Volksltamer,- Deo Dender,- Overslrooiwlfigeo,
Landbouw.
STORE 91YÊN.
PELLEKEÊS.
Mgr. den bisschop van Gend komt acn den uien public den vol
genden brief loetesluren
Gend, den 10 december 1855.
Gelyk alle de kalholvken, weerdig van dezen naem, moet
ik loejuychen aen bel gedacht welk gy hebt opgevat van eene
inleekening te openen, bestemd om onze sympathie voor den
deugdzamen artsbisschop van Freyburg en van zynen getrouwen
elergé te bewyzen. Zy lyden voor dezelve zaek, voor welke eerlyds
geleden hebben Sl. Anselmus en Sl.-Thomas van Ca n tel berg, en
nog onlangs den paus Pius VII, van hcylige gedachtenis» de bis
schoppen van Gend en van Doornyk, en zoo vele andere door
luchtige prelaten.
(c De wereld vergeel maer li; dikwils dat, al is de Kerk, in
zekeren zin, als renen vrcmdeling op de aerde, zy niettemin van
haren goddelvken bruydegom eene magl op de conscientiën en
onbegrensde regleu heeft ontvangen. Zy bezit hare eygrne magl,
hare geeslelyke regeltucht en bate reglm: gl die van Gesar niet
afhangen. Wee dezen welken die stoort, toept oenen groolen
bisschop uyt, of weikeu zich bemoeyen met dit hemelscii besluer,
of welken er een deel durven van overweldigen.
Myne gift zal inner kleyn konnen wezen, en gv begrypt er
de beweegreden van. In een saizoen, lydens welk de hnytengr-
woone duerte der levensmiddelen een groot deel der kudde welke
den lieer my, beeft toevertrouwd, aen zoo vreede beproevingen
onderwerpt, ik zou vreezen een meerder deel ken te nemen van
de beperkte -aelmoesen over welke ik bescjiikke.
lk ben verzekerd dat mvue beminde ikocesanen, die van (Ie
Voorzietiiglreyd de goederen der aerde ontvangen heblx tt, •lerwyf
zy eenen penning voor de vervolgden van Daden vinden, niet
zuHen wederslaeu aen de stem der liefdndigheyd en zelfs der
reglveerdigbeyd die bun strengelyk zou veroordeelen, indien zy
door hunne schuld lieten sterven de armen, de Ivdemle lidmaten
van Jesus-Clii isliis. Gelyk op zoo vele andere lydslippen, zal de
diocesie van Gend zielt ongelwylfèld opregt cbnsièuen loonen
door eene liefdadigheyd die alle pieuveti daerstelt.
Ontvangt, Mynheer, de verzekering myner opregte gene
gen heyd.
y Ludovicus-Josepiius, bisschop van Gend.
Na aen de kamer den voorslel te lieldien gedaep 0111 de land-
Louwafdeelin^ van liet ministerie van 'I inwendige naer liet
ministerie van openbare werken te verplaatsen, omdat eypenlvk
de werken zooals steenwegen, vaerlen, rivieren, yzeren wegén eic.
die met den landbouw allernauwst verbonden zyn, onder liet
oumiddelyk beheer, van .liet ministérie van open hare werken
slaen, alwaer een daerloe geschikt peisonueel zieli uyisliivtelyk
inel die vinegslilkken bezig houd; na aen de kanier bel groot nut
en de groole gespaerzaembeyd van dezen voorslel Ie hebben be
wezen, beeft onzen achtbaren al'geveerdigden, ,M. He Naeyer, de
pralyk by de iheorie voegende, doen zien boe nadeelig en buogst
scha'delyk de gebrekkiglieyd en verwaerlofizing van den Oender
aen den landbouw is. \Yy gaen den vooiireflelyken redeuaer zelf
laten spieken.
