ZONDAG G JULY 1S5G.
TIENDEN JAERGANG. - N' 514
Vertrekuren uyt de Statie Aelst IYAER:
Vertrekuren uyt verschillige Statiën.
AELST, den 5 July 1856.
HEF SFAEFSONDERWYS.
Is dit waer
Eenige bewijzen.
DUERTE.
Dendftrmonde 5-40 8-05 11-10 3-30 A' Gend, Brugge, Ostende (langs Lede 8-05- 6-50
(j.55S-45. 3-308-45 1° klas langs Uendermonde
Uinissel langs Denderl.7-401 -5-157-55. Korlryk, Mouscroen, Ryssel (langs Lede) 8 05
Stechelen Antwerpen, 0-403-30 6-55. 1-20 6-50:
Leuven Thien, Lnyk, \er\ 5-40— 3-30—6-55 Doornvk, lt\ssel.(langs Ath 7-30—1-05- 5-15
Londen, Si.Truvën, Hasselt, 5-40 's niorg. 3-30 Mn. Gemirdsb. Ath, 7-301-055-157-55.
Lend langs Lede, 8 05— 1-20—6-50. liergen, Quievrain 7-30—1 05—5-15.
Staen te lede de konvoys vertrekkende van Brussel 7-1512-30 6-00 eu van tiend 7
12-10—4-30.
Te iüECEM staen dene vertrekkende van Ath (i-30 4 7-20 en deze vertrekkende \an
Aelst 7-30-1-05—7-55.
frlacn te gyskcem stil aide konvoys uytgenomen dezen vertrekkende van Aelst 8-05 des
morgens en 8-45 's avonds en van Dendcrinonde ten 8-45 's morgens en 0-25 's avonds,
ktacn te SANTBERGEN de vertrekken uyt Ath 6-30 's inorg.. 4 en 7-20 des avonds. Nan Den
derleeuw 7-55 's ntorg. 1-20 en 8-10 des avonds.
CUtyOE SLUM.
VA-V LOK E It I N NA KR t
©endermonde 3-30 0-30 3-15 (5-45.
Aelst, Niiiove, Geerardsbergen, Ath 5-30 3-156-45.
VAIN ATII NABR
'Geeraerdsbergen, Mitove, Aelst, Dendermonde, Imkeren 6-309-457-20.
■Get'jaerdshergen, Mno>e6-309-454-iD—7-20.
©Missel (lungs Denderleeuw) 6-30 4-00 7-20.
Lend, Brugge, Ostende 6-30—4 (langs Lede.) 10-00 7-25 (langs Dendei monde.)
VAN «END NAER
Aelst, Niuove en Ath 7-00 -12-10 4-3t» 6-25 langs Dendermonde.
VAN BRUSSEL NAER'.
Aelst, Gend flangs Denderleeuw) 7-15—12-30—6-ÜÜ 7-30 (\elst alleen.)
Tiiuove, Geeraerdsbergen, Ath (langs Denderleeuw) -15 12-30 7-30.
VAN DENDERMONDE NAER:
Brussel (langs Aelst) 7-15 12-40. (lungs Aechelen.) 6-059-15—10-234-7-20.
Aelst, 7-15 8-45- 12-40 4-15 7-35 9-25.
ben denderbode
Men leest in een der laetste N's van den
Messager de Gaud, dat MM. Wolfcarius,
Fait HoltcbekeDufraine en De Fos
Teerlingen der gcndsctie universiteyt, in liet kabinet ge-
roepen zyn van den Besluerder-Toezigter die, door liet
gouvernement gedelegueerd is, en dat dezen amblenaer
hun heeft doen kennen dal den lieer minister van 't in-
wendige verlangt eene uylleggende memorie te ontvangen
behelzende hunne aenmerkingen nopens de daed/.aken die
aenleyding hebben gegeven tot de berisping die zy van
den heer Rector der universiteyt ontvangenTiebben.
«c Wy vernemen, voegt er den Messager by, dat die
lieeren studenten zich zullen verhaesten om den wensch
van M. den minister in te willigen. Daerby zegt liet blad
nog hopen wy dat er hun regt zal wedervaren.
Maer den Dien Public voegi. er iels anders bv en zegt
Hopen wv dat er aeu hel akademlek gezag, 't welk reeds
zoo sterk geschokt is door de betooningen waervan onze
universiteyt sedert een jaer getuvge is, geene nieuwe
slagen zullen toegebragt worden.
