der politieke en borgerlyke vryheden, liet is te zeggen dat men aen de borgers moet toelaten van hunne eygene alfafrens te vereffenen en te schryven en dat men aen al wie bekwaemheyd heeft en vertrouwen verdient moet toelaten van (gelyk de advocaten en geneesheeren) zyne woonsle te kiezen en publieke akten te schryven. Eenen vriend van borgers en landbouwers BELANGRYKE B E 31 EUR IN G EN Wanneer cr eerst spraek was in de dagbladeren van een regle ment welk voor hel atlieucuni van Antwerpen was opgesteld en door den conimuualen raed met eenparige stemmen en zonder eenige aenmerking was aengenomen, dacht men dat eyndelyk liet geest ei yk of godsdienstig onderwys in dal atheneum was geregeld, en dit met voorafga en de goedkeuring der geestclyke overheyd die alleen in dergelyke zaken bevoegd is om uvtspraek le doen. Maer, ongelukkiglvk was liet alzoo niet, en men heeft zyne begeerte voor wezen lykheyd genomen. Wegens deze kwestie, die door zommigen nog niel duvdelyk en grondig begrepen word, vinden wy in een brugsch blad^ in de Gazelle, eenen brief die belaugryke bemerkingen bevat, en de zaek uy liegt gelyk zy moeten aenzien en begrepen worden. Ziet hier wat wy in dezen brief lezen Zoo lang hel verslag door de bisschoppen niet aengenomen word. is hel zooveel als niel. Nu, niemand Ier wereld heeft ergens nog gezeyd dal de bisschoppen hetzelve aenveerd hadden, en ik weel niel of zy hel zoo aenveerd en mogen trouwens men mag lamelyk wel twyffelen aen de reglziunigheyd van die lactkomendc sineekingen, van die laetkomënde bemiddelingen. Als het staeis- onderwys in duygcn valt, als men de katliolyke ouders niel meer kan paeyen met woorden en beloften, als men ziel dat een ongods dienstig onderwys in Belgiën niel bcslaen kan, hoevele listen en poogiugen men ook aeuwcude dan koml men schoon spreken met den bedelstaf van mecdernuod in de vuyslWaerlyk hel is wel de moeyle weerd, my dunkt, van op de zaek tweemael te peyzeu, zooveel te meer dat het reglement, door den aulwerpschen gemeenlen-raed opgemaekt, verre is van voldoende te zyn. Het is wae.r, men spreekt er van twee uren catechismus, van eene zon dagmis, van hoeken goed le keuren, van professors die op hunne leerlingen moeten waken maer 1° W ie is er die op de professors waekt Het reglement zegt daer niels van. Eu nogtans wal helpen lo ule boeken, enz. als den professor zelve de boosheyd en de goddelooshevd in hel hert van de kinderen griffelt?.. En men zegge niet dat ik dit niel veronder- stellen moet! Dedaedzakeu zyn daer: hel is genoeg gekend weike mannen door een liberael ministerie getroeteld en bemind zyn hel is genoeg geweien waer men den professor moet zoeken die zynen Paeschen niet houd, die de vrydagen vleesch eet, die open- lykzegt dat inen in de fameuze llogierscholen geene papen noodig i heeft. euz. Eenen professor, die zelve niel goed is zal de kinderen ook niet goed maken. Al wilde hy hun zelfs vermanen en lolde I deugd opwekken, hy zal ei niet in gelukken, want die niel deugd- 1 zaem is, zal noyi den sleutel vinden om hel hert van de jongheyd voor de deugd ie openen, boerenhoven de kinderen hebben allyd j regt. tol hem le zeggen Meester dal komt ons wonder voor I Gy spreekt ons van God, en gy gelooft er niel aen Gy gebaert I te willen dat wv den godsdienst en misschien de zeden bcmin- nen, en gy zyt den eeesten om er mede te spotten Gy loochent met de daed hetgeen gy ons met woorden voorstelt Meester! genees eerst u zeiven, dan mogt gy hopen ons ook te genezen! «c 2" liet reglement zegt dat de joden en de protestanten de katliolyke godsdienstoefeningen niet zullen bywooncn maer gaen

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Denderbode | 1853 | | pagina 1