M. LIE NAEYER. lk zal ten dien opzigie een voorbeeld aeu-
balen nopens eene rivier die mv by/onderlyk wel bekend is
ik wil spreken van den Dender. Di ze rivier-keelt dé ingenieurs
veel bezig gehouden, wuerschyulyk ter oorzaek barer vooideelige
ligging in 'I bert van 'i land; zy beeft aenlevding gegeven lol alm
grootsclie ontwerpen. Ongelukkiglyk is er niehecu verwezenlykl
geworden.
Noglans men heeft er zekere werkingen aen verrigi; aldus, in
bet deel '1 geen zich uylstrekl van Aelst lot aeu de grenmi van
Henegauw, beeft men er 5 afsliiylingen (barrai/es) op gemaeki,
beschikt 0111 de scheepvaert Ie begunstigen en Ier zeiver Ivd om
bel water voor een lanielyk grool gelal fabrieken op Ie bomb 11.
Deze werkingen hebben lot een zejttr punt voordeelig geweest
aeu handel en nyverheyd; maer zy hebben de rivier 'leeneinael
bedorven voor wat de diensten betreft die baer dooi' de naluer ten
voordeele van den landbouw waren opgeleyd. De beschikking van
den Dender gelyk van alle rivieren, was ongetw vil'eid de Ie over
vloedige waters dér valley te verspelen welnu, hu dien evttde
bad de naluer aen bel bed dezer rivier eene evenwyde lielliug
gelvk aeu die der valley geschonken dit is te zeggen eenen
gelykvonnigen alloop van nagenoeg dry par 1(1 diivzéiid. En, in
deze voorwaerde door de naluer gesebapen, was den 'n gelmaiigeii
alloópder te overvloedige waters, mits eenige kleyne ouderbouds-
kosler., verzekerd; de overslroouiingen konden sleebis by uylzon-
deriug placts hebben en dit alleenelyk op eene niet dueizaine
wyze en zonder dat zy nvt dien aeril van vernieling, seiiade en
onschatbare verliezen kouden hebben die men de overslroouiinge n
thans alle «ogenblikken ziet aeuiigten.
Aldus was de afhelling waennede den Dender door de naluer
begiriigd was en waerdoor hv volmaeklelyk aen de noodwendig
heden van den landbouw beantwoordde. Lael ons nu zien hóe
deze rivier door de banden van deskundigen is behandeld geweest.
Men beeft lussclien Aelst en de grens van Heuegaiiw vyl afsluy-
tiugeii (barratjes), dit is Ie zeggen vyf gemetselde dy keu in bet béd
der rivier geplaetsl en die voor uyiwerksel geluid lu bben teeue-
uiael bet natuerlvk regiem te vernietigen, èn iuderdaed, er zyn
twee afslui tingen (deze lussclien Denderleeuw' en Geerardsbeige'n)
welkers roosterwerk meer dan eenen meier bovenden naiuerlyki 11
grond der rivier uylsleken; en er is eene deide afsluyling (deze
van Pollaere) welkers rooster zelfs tol Iwee meters' boven bet
natuerlvk bed der rivier uylsieektDergelyke 01 regelmatig
heden zouden uauwelyks geieollvU zyn indien zy uiet unbetwi's-
telvk bewezen waren .Maer alles wat ik zeg, is bewezen door
de diepgrondige, studiën van den achtbaren opperingenienr der
provinlie OostVIaenderen en wi Ikers uylslagen in eene'zeer uierk-
weerdige memorie, die ik bier in d'band heb, zyn aengeslipl.
liet komt noodzakelyk bier op neer, dal men brutaellvk dwars
door de rivier stmihoopeu er in gesmeten beeft die eene ho >gte
hebben van f tot 2 meters en dit in den grond der rivier. De ge
volgen van sooilgi lyke werkingen konden niet auders dan aller-
noodlouigsl zyn. Ook wal is er uyt gevolgd Dat bel regiem der
rivier teeuemael '1 oudeiste boven is gekeerd.