Wy denken dat de hoop, die den Dien Public uytdrukt,
beter geplaetst is dan die van den Messager, want wv konnen
niet verstaen waerom den minister aen de beschuldigde en
door de wettige overheyd gevonniste leerlingen eene uyt-
legging van hun gedrag, ofliever een rekwisitorium van
stralfeloosheyd zou gevraegd hebben. Dit is het gezag van
den Rector verkreuken, 't is hem zvne magt en achting
ontkennen, 't is gelyk geven aen de woelige studenten, 't is
langs om meer den weg banen der tuelitelooslieyd die zv
in de gendsehe universiteyt met zoo veel onbeschaemdheyd
geopend hebben met een woord, dit is de opvoeding
leenemael bederven. Nogtans het gezag van den Rector is
wettig, hy heeft gehandeld met de volle magt die hem door
de wet is toegekend, hy heeft eene pligt gekweten waeraen
alle ware familievaders hebben toegejuycht.
Den art. 24 der wet op het hooger onderwys bevat de
akademieke stralen die bestaen in Berispingen, opschor-
sing van 't regt van de cursissen by te woonen en de
uylsluyting uyt de universiteyt. De eerste straf mag door
den Rector worden toegepast.
Den Rector heeft dus bet regt van de leerlingen te be
rispen, hy moet daervan aen niemand rekening geven
En in het voorhandig geval, als hy deze magt heeft be
werkstelligd, is hy door de ware vrienden van goede
opvoeding toegejuycht geweest. Geheel de wereld moet dan
verwonderd zvn te vernemen dat den lieer minister eene
uylleggende memorie aen de gestrafte leerlingen gevraegd
'■"eft. Wy aenzien dit als eenen zoo onregtveerdigeu als
onwettigen kaekslag aen den Rector toegebragt. Wy ge-
looven dat liet eene onvoorzigtigheyd is waervan men de
gevolgen niet berekend beeft, gevolgen die echter zeer
ernstig konnen worden en de regeltucht en liet order in de
1 staetsuniversitevt geheel doen vallen. Nogtans geheel de
verantwoordelykhcyd zal op den minister wegen die liet
hoog bestuer en de bewaking der universiteyt in zyne
attributie heeft.
En dan, wat is het voornaem doel van het staetsonder-
wys Is bet niet van bv de onderrigting byzonderlyk eene
góede opvoeding te geven, waerdoor de jongheyd zedelvk,
godsdienstig, gelioorzaem word, immers eene opvoeding
die strekt om van de opkomende jongelingen goede burgers
te maken die eens bekwaem zyn om 't Vaderland te dienen?
Want wie kan er in twylfel (rekken dat liet de opvoeding
en de goede principen alleen zyn die den nienscli opvormen
e.n hem nutlig maken voor de samenleving? En wie weet
er niet dat de slechte opvoeding en de ondeugende princi
pen des onderwys slechte burgers maken en kerels kweeken
die de samenleving omverrewerpen, onlusten verwekken en
oproer stichten
Ia dit is waer, want alle auteurs die over de vreeslyke
omwenteling van 1790 geschreven hebben zyn liet eens om
te zeggen en deze sententie uyt te brengen Dat de
fransche revolutie van 1789 de dochter is van de opvoeding
die men in de kollegiën gegeven heeft.
De Iïberaters van heden gelyk de filozofen van dien lyd
weten dat zeer wel, en 't is daerom dat de secte, die in de
twee tydstippen de zelve was, geene middels spaert, alles
in 't werk stelt om zich van het onderwys meester te maken
en het volgens hare inzigten en plannen te besturen.
Als men 111 de kamers het onderwys ten koste van den
slaet gestemd heeft, dan heeft men niet wel al de gevolgen
en uytwerksels ingezien, dan heeft men niet overwogen al
de ïiiiddelen die er de secte zou uytgetrokken hebben
om 't land en byzonderlyk de jongheyd te verleyden, om
goddelooze principen te verspreydeu en aldus de ontwerpen
van verderf en vernietiging te doen gelukken.
