ZONDAG 16 IIAERT 1856.
TIENDEN JAEBGANG. - Nr 198
'ÊÏ.U*-
AELST, den 15 Maert 1856.
ïlet vrij onderzoek.
Be komedie Yeriiaegen-laoiïm.
YZEREN WEG. STATIE AELST.
VERTREKUREN VAN OEN i HA EOT 18o(5.
Tm 7 uren 35 minuien des worgen* nner Dembjnnnnde Gend, Bridge,
Oostende, Kortryk, Mouscron, Ryssel, Zele en Lokereu.
2® ten 9 trev 35 min. des morgens rtncr Dendermonde, Mechelén. Brussel,
Antwerpen, Lei) ven, Thienen, Luyk, Verviers, Landen, St.-Truyën,en Hasselt.
3® Ten 10 ure» 55 ut. voormiddag. >iner Dendeimonde, Gend, Brugge, O.s end»-,
Kortivk, Moesereen, Ryssel, Zele en Lokeren.
4" 7 en fi uren DO minuien d'-s nronds, na er Dendemiondf, Mechelen. Brussel.
Antwerpen, UmVe'n, Thieiieh, Luyk. Verviers. Aken, Keulen, Geud, Brugge,
Ostende, Kortryk, Monsoron, Ryssel, Zele en Lokeren.
5* Ten
uren 40 minuien des avonds naar Dendcrmoude
GUiiiu: >i i m
YZEHElN WEG VA a DENDE15 EN WAES.
VAN AELST NAER
Niuove, Geeraerdsbergen, Lessen, Aeth, 6 50—8 35 (1) 12 05—2 00—7 45.
VAN AETll NAT R
Geernerdsbcrgen, Ninove, Aelst, Dendermonde, 0 b—9 40—4 15—7 20.
tan DENDERMONDE naer
Aelst, Ninove, Geeraerdsb., Lessen, Aeth, 6 8ó8 20 (2)—11 451 35 7 25.
Al de konvoys staen stil te Gyseghem, ter uytzoudering der gene vertrekkende
van Aelst ten 10 5's morgens en ten 8 40 's avonds, en de gene vertrekkende van
Dendermonde ten 11 45 's morgens en ten 0 00 's avonds.
Te Denderleeuw en Santbergen houden alle de konvnys stil. Te Idegem staen deze
vertrekkende van Ath ten 0—4 15;En van Dendermonde ten 6 30—11 451 35
(1) (2 Dit konvov houd stil te Ninove en gaet niet verder.
Voor alle rigliugm moet men te Dend rmonde van konvoy veranderen.
BEN DENBEEBOBE
Hel vry onderzoek is een middel 't welk de francmatjohs, de
liberalers, de godd'tloose lilozofen van dezen lyd gebrpykeii om
het volk en vooral de jongheyd te bederven, om den godsdienst
«n 'l geloof onzer voorouders lo doen verlaten, om Belgian in
eenen doolhof van god-en zedelooslieyd te veranderen en om
eyndelyk tol de laetsle grondvesten van ons politiek besiaeti le
«ndérmynéu
Maer men zal ons vragen wat de woorden VKY ONDERZOEK
beleekenej, en welk hel oogwit is van deze die het zoeken le
verspreyden Wy zullen hierop antwoorden dal lieljde ont
kenning is van alle gezag, ontkenning die voor noodzakelyke
gevolgen heeft irapswyze lp komen lol de ongodsdienstigbefd,
tot de ongebondenuoyd, tol de hardnekkigste ongeloovtgheyd,
en doordien tol de vernieling van alle siaelküudigc niaelscliappV.
Men zal ons ook vragen wal er\ersiaeu worii door COMMU
NISMUS en SOCIALISMUS Ofschoon deze twee woorden
dikwyls 't een voor 't ander genomen worden, mag men zé
echter niet verwarren want zy helibeu beyde eene hezondere
«'Vgenaerdige beieekenis, en re aénh-uigers van hel sucialismus
verschillen van de aeuhangers van het communismus. De reden
om welke men gewoon is die twee seClen te verwarren, is dat de
socialisten en communisten beyde, door het zoo gezegd vry onder
zoek, werken tol den ondergang der maelschdppy, des yodsdicnsl
•en der zeden.