Boven deze sicenbooptn is de naluerlyke helling byua geheel
door de toeslykiug op eenen ruyiuen al'siand vernieligd;'op andere
plaeiseu hebben de waters zeer gevaei lyke druey kuiken gegraven
immers, er is uyt voortgesproten dat, iu plaéts van deze geivk-
vumiige belling die '1 werk der naluer was, den Dender lieden' iu
zoiumige plaeiseu eene helling voordoet die veertien inacl gioon r
is dan in andere. Dezen start van zaken, boe onbegrviielyk liv ook
voorkome, is noglans onwederieggelyk bewezen door de studiën
vv.1crv-.iu ik Irooger gesproken heb.
Ook aerzeit den achlbaren hoofdingenieur geen oogenblik te
verklaren dat die gemetselde steeudyken de eenige o/irzaek zyu
van de oversl'oomiugen die, sedert zoo veil jaren de Dendér-
vallev levsteren.
Myuheeren, wy bebbem somtydsl de- verbeteringen aen den
I Dender, lue te brengen gevraegdMUen beeft i evonden dat wy zeer
onverduldig waren, en' dutou-ze eysSchemom. zoo te zeggen over
dreven waren.
Noglans liet geen .wy vroegen was "iiy ter male eenvoudig, en de
redens die ten voordtféloeonzer vraeg pleylen, zyu gesteund pp
eene onbetwislelvke Ti.-glvrerdigheyd. Iuderdaed, wy zeggen
aeu 't gouvernement: in ley te van besluer is er solidarileyl lussclien
bet tegenwoordige en bel verledenehet tegenwoordig besluer
i moet de erfenis van zyne voorgangers met liet voor- en nadeel
I activeerden nu, uwe oude ingenieurs van wie gy'l erfdeel
acnveerd hebt, hebben onzen armen-- Dender op eene vreëslyke
w yze misbandeld by was voor ons een weldaed der Voorzieniglieyd
en zv hebben er eenen geessel van gemaekl die ons -versciieyde
millineneu verlies beeft doen ondergaen. indien wy dc berslelliug
dier verliezen vroegen, wy zouifen nog binnen de palen van 't goed
regl zyn, want er is een regl 't geen bel zelve is voor geheelde
wereld bet burgerlek welhoek beslael zoowel voor 'l gouver
nement als voor pariikulieren dan, bet wetboek will slelliglyk
dal alle loegebragle schade vergoed worde door dezen die ze
vefoorzaekl 'heeft'. Onze eysscheu gaeu zoo verre niet. 'T geen wy
vragen en 'l geen wy vragen in naeui der reglveerdigbeyd, is dat
men die buvlrusporige overtreding der wellen van lie naluer die
ik kom aen ie diiydeu en waervan wy veel te lang de slagtoffere
zyn, doe vertlwynen.
Maer ik z-al hierop niet langer acudriugen de wet van 185!
heeft de verbetering va 11 den Denderpgpde.kreleerd en 'l gouver-
nemenl komt sinds eenigbn lyd zekére werken ter uylvocring
dier wet Ie doen aenbesledeu.
Al wal wy vragen; is dat 1111 n zieli niet 7.011 Vergenoegen o.is:
half regl le doen en zieli wille erriiineren iu de voorstellen die
nog aen de kamer zullen moeten gedaen worden dater eene
ouwedersprekelyke solidarileyl besloet losselleti de werken door.
de wel van 1851 besloten en dal de verbetering des Denders deel
maekt van die werken.
indien deze, welke den loop van den Dender door steeudyken
hebben versluysd, getracht hadden tie werkt n die bun toever
trouwd waren ie doeti samcnslcuimeii mei de.bi langen van den
laudbunw, zy zouden iu aanmerking hebben kunnen nemen' d.it
den Imssyn 'van den Dender eene oppervlakte lueft van 130
duyzend 'liekiareu die bare le overvloi d ge waters moesten doen
allöopen langs de rivier tlie ons. bezig l.oud. Nu, wy .welen dat er
jaerlyks iu Belgiën omtrent 7 duyzend cubieke meters water
valt op elke linklate.