Het staetsonderwys, 't welk zou hebben moeten dienen
om aen de jongheyd' eene onderrigting te geven die er een
opkomend geslacht van goede geleerdheyd, van orde,
zcdelykheyd en ware vaderlandsliefde van maekt, heeft een
geheel tegenstrydig uvtwerksel te weeg gebragt, het heeft
eene jongheyd opgevormd doordrongen van regeringslooze
principen zoo in godsdienst als in staetkunde, eene luchte-
looze jongheyd die niet meer het burgerlvk en geeslelyk
gezag eerbiedigt dan het vaderlvke, eene jongheyd die
gretig de uiafounieke en socialistische leering van Mazzini,
Kossuth enz inzuigt en die aen 't land een geslacht voor-
bereyd 't ivelk allêrgevaerlyksl en onlieylspellend is
Doch dit is liet plan der mafonnieke secle, en zy heeft,
ongelukkiglyk voor 't land, maer al te wel gelukt, want zy
heeft een zoo groot deel van hare aenhangers in het staets
onderwys gekregen, dat het, om zoo te zeggen, onmogelvk
is dit onderwys te hervormen en op eenen voet te brengen
dat er geen gevaer meer zou bestaen en dut de familievaders
er hunne zonen zonder ongernstheyd mogen naertoezenden.
De universiteyt van Gend is daer om liet nauwkenrigevandil
gezegde te bewvzen Huet, Laurent, Brasseur etc. zyn daer
om te bevestigen dat wy waerheyd spreken.
'T is niet alleen in liet hoog onderwys en in de atheneums
of slaetskollegiën dat er professorsverknocht aen de
logiën, zyn ingedrongen, maer zelfs in het leeger onderwys,
waervan verscheydene hoogere bestuerders aen de inagon-
nieke liberalery zyn vastgekleefd. Verder zyn er distrikt-
kommissarissen en zelfs gouverneurs die niets meer ter
herte hebben dan de principen van het slecht liberalismus
door het leeger onderwys allengskens in te planten. \Vv
zouden onder andere eenen gouverneur konnen aendtiyden
die, in zyne benoemingen van schoolmeesters op den bui ten,
nooyt zvnen keus zou laten vallen op de leerlingen welke
uyt de bissclioppelyke normaelscholen komen en ofschoon
de kandidaten onder alle betrekken bekwaem en wel
geschikt zyn om liet ambt en de pligten van schoolmeesters
wel te vervullen, dien gouverneur voed eenen zoo doode-
lyken liaet tegen godsdienst en priesters, dat liet vergenoegt
dat eenen kandidaet normalist zy om verstooten en niet
genoemd te worden. En daer den 12 augusty ons vele
van zulke gouverneurs en kommissarissen opgedrongen
heeft, zoo kan men oordeelen ir. welken ongeiukkigen
toestand het leeger onderwys moet verkeeren. Is liet dan
niet aerdig en onuytlegbaer dat onze ministers zulks niet
gevoelen, zich zoo onverschillig toonen nopens het per-
sonneel hunner administratie, dat zy een blind vertrouwen
stellen, in de benoemingen die door Rogier gedaen zyn
geweest. En nogtans dit komt geenzins overeen met de
principen en politiek die liet liedendagscli ministerie belyd;
het moet wel konnen en 't kan wel oordeelen over de
secte om overtuygü te zyn dat zy fanatiek is, dat hare
aenhangers zoo verslaefd zyn, dat zy eerder genegen zyn
om den Grooten-Oosten te dienen dan om getrouw te zyn
aen de bevelen der ministersDit is zoo algemeen
gekend, dat er geenen twylfel mogelyk is. Ook is de verant-
woordelykheyd der ministers des te grooter en zal het
nageslacht hun des te strenger beoordeelen'.
Om eenigzins te doen begrypen hoe veel kwaed aen de
jongheyd en ook aen de samenleving een slecht onderwys
kan toebrengen en ter zeiver tyde wat grooten middel van
verderf de opvoeding kan zyn, zullen wy hier de getuy-
genis aenhalen van eenige sehryvers die in geener voege
verdacht van partydigheyd zullen voorkomen.
'T is het kollegie, zegt Bernardin de St. Pierre, 'twelk
de revolutie met al de rampen waervan zy de bron is,
i heeft voortgebragt. De opvoeding vervult den geest der
jonghevd met tegenstrydigheden met volgens de auteurs
a die men uvtlegt en volgens de regeltucht die men volgt
<i republiekaènsciie, hooveerdige en onlaerde grondstel
0 lingen in te planten. Door den catechismus maekt men
1 de menschen christelyk, door de slechte schriften en het
onderwys maekt men ze heydensch en goddeloos. Het
uvtwerksel van eene ondeugende opvoeding is de nien-
sollen voor geheel hun leven pruetziek, vreedaerdig,
bedrieglyk, schynheyhg, zonder principen, onverdraeg-
zaem voor het goed en zeer toegevend voor het kwaed
te maken. Zy hebben uyt het kollegie niet anders meë-
gedragen dan den hoogmoed en eene onverzadelyke
begeerte van de hoogste plaetsen in de wereld te he
it kleedenZiende dat hunne studiën hun tot niets
o konnen dienen om daertoe te geraken, het nieestendeel
eyndigen met eene alleslooclienende verwaendheyd die
alles zoekt neêrtevellea om in deszell's placts te geraken.
