70NDA(1 21 OCTOBER 1855.
TIENDEN JAEIiGANG. N. 477-
AELST, den 20 October 1855.
EEN VOORBEELD.
DE LYNWAEDNYVERHEYD.
VAN DENDERMONDE NAER AELST.
Js dit (dies te duchten
Openbare gezondlieytlswerken.
YZERËN WEG. STATIE AELST.
VERTREKUREN VAN DEN 21 OCTOBER 1855.
1° Ten 7 uren 45 minuien des morgens nnrr Dendermonde Geud, Brugge,
«lostendc, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Ryssel, Galais.
2° ten 9 uren 30 min. des morgens nner Dendermonde, Gend, Meehelen, Brussel,
Antwerpen, Leuven, Thienen, Luvk, Verviers, Landen, St.-Truyëu,en Hasselt
3" Ten 12 uren 00 minuten roor middagnaer Dendermonde, Gend> Brugge,
Oostende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Ryssel, Calais.
4" Ten 2 uren 45 m, mitnidd. /iner.Dendeimonde, Mechelen, Brussel, Antwerpen,
Leuven, Thienen, Luvk, Vervier. Lnnden-, St. Truyën, Hasselt, Aken en Keulen.
5° 7en 5 uren 30 minuien des aronds, nner Dendermonde, Meclielcn. Brussel,
Antwerpen Gend,Brugge en Östende, Kortryk, Mouscron, Doornyk, Ryssel en Galais.
6° Ten 8 uren 15 minuten des aronds nner Deinl'-rmonde, Gend, M"chekn,
Brussel, Antwerpen, Leuven, Thienen, Luyk, Vervier», Aken en Keulen.
COJOli: SUM.
1» Ten fi ur. 15 m. 's morgens.2"» Ten 8 uren 20 minuten 's morgens. —3° Ten 10
men 10 minuten ?s morgens. - 4° Ten 12 uren 40 minuten 's middags. 5® Ten 4
uren 10 minuten Snvonds. 6° Ten 0 uren 45 minuien 's avonds.
Zullen te Gvsegem slillestaen de volgende Konvoyen vertrekkende van
AF.LST, ten 7*uren 45 minuteu, ten 9 uren 30 miuut. 's morgens, ten 12 ureu
ten 2 uren 45 minuten en ten 5 uren 30 m. s' avonds*
Van l)LNDLRM0sDE ten 6 uren 15 minuten, ten 8 uren 20 minuten 'smorgens,
ten 10 uren 10 min. voor m. ten 12 u. -41) ui. namiddag, ten 4 uren 10 m. en ten
(i uren 45 min. des avonds.
Voor alle rigliugen moet men te Dendermonde van konvoy verunderen.
Dil blad verschyn! ties Zaterdags in den namiddag onder de dagleekening
van den daerop volgenden Zondag.—Den prys tier inschryving, by trimester,
is bepaeld op 1 Ir. 50 c., dien dei innoneen op SOceiilinicn den drukregel.
DEN DENDERBODE
O
Wy lezen in de parysche bladen dat zekeren Alexander
Erdan, letterkundigen, onlangs by vonnis der correctionnele
regtbank der Seine is veroordeeld geworden tot 8 dagen
gevangzilting en 100 l'r. boete, als piigtig van, door de
afkondiging van een werk, getiteld la France mystique,
den katholyken godsdienst beschimpt en bespot te hebben...
Den procureur-generael tegen dit vonnis d minimd in
beroep gegae'n zynde, heelt het hof van appel een ander
vonnis uytgesproken, waerby M. Erdan tot een jaer gevang
zitting, 5000 fr. boete en de proceskosten is veroordeeld
geworden. Verder zal liet vonnis ten getalle van 25 exem
plaren in de stad Parys worden aengeplakt en bovendien
geplaetst worden in de zes volgende gazetten den Moniteur,
'le Droit, la Gazette des Tribunaux, la Presse, Ie Constitu-
tionnel en de Siècle, alles ten koste van sieur Erdan.
