AELST, dek 9 February 1856.
70NDAG 10 FEBRUARY 1856.
TIENDEN JAERGANG. - Nf
LANDGENOTEN, LEEST
De vryheyd van eerediensten en de
vryheyd van zyne denkwyze te
uylen.
Altyd oude verkwistingen.
Y7.EBEN WEG. STATIE AELST.
VERTREKUREN VAN DEN FEBRUARY 1856.
I» Tm 7 i'run 35 minuien des morgens naer Deadermonde Gend. Brugge,
<Jo*tende, Kortr\k, Mouscron. R-ysscI.
2° ten 9 uren 35 min. des molens naer Dendermonde, Mechelen. Brussel,
Antwerpen, Leuven, Thiriien, 1,uyk, Verviers, Lauden. St. Truyên,en Hasselt.
3° Ten 10 uren 55 m. rpgr middag. naer Dendei monde, Gcnd, Brugge, Osiende,
Kortryk, Moescroeu en Ryssel.
4° 7e» 6 uren 00 minuien des aronds, nam Dendermonde, Mechelen, Brussel,
Antwerpen, Lemen, Th:,enen, Luyk, Verviers, Aken, Keulen, Gend, Brugge,
Ostende, Kortryk, Motiscron en Ryssel.
5<> Ten 8 uren 40 minuien des avonds naer Dendermonde
YZEREN WEG VAN DENDER EN WAES.
TAK AELST KAER
Ninove, Geeraerdsliergen, Lessen, Aeih, 6 508 35 (1) 12 052 007 45.
VAK AETU NAER
Geeraerdshergen, Ninove, Aelst, Dentlernioude, f» 9 40—4 15—7 20.
van DENDERMONDE naer
Aelst, Ninove, Geernerdsb., Lessen, Aelh, 6 3')8 20 (2) 11 451 35-7 25.
Al de konvoys staen stil te Gysejjhem, ter uytrondering der gene vertrekkende
«111 Aelst ten 10 55 's morgens en ten 8 40 's a«onds, en de ge.ne vertrekkende van
Dendermonde ten 11 45 's morgens en ten 0 (10 's avonds.
Te Denderleeuw en Santbergen houden alle de konvoys stil. Te Idegem stnen deae
vertrekkende van Alh ten fi4 15-",En van Dendermonde ten 6 30—11 451 35
(1) (2) Dit konvoy houd stil te Ninove en gaet niet. verder.
Voor alle rigtingen moet men te Dendrrmonde vun konvoy veranderen.
BEN BENBERBOBE
De liberaiersbladen* nemen de zaek Brasseur te baet om
•wederom den zin van den art. l i der grondwet te onderzoekeu, en
zy beweeren dal de vryheyd door dien artikel bekrachtigd, noch
]>ael noch perk heeft, dal die vryheyd toelaet den godsdienst aen
*e randen gelyk men wilt, dal zy veroorlooft legen den godsdienst^
de zede- eu eerlooste lasteringen uyt te braken, dat de vryheyd'
wilt dal hel verderf, de godsloochening, de goddeloosheyd opene
«•men hebben om. de religie aen le randen, le lasteren, te be
schimpen en alle middels, alle kuyperyên te gebruyken om de
leerstukken en de regeltucht van eenen wettiglvk beslaenden
eeredienst le vernielenAls men de liberaiersbladen wilt
geloov en, dan zou den art. 14 der grondwet verstaen zyn ge
weest in eenen zin die veel bedreygender zou zyn voor de vrye
uytoeffening van den godsdienst dan beschermend voor derzelver
behoud.
