ZONDAG 3 OCTOBER 1836.
ELFDEN JAERGANG. - W 527
Vertrekuren uyt lie Statie Aelst AAK It
Vertrekuren uyt verschillige Statiën.
AELST, den 4 October 1856.
BURGERS WAN AELST,
WAERTOE ZYT GY GEKOMEN
Eenige bemerkingen.
Den Mechelschen Catechismus.
EENEN TWEEDEN HERDERLYKEN BRIEF.
- 8-05
©ëiidcTtlionde 5-40
0-55 8-40.
Ürusse17-'i0l-5-15 7-5».
Mrchelen Antwerp., 5-40 -8-05 - 3-30—8-4-).
I.euv Thien I.uyk, ervö-40—8-05 -3- >0-8-40
Landen, St.Tru>ëu, Hasselt, 5-408-05- 3-30
■Gend 8 051-20—6-5,r
11-10 3-30 Gend, Brugge, Ostende 8-03 -6-50 3-
8-45 l'c klas langs Oeudermunde.
Korti vk, Mouscroen, Ryssel (langs Lede)
1-20 6-50.
Doornvk, Ryssel (langs Ath7-301-05-
Nin. Geerardsb. A Ui, 7-3vi1-055-15
Bergen, Quievrain'7-301 055-15 1
■30
8 05
5-15
7-35.
2« kL
Staen te LEDE de kouvoya veilrekkfude van Brussel?-15—12-3(1 «-00 en vou Gend 7
Te'ïa'aiEl^slaen drie vertrekkende van Alk B-30 4 - 7-20 en dem rerliekkeiide ymt
\<-lst 7-30 1-05—7-55.
STnfn le (.VSECEM stil al de konvovs uylgfiiomen deipn xoi irnkU nde van \clsl 8- 5 des
ns en 8-40 's avonds en van l'k'iidérmonde ten 8-45 's moigens en 9-23 's avonds.
de vertrekken uyt Ath 6-30 's morg, 4 «u 7-*2(J des avo. ds. Um l)en-
'0 en 8-10 <l*>s avonds.
morg'
'htaeu te S.VNTüKR': F.
derleeuvv >-55 's morg
cu:<,hsk tsooM.
VA.N LOKEREN NAFR
Aelst, Dendermonde 5-30 9-30 3-15 6-45.
'Ninove, OeeiuidsbergeH, Ath 5-30 9-30 -3-15 6-*é5.
VAN ATII NAER
(.eeraerdsbergen, ISinove, Aelst, Uenderinoitde, Lokereu 6-80—9-45— 4-00,
Oeraerdsbergen, Ninove Aelst, Denderinonde.^6-30— 9-45—4-00—7-10.
«mssel :>ngs Denderleeuw; 6- 0 400 7-15.
■Gend, Brugge, Ostende 6-30 - (langs Lede.) - 4-*)0 >-15 (langs Dendei monde.)
VAN GENO NAER
Aelst, Bruss, Ninove, At'b 7-00 -12 10-4-8 (—6-25—8-05 (I, Denderm.)
VAN BRUSSEL NAER
Aelst, Gend 7-15 - 12-30—6-00 7-30 eist alleen.)
Ninove, Geerae.d-bergen, Atli bui-s l endeileeuw) ,-15 12-30 7 30.
V.VN ükNi» RViONUE NAER:
«„,ssrl<k,..;s \rl-0 7-1»- 12*404*15 M-eli.) 6-05-9-UO-it) i 4- litl.l.
Aelst, 7-13 8-45 1*2-40 4-13 >-359-23.
BEN DENDERBODE
Verleden Woensdag lieel'l tie openbare zitting van deti.gemeen-
tetard dezer stad een tooueel opgeleverd waervati 'wy met den
meesleu walg een woord gaen reppen. Er was uamelyk
kwestie van eene proleslalie tegeg tien herderlyken brief, welken
Z. H. den liisscliup van Gend lot tie geeslelyklieyti en verdere
ge'oovigett zyns bisdouis gestuerd heelt.
Den 'voorstel dezer proteslalie kwant van liet kollegie van
burgemeester t'tt schepenen, en tie prolestatie zelve is, in dezes
uaetii, door tlett secretaris voorgelezen geweest, waerschynlyk
omdat norit den burgemeester, nucli eenett der twee schepenen
den moed hadden 'persooulyk de veiaulwoordelykheyd dezes
vourslels op zich te nemen.
