ZONDAG 50 JULY 1854.
ACHTSTEN JAERGANG. Nr 411
AELST, den 29 July 1854.
Gregorius XVI.
Uyttrek uyt den omzendbrief van
Gregorius XVI.
Wat is de vryheyd van goed of kwaed?
WAT IS EENEN LIBERAEL?
VAN DENDERMONDE NAER AELST.
YZEREN WEG. STATIE AELST.
VERTREKUREN VAN DEN 1 JULY 1854.
1» ton 6 uren 45 minuten des morgens naèr Dendermonde, Mecbelcn, Brussel,
Antwerpen, Leuven, Thienen, Luyk, Verviers, Landen, St.-Truyên,Hasselt en Keulen.
2® Ten 7 uren 50 minuten des morgens na er Dendermonde Gend, Brugge,
Oostende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Ryssel, Calais.
3® Ten 11 uren 30 minuten voor middag, naer Dendermonde, Gend, Brugge,
Oostende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Ryssel, Calais.
4® Ten 5 uren 30 m. namidd. naer Dender monde, Mecheten, Brussel, Antwerpen,
Leuven,Thienen, Luyk, Vervier, Gend, Brugge, Oostende, Kortr., Doorn.. Ryssel, etc.
5® 7c/i 8 uren 15 minuten des avonds, naer Dendermonde, Mecbelcn, Brussel,
Antwerpen, Leuven, Thienen, Luyk, Verviers, Aken, Keulen en Gend.
Cl'IQUE SLUM.
1° Ten G ur. 00 m. 's morgens.2"» Ten 7 uren 20 minuten 's morgens. 3® Ten 8
uren 20 minuten 's morgens. 4® Ten 12 uren 05 minuten 's middags. 5® Ten 6
uren 45 minuten avonds.
Zullen te Gysegem slillestaen de volgend» konvoyen vertrekkende van
AFXST, ten 6'uren 40 minuten, ten ll uren 30 miuut. 's morgens, ten 5 uren
30 minuten en ten 8 uren 15 minuten s' avonds*
Van DENDERMONDE ton 6 uren 00 minuten, ten 8 uren 30 minuten'smorgens,
ten 12 uren 05 minuten 's middags en ten 6 uren 45 miuutcn des avonds.
Voor alle riglingen moet men te Dendermonde van konvoy veranderen.
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder dedagteekening
van den da«rop volgenden Zondag. —Den prys der inschryving, by trimester,
is bepaeld op i fr. 50 c., dien der annoncen op 20 centimen den drukregel.
DEN DENDERBODE
Daer de groote francmaconsbladen en 11a deze natuerlyk
de kleyne goddelooze prulbladjes van zelfden deessem zoo
als 't Verbond van Aelst en tutti quanti, gedurig zeeveren
over eenen omzendbrief van Paus Gregorius XVI, nopens
eenige zoogenaemde staetkundige vryheden, hebben wy dit
stuk nog eens nagezien. Wy zuilen er ons gedacht over
zeggen niet om het zelve te censureren gelyk de liberaters
doen, maer om het publiek te wapenen tegen de schande-
lyke en bedrogvolle aenvallen waervan dezen omzendbrief
van wege de goddelooze drukpers het voorwerp is.
Dan, wat zouden de liberaters zeggen, indien wy de
vryheyd van moorden, branden, liegen, bedriegen, lasteren,
eerroovcn, gód- en zedeloos leven, oproer maken, enz. als
leerstelsel aennameu en predikten Zy zouden dadelyk
tegen ons opstaen, cn luydop roepen dat zulk leerstelsel
rampzalig, verderflyk en gedrochtelyk is.
Nu, wat is by de liberaters de vryheyd van geweten, van
denkwyze en van eerediensten anders, dan de vryheyd van
kettery en goddeloosbeyd, dat is te zeggen de vryheyd van
zielen te vermoorden en voor eeuwig in de helle te storten
Wat is by hun de vryheyd der drukpers anders, dan de
onbeperkte losbandigiieyd om dagelyks in hunne vuyle en
venynige gazetten en romans onbeschaemdelvk te liegen,
te bedriegen, geestelykc persoonen te lasteren, en op alle
mogelyke wyze het volk goddeloos en zedeloos te maken
Wat is by hun de vryheyd van vereeniging anders, dan
het toomeloos middel om overal oproer en onwCntelingen
te weeg te brengen, zooliaest de zaken niet volgens hunnen
wensch gaen
Indien dit onbetwistbaer is, gelyk de dagelyksche onder
vinding ons leert en gelyk duyzende daedzaken zulks be-
wyzen, moet men niet bekennen dat liet leerstelsel der
vryheyd van demkwyze, van eerediensten, van drukpers,
van vereeniging, volgens de uytdrukking van Paus Gregorius
XVI, even gelyk het leerstelsel der vryheyd van moorden,
branden enz. rampzalig, verderflyk en gedrochtelyk is?