Rekent en gy zult bevinden dat er iu den bassyn van den
Dender meer dan een milliard (if duyzend miliioenen meters
water vallen de dry vierde dezer waters moeten aeuzien worden
ais te overvloedig, dat is le zeggen dat er den landbouw zich inoel
kunnen van ommaken ohdcr straf van vreedelyk in zyne voort
brengsels geslagen le worden.
.Met deze en nog meer andere aennierkiugen beeft M. De Naeyer
zyne redevoering -geevndigd en van den minister de stellige
verzekering bekomen daler aen zyne reklnmeu zal voldacn worden.
Onzen aeiilbareu al'geveerdigden beeft den volgenden dag eene
andere redevoering iiyigesprokcn waerop wy op lyd en siond
zullen weerkeeren.
Oen minister van financiën komt een nien'.v. wetsontwerp
voor le dragen 't geen zoo liutelyk en afpersend is, dat men
cr zelfs in den fiscalen Ijollandsclieti lyd zou voor terug
geweken zyn. De kleyne stokevyën moeten ivaflen en den
landbouw zal er onmeetbare schade di or lyden indien deze
nieuwe, wet uengeuonien word. Wv zullen er oplerugkeeren
want heden ontbreekt ons den Ivd
Men zegt gewoonelyk dal, in den slagtlvd, de joden
liet incest luivlen en tieren, omdat zy het geschreeuw der
verkeus die gekeeld worden, niet konnen verdragen. Wy
ondervinden nu dat dit gezegde waer is, want sedert veer
tien dagen zyn de groole en kleyne joden uyt het Verband
vun Aelst zoodanig aen het lieren, dat de toekomst aen de
liheralery is, dat de klerikale parly van eene uylteering is
aeugedaen en alle dagen gereed is den geest te geven etc.
K11 waerop steunt dit geroepKnkelvk hierop dat M.
Coppieters 111.de kiezing te Brugge 82 stemmen meer gehad
heeft dan M. KoelsWaeilyk, jongens, als gy peysl dat
wy daerom op sterven liggen, dan z.yt gy bedrogen, maer
gy moogt in die meening voortgaen', doch ziet wel toe dat
wv met uwe beenen geone noten klippelen
Ais haukroeliei'S en krotveekoopers van zin zyn met
de lauteeru aeu den dyssel seiiampavie te spelen, dan doen
ze hunnen gevel verwen, hunne gurdyncn wassehen en den
voorschool hunner huyzeii geheel in order brenger; daerby
kleeden zv zieli.schooner en kostelykcrdan tc voren want
't is gemakkelyk 1 i< men le snyden uyt een anders leer, en
dan, mei eenen l eer poef Marianne I en de vogels zyn-weg.
Zouden onze liberale en demagogieke sein yvelaei s zieli in
't zelfde geval niet bevinden Den lyd zal loeren, maer
een ander gedurig willen ziek hebben en doen sterven is
kwaed leekenF.c hlis' hebben de liberalers dees voor
deel dat, als zy hier of daer aen een gezwel lyden, zy
hunnen toevlucht konnen nemen tot de Slopnaelde van Sl.
ISiculues die cr niet viezer zal van zvn dan van in eene
vuyle moddergrep te liggen.