Eyndelyk is de vernietiging der in beslag genomene exem
plaren en van al deze die nog zouden konnen genomen
worden, bevolen
Dit vonnis doet eer aen 't hof 't welk het uytgesproken
heeft, want 't is een bewys dat deszelfs magistraten den
godsdienst eerbiedigen en de goddeloozen weten te be
straffen die den zeiven zoo scliandelyk durven versmaden
dit vonnis doet ook eer aen 't land 't welk magistraten
bezit die met zulke gevoelens bezield zyn en weten te
schatten wat onberekenbaer kwaed de lasteraers van den
godsdienst aen de samenleving toebrengen.
Worden of konnen in ons land soortgelyke maetregels
niet genomen worden, wy zullen er ons niet over beklagen
maer waerover wy ons des te bitterlyker zullen beklagen,
is dat het gouvernement van den eenen kant, leeraers in
zyne gestichten duiten rvkelyk betaelt diehunne pen doppen
in den droessem der kettersche en meest godslasterende
dwalingen, om er den katholyken godsdienst meê te be
morsen, te bonen en te beledigen en van den anderen
kant dat dit zelfde bestuer, in naem der verzoening, eere-
kruyssen hangt op de"borst van scliryvers die geene uyt-
drukkingen hard en vreed genoeg vinden om den katholyken
godsdienst te schandvlekken en le vermaledyden
Maer, dat men er zich niet in bedriege, die gedurige
senraudingen tegen den godsdienst hebben geen ander
doel dan de maetschappy le bederven en de volkeren tot
de revolutie en de regeringsloosheyd te leyden 'I is voor-
namelvk in Belgiën dat die belsche pooging met een
verdobbeld geweld gedaen word. Wy hebben nog laetst
gezien dat den Wancmaconschen National van Brussel het
oproerig manifest der dry bloedhonden Kossuth, Mazzini
mi Ledru-Kollin beeft afgekondigd, *t welk zoodanig vreed
en onrustwekkend is, dat de engelsche drukpers zelfs er
diep van ontroerd is en alarmkreten laet hooren. Den
Morning-Post, gazette van 't engelsch' gouvernement be-
ülaegt zich dat die manifesten in Europa verspreyd zyn
door 't Belgisch blad, den National, welk de zelve opge
nomen heelt en aldus dient tot Moniteur aen de aenvoerders
der bloed-republiek.
De engelsche drukpers berigt ons dat er onlangs te
Tonden eene vergadering heelt plaels gehad van politieke
uytwykelingen die vergadering wierd voorgezeten door
zekeren dtoyen Jourdain, die er de oproerigste en schan-
digste woorden uytgebraekt heeft. Ely heeft begonst met
den lof te verkondigen van den moordenaer Pianori, en
heeft te kennen gegeven dat het revolulionnaire comité
voornemens was aen elk lid der vergadering eene medalie
te schenken ter eere en ter gedachtenis van dezen eerloozen
moordenaerDen bloedzuchtigen spreker heeft zich
niet vergenoegd met den lof over de moordpoogiag van
Pianori tegen den keyzer der Franschen te verkondigen,
maer hy heeft de medebroeder'ykheyd of confraterniteyt
in 't schelmstuk aengeprediktiiy heeft de aenhoorders
gepraemd opdat zy zich wel zouden doordringen van dezen
grondregel dut het de pligt was gelyk het de eer is van
iedereen de keyzers en koningen te verinoordenn
Om wel het gevaer te beseffen dal deze algemeene secte
van koningsmoorders oplevert, hoeft men slechts de eedaf
legging te'lezcn die bekend gemaekt is in liet proces, dat
tegenwoord'glyk voor bet assisenhof van Maine-et-Loire
ontvouwen woid.'Éi'is kwestie van eenen kerel als moor-
telbroer der logie van de Marianne te aenveerden. Den
president vraegt aen den getuyge dat by zyne aenneuiing
