A ELST, den 2 February 1856.
Ben dobbelen persoon.
70NDAC. 5 FEBRUARY 1856.
TIENDEN JAERGANG. - W 492
Altijd het zelve
Den slaelsprofessordiepe on
kunde of bedrog-.
Y/EREN WEG. STATIE AELST.
VERTREKUREN VAN DEN I FEBRUARY 18öt:.
I" Tftt 7 urm 35 mil»uien des moryens naer Dendermonde Gend. Brugpo,
Oostende, Kortnk, Mowscrou. Ryssel.
'i° ton 9 urm 35 min. don morf/rna naer Dcndermonde, Mechelen. Brussel,
Antwerpen, Leuven, Thieneti, Luyk, Verviers, Landen, St. Truyen.en Hosselt.
3" Ton 10 uren 55 ruorntiddag. naer Dendei monde, Gend, Brugge, Ostende,
Kortrvk, Moescroe» en Ryssel.
4» 7e/i (i uren 00 mmulrn dos nronds, tlaor Dendermonde, Mechelen. Brussel.
Antwerpen, t.eiiven, Tlvetien, Luyk. Verviers, Aken, Keulen, tiendBrugge,
Ostende, Kortr>k, Monscron en Ryssel.
5° Ten 8 urm 40 minuten dos avonds naer Dendermonde
CHIQUE SUUM
YZEREA WEG VAN" DENDER EN WAES.
VAN AEI.ST NAER
Ninove, Geeroerdsbergen, Lessen. Aeïh, 6 508 35 (1) 12 052 007 45.
van AETIi NA.fR
Geernt'tdsbctgen, Ninove, Aelst, Dendermonde, (i 9 40—4 157 20.
va,i DENDERMONDE naek
A^lst, Ninove, Geeraerdsb., Lessen, Aeth, 6 3t>8 20 (2) —11 451 35-7 26.
Al de konvoys Staen stil te Gyseghem, ter uytzondeiing der gene vertrekkende
van Aelst ten 10 55 's morgens en ten 8 40 's avonds, en de gene vertrekkende van
Dendermonde ten 11 45 's morgens en ten 0 00 's avonds.
Te Denderleeuw en Santbergen houden alle de konvoys stil. Te Idegem staen dese
vertrekkende van Avh ten fl—4 15;En van Dendermonde ten 6 30—11 451 35
(1) (2 Dit konvoy hond stil te Ninove en gaet niet verder.
Voor alle rigtjrg n moe: men te Dendermonde van konvoy veranderen.
DEN DENDERBODE
Alle dagen hoort men zeggen dien of genen heeft twee
gezigten, dien is eenen Janus, als hy by u is, klapt hy alzoo,
als hy by anderen is, spreekt hy geheel anders, immers
men weet niet hoe hy gezind is, hoe hy denkt en van welk
hout hy zich warmt. Deze spreuk is oud en misschien zoo
oud dan de wereld, maer 't geen men misschien nog
noyt gezien of gehoord heeft, is dat eenen persoon samen
gesteld is uyt twee individu's, of wel dat er in dit wezen
twee persoonen zyrr die teenemael van malkanderen ver
schillen, te weten eenen byzonderen eygen persoon, en eenen
qualitate qud of geleenden persoon. En nogtans dien dobbe
len persoon bestaet en heeft zich zeiven onlangs in volle
kamer aldus getiteld
Den byzonderen eygen persoon verklaert dat Hy als
kalliolyken misnoegd is geweest te hooren dal eei^ui
professor der staetsuniversiteyt uytroept en leert dat de
Katholvke Kerk het mensehelyk verstand heeft verdoofd,
dal die" Kerk de vryheyd heeft benadeeligd, terwyl hy
erkent dat zy het is die"geheel Europa heeft opgevormd
en beschaefd.