MKT COMMKWiSStjUS, ge nomen in de uylgeslrektheyd
zvner beieekenis, is de verdeiüvke leering die dwingt alle góede
ren, len welken titel men <1 ie ook hezitle, gelneen te maken,
zooals Souvcrcynilcylvrouwen, landenhuyzcn, winkels, koop
handelnyverlieydtalenten, oorloysreyien en al het overige.
Indien deze leering de bovenhand kreeg, wat zou er geworden
van de fatniliën en van de bezittingen? Gelyk rnen duydelvk
ziet, is hel communismus dc onlbinding der familie en der
samenleving, den ondergang der zeden, de volkomcnc vernie
tiging van alles wal men regl noemt (grondzuvl van alle mael-
schappelyk bestaen,) de volstrekte ontkenning van allen stelligen
godsdienst, 'l is ronduyl den wilden stael gebragt lol eenen
graed van barbaerschheyd, die lot nu toe in de jaerboeken der
meuscbheyd onbekend is, immers'L is de gelvkheyd en broeder-
lykheyd der dieren en zelfs nog iets erger. Want de dieren
zyu len minsten geleyd door hunne inborst, terwyl die soorl van
ménschen geenen anderen leyddraed hebben dan hunne driften,
de geldzucht byzouderlyk en den onverzadelyken dorst der
zinnenVan iu T begin der revolutie» van 1848, in Ilalien
zoowel dan in Vrankryk. in Zwitserland en Hongariën hebben
zy ons klaerblykende bewysleekens gegeven van hunne barhacr-
sche inziglen en van 't lol dat zy aen hunne slagtoffers voorbe
raden de vernietiging der kerken en der godsdienstige ge
dichten, de moorderyën, de bendeu opgevormd voor plundering
en brandstichting, üe sluypmoordenaers gewapend met dolken,
die de wooningen der deftige lieden bestormden, dil alles was
tnaer een begin of proef van de vreedheden die zy zouden begaen
hebben dan wanneer zy de magi zouden in handen gehad
hebben
ofschoon hel dezelfde inzigten en het
«elfde doel hebbe, heefl echter eene andere benaming. Het is
ceue leering die de vernieuwing eyschl der samenleving, eene
leering die wilt dal de samenleving het jok afschudde van den
godsdienst, van hel gezag en vau de zedeleermet een woord,
't is eene maetschappelyke algodery, die eenen openharen Intel
belyd legen God, tegen de H. Kerk, legen alle politiek gezag,
en bygevolg eene helsche wanorde voor draeyspil heeft waeraen
men, zonder sidderen, niet denkeu kan
T is dan hel sucialismus of hel communismus dat de voor-
slaenders en acnpredikers van hel vry onderzoek willen uyl-
breydenDil is de grondoorzaek van ai hunne bewegingen,
van al hunne intriguen eu listen. En dat zy reeds grund
aenwiuueu of voortgang doén, dit zien wy dagelyks in het buv-
leuspoorig en baldadig gedrag der ongelukkige jougheyd onzer
gendsche slaelsuniversileyl, waer men niet hertzeer ziet dat bel
gezag van vaders en meesters teenemael miskend word
Droevig uylwerksei van 'l vry onderzoek.......
Heelt men dus geene reden voor ons toekomende le vreezen,
als men ziet dat de jongheyd zich zoo hardnckkiglyk voor de
gevaertyke leering van liet vry onderzoek genegen loont, dat
zy alle godsdienstig gevoelen met de voeten trapt, dal zy noch
godsdienstig, noch politiek, noch familiegezag eerbiedigt, dat
zy alle wettige gedragslyn veracht, dat zy liever het'kwaed
yolgl dan hel goed en dat er ongelukkiglyk noch pael noch perk
is aen baren hoogmoed en vermelen gee .t van onaflianglykbeyd?....
Eu wat er hier, volgens ons, nog hel beweenelyksle is,'is dat
onze besluerders, welke verpligt zyn te werken om ons legen
den algemeenen vyand te bevcyligen, in eene pliglige werkeloos-
beyd blyyen, daerdoor zouden doen gelnoven dal zy niet /tonnen
of niet willenen dal zy liet tegenwoordige en hel toekomende
aen eene wanhopige lotsbestemming overlaten.