Men kan wel een kind in den zadel zetten 'I geen niet
tooinwys is, en eenen man op een malseh kussen die geen
harde bank weertl is. gelyk men ook liglelyk oen peerd
te water brengt maer dat men niet kan doen drinken als
men will. Dit past of wel op den Gouverneur De Jaeglier,
of wel op deze die hem reeds drymael op een hal uytge-
niKidigd hebben 't geen liy telkens had aenveerd en 'l geen
ook Telkens door dc halgevers is verschoven daer den
Meester van Gend niet afkwamNu is 't al wederom
zoo: maendag moest het bal zyn en wierd den faineiizen
Biesiliaen verwaelit, doch 't is al wederom verbrandden
haring, den man kan niet komen.... zegt hy.... en vraegt
dat men het wederom vcrsehiiyve.... Gelyk men gevoelt,
geeft het ambt geen verstand aeu dezen die den onbeleef
derik speelt met als hv ergens gevraegd is en longest tien
heeft er le komen, dan op een ander te. gaen of zelf volk
te vragen; noch aen deze die de teleurstelling niet gevoe
lende, ultvd gereed zyn onder dc slippen van ducrbetaelde
pennelekkers het laegste ambt te bedienen.... Dat de bal
gevers Meester De Jaeglier laten loopen naer dat wat
Coppens gezeyd heeft, en zy zullen wel doen, want 't is
waerlyk een schande zich aldus door eenen gouverneur te
laten belagehen
Men heeft 011s gevraegd of den armen zeever der
Slopnaelde van StiMcblait geen verdichtsel was, en wy
hebben moeten antwoorden dat liet wezenlyk zoo is, dat wy
er geen woord aen of afgedaen hebben. I11 dit geval, zegde
ons eenen viezen snack, moogt gv haer de neep toepassen
van een geletterd man die lot eenen dommerik zegde zoo
de wetenschap uyt de scholeu gestolen wierd, zal ik u een
schriftelyk certificaat geven dat gy onschuldig zvt aen die
diefte....
Het schepen kol legie van Rousse doet eenen oproep
aen al de vremdelingen die de noodige bekwaeniheden
bezitten 0111 politiekommissaris te worden, zich aen te
bicden ten eynde die plaets te Konsse te bedienen...... Men
kan niet schandelyket' iu 't gezigt der Ronssenaers Sfwirwen
dan mét ze aldus een brevet van onbekwaeuiiheyd toe te
douwenZulk een scliepenkollegie verdient dat men
Item 't werk van den broddelaiTtoepasse 'diedén lap nevens
't glit.-zette en dan nog zegde dat het goed tiylkwam.
Boerken Vergoten roskamt niet zonder reden zulke stadlmys-
manuen, want 't is ónverdraeglyk aldus van zyne besluerders
behandeld te wordenMaer zullen de kiezers daer
van te vreden zyn? liet naesle js'ier zal dit uylwyzeu.
Mogten wv lmn eenen raed geven, hel ware hun opwekken
0111 welgecondilioniieerile liuyzen le bereyden ten eynde
den achtergevel van die mannen te voorzien
Kontralcrs Ypnling en Ihmerlmde, wv hebben niet
geern dat gy artikels aen den L'enderbode ontleent zonder
de bron aen te wyzen gy weet wel dat dit niet draey- is ;tl.
te bekleed en niet eens anders veeren, des te minder als gy
zelve in staet zvt artikels te maken. V/eest dan loyael ten
onze opzigte, wy zyn het. ook, daer wy noyt iets ontkenen
zonder de bron aen te stippenWy zyn niet bevreesd
iels le verliezen met aen elk het zyne le laten...
CORRESPONDENTIE.
Vriend uyt Mwy durven die losse geruchten over
de zaek van zeker blad niet afgeven, want wy gelooveu dat
zy zullen ongegrond zyn Wees bedankt voor de nieuwe
inscliryvingen die gy ons gezonden hebt.
JI. M. uyt Ewy hebben uwen brief' met het
ingesloten mandaet ontvangen. Wy zullen doen gelyk
gy verzoekt.
Geëerdeu iuscliryver uyt 11uwen brief is ons
met de ingcslotene nota toegekomen. Wy hopen dat gv zult
doen gelyk te vorenWy beelden er prys aen en bieden
u ook onze dienstoffers aen
Achtbaren vriend uyt Wwy hebben al wederom
nieuwe reklamen gedaen en zullen ze blyven doen totdat
de oiiregelinalighen ophouden. Wy bedanken ngrootelyks
over nwe welwillende deelneming.