Den qualitate qud heeft niet konnen aennemen 't geen
den byzonderen persoon met zyne oogen gezien en met zyne
ooreii gehoord had. Ily heeft dus den professor willen
raedplcgen die den Zaligmaker en zyne Kerk had aenge-
rand en gelasterd, en dezen heeft aen den qualitate qud
gezegd dat alles wat hy aeii zyne leerlingen had gezegd
nopens den godsdienst van JC. hy het histnneklyk, poli-
tieklyk en reglelyk had geleerdDen qualitate qud
was verrukt over eene zoo klarezoo duydelykeen volkomene
uytleggingen, en verklaerde in zyne hooge wysheyd, in
zyne overtuyging, dat hy geloofde, met geen gevolg aen de
zaelc te qeven, dat vraagstukken van dien aerd, ONUER-
ZOCHT MET RETAMELYKHEYD EN ERNSTIG-
I1EYD aen het domexjn van een onderzoek behooren het
welk aen de professors der staetsuniversiteyten toegelaten
isWant, zegde hy
IVj moetendoor eene BEKROMPENE ONVER-
DRAEGZAEMIIEYDaen de professors der staeis-
ufliversiteyten DIE GROÜTE EN VRUCHTBARE ON-
DERZOEK1NGEN NIET VERBIEDEN, wyl zy het leven
zyn van het hooger onderwijs.
Den qualitate qud heeft zulks met auloriteyt maer ook
met zyne gekende openhertigheyd afgegeven. Den individu
of persoon voegt er dan by (maer men kan niet wel onder-
schevden of het den byzonderen of wel den qualitate qud
is dié spreekt) dat het gouvernement zich moet errinneren
dat het den afgeveerdigden is der familievaders, bijgevolg
dat hst niet mag dulden dat de professors die in zynen
naem onderwijzen, de godsdienstige principen komen onder-
mynen aen welkers bewaring onze familiën dugelyks bewijzen
het ernstigste belang te hechten. Dit is eeuigzins tegenslrydig
met het geen den qualitute qud gezegd had, en dus moet
uien er uyt besluyten dat liet den byzonderen persoon is
die den laetsten gesproken heeft. W y zullen dit laetste
dooi' een gendsch blad laten beantwoorden. Het spreekt
als volgt
cc Den qualitate qud heeft, in zyne uytleggingen aen de
kamer, gezegd dat het ministerie den gedelegueerden of
afgeveerdigden is der familievaders, en dat de professors
o hy de universiteyten zyn dienaers van het ministerie,
o dat is in den naem van de vaders des huysgezins spreken
en leeren. Dus, als M. Brasseur leert dat de Kerk den
menschelyken geest heeft verstikt, dan spreekt hy in den
o naem van den minister. Dat de familievaders zelve oor-
deelen of liet gezegde van den minister met hun gevoelen
<i van katholvken overeenkomt, wy denken dat zv over
't komplimént van den minister niet zullen gevleyd zyn.»
Dit zelfde blad gaet voort en maekt de volgende op
merkingen
Heeft het onderwys van II. Brasseur, gelyk het door
o den minister is goedgekeurd, ja of neen, niet voor uyt-
werkset de godsdienstige principen der jongheyd te
ondermynen
cc Heeft dit onderwys niet tot uytwerksel, ja of neen,
in de ziel der jongheyd den haet en de verachting voor
<t de Katholvke Kerk te' doen ontslaen heelt het onder-
wys, gclvk het in de twee brieven van M. Brasseur is
aengeduyd en uytgelegd, niet voor uytwerksel, ja of
0 neen, het geeslelyk gezag der Kerk te ondcnnyiien. en
a het geloof en do onlaelbaerheyd der H. Kerk te ver-
nietigen
<c Deze vragen zouden konnen vermenigvuldigd worden,
cc doch deze dry zyn toereykeud, en eenen neen zon hier
a onmogelyk zyn. Dus, als deze vragen met ja moeten
1 beantwoord worden, dan is het onderwys van Jl. Bras-
cc seur vyandig aen de Katholvke Religie, en dus aen den
a godsdienst der overgroot'; meerderhevd der Belgen.—
cc De beslissing van 't gouvernement blyft dus noodlottig
d en beweenlyk.