De prolestatie is opgesteld in bewoordingen die hael, afkeer
<5ti verachting voor het bisschoppelyk gezag uylwazemetten
daer by ueii' stempel dragen van de diepste onlweletitllieyd.
i>ii stuk eyttdigl met den bissclioppelykett bevel brief le verstou
ten en mei de ouders aen te porren om zich gerust le stellen tn
voortdurend betrouwen te blyveti hebben iu de zedelykheyd en
goede godsdienstige principe» tier professors, want, zegt de pro
teslalie', den Mechelschen catechismus word in de school ge
leerd Jiisl als of het van buylett leerett op zyn papegaeys
van den catechismus eens alle veertien dagen of alle uiaeuden
vergenoegende was om de groole principeu in le planten van
godsdienst ett zedeleer die alleen bekwaem zyn'l hert der jong-
iioyd naer de deugd te vormen, en deze op bel slibberige pad
der driftvolle jaren regl le houden.
Als nu de proteslalie gelezen was, heeft M. V D. Herreweghe
gezegd dal onze school iu den herderlyken brief niet genoemd is,
dal ónze school goed is, dat de leerlingen zeet morael en braef
zyn dal hun gedrag niets te verlangen laet, dal onze regentie het
initiatief niet nemen moest van tegen den bisschop le protes
teren, dal de kamers zich met de zaek zullen bezig houden en
een besluyl nemen, ett dal hy dus voorstelde deze proteslalie uyt
te stellen lol dat de kamer zou tiylsprack gedaen hebben.
Hierop heelt M. De Wille hel woord gevraegd en de redelyk-
heyd des voorsleis van 81. V. D. Herreweghe erkennende, den
zeiven ondersteund, zeggeude dat men later nog kon doen
'i geen men nu wilde doen. 8laer 8). Cumonl heeft zich hiertegen
verzet en in een ellendig verknoeyd fransch afgegeven dal den
gemeenteraed eene pligt te vervullen had van uamelyk de be
langen der slad le verdedigen en de eer voor le staen der pro
fessors welke door den herderlyken brief onrcglvcerdiglyk
onweerdiglyk zyn aetigeraud en door den modder gesleept. Verder
toegevende aen zytte vrenuie inborst kraenule 81. Cumonl
uyt dat zy (liberalers) zich in tegenwoordiglieyd bevonden van
een gezag, 'twelk over hel bnrgerlyk gezag wilt beerscheu, en
dal, om zytien bevel brief uyt te vcerdigen, 8!gr redens gehad
heeft die hy, 81. Cumonl, zich onthoud van le betitelen enz. enz.
immers, 'tis ontnogelyk de minachting van liet bisschoppelyk
gezag verder te dryven en de vader Ivke vermaningen van unzen
Hoogweerden prelaet verkeerdelyker op le nemen en uyt te leggen.
Doch dit is niet le verwonderen in 81. Cumonl voor zyn
verheven versland zyn al tie redens der liberalersgazetten ora
kels, de bevelen der francmatjouslogiên zyn voor hem geliey-
iigd, eu zyneti verdwaelüen geest is onbekwaem te zien hoe
rampspoedig het voor hem zyn zal de slem van God le honen,
te versmaden ett openlyk tlett oorlog acn de H. Kerk le verklaren,
dit wel in zaken waeriu zy alleen, volgens goddelyk en natuerlyk
rijgt, bevoegd is le oordeelen ett le beslissen
.Nadat nog eeltige oubeduydende opmerkingen gedaen waren
is de prolestatie in stemmen gelegd eu door zeven leden aenge-
nomen, dry hebben gestemd voor de uylslelling, volgens den
voorstel van 81. V. D. Herreweghe, en een lid heeft er zich rond-
uvk tegen verklaerd.
De leden die voor de proteslalie hebben gestemd om den her
derlyken brief van Z. H. den Bisschop af le keuren en te
verstoolen, zyn de volgende
MM. DEGI1EEST, Burgemeester, DE WITTE en DECBAECKER
Schepenen, CU810NT, VANDERSMISSENDEWINDT en G0-
VAERT Raedsleden.
De leden welke voor het uylslellen of voor den voorstel van
M. Van den Herreweghe hebben gestemd, zyn
8181. VAN DEN HERREWEGHE, CALLEBAUT en DE SMET.
Het lid welk gladaf de proteslalie heelt verworpen is 81. JEAN
VAN ASSCHE.