Weerden lezer D. uyt Antwerpen, wy zyn verwonderd
niets over het verschynen van het .Vcderéui/lsch Overzigl
tc vernemen. Men vraegt er ons gedurig naer en w v weten
niet wat antwoordenGelieve dus de zaken te bespoe
digen, wy gelooveu dat liet zal gaen-
Ztilfrda;1; 17 december is té Haelieit ovérledon rien beruchten i)mer
Petrus lhv.iiiinck, uidaer j;t l oren ;den IU apiil 1703. Dien man van fcehe
zeer |;eriuge ni'komsl, heeft «rem; liooge sthoUn bygewooud en nogtaus
over zyne ingeboiene dichtkunst hebben vi ele hoog«( leeide mannen hem
bewandeld. 11 y heeft 3i pastors helpen installeren, die hy met duxzeiide
enen op staenden voet opgemaekl, verwillekomde. Dank aeu het {-edacht
van lwee jongheden dier gemeente, is zynportret»iu tyds genon.en en zal
het gesteendrukt vvoiden.
Dc eygenaers der Kool-mvticii hebben eene algemeeno ver
gadering gehouden, eu beslisl van zieli, voor den oogenldik, lege»
hel oulwerp van wel welk den minister opzjglelyk den invoer der
vremde kolen heeft voorgedragen, niet le verzetten, doch, ie
pctilioïinei'Cii opdat den invo» r van de vremde brandstof inaer
voor zes ma enden worde loegeslaen.
De centrale seklie welke bet vraegsttik der rivieren ca
bevaerbare beken heelt moeten onderzoeken, heeft haer werk
geëyndigd, en heslist dal alle de rivieren en bevaerbare beken en
wulWióopcii, den eygendom van deu.staet zyn, en dal den staet
er het besluer moei over hebben, en dat zells dit besluer noch
aen de provinciën, noch aeu decommuoen, mag afgesta.cn worden.
Er volgt hieruyt, dal den slael hel hestiter van alle rivieren en
bevaerbare waters aen zich moet nemen.
Dy kouinglyk besluyl van den 10 december, le Laeken gc-
teekend, is ilen hertog van Drahand lot luylennnt-koloniT by liet
voetvolk verheven hy blyl't op de controle van hel regiment dei-
grenadiers.
Dy een ander kouinglyk besluyl van den zeiven dag, is den
graet' van Vlaendereu lol luylenant-kolouel der ruylery benoemd;
hv bl\!l op de controle van hel regemeut der guides behopden.
'Een kouinglyk besluyl staet eene jaerwedde van 500 fr.
toe, aeu eem n tweeden onderpastor le Dassevelde, Ledeberg en
Zei zate.
-- M. den doctor van Weileren, vrydag avond, in zyne chees
naer buys komende, wierd door twee kerels aengespioken. Terwyl
zv het peerd by den loom grepen en stil hielden, sprong den doctor
met twee pistolen, uyt zyn rytuyg, eu vroeg wat zy begeerden,
üet antwoord was Eene aelmocs. Den doctor op eenen slren-
gen loon sprak lk wil zeggen, want anders schot ik u dood. Den
geneesheer gal'hun eene goede aelmocs, en beyden verdwenen.
1 M. De Dethune, hurgemeesler van Korlryk, eu MM. Herman
en Debrabandcre, schepenen, liehhen afstand van hunne jaerwedde
leu behoeve der slad en van den armen gedaen.
liet zou ons aengeuaem zyn dit voorbeeld in vele andere steden
le zien nagevolgd worden.
Zommige dagbladen spreken met veel lof ove-r bel banket
het welk de ollieieren der burgerwacht van het halaillon van
Pamel I ebben gegeven, ter gelegenheyd van den G5 verjaerdag
van Z. M. oiizeu welbeminden koning. Wy juyehen van herle toe
aen die bewyzen van vaderlandsliefde en verkleefd heyd aen onzen
doorluchligen vorst welke zy hier door hebben aen den dag
«eU-ail.