zou vertellen. Den getuygeu spreekt als volgt
Zy hebben my de oogen verbonden, MY DEN PUNT
VAN EENEN PONJAERD ONDER DE KIN GE-
PLAETST en my alsdan den eed doen a/lcggen aen de
e DEMOCRA TIEKE SOCIALE REPUBLIEK, my doende
e ziceeren dat ik altyd zou gereed zyn van vader en moeder,
a vrouw en hinders, al waren zy zelfs ziek, te verlaten, en
z van het opperhoofd van den staet te gacn vermoorden,
a indien ill door 't lol aenyewezen wierdzy zegden my levens
dat, indien ik het geheym der Logie van de MARIANNE
ontdekte, den ponjaard, dien ik gevoelde, tegen mg zou
gekeerd worden
Dit bewyst klaer genoeg hoe fanatiek die moordenaers-
secte is en dat zybekwaem is tot alles, dat niets liaerinhare
booze ontwerpen zou weerhouden. Doch wat er opmerkens-
weerd is, is dat de woede en de stoutmoedigheyd der
francmagonslogiën verdobbeld is sedert dat den oorlog
in den oosten tegen Rusland gevoerd word en sedert de
zegepralen door de geallieerden beluield maer dit is niet
veel te verwonderen, men kent van over lang de kuyperyën
der russische staetkunde, en men weet maer al te wel dat
zy haer goud met volle grepen zal rondstroyën om wanor
ders en revolutie te verwekken in de landen waenneé den
Rus in oorlog is, en om de souvercynen te doen ombrengen
van welkers kraehtdadigheyd en wys beleg Rusland
bevreesd is. De liberaters-fraucmaQonsbladen konnen het
zelfs niet verduyken, want alles wat van Rusland komt,
verheffen zy tot "aen den hemel en de geallieerden konnen
zy noch hooren noch verdragenDat de gouverne
menten maer oppassen want den dolk der moordenaers-
secte is altyd opgeheven, en eens dat die bloedhonden er in
gelukken den eenen of anderen vorst te vermoorden, dan
zal het bloedig drama voor geheel Europa beginnen Echter
met kraehtdadigheyd en onbevreesd le work gaen kan
al die eerlooze ontwerpen verydelenSalus Populi
suprema lex, het behoud des Volks is de opperste wet.
Dezen belaugryken en ouden ïiyverlieyilstak lieefl, setleii een
dertigtal jaren, veel wisselvalligheden uylgestaeu zonderdul,
ongelukkiglyk voor 't land, de nieuwigheden hel minste aen zyneu
voorspoed hebben hygedragen integendeel dien voorspoed heeft
er door geleden naer male men den luyslcr dier nyvoriieyd zag
verdwynen. Den ondergang der oude lynwaednyverlteyd is de
oorzaek geweest van den ondergang der werkende klassen en der
opkomst van de vreeslyke armoede die met wanhopende reuzen
schreden alles drevgt te overweldigen.
Maer dezen die den oppereglor is van de weerde der nyver-
heden, den verbruyker, heeft zyn vonnis geveld en verklaerd dat
het lynwaed met tiendgaren en gemaekt gelyk onze oude wevers
hel in geweien verveerdigden, verre boven het mekanicklyuwacd
te stellen is. Eene geluvgenis die koml uyt een land t welk zeer
bevoegd is om er over te oordeelen, want'tis de voornaemsle lyn-
waedmerk van geheel de wereld, Yrankryk nanielyk heeft onlangs
een merkweerdig vonnis over de twee lyuwaedsoorlen uylgesprokeu.
Den Univers, een ernslig en onparlyiiig blad, sprekende over de
tentoonstelling van Parys, drukt zich volgeuder wyze uyt
a De regtveerdigheyd bestuurt het aengroeyèn der uitwisselingen,
a Dit is een der opschriften die men leest in liet paleys der
<i nyverheyd. 'T is ongelwyffeld om aen die grondspreuk eene
o zekere bekrachtiging te geven dat Vrankryk toegelaten heeft,
tegenstrydiglyk met't geen er in 1851 te Londen heeft pluéls
gehad, de prezen der tentoongestelde voorwerpeu aen le duydcn.