Ziedaer, burgers van Aelst, hoe uwe vertegenwoordigers hel
mattdael verslaen dal gv hun hebt toevertrouwd Openbare
verslooting der .vermaningen van liet eerbiedweerdig opperhoofd
des bisdoins, aen wie Christus, iu den persoon zyncr Apostelen
gezegd heeft Wie u acnhoorl, aenboort Sly, wie u veracht,
veracht My
Vollen opstand tegen de wettige magl van den bisschop welken,
mt kracht vanzyitegoddelyke instelling, liet regt heeften in geweten
ten strengste vcipligl is le onderwyzen, te gebieden, le berispen,
en dit met ALLE GEZAG zopdcr dal hem iemand mag verachten....
Allerergerlykste wederspannigbeyd aen het gezag van onzen
iveri"eit Kerkvoogd, aeu welken den Zette Gotls, iu tien peisnuti
der Apostelen, dit itojg gezag heeft gegeven toen hy hun zegde
a Als den Zmms des Meutchet op Zgnen Iruon van majcslcyl zal
a gezeten zyn, zuil yy zelve op twaelf reglersloekn zitten, om de
a twaelf geslachten van Israël le oordeelenwaeruyl blvkt j
dal, als liet gezag van regters voor tie Apostelen nooutg was ont
de Kerk le besturen, liet 'niet min uoouig is voor de bisschoppen
die licit opvolgen
Overweegt het wel, burgers van Aelst, wam op ui. valt eensdeels
de verautwüordelykheyd van dezen loekeloozeu aki van godsdienst-
versmadiug dien uwe vertegenwoordigers liobuen daergesleld,
gv itebt ze met de magl bekleed, om iu uwen naetii le liandelen,
'l is uwe pl'gl. eene gruole pligt, imn die magl le out.temen,
als zy er tuisbruyk van maken. Dat gy liuntte verfoevelyke proles
tatie legen den herderlyken brief van 81gr. den bisschop als een
scliaudig misbruyk aeuziel, daeraett twyll'eieu wy geeuzius.
Als 81. V. D. Herreweghe zytien voorstel gedaen had om de
proteslalie uyt te stellen tót na dc uytspraek der kamer, was tien
schepen, 81. De W ille, van gevoelen dal dezen voorstel redelyk
zytide, zeer wel kon iu aenmei king genomen en aenveerd worden.
Maer als liet er op aett kwam om de zoo hatelyke als dwaze
proteslalie tegen tlett bisscltnppelyken bevelOrief le verstoolen
of aeu te nemen, dan was 81. De Witte, vulgeus zyne oude ge-
woonie van op alle vy-veis visch (e Rebben, van gevoelen dal do
proleslalie moest gedaen worden en hy beefl werkelyk gestemd
om den herderlyken brief van Z. H. te verstoolen en -le verklaren
dal hy valsch en legeuslrydig aen de waerheyd is...... Hadden
nog een oi' twee leden zich openlyk voor de uylslelling der pro
teslalie verklaerd, ha, zeker is 'l dal M. De Wille zich langs dien
ka ut zou gekeerd en, gelvk hy nu zwarl, dan wit geslemd hebben,
omdat dien man altyd gewoon is te doen met de winners of mei
deze die boven liggen. Deze handelwyze zullen wy nu voor goed
onthouden en M. De Wille mag er stael op maken dal hy er op
tyd en slond rekening zal van le geven Debbeu
Water voor de slad nog eenigzins troostelyk vall, is dat de
meerderheyd van hare vertegenwoordigers dezen oubegrypelyken
aki niel geslemd heeli. Er zyn immers vier leden afwezig geweest
welkers "gedacht omtrent den bisschoppelyken beyelbrief met
gekend is". Wy durven hopen dat hel, ten minste niet van alien,
aen dezen brief niel vyaudig is.
Als den schepen De Craecker, tegen wiens goesle de wereld
schynl te siaen, cn die er altyd uytziet als of hy eenen liter azyn
gedronken had, na de lezing der proteslalie, die hv, naer alle
waerschynlykheyd, niet verstael, de opmerkingen van M. Y. D.
Herreweghe gehoord had, vraegde hy of dan de proleslalie
van Gend ook niet wel gedaeu was juysl alsof de regeutie
van Aelsl zich moest schikken naer de regenlie van Gend, en
naapen wal jalapverkoopers en wynsiekers doen, zelfs in zaken
waerover zy kouncn oordeelen gelyk eenen blinden over de
koleuren.
