ZONDAG 12. MAE UT 1854.
ACHTSTEN JAEItCANG. N' 391
van
Will men neg eene sterker gelnygcnis
Waer zyn de niisbriiykeü
AELST, den 11 Maert 1854.
Begifligiiigeii en stichtingen of' (budatien
Be Drukpers co het Onderwys.
Een eenvoudig vi aegsken.
YZEREN WEG. STATIE AELST.
VERTREKUREN VAN DEN FEBRUARY 1854.
1® Trn 7 uron 45 minuien des morgens naer Dendermonde, Gcnd. Dincjgc,
Ooslende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Ilyssel, Calais.
2° Ten 9 uren 10 min. 's morg. naer Dendermonde, Mechelen, Brussel. Antwer
pen, Leuven, Thienen, Landen, Sl-Truyen, Husselt, luyk, Verviers, Aken, Keulen.
3® Ten 3 uren namiddag naer Dendei monde, Mechelen, Brussel, Antwerpen,
Leuven, Thienen, Landen, Sl-Truyen, llnsselt, Luyk, Vervier. Gcnd, Brugge, Oostende.
4° Ten 5 uren 20 minuien namiddag, naer Dendermonde, Gcnd, Brugge
Oostende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Bysicl, Calais.
5® 7en 8 uren 15 minuien des aronds, naer Dendermonde, Mechelen, Brussel,
Antwerpen, Leuven, Thienen, Luyk, Verviers, Aken, Keulen en Geud.
(.1 !VL"K SUCH
VAN DENDERMONDE NAER AELST.
1" Ten 7 ïiv00 in. 's morgens.2"1 Ten 8 uren 30 minuten 's morgens. —3° Ten 12
uren 10 minuten 's middags. 4° Ten l uren 1)0 minuten namiddag. 5° Ten 6
uren 15 minuten 'savonds.
Zullen te Gvsegem slillestaen de volgende konvoyen vertrekkende van
AELST, ten 7 uren 45 minuten 's morgens, ten 3 uren en ten 5 uren 20 minu
ten namiddag.
Van DKNDEKMONDE ten 8 uren 30 minuten 'smorgeus, ten 4 uren 00 minuten
namiddag en ten G uren 13 minuten des avonds.
Voor alle rigtingen moet men te Dendermonde van konvoy veranderen.
Dit blad verschyni des Zaterdags in den namiddag onder de dagtcekening
van den dacrop volgenden Zondag.—Den prys der inschryving, by trimester,
is bepaeld op fr. 50 e., dien der annoncen op 20 cenlimen den drukregel.
DEN DENDERBODE
Er zyn twee manieren van de liefdadigheyd uytteoeffenen,
vun de armen Ier hulp te komen, van aen de behoefteen
te geven wat zy noodig hebben om te bestaen, het zyn de
begiftigingen en de fondatiën. Wat de nvlwerkscls betreft
van de begiftigingen en fondatiën, zy zyn niets anders dun
de vereeuwiging der liefdadigheyd 't is den wil, of eerder
de persoonlyke actie die overleeft; 't is zyne arme broeders,
zelfs na de dood, willen bystaeo't is een punt van
consciëntie, een punt van ontferming over den armen. Rit
werk van liefdadigheyd, die daed welke door een menseh-
iievend hert word ingegeven, mag in geenor voege verlamd
of tegengewerkt worden noch politieke reden, noch
gezindheid, noch politiemaetregejs mogen de vrvheyd van
de ongelukkige by te staen divarsboomen, zoo lang er geene
inbreuk aen de wetten of opegbarC zedelykheyd word
gedaen. Men moet vry zyn te geven 't zy by begiftiging met
levenden lyve, 't. zy by akte van bietsten wil, al wat men
begeert en op de w'yze men zulks goedvind.
