ZONDAG 28 MEY 18p.
ACHTSTEN JAERGANG. - Nr 405.
Eeu half millioen om engelsclie garens te
koopen.
Een duydelyker bewys.
VAN DENDERMONDE NAER AELST.
AELST, dev 27 Mey 4854.
Wéf Slet onderhouden van den
Zondag.
Gevolgtrekking.
BE RGGIERSTREET
YZEREN WEG. STATIE AELST.
VERTREKUREN VAN DEN I MEY 1834.
1" 7V» 7 urm 45 minuten des morgens naer Derulenuonde, Gend. Brujjge,
Oostende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Rysscl, Calais.
2* Ten 9 urm CO min. 's mnrg. naer Dendermonde, Mechelen, Brussel. Antwer
pen, Lefiven, Thicnen, Landen, St-Truyën, Hasselt, Luyk, Nerxiers, Aken, Keulen.
3° Ten 3 uren 15 nnmidd. naer Dendei monde, Giechelen, Pmssel, Antwerpen,
Leuxen, Tliienen, Landen, St-Truxen, Hasselt, Luyk, Vervier, Cend, Biu^e, Oostende.
4° 7en 5 uren 30 minuten namiddag, naer Dendermonde, Oend, Rrnjjpc
Oostende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Ryssel, Calais.
5° Ten 8 Uren 15 minuten d»s avonds, naer Dendermonde, Mechelen. Brussel,
Antwerpen, Leuven, Tliienen, Luyk, Verxiers, Aken, Keulen en Gend.
CCiyiE St't M
i° Ten 7 ut. CO m. 's morgeus.21 Ten 8 uren 20 minuten 's morgens. —3° Ten 12
uren 10 minuten 's middags. - 4° Ten uren 15 m unten namiddag. 5° Ten fi
uren 40 inii-uten ,-».ivonds.
Zullen te C,vsegeni stillestaen de volgende konvnyen xertrekkende van
AF.LST, ten 7 uren 45 minuten 's morpens, ten 3 uren 15 minut. en ten 5 uren
30 minuten namiddag.
Van DENDLR.N10XDE ten 8 uren 20 minuten'smorgens, ten 4 uren 15 minuten
namiddag en ten 0 uren 40 minuten «les,axonds.
Noor alle vigtingen mo- l men t'- Lender monde xan konvov veranderen.
Dit vtM'srliyiif tics ZaïcrtLt^s iti den natnidilng onder dedagteekening
van tic i dacrop volgenden /.outlay.Den prvs der inschryving, hy trimester,
is bepachl op i l'r. 50 dien der iimnneen op 20 cenliinen den drukregel.
DEN BENDERBOBE
In eene der laetstc zittingen van de kamer, heeft er eene
belangryke beraadslaging plaets gehad ter gelegenheid
eener stemming van een half millioen franks 0111 engelsclie
garens aen te koopen, len eynde die in 't gevangenlinys van
St. Bernard te verwerken. Het voorwerp verdient de aen-
daeht, want 't is van 't grootste belang voor hel binnen-
landsch werk.
Dit krediet heeft betrek met twee daedzaken die eenen
gfóolen invloed moeten nytoelfenen op de arbevdende en
nondlydende klas, byzonderlyk voor de buytenbevolking
die liaer beslaen vind in liet spinnen en weven van vlassen
garen. Dit krediet word gebruykt om eene gröote hueveel-
heyd engelsch mekaniekgaren in 't. land te. brengendus eene
eerste nadeelige concurrentie Vervolgens om lynwaden
door den staet te laten maken; tweede concurrentie uic zoo
veel te nadeeliger is aen 't werk, omdat zv gedaen word
met het voordcel van de groole kapitalen die de arme
scliatpligtige worden afgeperst 0111 tegen hun eygen /.elven
tc werken.
Ook heeft de centrale sectie eenstemmig geweest 0111 dit
krediet te verwerpen, en het verslag bevat bedenkingen ter
staving die moeyelvk zouden zyn 0111 te beantwoorden.