Doch laet ons hier de eygene woorden van den II. Vader
met eene christelyke eerbiedigheyd opnemen en 't publick
laten oordeelen ëf zy wel zoo veel smaed en verachting
verdienen dan er de toomelooze lasterzucht der hberaters-
jiers gedurig tegen uytbraekt.
Uyt die stinkende bron van het indifferènlismus in vak van religie,
spruvt deze ongerymde en valsche grondleer, of veeleer deze zinneloos-
b heyd voort, dat men, aen wie het zy, de vryheyd van geioeten moet
toestaen en waerborgen. Men baent den weg tot de rerderfclyke
d doling door de onbepaelde vryheyd van denktcyze, welke zich verre
uytstrekt tot het ongeluk onzer geeslelyke en burgerlyke maetschappy,
b terwyl eenigen met eene uyterste onbeschacmdheyd herhalen dat er uyt
die vryheyd eenig voordeel spruytvoor den godsdienst
Maer, zegt den II. Augustinus, wat is er bekwamer om de ziel te doo-
s den. dan de vryheyd der doling Inderdaed, als den raensch, natuerlyk
tot het kwaed geneygd, door geenen teugel in het pad der waerheyd
a gehouden word,dan staet waerlyk den afgrond voor hein open
Dieruvt volgen de wankelbaerheyd der gezinningen, de gedurige aen-
groevende zedebederfenis der jonghcyd, de verachting onder het volk
a van al wat hevlig, rcdelyk en w.ettelyk is, met een woord alles wat
strekt tot de volle vernieling der maetschappy; dewyl de ondervinding
s van aloude tyden leert dat de rvkste. magtigsle en beroemdste staten
d door dit kwaed alleen, door de onmatige vryheyd der denkvvyzen, de
ongebondenheyd der rede in volksvergaderingen, den drift der nieuwig-
8 heden, teenemael vervallen zyn.
s Daeraen is ook die rampzalige vryheyd, die ons noyt genoeg afkeer
kan inboezemen, toe te schrvven; de vryheyd der drukpers, welke
toelaet alle geschriften in het licht te geven vryheyd, die zoramige
met zoo groot geschrey durven voordragen en bevorderen. Wy zyn
n verschrikt, achtbare broeders, wanneer wy overwegen welke leerstel-
b seis, of veeleer welke gedrochtelyke dwalingen ons overladen, die door
eene overgroote menigte van boeken, boekskens, cn alhoewel geringe,
a doch in booshevd zeer uytgestrekte bladen overal verspreyd worden, en
b waerdoor wy met de tranen in de oogen Gods vermaledyding over de
v aerde uytgebreyd zien.
By de voorgemelde allerbitterste beweegredens die ons ontrusten en
in 't algemeen gevaer met byzondere droefheyd kwellen, voegen zich
nog zekere vereenigingen en vastgestelde verzamelingen, in welke men
met alle soort van aenhangers van valschc eeredienste», onder voor-
b wendsel van eerbied *oor den godsdienst, maer inderdaed uyt drift naer
b nieuwighevd en om overal oproeren te onsteken, allerley vryheden predikt
b en beroertens verwekt tegen Kerk en Staet, waerdoor het eerbiedweer-
b weerdigste gezag vernietigd word. b
Hewel, geachte lezers, wat dunkt ui. naer wie zoud gy
eerder luysteren, ofwel naer de vaderlyke vermaningen van
wylen Z. H. Paus Gregorius, of wel naer de rampzalige
versmadingen en heyllooze verlevdingen der liberaterspers
Doelt gelyk wv met den H. Vader en met alle getrouwe
christenen de voorgenoemde rampzalige vryheden als leer
stelsel doemen, zoo maken wy ook met Hem een onder-
scheyd tusscheu liet leeren der zelve en tusschen bun tea er-
borgen daer waer zy door omstandigheden bestacn. Die
vryheden zyn immers ook voor eene gunstige uytlegging
vatbaer te weten als zy by vyandelyke of aen den waren
godsdienst onverschillige volksbesturen zyne vrye iiytoeffe-
ning en verspreyding, zyne verdediging door de drukpers
en de vereeniging zyner lidmaten waerborgen.