Hadden wy daor mogen antwoorden, wy zouden M. DeGyaecker
gevraegd hebben Als de regenlie van Gend zou in 't water
springen, zou er de regentie van Aelst ook moeten in springen
Als de regenlie van Gend zich belagchelyk en dwaes toont, is
dit eene reden voor de regenlie van Aelst om het zelve ook te
doen Als de regentie van Gend het geestelyk gezag versmaed,
en aen Z. H. den bisschop een regl onlkent dal hem door de
consiiiuiie gewaerborgd is, moet de regenlie van Aelsl dan ook
zoo handelen Als de regenlie van Gend buki onder de zweep
der francmagonssecte, moet de regeutie van Aelst er dan ook
onder bukken enz. enz.
Indien wy ons mogten veroorloven aen Z. II. den bisschop
eenen raed te geven, wy zouden hem zeggen Mgr, als de pro-
testaiie van het gemeentebesluer van Aelst UEd. toekomt, zend
ze terug zonder ze le openen en schryfl er boven op REFUSEE...
W y zouden aen die gasten de eer niet verleenen hunne walgelyk-
heden te lezen
1 in gen op geene behoorlyke wyze onderwezen worden in 't geloof,
en dat de ouders dus de verantwoordelykheyd op zich moeten nemen,
indien zy hunne zonen, door gebrek aen waer godsdienstig oiider-
wys, naer hun verderf laten loopen. Al de gemeenteraden van
geheel Europa en al de besturende onderwyscommissiën mogen
protesteren zoo veel zy willen, het zal altyd vast staen dat den
wettigen katholyken priester alleen bevoegd is om hel godsdienstig
kulhoiyu onderwys le geven, en dal, al waer den priester dit
onderwys niet geeft, of waer hel ouder deszell's loezigt niel gegeven
word, de opvoeding der jeugd zonder waer borg is, geen vertrouwen
verdient en den weg baent naer de ondeugd en al hare gevolgen.
De Kerk verbied slrengelyk aeu alle wereldlyken die van den
bisschop geene zending ontvangen liebhen, den godsdienst en de
zedeleer ex professo le o.iderwyzen, de toelating der herders is
(iaerloe van de onoulbeerlyksle noodzakelykiteyd. Men zal wel dit
grondslelsel van onze H. Religie te vei oordeelen eu aen ie randen
hebben, het zal altyd blyveu bestaen en de Kerk zal verooideeku
en uyt haren schooi verbannen deze die aldus legen haer gezag
zullen opstaen.
Wal doel de menschelykc wet als eenen kwakzalver zonder
diploma, dit is zonder wettige toelating, wilt den geneesheer
napoelsen of medecyiien verkoopen Hy word voor de rëglbanken
vervolgd, tol boetenen zelfs tol gevangzitiiug verwezeu.
Als iemaud, hoe geleerd hy ook zy, zonder diploma zou willen
den advokaet verlooneu en op groole tribunalen gaeu pleyteu,
wal zou de wet doen? Zy zou hem doen buytensleken, hem ver
volgen eu veroordeelen.