Over eenige dagen heeft den advokaet Verhaegen, in
zyne hoedanighcyd van Groot-Meester der francmaoons,
voor zyne vierscbaere gedaegd zekeren Goffin van Verviers,
die door de secte beschuldigd was van te vry tegen de
sotivereynen gesproken te hebben. Van zyne schandalige
en hemeltergende aanrandingen tegen de religie van Jesus-
Chrisius sprak men niet, 't was de pioeyte niet weerd.
Maer, o wondere zaek 3 M. Verhaegten eu zvne moortel-
broers willen de tóngen vastbinden, eene censure inrigten
eu eene congregatie van den Index öpvot tnen. Wie zou
het koutten gelooveïi Y Wat is er dan in de tempels der
gelóóvigen-ltaiicniagons gebeurd Waerom deze politic?
Waerom die inkwisitie Heeft den Grooten Patriark dan
een bevel laten iivtgacn tegen de vrye nytdrukking der
denkwyzen in de francniagonstenipels Waerom die sehie-
lyke snoeriug der tongen Zou den grooten tempel wel op
't invallen staen et: zon men wel zoeken de drevgende
instorting te voorkómen Al deze vragen zyn mocyelyk om
beantwoorden, ecu ding weten wy, dit is d it de redevoe
ringen die nu zoo deerlyk de ooren van M. Vcihap'gen
kwetsen en onverdraeglyk zyn voor zyne gevoelens, die
nu zoo delieaet schynen geworden le zyn, hem eortyds
aeiigcnaem waren.
Als, verleden jaer, Broer BoinTard'zyne fatneuse rede
voering afgaf, die in goddeloosheid en vuderhindsbatende
gevoelens niet moet wyken voor de redevoering van Broer
Coffin, den Groot-MêestCr juyehte er aen toe en keurde
de zelve teil vollen goed.
Als Meester Verhaegen, over eenige weken, in de kamer,
de verdediging op zich nam van eene vemtsbrok, dan
dacht hy niet dat hy de ooren kwetste van deze die hem
aenhoorden. Eyndelyk, yvy moeten niet verre zoeken 0111
te bewyzen dat de tnel van Broer Gollïn de gewoonlvke
tael is der francmaoons, en dat het eenen slimmen trek is, als
Meester Verhaegen nu de woedende uvlvallen der franc-
niagons legen het christendom, tegen de priesters en tegen
de opperhoofden der staten wilt intoomen, om aldus te
gemakkelyker de liglgeloovigen te blinddoeken en de ware
neygingen der secte te bemantelen. Want wy zien niet dat
de inzigten der francmaoons veranderd zyn "en dat zy nu
min't willen 'tgeen zy altyd gewild hebben te weten:
De verplettering van den EÉRLüUZEN, dit rs de vernie-
tiging der caiholyke religie. Zie hier eenige zinsneden uyt
eene. redevoering, uytgesproken in eene duytsche logie, ge
trokken uyt eene memorie getiteld .-
feest van den So-jarigen «Suhilé.
'T is den Moortelbroer Coeroe die gaet spreken.) De overheersching
wrerd geboren en niet haer de slaverny. Nadien .vierden de booze be-
a vreesd en hielden eenen misdadigen raed. Zy zochten de bliksems en
vonden dezelie. 'T geen er het gelieyligdste is in den hemel en op de
o aerde, het koslelykste goed dat den mensch bezit ontroofden zy schaem-
a teloos, wierpen bel in 't midden van liet slagtveld eu 't'vucr des
a oorlogs ontbrandde wederom. Welk was dit geheyligd voorwerp 'twelk
a tot speettuyg aen hunne uytzinmglieyd dienen moest Doe heette dit
a goddelyk voorwerp, 't welk door den mcnsch zoo vérre onlëerd wierd,
.1 dat hy er het werktuvg zyner bedorvenheyd van maekte Hoe dit voor-
a werp heette...i.... dat niemand my ér den naera van vrage. Ik weet
a hem, maer ik durf den zeiven niet uylspreken. In deze verbtyfptaels van
a vrede en geluk, durf ik niet uylspreken het woord, 'l welk, gelvk een
afschuwetyk tooverspal, de gordvii wegscliuyft die een bloedig verledene
a bedekt. Ik durf bet woord niet uylspreken, 'l welk, in weynige teller-
a grepen beteekeut de overmant der afscbuwetykhcyd, moordery, moor-
a deneer, vermoordden, bel Christendom
T is wel die dityvelsche uvtbraking die de overmaet is
der afschuwelykheyd, en voorzeker is degene van Broer
GolBn niet halclvker noch schandelyker dan deze, en
Meester Verhaegen moet ze' noglaus kennen, want de
mafonnieke mededeelingen laten ziclt niet wachten
Zie hier eene andere die voor deze niet moet onderdoen.