f
Wat is 't van altyd liet zelve Wel dat nogtans voor dit
noodlottig en beweenlyk onderwys de overgroote uieerder-
hevd der Kalholyke Belgen moet betalen den armen, den
daghuermauden gedrukten burger, vooraleer hy zyn
stukje droog brood kan eten, moet liet met zyn zweet
besprengen en dan er nog eerst contributie van betalen
om God- en Ke'rkhonenden Brassem-sklap te onderhouden
den armen, werkman, of geringen burger kan geen graentje
zout, geen scheutje azyn met zyne pataters eten (van boter
ofvleesch willen wy niet spreken) zonder dat het gouver
nement er geld op ontvangen hebbe om er Brasseur's en
andere godsdiensthaters voor hunne rampzalige lessen
meê te betalen immers, van den hoop millioenen contri
bution die de Belgen naer de ontvangers moeten dragen,
worden er zes a zeven besteed om een onderwys te betalen,
waervan liet land niets goed te verwachten heeft en waer-
van het dagelyks de bitterste vniebten plakt, en daeroin
komen wy altyd op liet zelve weêr. Men betaelt gedtiidig-
lyk en zelfs met liefde als men ziet dat er zedelyk'of stoll'e-
lyk voordeel uyt getrokken word maer wat zedelyk óf
stoffelyk goed is er te trekken uyt de lessen van eenen
Brasseur, van eenen Hnet, van eenen Laurent, van eenen
Wagneer? Geen, integendeel alle kwaed. De jongelingen
die den lutherschen haet tegen God en zyne Kerk hebben
ingezogen, de jongelingen van het zoogezegd vry onder
zoek, de jongelingen die, volgens Brasseur, met hun élé
ment subjectif op hun voorhoofd willen te pronken loopen,
zyn zy wel nuttige leden der samenleving Dat de onge
lukkige ouders-antwoorden die dikwils soortgelyke jonge
kwanten t.' huys krygen om de familie te slooren, de for-
tuyn van ouders, zusters en broers te verspillen, de rust
uyt het huys te verbannen, de schande der familie, en den
eersten nagel van vaders of moeders doodkiste te worden...
M. De Merode heeft maer al te veel gelyk gehad van uyt
te roepen De vruchten van M. firasseurs lessen zyn
cc dtivdelyk kennelvk voor deze die oogen hebben om te
cc zien, want liPt meestendeel der leerlingen verliezen liet
cc katholyk geloof en zvn (rolsch dat zy maer alleen aen
hunne rede van 17 a 18 jaren willen gelooven.»
Maer het verveelt ons over den qualitate qud te handelen,
doch indien liet waer is, gelyk hy het verklaerd heeft, dat
het hem onmogelyk is te verbieden aen de onderwyzers
die hy onder zyn gezag heeft, van God en Kerk te lasteren,
van onze kinderen eenen doodelvken haet tegen de leering
van onzen Allerneyligslen Verlosser in te planten, alsdan
zullen wy aen den byzonderen persoon vragen wat ee aen
den qualitate qud te doen staet, en 't publiek zal ee dadelvk
op antwoorden. Ten anderen, M. De Merode zal hém
zeggen
cc Indien gy geene hoegenaemde magl hebt om hel kwaèd
cc tegen te houden, gy zyt maer koetsier welken peerden of
cc ezels inspant, die gy ten koste van den staet voed, en die
cc gy alsdan zonder breydel laet loopen en aen alle toome-
cc loosheyd overlaet, terwyl gy, gelyk een standbeeld, op de
cc voorbank gezeten blyft
Overigens, weten wy nu waeraen ons te honden het
gouvernement verklaert dat het 't goddeloos onderwys in
zyne gestichten niet kan beletten, dat liet aen de profes
sors moet toegelaten zyn daer zaken te leeren die tegen
slrydig zyn aen de kalholyke gewetens en aldus de jong
heyd mogen bederven, dit is klaer, maer of de Belgen dit
zuilen willen blyven gedoogen, dit is eene andere kwestie
en wy zouden nieuwsgierig zyn, indien eens een algemeen
petitionnement de afsckalling van die onheylgestichten
kwam eysschen, of het gouvernement den souveieynen wil
des volks zou durven over '1 hoofd zienVroeg of laet
moet en zal dit toch gebeuren
Wy verzoeken onze geachte lezers met ons een
kwurlierken te mediteren over een duyzendmael herhaeld
gezegde, 't welk eene eerlooze lastering bevat die ook by
min geleerde moet verpletterd worden. Deze aentyging
beslaetin de volgende gedurig door de vyandeii van gods
dienst herhaelde lasterwoorden: de Kerk, liet Pausdom
heeft altyd gewerkt om liet verstand van den mensch te
verstompen, om zyne vryheyd te ketenen, om van hem alle
verlichting te verwyderen, immers de Kerk. het Pausdom
heeft altyd getracht de samenleving in de slaverny, in de
onwetendheyd en verdrukking te houden.
Is dit nu onwetendheyd, boosaerdigheyd of bedrog
Men kan er het een zoo wel dan het ander uyt nemen.
