De Vlaemsche Zaek.
Eenige Vragen.
PILLEKENS
EE3te&
Ttaliën, heeft doen afkondigen. Nu, 't is dien zelfden Mazzini
welken door den liberaiers Messager de Gand en door andere
liberaters-bladen lot in deri derden hemel geprezen word
en afgeschilderd als eenen grooten man, als eenen der
treflelykste karakters van dezen tyd. Men zal 'ie grootheyd
en de tretfelykheyd van Mazzini konnen beoordeelen als
men het stuk dat' hy heeft afgekondigd zal gelezen hebben.
Mazzini wilt geheel Itaiien lot eene republiek brengen, dit
gedacht predikt hy aen als eene religie en om zyn doel te
bereyken heeft hy een reglement opgesteld 't welk hy zyne
aenhangers ter uytvoeriug voorstelt. Ziehier eenige artikels
van dit reglement
Art. 1. l)e Maetschappv (der ito-lïaensche eenheyd) is ingesteld voor
het indispeiisabel vernietigen van al de gouvernementen^ van Italië, en
voor het vormen van eenen enkelen &laet van geheel Italië, onder het re-
ptiblikaensch beheer.
Art. 2. Herkend hebbende het vreeslvk kwaed van de absolute
inagt, en het nog meerder kwaed der eonstitulionnele koningdomiuen,
moeten wy werken om eene republiek, een-en-algemcen, te stigten.
Art. 30. Deze die aen de bevelen der geheyme maetschappv niet
lullen gehoorzamen, of die de gehewnen dezer maetseliappy zullen ver-
openbaeid hebben, zullen zonder mededoogenr GrEPOINJAHDEERD worden.
Art. 31. Het geheym tribunnel zal het vonnis nytspreken, en zal een
of twee leden aendnvdden, om onmiddelvk bet vonnis fhet poinjaerderen)
ten uytvoer te brengen.
Art. 32. Alwiezou weygeren het vonnis ten uytvoer te brengen,
zal aenzieu worden voor eenen meyuécdigen, en zul op staenden voet
gedood worden.
Art 3». Indien den pligtigen ontsnapt, zal hy zonder ophouden,
alom, worden vervolgd; hy zal moeten doodgestoken worden, door een
onzigtbaer hand, al was hot in de armen van zyne moeder, al was het in
het tabernakel van Christus.
Art. 34.Elk geheyin tribunael zal bevoegd zyn, niet olleeu om de
pligtigo leden te veroordeelcn, maer om ter dood te brengen allen peisoon
die zou gevloekt of in den ban dei maetseliappy geslagen zvn.
Wat dunkt UI. Belgen, kan men wel iets grouwzamer uyt-
denken? En nochtans 'tis eene maer al te eclue wezen-
lykhevd'T is aldus dat de liberaters-magoimieke secte
te werk wdt gaen en zal te werk gaen indien zy in hare'
bloed- en moordplannen niet verhinderd word.
Wat zullen vele liberators die zelve niet weten wat de
kopstukken, die bun aanvoeren, beöogen, nu zeggen Zul
len zy nog langer van zulke bende brigands en laffe moer-
denaers willen deel maken
lvk datde'Ware vlaenischedrukpers daerin klaer gezien, eHy
steeds wantrouwende van de inzigten van zommige Jannen
die zichzelve aen; 't hoofd hadden geplaetst, hunne om-
zendbrieven en werkingen zonder onderstand zonder be- i
kendrnaking heeft gelaten. Wy hebben altyd die vodden-
■papierkens in de stoof gesteken en wy gelooven dat wy zeer
wel gedaen* hebben. Als het pas- geeft zullen wy op deze'
zack terugkeeren.