Maer die bladen zullen er niet in gelukken hét publiek te
anisleyder.geheel de wereld weet wel. dal den art. 14 der
grondwet door hel kongres is gestemd geweest, niet om die
vryheyd te verkeeren in eene gevaerlvke, zedelooze en maetschap-
pyvernielende vryheyd/ maer wel om te voorkomen dal kwaed-
aerdigen en zelfs een slechtdenkend gezag, door eene onverdraeg-
zame en fanatieke secte aengestoökt, de vrye uytoefening van den
godsdienst zouden koim n dwarshoomen en deszelfs priesterdom
kwellen en vervolgen. Yele redenaers hebben deel in de beraed
slaging van art. 14 genomen Welnu men heeft maer die redt-
voeriugen le lezen en men zal zien dat liberalen en kalholyken
hebben doen kennen dal zy slechts eene goede verdraegzaemheyd
vopr alle wettiglyk besiaende eerediensien begeerden, en dat men
inaelregels name opdat, in hel toekomende, de vrye uytoéffening
des godsdienst in geener voege meer zou konnen belemmerd
worden.M. De Roubaux, die voorzeker niet als jesuit
in het kongres is opgetreden, heeft openlvk verklaerd dal er voor
de vryheyd van godsdienst zulke geruststellende maetregels
moesten genomen worden, dat de leerstukken of de grondstellingen
van eenen bestaenden godsdienst in geener voege mogten aenge-
rand worden 't zy door schriften, 't zy door redevoeringen, 't zy
door daden etc.
\Vy zouden al de redevoeringen, die ter dezer gelegenheyd zyn
uylgesproken, konnen aenhaien MM. Van Meenen, (opsteller der
bepaliug van den artikel) De Gerlache. Devaux, De Meulenaere,
Van Croinbrugghe, Ch. De Brouckere, (verslaggever,) en den baron
De Secus vader, alle hebben in den zelfden zin gesproken, onder
steunende den opstel van M. Van Meenen en gelyk de bepaling is
gestemd geweest. Wy zullen hier eenen uytlrek geven van eene
redevoering die bi-si den zin van den artikel heeft uylgeleyd, 't is
van den achtbaren baron De Secus vader. Zie hier hoe dezen
redenaer zich heeft uytgedrukt
De groole verkieefdheyd aén den Roomsch Katholyken
godsdieusl is aliyd hel karakter geweest der Belgen zy hadden
liever onder de spaensche beheersching terug te keeren dan
oene vryheyd le genieten die hun de opoffering van hun geloof
zou gekost hebben; getrouwe onderdanen onder Maria-Theresia,
<x verslooteden zy haren zoon, die hun zyn duylsch catholicismus
wilde opdringen, en van al de bezwaren waervan de Belgen
zich onder 't hollandsch besluer heklaegd hebben, hel hezwaer
't geen hun '1 meest verbitterd heeft en't geen de magtigste
oorzaek is geweest van de buytengewoone snedheyd met welke
<c de revolutie zich uytgebreyd heeft, is de bedekte maer werkzame
vervolging geweest van't gouvernement tegen den kalholyken
godsdienst en legen deszelfs onderwys. Deze vryheyd dan op
vaste en onaenrande.lyke grondslagen vestigen, is voor het
a toekomende voorzien in de veyligheyd van den staei dien wy
geroepen zyn op le vormen 't is de lessen van het verledeue
te baet nemen om ons van het toekomende meester te maken
en de oorzaken weg te nemen waeruyt nog wanorders zouden
konnen onlstaen.
Om die kalholyke vryheyd té vestigen, is het noodig dat de
openbare uyioeffening van den eeredienst niet kan belet of op
eenige hoegenaemde wyze gedwarsboomd wordenHy kan
voorzeker noch de rust noch de openbare veyligheyd slooreri
Indien deze wanorde voorviel, het zou slechts hel uytwerksel
konneu zyn der kwaedwilligheyd, in 't werk gesteld met inzigt
om den godsdienst le beledigen indien zulke buytensporigheyd
gepleegd wierd, het zou legen derzelver aenhitsers zyn dat er
zou moeten gehandeld worden.