Doch de kamer heeft er ongelukkiglyk overgezien en hel
fameus engelsch krediet is gestemd geweest. T is nogtans
te betreuren dat een zoo gewigtig vraegstnk, voor 't welzyn
yan 's lands werk, niet beter doorgrond worde en dat onze
in zweet gewonnen penningen zoo liglzinnig toegestaen
worden. Eu wat er nog liet wonderste is van liet doorgaen
van dit krediet, is dat niet eenen redenaer het verdedigd
heeft; integendeel deze welke het hebben willen verdedigen,
hebben er de sterkste argumenten legen ingebragt
T is 't geen men gezien heeft ais eenen afgeveerdigden van
Antwerpen, lid der bestiiercDniuiissic van St. Bernard,
M. Loos, het woord genomen heeft ten voordeele van liet
krediet. Zie nier hoe hv zich uitgedrukt heeft
De fabricatie in de gevangenhuyzeti is dacdzakeh/k na-
deelig aen de vrye nyverheydzy is zoo veel Ie nadeeliger
aen.de Vlaenderen, dat sedert men in de fabricatie can
lynwaden het werk van fatsoen heeft ingevoerd, den kring
der wevers sterk verminderd is.»
Kan men zich duvdelyker en sterker legen de fabrikatie
in de gevangenhuyzen uytdrukken, fabrikatie die aen het
vrye werk zulke nadeelige concurrenlie doet Maer den
afgeveerdigden .van Antwerpen vind eene verschooning om
die stemming te verdedigen, namelyk dat de lynwaden van
St. Bernard binnen 't land niet verkocht worden en slechts
bestemd zyn voorden UYTVOER
O ongerymde redenering die door bet eenvoudigst gezond
oordeel noyt kan aengenomen worden YVeilioe omdat
een voortbrengsel uitgevoerd word, is bet niet nadeelig
aen de fabrikatie des lands Wel 't is willen beweeren dat
onze fabrieken voor den uytvoer niet werken'T is juyst
zeer slecht gevonden voor "de lynwaedfabrikatie die haren
gewigtigsten handel met het buitenland dry ft, en 't is hier
dat den verdediger van het engelsch krediet klaerlvk den
slechten kant van 't harnas met den vinger aenwyst. Doch
zie hier pog
In zyne zelfde redevoering zegt M. Loos Men is aen
de lynwaedfabrikatie van St. Bernard verschuldigd den
voortgang dien onzen lynwaeduylvoer naer de over-
zcesclie landen gedaen heeft. In 1847 beliep ónzen uyt-
voer slechts tot 378 duyzend franks, nn is dit eylfer
reeds geklommen tot 58 millioenen SC? duyzend franks;
«rekt van dit eylfer het beloop der fabrikatie van St.
Bernard, en gy zult zien dat de vrye nyverheyd voor
meer dan 58 millioenen in die beweging komt.
Maer gevoelt M. Loos niet dat liv zyne evgenc veroor
deeling uylspreekt? Gevoelt hy niet dat de vrye fabrikatie
geenzins de voortbrengsels van St. Bernard noodig beeft
0111 haren uytvoer te vermeerderen Word hy niet gewaer
dat onze fabrikatie de engelsclie garens niet' noodig liceli
om byval in den vremden te ontmoeten, en dat onze garens
dacrtoe zoo goed en zelfs beter zyn dan de engelsclie
Wy mogen dus vrylyk bonden staen dat liet half millioen
dat inen komt te stemmen voor liet gevangenlinys van St.
Bernard, geld geven is 0111 onze eygeae nyverheyd nadeel toe
te brengen en voor zoo veel werk aen onze arbeyders le
ontnemen, 1111 byzonderlyk dat het werk niet in overvloed
is. E11 wie trekt er 't profyt nvt Wy zullen het ook rond-
nvt z.eggen 't is eene mactschappy van handclaers die
de winst opstrykt benevens de engelsclie spinners die 111
België» voeren 't geen zv te veel hebben.
