Buytengewoone uytgaye van den Denderbode
Katholyke Ouders van Aelstleest en overweegt
VAX DEN 5 OCTOBER 1856.
Daer de regentie van Aelst zich niet te vreden gehouden
heeft op eene hoogst onbetamelyke wyze tegen de vaderlyke
vermaningen van Z. H. den Bisschop van Gend te protes
teren, maer zelfs hare roekelooze protestatie tegen den
herderlyken bevelbrief in de godsdiensthalende en kerkver-
smadende dagbladen heeft afgekondigd, zoo heeft het
eerbiedweerdig opperhoofd onzes bisdoms noodig gevonden
zich van de dagbladpers te bedienen om op die protestie
te antwoorden en aldus zyne diocesanen te onderrigten en
legen alle verleyding te wapenen.
Katholyke ouders van Aelst, let op, overweegt wel wat
uwen wettigen zielenherderUE. voorhoud, 't is in uw belang,
'l is voor het geluk uwer kinderen, 't is om UE. en hun te
bewaren van de rampspoedigste gevolgen dat Z. II. byzon-
derlyk de stem verheft om UE. de waerheyd voor te houden
en de zware verantwoordelykheyd te doen begrypen die
op UE. weegt, van namelyk uwe kinderen te zenden
naer scholen waer het godsdienstig en zedelyk onderwvs
door wettige leermeesters gegeven word.
Zie hier den hoogst belangryken brief dien Z. H. den
bisschop, gisteren in het dagblad, le Bien Public, in ant
woord op de protestatie der regentie van Aelst, heeft
afgekondigd.
Gend, den 3 October I8S6.
Aen de iieeren Burgemeester en Scherenen der stad Aelst-
MYNHEEREN
Ik lees in de dagbladen dat, op voorstel van het schepen-
collegie, den gemeenleraed der stad Aelst met 7 stemmen
tegen 4, beslist heeft te protesteren tegen do lasteringen door
den bisschop van Gend, in zynen herderlyken brief, tegen de
middelbare school van Aelst en het leeraerskorps van dit
gesticht uytgebragl.
Had gy u te vreden gehouden, Mynheeren, met my den tekst
dezer protestatie te doen geworden, ik zou my waerschynlyk
bepaeld hebben in stilzwygendheyd te zuchten over het lot der
jongelingen die deze school bywoonen. Vermits gy goed geoor
deeld hebt den tekst der protestatie in de dagbladen af te
kondigen, zoo kont gy niet kwalyk nemen dat ik den zelfden
middel van ruchtbaermaking gebruyk om mvne diocesanen beter
te onderrigten.
Ik zal u eerst doen opmerken MM. dat het besluyt 't welk gy
genomen hebt, eene vaische beweering bevat waertegen ik nvt
al myne krachten moet protesteren. Om de middelbare school
van Aelst tegen het verwyt te beveyligen dat er namelyk het
godsdienstig onderwys verwaerloosd word, verzekert gy dat
hetzelve er gegeven word volgens den Mechelsehen Catechismus.
Gy weet ongetwyffeld niet, MM., dat het godsdienstig onderwys
uytsluytelyk aen de Kerk toebehoort, zelfs dit van den Catechis
mus, en dat niemand, zelfs geenen priester, dit onderwys zonder
eene bemagtiging van de geestclyke overheyd mag geven. Niet
alleen de geestelykheyd, maer al de geleerde katholyken nemen
dit grondstelsel aen. 't Is aldus dat, in de zitting der volkskamcr
van t6 july 1851, M. Vilain XII1I, thans minister van buvtenland-
sche zaken, bewezen heeft dat het eene grove dwaling is te
ii houden staen dat de ouders het regt hebben den catechismus
aen hunne kinderen te leeren, en dat zy dit regt aen de professors
der kollegiën komen overzetten.
M De Decker, tegenwoordigen minister van 't inwendig, is
verder gegaen in de zitting van 17 july heeft hy deze merk-
weerdige woorden uytgesproken Het vraegstuk ter zake
bcwyst dan niets tegen 't geen gy noemt de pretentie der
geestelykheyd maer, gy weet het, gy zelve, dit is geene
pretentie, 't is een onschendbaer grondstelsel van de. Kerk.