Nu laet men eene bepaelde som voor de armen
zonder eenige voorwaerden, zonder uyt te drukken hoe en
door wie zy zal uytgedeeld worden. Dan wilt men dat de
actie eeuwigdurend zv en men bepaeit dal het kapitael zal
aengelegd en de revenues jaerlyks zullen besteed worden
om deze of gene ellende ter hulp te komen. Somtyds is den
gever of den testateur met de algemeene voorwaerden niet
te vreden. hy voegt er bvzoudere by. Den eenen keer
bepaell liv dat de gift of erfmaking zal besteed worden aen
dees of geen werk,van liefdadigheyd. Eenen anderen keer
vertrouwt by het uytvoeren van zynen uytersten wil aen
dezen of genen persoon in welken hy vertrouwen stelt, aen
deze of gene corporatie of familie, aen dien of genen priester,
magistraet of amhlenaer
Als dit zoo is en niet anders zyn kan in een land van
vrvhevd, zegde M. Ch. De Brouckere in eene zyner conlë-
rentiën op de liefdadigheyd en openbaren onderstand, zult
gy mv vragen waerom al de oude fondatiën, al de togen-
ivoórdige fondatiën en begiftigingen door openbare
administration besluerd worden? Waerom zyn zy voor
a elke localitevt in d'handen van eene administratie ol'
liever van twee administratiën, de hospiciccommissiën en
de bureelen van weldadigheyd die beyde openbare auto-
riteyien zvnde. de gelieele samenleving verbeelden eo
niet de auteurs der fondatiën Waerom Wel dit koipt
uyt de verwoesting die de laetsle jaren der verleden*:
eeuw gekenmerkt heeft, uyt de philosophieke revolutie
van 1790, als men van de liefdadigheyd een politiek
vraegstuk heeft willen maken, als men loen gelyk nu yap
den invloed der geestelyklieyd benauwd was
Welnu, ik aerzel niet te zeggen, verklaert M. De
Brouckere, de tussehenkomst der priesters is nuttig in
o de uytoell'ening der liefdadigheyd. Dezen die met liet
bestuer der zielen en der consciehtiën belast is, is $ezen die
het liest met de bedekte noodwendigheden der familiëti
hekend is en die ook het best op li.acr kap werken.
Overigens den armen bystaeu is eene pligt -voor den
priester. In alle tyden, in alle geloofsbelydeniss.cn zvn er
armmeestei's geweest en kerkvergaderingen die aengesteld
waren 0111 de nytoetTening der liefdadigheyd te doen en
te bewaken etc.
By de denkwyze van M. Ch. De Brouckere, die zoo
duydelyk is, dat zy niet hoeft uytgelegd te worden, zullen
wy'"hier nog deze voegen van eenen der geleerdste mannen
van Vrankrvk, die minister was onder Napoleon en die men
niet zal (tonnen verdenken van katholyk klerikalismus,
want hy was protestant'! 'T is M. Portalis die, in een verslag
dat hy aen den keyzer deed den 24 maert 1807, over
de instellingen van liefdadigheyd, zich volgcnder wvze
uytdrukte
Uwe Majesteyt heeft, door dekreten, verschevdenegods-
dienstige genootschappen van geeslelyke dochters die den
0 dienst der armen voor doel hebben, toegelaten. Zommlge
mannen welke zich boven alle vooroordeel achten, willen
in die genootschappen niets anders zien dan de herstelling
der oude kloosterszy beweren dat den armendiënst
genoegzaam verzekerd is door de burgerlyke administratie
der hospicen.Die ellendige opwerpingen nemen huren
oorsprong in de onwetenheyd der ware grondstellingen die
.de werken uwer Majesteyt besturen, of in ydele bespie
dt gelingen welkers ondervinding duydelyk de begoocheling
bewyst. Men vergeet dus het groot goed dat het menschdom
aen de geeslelyke vereenigingen verschuldigd is, aen de
zusters vun liefde, aen de herbergzame religieusen en alge-
meenlyk aen de kloosters van achtbare geestelijke dochters
welke, uyt eene teedere godsvrucht, zich ten dienste der
armen geslagtofferd hebben. De besluerders zyn gedwongen
I u dien dienst toe te betrouwen aen agenten, aen BAET-
I ZUCHTIGE HUURLINGEN welkers BEDRIEGERYEN
j e men ter nuuicernood kun bewaken en aen wie men geene
i deugden kun opleggen.