Maer deze waerborg is verre van volledig le zyn Opdat de
regtveerdigheyd de overhand hebbe in de uitwisselingen, moet
a er alle slaeli van bedrog buviengehaniien zyn. 'T is de wezeu-
lyke hoedanigheyd die men moei verzekeren, iels wat vooral de
oude linnenuyverheyd keumerkie, lerwyl de beliendiglu-yd der
nyverheyd zich meennaels ie vreden houd inrt den scliyn dien
zy zoo wel aen de voortbrengsels door lielstylsel of loebereydsel
weet te geven. 'T is door de werking der macliinen dal men
dien valschen schyn kan geven ten nadeele niet alleen van den
verbruyker. maer zelfs van den werkman, vermits de hoedn-
nigheyd, die de verscheydeuheyd onderstelt der kunsl, aen den
uylvinder ntoet belaeld worden. Hier komen hyzonderlvk de
handwerken voor in 'Lgeen deze onderschevd van de inckaniek-
werken. De behendigheyd der nyverheyd zoekl niels anders dan
ilees onderschevd te doen verdwynen, meermaels al den vet-
bruyker le bedriegen. Men heeft begonnen niet het spinnen,
u voorgegaen met liet weven, en van daeg js men aen liet uaeyën
gekomen. Dat dil alles met de inekauieken geschiede, goed,
maer als den verbruyker een voortbrengsel van handwerk
vraegt, dat men hem niet Bedriege met hem mekaniekwerk
te geven. 'T is hierin dal de regtveerdigheyd der nytwisse-
lingen bcslaet.
T geen wy zoo even gezegd hebben, laet bel ons aen de
lynwaden toepassen. Men kent de omwenteling die in deze
nyverheyd door de toepassing van de Machine van Alright is te
weeg gebragtmaer men is er veire af van geheel hel liand-
garen le hebben doen verdwynen, 'l is zeker en vasl dat de
vraeg naer handgespin dagelyks meer eu meer aengroeylniet-
tegeuslaende al de intrigiien die de behendigheyd gebruykt
om de oude Ivnwadeu van Vlaenderen le doen misachten, den
verbruyker, zyne belangen raedplegende, geeft hun verre den
a voorkeur. Wcslfalen 't geen liiyslenyke voortbrengsels van
a handgespin tentoongesteld heeft, had al hel kwaed gevoeld dal
o liet mekaniekgespin aen de oude lynwaed nyverheyd kon loe-
brengen, (oude nyverheyd die in Westfalen noyt verlaten is
geweest.) Die streek heeft een genootschap opgevormd onder
a lilel van Maetschappy vun lier ford, met een ig doel van meer
a en meer de fabrikatie van handgespin le ondersteunen, er de
goede trouw in te doen hcerscheu, en er alle bedrog uyt le
verbannen. Ook is liet gekend dal die maetschappy veel goed
a aen de lynwaednyverheyd gedaen heeftvoorzeker moet eene
a maetschappy meer trouw inboezemen dan eenen particulieren...
Maer wy vernemen dat, oin uyt dien hoofde eene nog vastere
a waerborg te geven, liet genootschap van den H. Vinceutiiis-de-
a Paulo 't geen iu Belgiên zeer uylgehreyd is, het lynwaedhand-
o werk onder zyne bescherming heeft genomen en er eenen
a grooleu hulpmiddel in vind legen de armoede, le meer omdat
a deze oude nyverheyd zeer nauw met de akkerwerken in verband
a stael, al de leden des liuvsgezius bezig houd, de soljdarileyt
a onderhoud tussclieu den meesler en den knechl, aen welken
laelsleu men een krediet opent om de grondstoffen te koopeu
en wiens ouafhauglykheyd uien aldus eerbiedigt, a
NOG EEN WOORD.