Als ieman I, zonder wettige benoeming, zou willen notaris
spelen, akten passeren, testamenten ontvangen enz. W'at zou liet
ge regt er meé doen Het zou dieu man vervolgen, veroordeelen
en in den kerker sinyten
Als de mensclielylte wcUen zoo sireng moeten onderhouden
worden, als derzei ver overtredingen. Zoo hard gestraft worden,
zou de yodilelylic wel, omdat er legen derzelver overtreding door
hel wereldlyk gezag geene straffen bepaeld zyu, met minder
stiptheyd. met minder eerbied cn achting moeten onderhouden
eu ongeschonden bewaerd worden Dit ware de schandelyksle
ondankbaerheyd die men kan bedenken, en nogtans dit gebeurt
als eenen leeraer zonder wetlige zending of magl bet godsdieuslig
onderwys durft geven
Van twee zaken eene of gy zyt katholyken-chrisieneu of gy
zyt bet niet. Zyt gy katholyken-christenen, gy moet ul. aen de
Kerk onderwerpen, aen uwen bisschop gehoorzamen, zyne voor
schriften en vermaningen eerbiedigen en volgen. Nu, uwen
bisschop zegt u, in den naem van God en zyner Kerk, dat het
godsdienstig onderwys niel mag gegeven worden door acn de
Kerk vremde monden, dal dit onderwys zonder waerborg is, deze
opvoeding zonder groudslecn, en dat'de kennissen, afgescheyden
van de leering onzes Heeren J. C-, zonder waer nut zyu eu
enkelyk dienen om den geest op le blazen, om het ongeluk in de
huyzen, de verwarring in de familien en de verwoesting in het
vaderland le veroorzakenEn om deze vaderlyke vermaningen
deze hoogst noodzakelyke waerschouwingen te verydelen of
af te schudden, komt men dwaeslyk of schynheyliglvk vertellen
dal men in onze school den Mechvlschen catechismus leert Men
doet ineer men heeft de onbeschaemdheyd tegen de vermaningen
van den bisschop te protesteren, dezelve te verstoolen en ze
openlyk af le keurenAchleruytversmaders van het
bisschoppelyk gezag, want als catholyken-christenen kout gy niet
meer gehouden worden, al droegl gy eenen Mechelschen cate
chismus op uw voorhoofd, eenen op uwe borst, eenen op uwen
rug, en al was geheel de school van Meester Flankaert met
Mechelsche catechismussen behangen
Zegt ons liever regtuyt wy zyn francma^ons, wy willen geene
chrisielyke opvoeding, geen godsdienstig onderwys in onze
scholen en daeroui verstoolen wy den herderlyken brief en
erkennen wy geen hoegenaemd gezag aen den bisschopAls
gy ons aldus spreekt, dan zullen wy weten waeraen ons le houden
en zullen wy verder de slem kunnen verhelïen om de ouders
eeuea nog grooiereu walg van uwe gestichten te doen krygen.
Om le bewyzen dat liet godsdienstig onderwys in onze gouver-
nementsschool gegeven word gelyk het behoort, brengen onze
verstandige sladbuyskoppeu by dat den mechelschen Catechismus
er ouderwezen word.
Indien zy den mechelschen Catechismus wisten, indien zy de
eerste grondbeginsels van den katholyken godsdienst kenden, zy
zouden welendatdekalholykeu geen godsdienstig onderwvsaenveer
den dan alleen van deze die door de Katholyke Kerk zyn aengesteld
of de zending ontvangen hebben om het godsdienstig onderwys te
geven. Waer is de zending van Meester Flankaert om aen zvue
leerlingen uyt le leggen wat God veropenbaerd heeft en de H. Kerk
hun voorhoud le gelooven Van wie hebben Meester Flankaert
of zyne professors de toelating ontvangen om den Catechismus
uyt te leggen, welken het kort begryp is van 't geeu Christus
geleerd lieelt en allen christen menseh moet welen en doen om
zalig te worden? Die toelating moeten zy van den bisschop
ontvangen, 'l is den bisschop die hun deze zending kan geven
Heeft 'L. H. hun met die zending belast? Neen, en dacrom hebben
wy 't volle regt le zeggen dat in onze gouvernemeulsschool de leer-
Zyne Hoogweerdigheyd, den bisschop van Brugge, komt, op
zyne beurt, de slem verhelTen om de dwalingen der goddelooze
professors der universiteyten van Gend en Brussel te'veroordee
len. In eenen merkweerdigeu herderlyken brief doet den achtbaren
kerkvoogd ook de gevaren zien die het ongelukkig en kellersch
onderwys voor dc jeugd oplevert, en moedigt iitsgelyks de ouders
aen hunne zonen niet toe le vertrouwen ten zy aen leermeesters
die aen onze Moeder de H. Katholyke kerk verkleefd zyu. in eene
zoo gewiglige zaek, zegt den geleerden bisschop, moeien de ouders
niet de meeste voorzorg le werk gaen eu hel zekerste deel ver
kiezen, zynde dit den eeuigen middel otn te volkomen aeu het
gebod van den Apostel, die aen alle christene ouders gebied
hunne kinderen in de vrees des Heeren op te brengen.
Den eerbiedweerden Prelaet evndtgt zynen herderlyken brief
met de huysvaders te suteeken dat zy zicli wel zouden ovenuygen
van de gevaren, welke er voor hunne kinderen te vinden zyn,
in een hooger onderwys, het welk niel npregl christelyk is,'en
dal zy zich niet zouden blootstellen aeu de heweeuclyke mis-