Het was onder den invloed dezer ingeving dat het organiek
.dekreet van 18 l'ebry 180,9 wierd gegeven, waerby de bospi-
taliere vereenigingen toegelaten wierden met 'de hoeda-
nigheyd vun civielen persoon
i Zie daei' eene halve eeuw dat het keyzerlyk dekreet in
Belgiën uylgevoerd word, dat men ons 1111 zegge, wy vragen
I liet byzonderlyk aen M. Faider als lerregtveerdiging van
I zyn fameus exposé, en aen M. Orts (junior) welken,'in de
liberale universiteit van Brussel eonferentiën houd om de
bvzoudere liefdadigheyd aen te randen en de geeslelyke
genootschappen te beschuldigen, waer zyn de mishruyken
die men hoeft konnen ontdekken en die redens geven om de
byzondere liefdadigheyd lo vernietigen, en het bestuer der
armgoederen benevens de uytdeeling van der zeiver reve
nues uytsluytelyk te stellen in handen van burgerlyke
administratiën
Waer ze zyn Wel is het niet in de burgerlyke admi
nistratiën die men weldadigheydsbureelen en hospicie-
kommissien noemt Wy zouden liier met honderde feyten
konnen aenhalen dat het alleenlyk met de almagl van' het
burgerlvk gezag is 111 het bestuer "der armgoederen, dat de
mishruyken hunnen oorsprong genomen hebben, en dit wel
op eene 7.00 breede schael, dat de inrichting der administra
tiën een onmetelyk nadeel aen de armklas heeft toegebragt...
Wy moeten uyt Brussel niet gaen om te bewvzcii hoe
ongelukkigIyk.de armgoederen zyn verspild geweest.
Het hospice Pacheco was de fundatie eener byzondere
familie cr waren revenues aen vastgehecht om de oude
vrouwkens ter hulp te komen en er waren gebouwen voor
hare wooningen
Welnu Wat heeft de Administratie gedaen
Zy heelt de oude geriellyke gebouwen afgeworpen en
dezelve vervangen door trolsche paleizen die twee millioenen
578 duyzend franks gekost hebben, en wuerin men bet
bospitael St-Jean verplaetst heeft. Den Pacheco is naer den
Boulevard de Waterloo verpluelst, nogmaels in nieuwe
kosleiyke gebouwen die wel een millioen gekost hebben.
Op dit oogenblik is men al wederom bezig met een nieuw
bospitael, dit van St-Pieter, te houwen, 'tweik ook wel een
millioen en half zal kosten, zoodat alles te samen genomen,
de bloksom van nutlelooze uytgaven tot over de vyf mil
lioenen franks zal beioopen, en zulks veeleer onj de stad
te verderen dpm om de armen te herbergen.,,. Als men nvt
de armkas een kapitael van meer dan vyf millioenen neemt
om in steencn en kalk te steken, hoe veel hulpmiddelen
moeten er aen de ongelukkige onttrokken worden Is dit
geene verkwisting der mangelden die op den hals van hel
burgerlvk bestuer moet gelegd worden Is het aldus dat
men de besprekken en voorwaerden der fondatiën en be
gil'tigingen naleeft
Verleden jaer ljeeft men 't zelve te Gend gezien waer men
voor ZES HONDERD DUYZEND FRANKS armgoederen
verkocht heeft om gebouwen op te richten die veeleer
dienen lot verfraeying der stad dan tot onderstand der
noodlydende
Als men daerby het verschil onderzoekt dat er hestaet
in do huishoudkunde der openbare en byzondere admi
nistratiën, dan zal men al wederom zien waer de misbruyken
aen te stippen zyn.
Er zyn te Brussel twee hospicen dit van Slc Geertruy en
dit der Ursiilinen die beyde door de liefdadigheyd onder
houden worden en elk 2(10 armen bevatten welke zoo wel
gehuisvest en gespysd zyn ban deze van het bnrgelvk
hospice, en welke daerby het voorwerp zyn der heiTzaemste
en godsdienstigsfe bezorgdheid men mag zelfs verzekeren
dat de spvze der twee eersigemelde huyzen veel beter is,
ivanl liet schynt dat de zieken in 't bospitael St-Jean geene
boterhammen meer krygen inaer ivel droog brood of bropd
ivaer de boter als T ware met een pistool opgeschoten is....