By koninglyk beslnyt van den 27 j»ny, in den Moniteur afge
kondigd, is eene kommissie ingesteld, belast mei de maetrrgelen, die best
geschikt zyn om de ontwikkeling der vlaem^ehe b-tteikunde te verze
keren.. en om het gebruvU der vlaemschc lael te regelen in hare betrek
kingen met de verschillige deelen van liet openbaer bestuer, op te zoeken,
en die het gouvi rnement aen ie duyden
Zvn tol leden dezer kommissie benoemd
HUL Hendrik "Conscience, letterkundigen te Antwerpen
David, professor van de vlaemsclie letterkunde, by de universitevt
te LeuvW
De ('.oswarem, gewezen lid der kamer, te Hasselt;
J,. Joitrnnd, gewezen lid van het kongres, advokaet te Brussel
Jlerleus, bibliotlifckuiis der stad Antwerpen
Reus, voorzitter der Tael is gansch het Volk, te Bend
Snellaerl, voorzitter der imietschappy hel Wi/(oms'-Foiirl&te Gend;
Stroobant, voorzitter der maetseliappy den Wyingacrd, te Brussel
Van der Voort, letterkundigen te Brussel'
Deze kommissie zal door den minister van het inwendig worden inge
steld, en zal in haer middeu haren voorzitter, geheyinschryver cn verslag-
gev. r kiezen.
De leden die te Brussel niet woonachtig zvn, zullen voor hunne reyzen
.schadeloos worden gesteld.
De benoeming van de kommissie is voorgegaen van een
Verslag aen den Koning, en goteekend door den minister
van het inwendig. Wy laten hier de vertaling van dil
Verslag volgen
Sire,
Toen U. M., door liner besluyt van 6 september 1830, het geraedzaem
oordeelde eenen kampstryd te openen,met het «loei te helpen tot de her
stelling van de eenzelvigheid der vlaemschc tael, drukte zich myuen
geachten voorganger, in het verslag, welk hv ten dien eynde Uwe Maj..
voorlegde, als volgt nvt
Het gouvernement moet zyne bescherming verleenen acn de beoeffe-
ning van het vlaemsch, welke de lael is van een groot gedeelte der
inwooners van het koningryk, niet allen ten titel van vegtveerdigheyd,
m maer nog om de roemvolle herruineringen te doen gedenken der oude
provinciën van Belgiën en meer en meer de vaderlandsliefde te ver-
spreyden.
Een gelykvormig gedacht spoort inv aen, sire, om aen de hooge be-
kragtiging Uwer Maj. thans eene nieuwe schikking voor te leggen.
De kamer der volksvertegenwoordigers heeft onlangs naer myn departe
ment verzonden, talrvke verzoekschriften, behelzende eene reeks verzoe
ken ten voordeele der vlaemsche tael en letterkunde.
Het is noodzakelyk dat de in deze petitiën veoruytgestelde kwestien,
eens goed onderzocht worden door persoonen, Mzonder voor de oplossing
dezer vraegpunten bevoegd, en. met al de zorg, welke het gcwigl vraegl
van de belangen er mede verbonden.
Ik heb gevglgentlyk de eer, aen Uwe Mejesteyt de iurigting voor te
stellen van eene kommissie, gelast op te zoeken en het gouvernement de
aenwyzing te doen van de middelen, om aen de vlaemsche letterkunde
eene geregelde ontwikkeling te verzekeren, en het geinuyk te schikken
van de vlaemsche tael, in hare betrekkingen met de verschillende gedeelten
van de openbare administratie.
Sire, de inrigting dezer kommissie zal een nieuw bewys leveren van
de genegenheyd, welke het gouvernement Uwer Maj. toedraegt aen deze
vaderbmdsche spraek, wier behoud zoo levendig 's lunds toekomst aenbe'
langt, en wier levengevend vermogen bewezen is, door de belangryke
voordbrengsclen der vlaemsche letterkunde.