Het parysch blad spreekt van eenige met handgespin verveer-
digde lynwaden die ie Parys tentoongesteld zyn geweest, maer
bel vergeel te spreken over hel allerschoonste en allerfyusle
lynwaed dat M. Van de Kerkhove van Deerlyck (by Kortryk) er
tentoongesteld heeftdil lynwaed lelt op eene breedte van
5/4 litlUU draden, fyuheyd die gansch buylengewoon is. Den doek
is al wal rvkelyk en verrukkend kan gevonden worden en om te
tonnen dat liet een stuk gansch ter trouw is en dal de grondstof
gêevenredigd is in hoedanigheyd met de fynlieyd van 't lynwaed,
den teuloousteller heeft er hel vlas en 't garen bygevoegd.
'T is waer dal er tentoongestelde mekaiiieklynwade» zyn die
ook eene groole fynlieyd hebben, maer de fabrikanten hebben er
liet vlas en 'l garen niet durven byzetten, zoodanig dal liet oiimo-
gelyk is le beoordeelen of die lynwaden met al de voorwaerdeu
ecner goede fabrikatie gemaekt en of zy zullen slerk zyn
Volgens onze inlichtingen is bel waer dat verseheydene eonferen-
tiëp. van den H. Vincenlius voornemens zyn bel spinnen en weven
wederom in te voeren en aldus werk aen de armen le verschaffen,
eu dal zy zich zullen beyveren om de fabrikatie volgens liet oud
slelsel eu Ier trouw te doen verveerdigen. Wy moeten aen den
yver en goede inzigteo dezer liefdadige conferentièn toejuyehen,
want al werk aen hare armen te verschaffen, zullen zy eenen
onschptbaren dienst aen 't land bewyzen door de heropregliug
onzer oude nyverheyd in wal de goede Irouw en de goede fabri
katie betreftzy zullen eenen handel doen herleven die eertyds
hei geluk, de goede faem en de glorie van ons vaderland
uylmaekte.
M. den minister van binnenlaudsche zaken heeft den
volgenden omzendbriefaen de heereu gouverneurs gezonden;
wy verhai'slen ons dit stuk af te kondigen en het zelve
volkomentlyk toe te juyehen. Op dezen maetregel zullen
hopen wy, nog andere volgen die gelykelyk zullen geschikt
zyn om den droeven toestand van deii armen werkman
merkelyk te verbeteren.
Brussel, den 13 October 1855.
Mvnheer den Gouverneur,
Mync omzendbiiovrn van den 17 september laetsleden en van den 7 der
loopende mneud «ie»obér, hebben ten doel gehad, Uwe aendachi in te roepen
op de noodzakelvkhevd ven midd« len lo beramen, om gedurende den
naderenden winter, de uytvvcikscls vnn de duerte der eetwaren te-
verzachten.
Die middelen xyn verscbillig. De eene behooren uytsluytelyk toe aen de
geineentelyke overheden en weldadighevds-bureelen. Het hangt van die
;iduiiuistra»ien af, hun uyt te voeren of hunne iu-werking-stelling aen
»p moedigen door rene welwillende bescherming. Ik rekene, ten dien
opzigie, op hare werkdadige en verlichte bezordh^yd.
Anderen, voor welker uytvoeiing er buytengewoone bulpbronnen on-
misl aer zyn. vragen de gHdelyke ondeisleuning van de provincie en den
staet. De werken vou geuieentelyk belang, zoo als de daerstelling van
buerlwegen en verbetcrings-werken van gezondheyd, maken van ziflke
oiaetregels deel.
De medehulp van den staet zal voor de uytvocring dier maelregels niet
ontbreken, en ik ben overtuygd. dat dit iusgelyks het gevul zal zyn met
die der provinciën. Van alle middelen, welke geschikt zyn om net lyden
der werkende klas gedurende het strenge jaergatyde, te verzachten, zyn er
geene aenbevelenswcerdiger en krogtiger dan wel werk te bezorgen nen
de arbevders zonder werk. Deze middelen bieden inderdacd het dubbel