Zy is getrokken uyt eene redevoering die in eene logie van
Luyk is uytgesproken geweest
a Den menschel.ken geest, verblijd door de CODSCELebrdhevd,
heeft geenen enkelen stap vooruytgedaen. Den godsdienst had invloed
op allés en diende om alles te bederven. De wysbegeerte bestnerd door
den godsdienst, was niets anders meer dan "eene ingebeelde welcn-
schap. In alle moeyclykheden deed men de Godheul tnsschenkomen,
en sedert dien wierden de zaken al meer en meer verward. Niets kon ze
«verlichten, en vooraleer de gocldeiykbeyd des katholyken godsdienst te
bewyzen, ZOU MEN HET BESTAEN VAN GOD MOETEN BEWYZEN
En voor wat zyne zoogezegde dienaers betreft, bet slecht gedrag der
priesters in 't algemeen, en de schclmery van een groot getal byzondere,
oiuëeren de majesieyl van hel eerste wezen 't geen men onderstelt,
en vernietigen den eerbied dien bet vooroordeel aen 't zelve bewvst.
Men is niet genoeg overtuygd dat er uyt eene zoo zuyvere bron zoo veel
vuylighcden kunnen voortvloeyënen bet gevolg dat verlichte
gnesteu getrokken hebben uyt de tegenstrydigheyd die er iitusschen het
karakter der priesters en hun algen) en en by zonder gedrag, is den
grooten oorspi oug vau de misachting «aemiede zy overdekt zy n.
Als den christenen godsdienst nog zou onldaen zyn van dit brulnel
priesterdom, van die p!atte goocbelaryen, en van die schandalige in-
kwisitie, gelyk hy er niet meer waer zou uin zyn, zoo zou by er ook
niet moer verpbgtend om zyn. De verstandige menscben zouden aen
di.'ii godsdienst niet anders verschuldigd zyn dan eenen uytwendigen
eerbied, en zouden-aen 't gemeen volk overlaten die leege beweegredens
van deugdzaeni te zyn, die straffen en beloouingen, en die ingebeelde
EEUWIG lil'. YD VAN GELUK EN ONGELUK
Eyndelyk, zeer beminde h oeders, bet geluk vau allen legt ons de
gelieyligde pligt op den geessel van het menschdom, te weten den pods-
dienst, te bevechten
Ziedaer geheel den wetboek der francmagonssëete en
wie zou er nu kounen zeggen dal Gollin buvten de palen
van hare leering is geguen, en dat en er geene schyuhey-
iigheyd of slimme streken achter zitten als Meester Ver
haegen zyne bliksems tegen de redevoeringen van den
moorlelbroer van Verviers heeft neergeschoten Men heeft
schoon dc ontwerpen der fraucmagons le verdttvken, men
ziel liet zoo klaer als liet daglicht dat liet inzigt, het doel
der secte is niet alleen in de stalen don godsdienst te ver
nietigen, maer ook alle burgerlyk gezag te ondermynen,
en de samenleving te herscheppen in eenen doolhol waer
poeh godsdienstig, noch politiek gezag kan heersehen,
immers de secte wilt overal oproer, tweedragt en wanorde
brengen. Zie hier nog eene redevoering die zulks bewvst.
Den 19 janry 1843 wierd er te Sonderhatisen eenen
magonnieken klitb opgevormd, met inzigt van de vrymet-
selary den votfrtg"ng te doen doen die door de omstan
digheden vercyséht wierd. Den franemagon Héimhurger
van Zelle Sprak er merkweerdige redevoeringen uyt. Onder
andere in eene over dc bouwkunde eu dé boumtellingen,
treffen wy de volgende aen
Indien het meiischdoin wik vooruytgncn, dan moeten de oude vormen,
zoo wel i'i de Kerk dun iu den Staet, onder de hamerslagen verdwvnen!