Dezen maetregel, strekkende om regt te doen aen de
lange en gegronde klagten der Vlamingen, zal voorzeker de
goedkeuring wegdragen van alle ware vaderlanders. Met
veel genoegen stippen wy aen dat de initiatief door een
katliolyk ministerie genomen is, en dat het dus van den
kant der katholyken is dat de herstelling der vlaemsche
grieven eerst gaet bewerkt worden. Daerover wenschen
wy M. De Decker veel geluk en koesteren de gegronde
hoop dat hy dit groot vlaemsch begonnen werk tot het
eynde toe zal voltrekken.
De liberators zyn woedend tegen de samenstelling der
bovengemelde kommissie, omdat derzelver leden, volgens
hun, al te katholyk gezind zyn en 't vlaemsch en zyne reg-
ten niet verstaen gelvk de volksverleyders. Hieruyt kan
men afloyde" dat de lioeraters in het bewerken der zooge
zegde vlaemsche beweging ids anders beoogden dan de
verdediging der ware vlaemsche zaek, dat zv in die vlaem
sche beweging niels anders beoogden dan de uytbreyding
der tnaconioche liberateiy met al hare gevolgen. Gelukkig-
Naer wy stellig vernomen hebben, waren onze nieuwe
provinciale" raedsheeren op de lyst der genoodigden ge-
bragt welke ons stedelyk bestuer voor het officieel banket
had vastgesteld. Wy vragen nff
1° Wie er met dé iiytuoodigingshrieven is belast geweest
en waerom dezen verzuymd heeft deze nylnoodigingen te
doen
■2° Heeft den gemeenteraed niets meer te zeggen, of-
moet hy blindelings het hoofd bukken onder den wil van*
eenen vremdeling die volstrekt niels Ie zeggen heeft?
5° Is het waer dat M. De Cotik, schoonvader van den
gouverneur, op den lyst van den gemeenteraed niet stond
en evenwel aen het banket heeft deel genomen
i" In geval deze laetste vraeg met JA moet beantwoord
worden, wie heeft dezen heer tot het banket uytgenoodigd?
5° Beeren Burgemeester, schepenen en verdere leden
van den racd, hoe lang zal die boerenmeesterschap nog
biyven duren
(j° lloe lang zal onze stad nog moeten het speeltnyg zyn
van eenen vremdeling die hier alles regelt en bestuerd
volgens zvn welbehagen
Kiezers van Aelst, hoe lang zult gy nog verdragen dat
men ul. lelie als eene O in 't cvffer, en u behandele als
eene troep kalkoenen die met de zweep geleyd worden
Onzen stadsgenoot, M. Josse DeTrooh, heeft de volgende
versjes aen de ontdekking van liet standbeeld van Martens
toegewyd
LA CHUTE DU VOILE
COUVHAHT LA STATUE DE TUItRRÏ MARTEVS.
üouce Réalité, couroime l'espémnce
Que nous tous, Alostois, dés l'age de l'enfance,
Kous avons su nourrir du voeu le plus ardent
A nous révéle-toi dans ta splendeur entièfe
Ën mëlaut tes rayons a ceux de la luiniere
Pour resplendir sur un beau inonunieDl
Et la Réalité qnand l'heure fut sonnée
A nos yeux se montra la tête couronnée
De fleurs et de lauriers, de joie et de bonheur
Et sa main gracieuse écarta le nuage
Qui recouvrait encor' la lavissanle image
Du grand Thierry, notre illuslre lmprimeur
Vivat criait la fonle, il est tombé Ie voile
Aux pieds de nol re Due, cel te naissanle étoife
Montant sur l'horizon d'un avenir lointain
Ytvat il est tombé tout prés de la Dtichesse
De qui Ie eiel a lait ponr comble de largesse
Et notre amour, et notre espoir certain
Sedert eenige dagen is den aeer eerw. heer Kindekens; Vicaris-
Generael van Z. II. den bisschop van Detroit (Vereenigde Stalen),
uyt Kcotnen in Beluien aengekomen om priesters le werven voor
die uytgeslrekte missie, waer zoo veel goed te doen is en 't welk
eylaes moet: biyven steken, omdat er de zendelingen ontbreken.