Gelyk den achtbaren heer Vilain Xlllt het zeer wel gezegd
heeft, het godsdienstig onderwys door wereldlyken gegeven
i< zou een begin van schisma of scheuring zyn. Het godsdienstig
onderwys door wereldlyken gegeven, is, onder katholyk
<i oogpunt, eene onaennemelyke zaek. Waerom de gewetens
der katholyken willen pramen zonder noodzakelykheyd
vermits gy, in plaets van te willen dat hot godsdienstig onder-
wys door wereldlyken gegeven wordeden grondwettigen
middel hebt van het in de Kerk te doen ontvangen Ziet daer
iets wat ik niet kan begrypen
Mgr den artsbisschop van Parys, in zynen bevelbrief van 24
Augusty 1850 drukt zich uyt als volgt
cc Het wereldlyk element, gelyk men heden zegt, heeft den
oorlog aen het geestelyk element verklaerd, om het te beroo-
ven zelfs van de magt van de zielen te besturen. Wee aen
onsindien wy aen dit wereldlyk element die magt lie
ten overweldigen en zich meester maken van het bestuer
der zielen 't welk alleen aen de Kerk toekomt. Zoo zeer
wy de onafhanglykheyd der burgcrlyke magt eerbiedigen
zoo zeer ook en nog meer verkondigen en verdedigen wy
de geestelyke magt. Hoe meer wy de gouvernementen
dezer wereld eeren die gesteld zyn om de regtveerdig-
lieyd te doen onderhouden en de orde in de maetsehappyën
te bewaren, welkdanig ook hare vormen en grondwetten
zyn, hoe meer wy ook willen dat men het gouvernement of
't bestuer eerbiedige van God, 'twelk de Kerk is met hare
goddelyke grondwet, met hare door den tyd geheyligde
overleveringen, met hare heylige Kerkregering, en byzon-
derlyk met haer onfaelbaer gezag, om aen de volkeren
de eeuwige waerheden te leeren en ze in den weg der
zaligheyd te geleyden. Ziedaer waerom wy de indringing
van het wercldlyke in het onderwys der Kerk en van haer
bestuer niet mogen dulden, onder welken vorm dit wercld
lyke zich ook aenbiede en van wat goeden wil het ook
zyn moge om de Kerk te verdedigen.
Ik onthoude my te antwoorden op het deel der protestatie
't welk de professors aengaet. Dit is een vraegstuk van persoonen
't geen met kan behandeld worden in eenen brief die voor de
ruchtbaerheyd bestemd is.
Voor wat de beoordeeling betreft die ik, in mynen herderlyken
brief, gedaen heb over alle onderwys 't geen den godsdienst
niet voor grondsteen heeft, ik houde deze in alle punten staende:
ten anderen, ik heb alleen herhaeld 't geen alle bevoegde mannen
over deze stof gezegd en geschreven hebben. Zie hier onder
andere wat de Bisschoppen van Belgiën in 1835 in hunnen
herderlyken brief over het onderwys der jeugd zegden
cc Integendeel, doet uyt het onderwys de goddelyke voor-
schriften van het christen geloof verdwynenneemt uyt
cc de opvoeding weg de heylige oefeningen die dc deugd in
cc 'therte van den mensch voeden en onderhouden, wat zal
cc er overblyven Eene gansch dierlyke wetenschap, die
cc zich slechts met den stolfelyken mensch, met zyne ellen-
cc den en met zyne ligchainelyke genoegtens zal bezig hou-
cc deneene gansch stoffelyke opvoeding die hem zonder
cc krachten zal laten tegen het geweld zyner ongeregelde
cc driftenzonder vertroostingen in 't midden der rampen
cc van hel leven, zonder liefde en zonder medelyden voor de
cc smerten van het menschdom. Op eene woeste en met
cc schandalen vervulde jeugd zal gewoonlyk volgen een nut-
cc teloos lediggangersleven, als het zelfs voor do rust der samen-
cc leving niet woelig en gevaerlyk isen de ouders welke
cc gehoopt hadden in hunne kinderen te vinden den onder-
cc stand, en, gelyk de Schrifluer zegt, den steunstok voor hun-
cc nen ouden dag, zullen ze maer al te dikwils tegen hun zien
cc opstaenhunne goederen verkwisten, den vrede van het
cc huyshouden stooren, en ze welligt dwingen den dag te
cc vervloeken op welken zy ondankbaren ter wereld gebragt
cc hebben dievolgens eene andere uytdrukking der Schrif-
cc tuer, hunne gryze hairen met schande ten grave zullen
cc doen dalen. >-
M. Guizot, ofschoon protestant, was van 't zelfde gedacht,
als hy zegde
De verstandelyke ontwikkeling alleen, afgescheyden van de gods.
cc dienstige en zedelijke ontwikkelinguiord een grondstelsel van
cc hoogmoed, van tuchteloosheyd, van zelfzucht en by gevolg van
cc gevaer voor de samenleving
Ik eyndig dezen brief met de vurigste wenschcn te uyten dat
de overeenkomst gezegd van Antwerpen, niet vertoeve in de
middelbare school van Aelst ingevoerd te worden. Dit is ook,
ik twyfel er niet aen, den wensch van alle katholyke ouders.
Aenvcerd M. de verzekering myner hoogachting.
LUDOVICUS-JOSEP11US, Bisschop van Gend.
AELST, TER DRUKKERY VAN A. BYL.