Een orangistisch liheratersblad,'t wehk groot belang heeft om j
hel godsdienstig despotismus van zynen ouden meester te verde-
digen, is den groeten lofluvler van die onbeperkte vryheyd die i
zelfs tol de lastering gaet. Óm zyne thesis te ondersteunen haeli
dit blad eenige feyten aen die tydens of na het kongres gebeurd
zyn. Onder andere komt dit liberalersblad met hel St. Simonismus
voor den dag, 't welk te Brussel wilde indringen. De bcvolkiug
niet willende luysleren naer de verderflykc leeringen en zede-
Joosheyd van den nieuwen predikant met zyne verscheyde wyveu,
had hem zoo wal op hare mode wechgejaegd en de politie had
hem aengehouden en verboden zyne nieuwe leering nog le pre
diken. Bovengemeld blad verteld er het volgende op
a Als het Sl. Simonismus zich opvormde en regtslrcekts den
eygendom en de familiede voornaemste steunpilaren der
a samenleving, aenrandde, en als de tyding in hel kongres
or aenkwam dal de politie beletsel had willen stellen aen die
openbare inrigting, ontstond er eenen kreet van verontweer-
<t digiug om tegen de miskenning der vryheyd van eerediensten
te protesteren. MM. Vilain XIII! en den abbé Andries eyschten
het regt voor het Sl. Simonismus van zich in 't openbaer le
a mogen voorbrengen eu zich uytbreyden, en de luydruchtige
a bravo's die de woorden dezer redenaers begroetten, bewyzen
a duydelyk dat zv in deze omstandigbeyd het gedacht van geheel
a 't kongres hadden uyigedrukt
Welnu, wy zullen aen den liberaler Messager de Gandant
woorden dal hy er geheel nevens is als hy zegt dat hel 'lgedacht
was van geheel 't kongresWy hebben nog zeer goed in
't geheugen dat, in plaels van opgemeld gezegde goed te keuren,
het grootste gedeelte der tegenwoordige leden de schouders heeft
opgehaeld, er onfrrmhertiglyk meê gelagehen en de handelwyze
der politie goedgekeurdTon anderen in de beraedslaging
van den art. 14 was soortgelyke daedzaek door versclieydene
sprekers voorg'ebragteenen onder andere, toebehoorende aen
den trio van het liberalers-doclrinarismus, die voorzeker niet al
te katholyk is, heeft zich volgender wyze uytgedrukt
Den eeredienst, alszedelyk wezen, mag niet vervolgd worden,
a zoo min dan de drukpers en het onderwys; de wel kan slechts
persoonen, en speciale feyten treffen........ Zie hier hoe ik de
v beteugeling van een feyt, dat met eenen eeredienst het rek
heeft, versla fk onderstel dal men eenen eeredienst wilt
invoeren die de vcelwyvery toelaetDien eeredienst mag
a beteugeld worden.
M. De Gerlache, om te doen verstaen hoe hy zich nopens het
princiep had uytgedrukt. verklaerde dat, indien er eenen
gansch zedeloozen eeredienst ingerigt wierd, de wetgeving zonder
a twyfel maetregels zou mogen nemen in 't belang der openbare
zedelykheyd.
Niemand heeft deze aenmerkiug tegengesproken, welke zonder
den minsten twyffel kon toegepast worden aen eene secte die,
gelyk den Messager zegt, regtstreeks den cygendom en de. familie
aenrandIlieruyt volgt dat 't geen den Messager heeft aenge-
haeld, valsch is.
Den Messager zoekt nog een ander feyt om zynen thesis van
onbepaelde vryheyd te slaven cc 'T was het katholyk deel van
cr 't kongre», zegt by, Tgeen met de meeste levendigheyd, de meest
uytgeslrekte vryheyd mogelyk voor de eerediensien, vraegde!