Den zeer eerw. heer Kindekens heeft ons persoonlyk verzekerd
dat men jaerlyks in de Vereenigde Staten 10,000 zieleu verliest
die allen lol den schoot der Katholyke Kerk zouden komen,
indien er geen zoo bejammerend gebrek ware aen priesters en
katholyke instellingenDen oogst is daer overvloedig maer de
werkmans zyn le weynig in getal. Volgens de verzekering van
dezen apostolyken Belg, zyn do Belgen en byzonderlyk de Vla
mingen allerbest geschikt'om hef ktfrakter en den aerd der Ame
rikanen le bewilligen, en om gemakkelyksl bunwe tael le leeren.
Geve den Hemel dat den zeer eerw. heer Kindekens in zyne
hoogst edele poogingen moge gelukken, en een ruym getal Belgen
korme doen besluyten om dien overreeschen Wyngaerd des
Heeren tnek hun zweet le gaen besproeyën, en aldus overvloedige
vruchten van glorie voor Gods naem en van zaligheyd voor het
menschdom, in te zamelen.
Vertrek uyt Aelst, omtrent 9 uren 50 minuten de& mórgens.
Na de aenkomst van het konvooy, vertrekkende uyt Deuder-
monde om uren 45 minuien des'morgens zal dit konvooy le
Audeghem en le Ghysegeni stilstaen.
Aenkomst te Brussel, omtrent 10 uren 45 minuten.
Vertrek uyt Brussel naer Geiid, om, 10 uren van den avond.
Vertrek uyt Aelst, om 11 uren 15 minuten van den avond.
Aenkomst te Gend, le middernacht.
Te Melle, Weileren, Schellehelle; Lede, Denderleeuw en1
Terhalh, zal men biyven stil staen.
CORRESPONDEa^TIE.
Geêerden vriend uyt E. den langen franschen brief dien gy
ons gezonden hebt konnen wy noch vertalen noch opnemen. Wy
hopen welhaest de gelegenheyd te vinden van u daerover monde
lings le spieken. Er moet eenen anderen middel gebruykf
worden om het doel dat gy beöogl te bereyken. Er zyn nog andere
redens die wy u zullen bekend maken.
Vriend mulder die 'l onzent zyl geweest om over den molen
van M. Gh. van A. te spreken, wy moeten u herigten dal den
ouden pachter blyft.
M. G. uyt B. neen. de voorwaerden zyn niet voldoende.
Besten vriend uyt St. ik zal u maendag in persoon de ge-
vraegde inlichtingen komen geve»,zulke zalen zyn wat moeyelyk
om schryven. Waerom zou ik vreezen van naer St. le koment
Zeer geachten vriend uyt L. in ons aenslaendeN' zullen wy
aen uw verzoek voldoen.
YZEREN WEG
feesten van July. Ter gelegenheyd der feesten van july, zyn
door den minister van openbare werken de volgende schikkingen
genomen
Van den 20 july te b*eginnen, zullen er hriefkeus of coupons,
voor hel vertrekken uyt Brussel worden afgeleverd, welke coupons
van den 21 tot den 24 july, zullen kunnen dienen; de afleveringen
zullen geschieden in alle de statiën uyt welke er de hier onder
staende konvooys zullen vertrekken.
Den 21, 22, 25 en 24 zullen de hureelen van Brussel (in de
Noorder- en Zuyder-slatie) van 's morgens af coupons afleveren
voor alle de konvooys van vertrek voor den geheelen dag.
Op den 21 en 25 zullen er buytengewoone konvooys, zaïnen-
gesteld uyt alle soorten van rytuygeu, ingerigt worden, op de
hier onder staende linien uren
van gend op brussel, (\cmgs Aelsl). Vertrek uyt Gend naer
Brussel, om 8 uren 45 minuten van den morgend.