(Revolutionnairlyk gelyk de francmaoons iu Belgiën zeggen.) De revo-
lutiën zyn de ononlbeerlykemiddelen van uylbrevding
Als liet bovenstaende niet genoeg zegt voor deze die het
behoud van den Staet moeten bewaken, dan weten wy niet
wat er moet gebeuren om hun de oogen le openen.
VRYIIEYD DER EEREDIENSTEN.
Een kalholyk blad over de vryheyd der eeredienste»
sprekende, komt op de zaek Brasseur terug en maekt de
volgende aenmerkingen die wy uyt bet Vaderland over
nemen.
Dc zaek-Brasseur, die de universiteyt van Gend en het geheel land ia
rep en roer beeft gebragt. is ryk in onderrigtingen. Er word door deze
zaek geleerd dat het lyd is geworden dal het gouvernement maetregelen
neme, uls het gouvernement zelf de vryheyd van geweten eu de konsiitutie
niet wilt schenden.
Elk jaer, stemt de wetgevipg boven de dry honderd duyzend francs om
eene rent aen de universiteyt van Gend te verschaffen. Deze fondsen zyn
genomen uyt de openbare schatkist, en deze schatkist word door het geld
der katholyken, die byna de géheele natie uytmuken, gevuld. Deze univer
siteyt word de universiteyt van den staet genoemd. Onze konstitutio en
onze vrvheden mogen dus aidaor niet geschonden worden, zonder dat het
gouvernement sehynt deel te nemen in deze schending, zonder dat de
kamers door hare magt en gezag die schending schynen te ondersteunen.
Eh wel, wal zien wy in die universiteyt? Noor eerst heeft men er ge
zien eenen profft ssor van pltilosophie en van uatuerJyk regt, wiens leeringiri
door lUgr. den bisschop van tiend zyn veroordeeld, om dat zy aen de jonge
katholyken die zvneu leergang volgden, grondslelsels inboezemden die
tegenstrydig waren aen hét kalholyk geloof, en aen dc morale van het
Evangelie. Wy zien er hetjen (enen professor van het civiel legt, vnn wel
ken de hoeken le Roomen veroordeeld zyn, voor de katholyke religie in
hare gronden aen te randen, en welken piofessor, iu weerwil van die
doemiug, nog stoutmoedig zyne goddelooze leeriugeu komt uyt te breyden
in een werk dat in Delgiën eene algemeenc afkeuring heeft doen ontslaen.
Wal zien wy nog in die universiteyt Eenen derden professor die. in eenen
leergang van geschiedenis, de katholyke Kerk beledigt, en de zelve tot dit
punt lastert, dat dc cousc.eneie van zyne cygene leerlingen tegen die be
ledigingen en lasteringen opstaet.
Is dit, wy vragen hot, de vryheyd der eeicdiensten eerbiedigen Is het
niet eerder die vryheyd openlyk aenrauden, en dit in den naum en op de
kosten van den staet ie heeft er dan deze proflessors het.regt gegeven
vau de consciencie van hunne leerlingen te kwetsen? Wie kan hun het
regt toekennen vau hel geloof der overgroole meerderhevd der natie aen le
randen? Dal die professors gebruyk maken van de vryheyd, om niets
hoegenaemd te gelooven, om geenen eeredienst te helyden, en de katho
lyken zullen de verblindheyd van die professors Beweenen, zonder iéts er
over tc zeggen. Maer, als zy cie katholyke Krik durven lasteren, hare ge
loofspunten aenranden, hare hedienneis hatelyk maken, dil is eene openlyke
schending van de konsiitutie én van de viyheyü der ^erediensten.
liet word onmogelyk dat het gouvernement el) de kamers langer dei-
gelyke buytensporigheden verdingen, indien zy niet willen dal de grondwet'
welhaesl eene doode letter, eu de vryheyd der eciediensten een \del woord
worden. Indien MM. de professors van do universiteyt van Gend straffeloos
het geloot van hunne katholyke leerlingen mogen beledigen, aen wie zal
men dit alles nog kunnen verbreden"? Indien In t gouvernement openlyk
zulk gedrag welk ongrondwettig is en tegen de gevoelens van de natie slryd,
onder zyne bescherming neemt, wie zal nog durven loochenen uut elkeen
niet gemngtigd is om deze vuergernis te volgen?