'T was het liberael deel, M. Defacqs aen 't hoofd, 't welk het
tf regt van den Slaet in zake van godsdienstvrvheyd verdedigde, d
Wy verstaen de zinsnede, wy weten hoe men gebruyk van dit
regt gemaekt heeftmaer dat den Messager ons eens zeggeler
welke gelegenheyd M. Defacqs de vryheyd heeft tegengehouden
om het regt van den slaet te doen gelden'T is als hy het
houwelyk voor de Kerk heeft geketend, en hel burgerlyk hou-
welyk heeft doen celebreren vóór het geestelyk. 'T is alsdan
dat het liberalismus 't masker heeft afgeworpen en in alle
omstandigheden de kalholyke vryheden heeft aengerand. Maer wat
bewyst de aenhaling van den Messager? Dal de vryheyd be
krachtigd door art. 14 het geweest is om de besiaende eerediènsten
en byzonderlyk den katholyken te vrywaren tegen alle inbreuken,
en niet om die vryheyd als een wapen te stellen in de handen der
goddeloozen en ongeloovigen ten eyndc het *katholyk geloof te
vernietigen. De aenhaling van den Messager bevvysl nog dat, als
de liberalen zyn gewaer geworden dat die vryheyd te veel
bescherming z^ou gegeven hebben aen het calhoiicisnius, zy de
zelve hebben willen legen houden, gelyk M. Defacqs gedaen heeft,
met een beletsel te stellen aen de afscheyding van het geestelyk
houwelyk van het burgerlykDit was overigens maer eene
opwarming der maetregels die het hatelyk Josephismus gebruykt
heeft om den waren"godsdienst onzer vaderen aen te randen en te
vernietigen, en eenen akt van on verdraegzaemheyd uyt leoeffenen
met de regten van den Slaet te doen gelden. X: X.
Het volgende nieuw manifest, 't welk in de francma-
gonslogie van Verviers door Broer Godin is afgelezen, is
aen al de francmaijons van geheel Belgien gezonden. Wy
hebben, sedert zeven jaren, tegen den francmagonshaspel
te velde getrokken en onze landgenoten gewaerschouwd
over de gevaren die deze secte oplevert nu zal men
andermael. uyt de eygene bekentenissen van eenen moor-
telbroêr, konnen opmaken hoe waer en hoe gegrond onze
waerschouwingen altyd geweest zyn. Zie hier dit madifest
Myne broeders
Eene lieylige pligt moei heden door de belgisehe vrymelselary
volbragl worden. Deze pligl is de vrymelselary voorgeschreven
door den toestand van het land, door de aengroeyende stoul-
moedigheyd der vyanden van het progres, door de dringende
nuudzukelykheyd van haren tylel vau vooruylgeslelde schildwagt
der beschaving te houden slaen.
Deze pligl hcstael hierin, dat wy, vrymélselarS, de initiative
of begin, nemen van eene vyandelyklieyd die wy verklaren en
aennemen legen de instellingen van hel voorgaende, van eene
stelselmatige, of syslomatieke oppositie legen de agteruylkruv-
pende hellingen die zich veropenbaren in de hooge rangen van
hel bestuer, van eene nieuwe inrigting van alle de inagl en
sterkte der parly van de toekomst.
Den minst klaerzienden onder ons begrvpt en ziet gemakke-
lyk dal hel land medegerukl is op eenen weg die aen zyne
morale en malerieele belangen Doodlotlig is. Van den eenen
kant, regt het jesuilendom hel hoofd op hel (jesuilismus) zit op
den troon op de hoogste plaels van den slaethet klaegl hel
vry-onderzoek aen, als een schelmstuk van gekrenkte samen
leving liet (jesuitismus) rand het vry-onderzoek aen, in zyne
welligste mamfeslalien, en de wyze en gewetens-volle onderzoe
ken van eenen professor v.in liet natuerlyk regt, die zich ver
oorloofd zyne denkwyze over de godheyd van Christus uyt te
drukken het (jesuitismus) vervolgt met zyne indiscreele en
hatelykë tracasseryen, de scliryvers van een onafhangelvk dagblad
welk de bron van de inedeileelingen die liet gedaen worden,
niet w ilt doen kennen, en welhaest zullen wy het jesuitismus
aen het werk zien om onze wetgeving met de tienden en met de
dooder-hand te begiftigen. Laet nog eenige maenden die morale
lethargie welke de man moedigsten onder ons overrompelt en
verzwaertduren en liet jesuilismus zal zyne kwaeddoende
net over geheel Ifelgien uylspannen, en liet sluylen van onze
vrymeiselaers-tempels zal door den aerlsbisschop vau Mechelen
gedekreleeid worden.