Wanneer zal men eens klaer zien in ons gouvernement
en kragtdadiglyk liet inlandsch werk en de nationale nyver
heyd ondersteunen Moet liet gezond oordeel niet zeggen
aen al die niet ziende blind zyn dat men in een land waer
hel vlasspinnen zoo gekend en zoo volmaekt is, geenc en
gelsclie garens noodig heeft 0111 goece lynwaden voor den
uytvoer le fabrikeren Dat men stalen geve en de hoeda
nigheden doe kennen welke liet lynwaed dat men bv den
vremden wilt plaetsen. moet lieboen, en men zal wei'liaest
ondervinden dat de afgezonderde nyverheyd beter, sterken,
en vertrouwelijker lynwaed zal maken dan dit welk men
le St. Bernard maekt met engelsch garen en ten profyte
van eenige persoonen.
In een naburig land, 't welk voorzeker geene groole
reputatie geniet in materie van godsdienst, heelt er op dit
ocgenblik eene groote reactie plaets ten voordeele van een
der voornaemste geboden van den katliolykcn godsdienst,
namelyk bet onderhouden en lievligen van den Zondag.
Wy moeten, eylaes, bekennen dat Belgiën, 'I geen zoo alge
meen als godsdienslig gekend is. neg geen deel beeft in deze
rea tie; integendeel wy zyn dagelyks getuyge van verer
gernissen die er op dien dag door de slavelyksle werken
gegeven worden. In vele gelegenheden, in vele bedrvven of
stielen zou men zeggen dat den dag des Hoeren in Belgiën
niet meer gekend is. dat de geboden Gods niet meer ver-
pliglcn, en dat den godsdienst met deszelfs oelfeningen
buytën do wereld gebannen zyn. De rampzaligste voor
beelden van ergernis doen zich opmerken in 't hestuer
de openbare werken in sleden en buyten worden des Zon
dags net als in de week voortgezet van den vroegen morgend
lot laet in den avond men peyst noeli aen mis, noch aen
sermoen, noch aen lof, immers men maekt er geene pligt
meer van naer kerk of klnys om te zien. Men moet liet zelve
zeggen van het leger olschoon de troepen geenen stiel
doen, ziet men dat den Zondag in de kazernen vonvaer-
loosd word, dat er menige bezigheden verrigt worden die
men kan en zou dien nvt tc stellen nvt eerbied voor 't gebod
van God, met een woord, het gaet er even als of er geenen
Zondag bestond.
Tot die beweenlyko overtreding word byzonderlyk de
leegste klas der samenleving aengeslnwd, en indien men
voortgaet met aen die klas eene opvoeding en principen in
te planten die strekken 0111 liaer de godsdienstige pligten
te leeren miskennen en versmaden, wat bereyd men voor
de samenleving Een ontelbaer slaeli van niensclien die
geenen hoegenaemden eerbied meer zullen hebben voor
bel burgerlik gezag en die, by d'eerste sclioone gelegen-
lievd, er geene becncn zullen in vinden legen het gouver
nement op te staen, iets waer tegen de politie weynig zal
vermogen. 'T is eenen goeden middel om de stadsgevange
nissen te bevolken, maer 't is geenen middel van verzedelv-
king noch remedie tegen de demagogicke driften en verlev-
dingen.
Over eenigrn tyd heeft onzen hoogaclitbaren en geleerden
prelaet in een sermoen te Gend gepredikt, de gevaren doen
uytscbynen die 't land door de versmading van den Zondag
le vrcczen heelt, zoo voor zyne polilieke veyligheyd als voor
den godsdienst; den lioogweei den kerkvoogd heeft al zyne
krachten ingespannen 0111 zyne diocesane» op te wekken
getrouw te blvveii aen de geboden der II. Kerk en "t voor
beeld 11a te volgen van een naburig volk, 't. welk overal
genootschappen opvormt en conferentiën bond om de gods
dienstige en maetschappelyke wet van 't lievligen der Zon
dagen Ie verspreyden.
Ter dezer gelegenhevd, zuilen wy bier eenige daedzaken
aenlialen die voor Vrankivk den vonrigang bcstatigen van
die loll'elvke onderhouding
Te Itourges, heeft een zeker getal handelaers der stad
zieli vereenigd met inzigt van in limine huyzen alle werken,
des Zondags, te doen slaken
Te Pcrigneux, zyn meer dan I4IKI liundteekeningen
onder de koopmans, industriëlen, en winkeliers ingezameld,
waerby deze zich, op hunne ter, verbinden door I11111 zelve
en zoo veel zy konnen door andere de rust van den dag des
Heeren te onderhouden.