Ziedaer in welken zin de H. Kerk, volgens ons, den eed
van getrouwheyd aen dusdanige constitution toelaet. Zy
waerborgt die staetkundige vryheden in de landen waer zy
de zelve vind zonder er de misbruyken van goed te keuren;
even zoo als God, die den mensch met de vryheyd van goed
of kwaed geschapen heeft, hem dezelve levenslang waerborgt,
alhoewel Hy hare booze uytwerksels haet en straft op deze
wereld en in 't ander leven.
De vryheyd van goed of kwaed is eene gebrekkige vry
heyd, omdat zy den mensch aen't kwaed blootsteltmaer
door bet vrvwillig vlugten der zonde cn beoeffenen der
deugd brengt zy hem tot zyn gelukzalig eynde waer hy de
volmaekte vryheyd, die van 't goede alleen, zal genieten.
Aldus ook zyn die staetkundige vryheden gebrekkig, omdat
zy da volkeren aen dwaling blootstellen maer door het
vry bevegten der kettersclie en goddelooze leerstelsels, en
door de vrye oëffening en verdediging van den waren gods
dienst, konnen zy hun tot de eenheyd des geloofs en der
alleenzaligmakende leering van Christus terugbrengen,
waer zy dan, naer beliefte, zulke vryheden in vak van
religie en zeden gemakkclyk zullen konnen missen.
Inderdaed, men leze de geschiedenis van ons oud Relgiën,
zelf door liberaters, b. v. door Th. Juste, den bewierooker
van Rogier, opgesteld men za! er in vinden dal ten allen
tyde onze kutholyke voorouders of de ware staetkundige
vryheyd bezaten, of voor hare verdediging de wapens
opnamen, zonder nogtans oyt Ie denken dat hun de zooge
naemde hedendagsche vryheden ontbraken. Vast verkleefd
aen hun geloof, verdienden zy waerlyk den naem van
Iiatholyke Nederlanders, en nogtans was er geen volk op
aerde zoo jaloersch dan zy, van de voorregten die hun
toekwamen.
Men leze do merkweerdige schriften van onzen wydbe-
roemden Hendrik Conscience, voörnamelyk zynen Jacob
van Arteveldedaerin zal men zich konnen overtuygen, hoe
dapper onze voorouders voor de vryheyd streden en tevens
hoe katholyk zv waren. Maer eylaes 1 die gelukkige tyden
van liefde tot de ware vryheyd zyn voorby, cn eene valsche
eia goddelooze vryheyd heeft de plaets der ware ingenomen.
Hedcndags zuchten de llelgcn onder 't jok van een handvol
liberaters-franemacons die cp alle wyzon onze beurzeil
uvlputten om kostelyke paleyzen, rampzalige onderwys-
gesiichtenzedebedervende theaters te bouwen om
bankroetiers cn vremdelingen te verryken, die 't volk be
driegen met eenen valsehen scliyn van vryheyd, bestaende
uytsluytelyk in een kiesregt, waer den afhanglyken burger
niet anders kan dan een door de liberaters geschreven cn
geteekend briefken in de stembus steken i-n daermeê al
Overigens mag men van wegens onze liberators oproerig,
wulpseh, lasteraer, bedrieger, ketter, vuvlerik, goddeloos,
republikaen, socialist, inet een woord al zyn wat men wilt,
als men maer geenen ouderdanigen katholyk meerblyft
O tempora O mores 1
(vervolg en eynde).
Eenen liberael is 1° eene soort van zuygerlegger, wiens
buyzen in alle slach van geldkisten passen, maer die by-
zonder wel zvnc buvzen weet te doen foncttonneren, zoo
liaest hy die in de kas van 't gouvernement kan foeffelen
2° Eenen liberael is een slach van jager die noch naer
moeyte, noch naer arbeyd, noch naer laegheden, noch naer
verslaefdheyd, noch naer onregt ziet om het wild te schie
ten of te stroppen al moest hy het op den grond van zynen
evenmensch doen, als het wild maer vet is en eene goede
saus belooft.
En inderdaed, waerom hebben wy er zoo vele gezien die
zich onder het liberatersvaendel begaven om in de kics-
worstelingen ten voordeele van de liberalen te loopen, te
zwieren, te dwingen en te pramen Omdat zy de libera-
liteyt kenden van Rogier die zoo gewillig was om in de geld
kas van het gouvernement een plaetsken te maken voor de
buyzen zyner voorstaenders, welke aldus het vettend en
weldoende vocht op hunne akkers kregen.