Doch hoe en door wie zullen wy bewyzen dat die eerlooze
aentygingen eene diepe onkunde ofwel eenen schandelyken
laster verraden Met de eygene belydenisse'n van de ge
leerdste protestanten die men voorzeker niet van paeps-
gezindheyd ofklerikalismus zal beschuldigen. Men oordeele:
Vooreerst Voigt, die de geschiedenis heeft geschreven
van Gregorius VII, en Hurler die deze van Innocentius III
heeft uytgegeven, waerschynelyk vergelende dat den oor
sprong van het prolestantisnins slechts is voortgesproten
uyt den opstand tegen het opperhoofd der Kerk, hebben
de zaek der Pausen en der Katholvke Kerk verdedigd, met
door stellige daedzaken al de lasteringen te weerleggen die
door de goddeloosheyd ten laste der opperhoofden van
onzen heyligen godsdienst waren gelegd. Als men die
schrvvers gelezen beeft, is het onmogelyk voorde daedza-
kelyke waerheyd niet te wykeu. En ids M. Brasseur die
protestantsche schrvvers gelezen heeft, hoe is liet mogelyk
dat hy aen zyne leerlingen leere dat het protestuntismus 'de
ontvoogding was van den menschelyken geest, die onder het
jok der Kerk verstikt wierd Hoe is het mogelyk dat hy
zulke valschheden van op zynen leerstoel van natuerlyk
regt afgeeft en daerachter eene processie laet volgen vim
de schelklinkende woorden beschaving, verlichting, kun
sten, wetenschaappenkoophandel, nyverheyd enz. Maer
't zyn niet alleen Voigt en Hurler die zich voor de groole
maetsrhappelyke daedzaed van de tusschenkomst dei-
Pauzen neêrbuygen; dat men de Histoire Universe.tle leze
van Jean Muller, de Histoire des princes de la maison de
Hohenstaffen, door Rannier. de Histoire de l'Église, de His
toire de TItalië door Leo, de Histoire de la papauté door
Ranke, en men zal overal de zelfde huldebewyzing door
het protestantismus aen den II. Stoel van Roömen ont
moeten. Wy zullen door eenige aenhalingen onze gezegdens
staven. Luysteren wy hoe een engelse!) protestantse!? tyd-
schrift met name Quaterty Review spreekt
cc Het was eene scboone sóuvereyniteyl die Innocentius
cc en Gregorius uytoeOenden zy betaelde in diensten liet
cc geen zy in onafhanglykheyd ontnam zy hield de men-
schen legen om ze te verlichten, en niet om ze te ver-
nederen. Eerbiedigt my, onderwerpt ul., gehoorzaemt,
cc zegde zy, en, in verwisseling, zal ik ul. de orde, de we-
tenschap, de eendragt, 'de organisatie, den voortgang,
alsook de rust en den vrede geven. Niets bekrompen^
cc niets personneel, niets barb.netsell was er in deze sonve-
reyne heersching te vinden; zy verplactste de grenspalen
der clirislene wereld, zy stelde zich als eenen muer teen
'i de overweldiging van het Mahometismus zy hield, door
cc een verstandelyk en zedelyk gezag, de brutale en bloed-
zuchtige magt der yzeren scepters en der metalen lancen
a tegen. De algcmeenc barbaerschheyd en vreedheyd strek
el Ion om alles te vernielen, liet pauslyk gezag deed alles
cc herleven. De kracht van don geest dwong het brutael
cc gezag voor luier Ie bukken. Van al de zegepralen die het
cc verstand behaeld heeft op de stoflelykheyd, is het wel-
ligst den verhevensten
Het is den protesbsntschen historieschryver Ranke dic>
deze regels geschreven heeft dat professor Brasseur de
zelve leze, misschien zal hy klaer zien als zyn verstand voor-
verlichting vatbaer is. Dat hv daerby ook leze 't geen wy
hier ga en overstellen, liv zal het vindén in Ancillon,'" tableau
des revolutions des systèmes politiques de l'Europe sedert het
eynde der 15 eeuw. Inleyding bladz. 155 en 157
a In de middeneeuwen waer er geen maetsehappelyk
cc order was, wierd gansrh Europa door het Pausdom alleen
i cc hevrvd van de barbaerschheyd, Het Pausdom deed
I cc betrekkingen aen de verst afgelegene, natiën aenknoopen;