Il'et Verbond verleide in zyn vouvlaelsle N' dal onze liberale
regentje de Initiatief gegeven Ircefi om de verlieerlyking van onzen
grooten Marlens te bewerken. Dit is eene leugen gelyk een peerd
en eene valschheyd gelyk neri olifant. Van over 40 jaren heeft*
wylen den geleerden heer De Band de eerste levensschetsen en
noiiiiën over Marlens opgezocht err geschreven pover veertien
jaren hebben wy'zelve den eersten prospectus opgenvaekl en doen
drukken onzen achtbaren stadsgenoot, wylen deu lieer advokaet
De Sinet, heelt al de begonnen werkingen mei veel vlyligheyd en
op eygene kosten voortgezet- en nylgegeven eyndelyk heeft den
eerw. pater Van lseghem dezelve leenemael hersmolten, vee!
vermeerdi Rl, verbeterd en gansch voltrokken, zoodal wy nu-welen-
wat Marlens geweest is-, wat hy gedaen heeft om- zyne geboortestad*
en vaderland le verluvsleren en nuttig le zyn. Aen dit alles heeft
grenen liberaler der regenlie gewerkt-, en dit eenvoudiglvk omdat
zulke welenscliappelyke navorschingen verre buylen huh bereyk
zvn.'T is niet genoeg een handvol geld-te stemmen uyt eens
andermans borze om een standbeeld le helpen betalen, men moet
welen aen le wyzen of den man, ter wiens gedenkenis het stand
beeld moet gemaekt worden, zulks weerdig is, of hy vvezenlyke
verdiensten gehad heeft, of hy tvaerlyk een groot man, eene
vermaerdheyd* is geweest enz. enz. iNu, hadden onze regenlie-
manhen dat alles moeten doen, hoe zouden zy dil aen boord
gelegd hebben? Over eenige jaren wist hun byzcndersie kopstuk,
Meester Bruneau, nog niet dal Marlens le Aelsl geboren en ge
storven was, hy wist niet dal er eene heerlyke grafslede van*
Martens in onze hoofdkerk prykl, hy wisi niet dat Marlens den
eersten drukker van Belgiën is geweest, immers hy wist geenen
den minsten uylleg te geven. En nu zal 'i Verbond de initiatief
aen de liberalere komen loeevgenen Al Tons onnoozeleit kneukel,
zeeveil liever over toiletten van daines, en speelt dacrin den
purlydigaerd gelyk gy in alle dhigen doel, maer kom over Marlens
niet meer spreken, want daarvan licht gy en de uwe verstand
gelyk hen bok van den saflraeu.
Het gerucht loopt in de stad dat onzen dislriklkoinmissaris
Dommer, om le bewyzen dat hy van een standvastig karakter is,
zyne demissie heeft gegeven als lid der Allianee Van Aelst, waer
aeu hy, onder het liherael ministerie, met hert en ziel verknocht
was. Of dees gerucht gegrond is, weten wy niet, maer 't geen wy
welen, is dat den kommissaris toch teekens van klerikalismus
begint te geven, aengezien hv eenen zwarten paep; en dit nog al
eenen pater jesuit in zyne voilure heeft laten naer de statie voeren
om deel van den stoet op den eersten kermisdag te maken. Zou
de kazak van den verstandigen heer Theodoras wel by den
klerikafen kleermaker gewetsl en daer een veranderingsken'
ondergaen hebben, of is dit alles maer oogenverblinding om
voortdurend hel werkwoord OPSTRVKEN te konnen vervoegen?
Wy zullen dit eens wel onderzoeken eu aen onze lezers uyt-
leggeu hoe hel komt dat zommige menschen, alhoewel hunnen
miem liet komparalivus van DOM' is; loch slim genoeg zyn om
blinkende vylfranksstukken voor noten of peereu te kiezen, en om
te wilen dal men voor 't geld niet alleen de boter maer ook nog
wel wal anders-koopt.