E11 nogtans den onderhoud per dag en per hoofd overtreft
111 de Ursiilinen en in Su' Geertruy de 4o cenlimen niet,
terwvl hy in St-Jeaen tot 1 frank' beloopt...... Dat men
rond 't land ga en men zal bevinden dat bet overal 't zelve
IS-,Dat M. Faider dan niet meer kome spreken van
misbruiken iu de byzondere gestichten maer wy zullen
liem zeggen dat, moest zyn rampzalig ontwerp aengenomen
worden, het byzonderlyk de armen zullen zyn die er zullen
door lyden; hunne goederen zullen van da'g tot da"- ver
minderen, zy zullen nimmer vermeerderen, want niemand
zal nog iels willen geven"T is daer dat liet liberalisnms
de maelsehappy wilt brengen; uyt huet tegen den godsdienst
wilt het alles wat nuttig en heilig is vernietigenliet libe-
ralismus is gelyk een verrot' kadaver 'l welk alles wilt
besmetten
1 Iet schynt dal de Ministers en onze Uoogweerdige hoeren
Bisschoppen heden willen overeenkomen om den art 8 der
wet op het midden onderwys uyttevoeren.
De imifonieke drukpers valt lievig uyt tegen die over
eenkomst 0111 hare heethoofden to bedriegen en te paevën-
want het is zeker dat de moortelmannen in '1 geheim dé
overeenkomst goedkeuren en er zich over verheugen ómdat
de vryheydscliendende wet van Frère-Rogier blvft bestaen
en eene nieuwe bekrachtiging bekomt. aul
De burgers en landbouwers die zicii met staetszaken wat
bezig houden, durven deze overeenkomst niet goedkeuren
omdat het gouvernementeel onderwvs (het ivelk volgens de
wel moest katholyk zyn) het geloof en de zeden van Vrank
rvk bestreden en bedorven heelt. Zv vreezen dat de zelve
oorzaken de zelve gevolgen zullen hebben in Belgenland.
ele nieuwsbladeren der Conservateurs zingen victorie
over deze overeenkomst, liet geloof gaet herleven! de zeden
zullen overal bloeyen I den ivenseh van het volk is volbrast1
de vrvheyd van onderwys blyft ongehinderd zoo spreken
zy, zoo sehrvven zy. Laet my aen die schryvers voorstellen
at zouden die Gonservateiirschryvers zeggen indien liet
lolgende wetsontwerp voorgedragen wierd Art 1 Het
gouvernement zal in eike stad en dorp van twee lét dry
nieuwsbladeren hebben. J
Art. 2. Eenen priester, benoemd door den Bisschop, zal
lir'lrelt"S"mel1 V°°'' W"1 iU'1 zedel>'ke e" godsdienstige
Art. 5. De Ministers zullen jaerlyks 0 millioenen tot
hunne beschikking hebben om de opstellers, drukkers
Heesheden enz. te betalen en 0111 die nieuwsbladeren kos-
teloosol vooreenen geringen prys nvttedeeien.
Zouden de heei en Slas, Coiimaris en andere over der-
gclyke wet te vreden zyn en zeggen dal geloof, zeden en
vrvheyd gaen bloeyën In tegendeel zv zouden al hunne
krachten inspannen, al huil verstand en welsprekendheid
gebruiken om te bewyzen dat de vrvheyd der druk
pers hier door zou verdwynen en dal óene te groole
gouvernementele magt en moevalerv nadeelig is aen de
lydelvke en zedelyke belangen van liet volk. Zoo moesten
zy gehandeld hebben ten opzichte van de wetten nu het
onderwys, maer.Dat die l.èeren niet antwoorden dat
nivnc onderstelling onmogelyk is.
Immers is de magt en den invloed van het gouvernement
sedert I80O met jaerlyks vermeerderd? Men weel waer
voor I Reeds is hel gouvernement groaten voerman op den
yzereu weg. Het wilt nyveraer zvn, koopman ivorden
landbouwer spelen, overal tiisschcn komen. Reeds is de
vry Ik v I van godsdienst gekrenkt door de wet vail 1809-
de vrvheyd van onderwys door de wetten 1:111 Nothomb eé
Irere-Rogier; de vrvheyd van genootschap en van goed te
doen door J escli eu dTlausSy en door het wetsontwerp
van raider. ,.al het den tIH'r niet worden der drukpers
Indien liet gouvernement, zich met alles mag bemoevën en
de jongheden onderwyzen, waerom zou het overal geene
nieuwsbladeren mogen hebben om de kooplieden, nvve-
raerds, landbouwers en alle borgers meer te verhell en
limine belangen beter te leeren ftnnen en limine borgerl