\Nat de slouLinoédigheyd onzer tegenstrevers aengaet, zy is
aengegroeyd door (ie maglcloosheyd en llauwhertiglieyd van de
liberale parly, door de hezwymingen en de veranderingen vau
denkwyze van eenige mannen die hel vertrouwen van het land
bezaten, eu die dit vertrouwen op de scliandelyksle wyze hebben
bedrogen; deze sloulmoedigheyd is aengegroeyd door de ouver-
schilligheyd en de werkloosheyd van al degenen die maconuis-
sche gevoelens helyden, en die door de europeaensche reaktie,
of terugwerking, koud eu wankelend in de verdediging van
hunne grondstellingen zyn bevonden. Op den tegenwoordi«en
oogenhlik, gaet deze stoulmoediglieyd zooverre dat zy de eeni"sle
vryheden die ons van eene omwenteling die op de steenen"der
harrikaden heeft gezegenpraeid, overblyven, bedreygd
Zouden wy dan de zoonen van onze vaders niet meer zyn 1
Zouden wy de afstammelingen niet meer zyn van dezen die 1789
hebben bewerkt Men zon liet zeggen, als men den loo ien
slaap ziet die op ons drukt, in de tegenwoordigheyd van de
herhaelde aeurandingen van liet jesuitismus. In de'oogen van
hel gemeen publiek, gaet ons vrymetselaers-gesligt door, als
of liet den vaendeldrager der toekomst was maer, hebben wy
wezenllyk regt op deze gloricryke benaming Als wy de hand
op hel geweten leggen, gevoelen wy niet dat oenen dërgelyken
tylel pligten veronderstelt die wy niet volbrengen, en dal het
tyd worde eene statige beleekenis te geven aen dezen naem
van kinderen van liet waer licht v dien wy ons met zoo veel
toestel geven
Ja, den tyd is gekomen om eenen kloeken en magtigen barreel
te stellen legen de overweldigingen der geeslelykheyd om eene
vrees/erwekkende oppositie in te rigten legeü de mannen en
de denkwyze van liet voorgaende om den iever en het macon-
niek geloof te lierbezielen, en om de solidaire eendragt te
vormen van alle dezen welken het progres van de menscbheyd
aenprediken.
Zie hier wat wy maendag in de Emancipation lazen
Wy hebben de verkwisting der algemeene penningen be
knibbeld zie hier een nieuw voorbeeld van zulke verkwistin-
en welk men ons, a propos der beraedslaging over den bud"ei van
liet inwendig aenhaelt
a Twee leerwerkhuyzen beslaen iu een en de zelfde gemeente,
te Baeleghem (kanton Oosterzeele). Het een werkhuys is kamon-
nael, en is met groote onkosten in 1817 opgeregl, maer de
gemeeme die, contracterende parly met het gouvernement is,
heeft de besprekken, of conditiën, die haer waren opgelegd, niet
volbragl, te weten, van een buys le geven, of van de naclii van
het zelve le betalen dit gesligt is dus onwettig. Behouden voor
personnele belangen, is het voor de commune van geen nut
geweest, en zou van geen nut kunnen wezen. Wilt men' hier vau
een beslissend bewys? Den gemcenlcraed. ten eyndc de bedelarv
en de laudloopery uyt te roeyëu, heeft een tweede werkhuys, by
middel van vrywillige inschryvingen, ingerigtde geeslelykheyd
den burgemeester, de bewooners en den gemeenteraed "hebben
voor al notabele sommen ingeteekend verders heeft hel gouver
nement dit werk bekrachtigd, met het 400 fiancs op de fondsen
van den stael, en 290 op die der provincie, te verleenen
Indien hel kanlonnael werkhuys nuttig was. waerom een tweede
opregien welk met het eerste in concurrentie werkt En indien
het gouvernement belang stel le n het werkhuys dal door het