In zyn verslag over de plegligheyd der inhuldiging van
Martens standbeeld, zegt het Verbond dal il. Bruneau voor den
u hertog en de hertogin eene redevoering uglsprak welke veel
cc opzien baerde. a
Alhoewel het liegen by onzen* konfrateu- als eene verouderde
gewoonte is ingeworteld, heeft hy uoglans hierin gcdeellelyk de
waerheyd gezegd, want daer niemand zelfs niet den hertog noch
de hertogin het minste woord konden liooren of verstaeu, zag
elkeen op en was ten hoogsten onverduldig omdat dit ellendig
gezeever zoo hitler lang duerde. Hel Verbond moet niet zeggen
dat M. Bruneau zyne redevoering heeft uylgesprokenwant hy
heeft ze binnensmonds* afgelezen of eerder uytgepreveld, net als
eenen looverheksenhelezer die in de hoerenstalleu de loovery gaet
weclilezen. Maer dit alles geeft er hv onze liberalers niel aen,
want, zeggen zy, T is geen wonder dal de zwynen liever draf dan
röozen hebben
Men verhaelt ons dat zekeren ntiskweeklen kneukel op
helgroot bal des herlogs en der hertogin den arm heeft durven
aenbieden aen de gravin D. Lom deze achtbare slaetsdame
achter den hertog'en de hertogin rond de balzael le leyden. Maer
eenen hoogen ambtenaer van 's herlogs gevolg dil bemerkende en
beschaemd over zulke vermeleue onbeschoftiheyd, duwde den
kwant zachtjes wecli en bood zelf den arm aen de gravin, welke
dan ook dit offer welwillend aenveerddeDen mislukten
cavalier was als van deu donder getreden eu stond te kyken gelyk
nen uyl onder een koolbladDoch dal komt er van als men
te jagtig is, moet men soms op eenen ezel ryden, en die te hoog
wilt vliegen moet leege vallen
Een platte beurseen hoog gemoed
En deden noopt hun meester goed.
Het bovenstaende geval portonsaen een fabelken le vertellen:
Een fyn en lief 'nondeken wierd door zyne meestersse zeer
geern gezien omdat hel haer zoo vriendelyk kon liefkozen en
slreeien. Oji zekeren dag had de meestersse hel bondeken op haren
schoot genomen en ontving er duyzende teekens van liefde en
verkleefdheid af: de meestersse streek het bondeken, op hare
beurt, gaf liet lekkere beetjes en betoonde liet ook veel liefko
zingen. Den ezel des Iiuyze9 had zolks gezien en wierd hoogmoe
dig, nydig en jaloersclt, gelyk hel aen dil dier eygen is. Wacht,
zegde die domme pry, ik zal dal leclyk hondeken wel afdoen,,
'k zal ik ook myne meestersse eens gaen slreeien en Ifefkozen, en
dit zoo wel, dal zy voorlaen 'i bondeken zal wechslampen. my op
haren school pakken en goede beeijes gevenDaerop naderde
den ezel tol de meesletsse, begon op eene onbeschofte wyze zynen
steerl le slaen en sprong met zyne lompe poolen op haren schoot
peyzende dat hy haer aldus wel carresseerde. De meestersse viel
van scnrik byna in eninagt, want zy mcynde dat haren ezel dol
geworden wasOp haer geschreeuw, kwamen de huysgenoten
'toegeschoten, smeten dien plompen vlegel met stoks'agen iiiiyten
de kamer en honden hem aen zyne kribbe vast, hem leerende dat
de naluer hem maer begifligd had met eenen gekrnyslen rug om
zakken le dragen, en geenzins om schoothondeken te spelen
Waer pap en hoogmoed voren gaen
Komt schand' of schaed' haesl achter aen.