In den «.'ourrier «In tiers leest men: De muetscliap-
pelyke en godsdienslige Zondagwet wint dagelyks meer
en meer veld zy heerselit in ue gedachten, zy begint te
lieersclien in de beoelfening; de besturen hebben 't voor-
beeld gegeven, en de werkende bevolking keert met
blydscliap terug naer eenen weg waer zy bare weprdig-
heyd vereenigd vind met de rust.
Men noemt nog verscheidene andere nyverheyds- en
handelsteden van Vranki vk waer dergelyke maetséhappyën
zyn ingërigt, onder andere Angoulème, hennes, etc.
l)en Memorial de Ia B.oire bevat de volgende regelen
De beweging dien sedert eenigen lyd de geesten aendryft
tot liet onderhouden der Zondagrust, begint zieli in onze
streken nvt te breyden. lie corporatie der notarissen van
St. EmMe heeft besloten op de Zon- en Feestdagen hare
kanlooreii te sluylenDe proprietarissen die verbin-
tenissen aengaen met ondernemers van gebouwen, stellen
11 als uvtdriikkelyke voonvaerde dat er op die dagen niet
mag gewerkt worden.
Te Bcmmm hebben de notarissen in eene algemeene
vergadering besloten dat, te beginnen van 1 Juny. des
Zondags hunne studiën zullen gesloten blvven.
De «inzette dn midi kondigt de opvorming aen van een
genootschap te Brignoles en geelt het volgende extra kt nvt
deszelfs reglement
De zaek van den Zondag heeft voor doel de onderhou-
ding der Zon-en Feestdagen nvt te breyden. Deze 011-
derltouding steunt, op de principen der burgerlyke vry-
lieyd zy onderstelt niet, gelyk in Engeland, eene wet
die gebiedend onze onderwerping eysclil, maer alleenlyk
eene verbintenis van vrye en ongepraemde menschcn.
Deze die toestemmen er deel van te maken, vei binden
zieli op de Z011-en Feestdagen zelve niet le werken, en
noch te doen tiocli te laten werken voor hunne rekening,
zv verbinden zich niet te ver koopen noch te doen ver-
koopen, niet te koopen noch te doen koopen, en wal
meer is, van op die dagen hunne magazynen, winkels en
werkluiyzen gesloten le honden.
Gelyk men ziet, het lievligen van den Zondag wint in
Vrankryk op eene wonderbare wvze aen, het doet er de
noodzakelykheyd gevoelen van terug te kceren tot onzen
II. godsdienst, tot dit element 't geen den grotidsteen is van
't geluk van den menscli en van de samenleving, element
't welk, in deze lyden van verderf, aen de samenleving zoo
nondzakvlyk is tegen den woedenden stroom der ramp
zalige leerstelsels van revolnlie en socialismus die dooi
de traricni.ictms- en liberators dagelyks met eene helsche
neersligheyd lot zelfs onder de leegste klassen der bevol
king verspreyd worden.
Wy hopen dat welliaest die stirlitende voorbeelden by
ons zullen nagevolgd worden wy wensclien vuriglvk dat,
gelyk de lieylzame genootschappen van den IL VinVentius
de Paula, de conferentiën voor liet vieren van den Zondag
zullen verspreyd worden; wy verlangen dal de eerste indns-
triele stad onzer provincie," die zoo gelukkig is geweest in
het verspreyden van stoffelyke en zedelyke hulpmiddelen
voor de arme, dit werk niet zal oovolmaekt laten, en aen
den nondlydeilden dien rustdag zal verschaffen dien hv van
den lieer ontvangen heeft, gelyk zy hem 't brood verschaft
dat hv noodig heeft voor zvn bestaen.
Wat is dat voor eenen vogel? zal men vragen, en wv
gaon er op antwoorden. I11 eene der laetstc zittingen van
de kamer, heeft men al wederom eenen n!<t van goed
beslner van Rogier aengeslipt, welken akt aen de schal-
i pligtigen duyzend franks kostZie hier wat M. Osy
ten dezen opzigte gezegd heeft
Eenen kantoorbedienden van M.Rogier ziende datzvnen
meester zoo veel geld verkwistte, stelde arn M. Rogier