Waerom hebben wy zoo veel anders ia scliyn trelfelyke
mannen een liberael masker zien aentrekken en hun libe-
lismus in herbergen, op publieke plaetsen, in gazetten, aen
de voorgevels hunner huyzen enz. zien en hooren afgeven
en aenplakken Omdat zy pyn in den zak gekregen had
den, omdat zy niet meer wisten van wat hout pylen maken,
omdat zy hunne duyteu verspeeld en verkwist hadden, en
verhoopten door liberale subsidiën, door presentjes, door
leeningen van honderd en meer duyzende franks zonder
intrest gedurende 15 a 20 jaren, zich wederom te regten.
Waerom hebben wy zoo veel kazakken zien keeren en
met liberale livrey-galons en liberale bieskens zien afleggen
en boorden Wel omdat zy op de goedgunstigheyd van
het liberael gouvernement, op den onderstand van'de libe
rale gemeente- armen- en liospicenbesturen hoopten voor
leverantiën, werkingen, ondernemingen enz.; getuvge hier
van de zeven barometeis, de kladpotteryën die Rogier met
den voet aengekocht heeft; getuvge hiervan de inschryvin-
gen in zoo veel zout- en smaeklooze prulbladen, boekskens
beeldekens enz. enz.; getuvge hiervan de leverantiën aen
armen en iiospicen van lionillekoien, olie, vleesch, apothe-
kervön, wyn en alle andere behoeften; getuyge hiervan al
de leveringen aen stedelyke werken en stadhuysbehoeften;
algemeene getuyge hiervan alles waerover het liberaters-
dom beheer had, wyl het publiek gekend was dat al wie
niet liberael was, geenen hoegenaemden zuyger, hoe nauw
het holleken ook was, ergens kon plaetsen, want gelukte
men er soms in, de opening wierd dadelyk toegestopt
met liberale potaerde en den loop van liet weldoende vocht
seffens naer eenen liberalen akker afgekeerd. Immers de
zuygerlegger'v was alleen mogelyk en winstgevend voor
deze die een liberael gezicht hadden, die liberale uytvallen
durfden doen tegen de klerikalen, tegen de papen, tegen de
kloosters, tegen 't geloof, tegen de zeden, met een woord
tegen alles wat van verre of van naby met godsdienst,
treffelykheyd en reglveerdigheyd in verband stond
En dan ten tweeden, wal zullen wy zeggen over die libe
rale jagt naer winstgevende plaetsen en fonctiën jagt die
zoo gefrekwenteerd was, dat den eenen den anderen buylen
en kneuzingen liep. Ha! het ware onmogciyk beschryven wat
al getrot, geloop, gesmeek er in 't werk gesteld wierden,
wat al knievallen, laegbertigheden en protestation van
verknochtheyd aen 't liberatersdom ergepleegd zyn geweest
om dees of geen plaetsken te bekomen; het ware onmogelvk
te doen begrypen wat al geweld, beschuldigingen sn intri-
guen er gebrnykt wierden om dezen of genen uyt zyn ambt
te stellen, onder voorwendsel dat hy klerikael was en de
zaek der logiën niet konde dienen, maer wezenlyk om zich
zelf in de plaets te foeffelen en bet spreekwoord waer te
maken óte-toide hi pour que je my mette
Indien wy met deze beschryving moesten beginnen, wv
zouden in twee jaren niet konnen gedaen krygen, want de
liberale plaetsziekte was veel erger in 1847 en volgende
jaren dan de pataterplaeg. In de palatervelden zag men
dan nog hier en daer een 't welk niet aengedaen was, maer
in de rangen der liberaters, vond men niet eenen die onbe
smet was; 't is waer, de besmetting was by den eenen
heviger en meer gevoorderd dan by den anderen, maer dit
kwam dan bv de vettiglieyd der plaets, by de middels die
er aen vast waren om het fynste wild te stroppen, om de
beste brokjes in te palmen, of om den grootsten slok uyt
liet liberael konnneken te krygen. Immers, liet land heeft,
tot schande der liberatersparty, konnen en moeien bcsta-
tigen dat den magtigsten hefboom en om zoo te spreken de
eenige drae.yspil van 't liberalismus was, dien onverzade-
lyken gelddorst, waerdoor den mensch zichzelvcn brand
merkt en een wezen word van oneer en schande, 't welk
aldra onder 'tgewigt der algemeene verachting moet
bezwvken, latende slechts voor alle geheugen, gelyk de