k Dit zyn de rampen die uyt de kollegiën komen, dit zyn
de uytwerksels van een slecht onderwys, van eene zede-
en tuehtelooze opvoeding
In zyn officieel verslag van 1795 over het openbaer
onderwys, bekent den Conventionneel Daunou dat in 17ti<l
de ondeugende opvoeding in haren boezem de revolutie,
gedragen heeft, die, volgens de republikanen en de tilo-
sofen. liet fransch volk tot de vrylieyd herboren beeft.
Daer, (in de kollegiën) zeg! Iiy, worden de gedachten
der groote mannen voortgezet iloor andere groote man
nen; de welsprekend hevd en de filosofie vereenigden
zich om sdhityds aen den voet der verschrikte troonen
lange lichtstralen (c werpen dwars door den ouden
nacht der vooroordeelen en dwalingen. Daer (in de kol-
<c legiën) vormde er zich eene soort van openbare denkwyze
a die ziek gewend maekte rond de gouvernementen te mor-
t ren en te knorren
Bygevolg. gaet den revolutionnnire Briot in zeer klare
bewoordingen voort i op de banken van 't kollegie ge
hoorzamen wy aen de dwingelanden maer wy bewonderen
in 't geheym Brutus en Cassius.
Kan men klaerder zeggen dat het aen de kollegie studiën
toe te wyteu is dat geheel dit geslacht eenen zoo doodely-
ken haet tegen de koningen voedde en voor de konings
moorden zoo veel bewondering had. 'T geen de opvoeding
in den geest gevestigd heeft, dit gaet over tot de werken....
Wat wilde SAINT JUSTE Het geluk van Sparta en
Athenen opofferen, en dat al de burgers onder hun kleed
den moordpriem van Brutus droegen'T is 't geen
Mazzini ook heden wilt, maer hy wilt dat de uytvoeriug
volkomener zy hy verstoot de uytzonderingeii, hy wilt
onder de moorddolken doen neêrzvgen al wie niet aen de
secte verbonden is.... Dit is een bewys dat de leering der
maconnieke secte progres doet
Wat wilde den bloedzuehtigen Carrier dat voortaen
geheel de jongheyd den niergloed van Scevola, de dood
van Socrates, en het zweerd van Cato zou beschouwen.
Wat wilde Bobaut de St-Etienne Dat, volgens de
grondstellingen der Cretensers en der Sparien den staet
zich van den mensch zou meester maken van in zyne wieg...
Wat wilde geheel de bloedzuchtige conventie van het
fransch schrikbewind Dat de steden en gemeentens voor
taen niets anders meer zouden bevatten dan BRUTUSSEN
en PUBLICOLA'S(moordeaaers vankeyzerCesar;..
Men had aen het directorium zekere scholen van Parys
aengeklaegd als verdacht van voor den koning genegen te
zyn en heymelyk leeringen te onderwyzen die voordeelig
waren aen het koningdom. Eenen der mannen die best de
revolutie verslonden en die dezelve met de meeste kragt-
dadigheyd ondersteunde, den insteller van den eerloozen
bloedrued, den koningstnoorder Chasal, hield de beschuldi
ging staende. Den 12 Vendémiaire jaer VI beklom hy de
spreektribuen en galmde de volgende merkweerdige
woord™ nvt
MEN "OOGST IN WAT MEN GEZAEYD HEEFT
INDIEN GY GEDOOGT, DAT' MEN HET KONINGDOM
ZAEYE, 'T KONINGDOM ZAL INGEOOGST WOU-
DEN
Veelbeduidende waerheyds-en krachtvolle woorden
Wy wenschen, voor 's lands welzyn, dat den heer minister
van 't inwendige dezelve in allen ernst wilde mediteren
Hel Vaderland van Geml zejjl hel volgende over de uytgebreyde
spekulalie, welke er in ons land mei de eetwaren gepleegd word
te Idereen spekulcerl op de levensmiddelen den lelegraf deelt,
van hel eene eynde des lands tol hel andere, de beweging der
merkten mede, en men gedraegi zich leu gevolge van deze." Men
