BOEK BEOORDEELÏIV G.
PILLEKEN'S.
CORRESPONDENTIE.
t
Waerin bestaet uw gewaend ALLES wat de geesieiykheyd
tracht te vernietigen, en welke zyn onze duerbaerste vryheden
die zy veroordeelt? Noem ons iets buyten de goddeloosheyd,.
buyten het bejammerend zielenverderf, buyten de ondeugendhevd,
buyten de ver ley d end e valscheydBewys ons iets dat zy wilt
vernietigen of veroordeelenDit kont gy niet, en daeron).
bepaelt gy u by logenachiige algerneene zegwoorden, by valsche
beschuldigingen die u door den godsdiensthaet en gewetens-
vroeging worden afgeperst.
Boniface, de teering van het roomsch katholyk geloof, het
gezag van de H. Kerk, de waerheyd van den christen godsdienst,,
noemt gy ullramonlaensche politiekeenen schimpnaern die alleen
uyt. den mond van eenen fanatiekeu geloolsverzaker kan komen,
en gy zegt dal die politick eerlyds onder den onverganglyken lach
van Voltaire gevallen isWilt gy weten, Boniface, wie er
onder eenen omurganglyken lach gevallen is, 't is Voltaire zelf,
die onder den ONVEBGANGLYKEN lach van God zelf, in zyne
doodsuer, al zyne eygene vuyligheden op te vreten gclyk ren
onredelyk dier, neergeploft is... In hel boek der Spreuken zegt God
van den versteenden goddeloozen Ik ook zal u in uice dood
vierkant uyllagchcn.(1) Pas op, vogel, dat hel zelfde lot u
niet overkome, want gy zoud er met uwen Voltaire en met zynen
onverganglyken lach leelyk gestaen hebben.
De geestelykbeyd zegt gy, rand den professor aen in zyne
weerdigheyd, den schryver in zyne ouafhaiiglykheyd, den burger
in zyne vryheydWal weerdigheyd kan er steken in eenen
kerel die zichzelyen niet eerbiedigt, die de gewetens misleyd, die
de kalholyke jongheyd bederft, en het rampzalig zaed der godde-
looshevd in de chrisicnë herten werpt?Eerlyds wierd den
wysgeèr Socrates door 't volk van Alhenen beschuldigd de jong
heyd door zyne lessen bedorven te hebben, en, uyt dien hooide,
veroordeeld om het ClCUTAvergifl te drinken en aldus te
stervenen nu vind Boniface weerdigheyd in kerels die,
niet alleen van die schanddaden beschuldigd maer ten vollen
overluygd zyn'T is waer, dit gebeurt nu in een katholyk land,
en zy worden met kalholyke penningen rykelyk betaeld, maer 't is
ook waer dat dit eene eerloosheyd, eene tiendobbele schande is
voor Belgiën, die wy of onze nakomelingen duer zullen betalen....
En dan, wat onafhanglvkhoyd bezitten die verdervers der
jongheyd Wierden de kalholyke duvzende franks hun door
'i gouvernement naer 't hoofd niet gesmeten, zy wierden weihaesi
overal op straet gezet en niet eenen l'rancmagon, zelfs Joseph
Boniface niet, zou zich geweerdigen hun, zonder borgstelling, het
kieyuste huysje te verhurenOnafhauglykheyd dwaes
woord, als het toegepast word aen vremde kwanten die in hun
geboorteland de croüie niet zouden vinden... Vryheyd van
burger wat is dal f bestaet die vryheyd van burger in den gods
dienst van de 49/50 der bevolking schandelyk te beschimpen,
le beliegen en te lasteren Bestaet die vryheyd in den byzon-
«lorsieti steun van het maetsehappelyk gebouw gedurig te doen
afbrokkelen en ten laelste geheel ie doen instorten Bestaet die
vryheyd in baldadige jongheyd le kweeken en onophoudelyk tegen
de geestelyke overheyd te verbitteren en op le rokkenen Als zy
daerin bestaet, dan hebben de bisschoppen ook de \ryheyd zich
te verdedigen, die vryheyd acn te randen en zoo hard le schand
vlekken dan zy konnen
Eyndeiyk vraegt gy, Boniface,of de geeslelykheyd niet vreest dat
c de hedendagsche samenleving de kalholyke ge loof slee ringen, in
naem der mcnschelyke rede, zal aenrarulen Wy zullen u daerop
antwoorden dat de geestelykbeyd dit geenzins vreest noch moet
vreezen, de mcnschelyke rede kan niets, volstrekt niets tegen de
onfeylbare waerheyd van God en daerby, de samenleving zult
gy nooyt overluygen noch met u hebben, ten ware God, uyt eene
regtveerdige straffe, omdat de Belgische samenleving debooze aen-
valleu der menschelykc rede legen het geloof, rykelyk met haer
geld betaell. haer van de gaef en van 't licht des geloofs kwame le
berooven. Doeb van dilonmelelyk ongeluk zal den Heer, hopen wy,.
ons land bewaren, er zyn immers in Belgiën toch nog meer dan tien
regtveerdigen die Gods vrake weerhouden zullen. Bovendien
zullen de predikanten der menschelyke rede magteloos zyn als
de samenleving maer wilt, zy heeft slechts hare bestuerders te
DW INGEN de leerstoelen dier predikanten af te schaffen, hunne
scholen te sluyten, en de honderde duyzende franks die door deze
mannen verslonden worden, te besteden aen zaken die 't land
konnen verheerlyken, zedelyk en gelukkig maken
Wy hebben met de innigste voldoening een nieuw werk ge
lezen 't welk, onder titel van de jonge leviten van het seminarie
van Gend le Wezel, te Parys enz. is uytgegeveti door den eerw.
pater Vander Moere, eenen der twee paters Jesuiten die in het
jaer 1851 hel kollegie van Aelst zyn komen herstellen, en die
thans wederom in onze stad verblyft.
In eenen eenvoudigen en klaren styl geschreven, verdient dit
werk onder de voornaemsle documenten der geschiedenis gere
kend te worden, omdat hel eene verzameling bevat van hoogst
wetensweerdige gebeurtenissen welke deri katbolyken godsdienst
en deszclfs bedienaers tydens hel bewind van Napoleon l zyn
overgekomen.
Dat die beproevingen hard, ja onmenschelyk zyn geweest,
hoeven wy niet te zeggen, maer dat men ze konne beseffen
zonder bet verdienslelyk werk van den eerw. P. Vander Moere
gelezen te hebben, dit gelooven wy niet. Wy ook hadden mcer-
maels afgezonderde stukken gelezen belrekkelyk de vervoering
der seminaristen naer Wezel, Parys enz. en nopens de gewel-
denaryën gepleegd op het geweien onzer achtbare geloofsbelvders,
maer nimmer hadden wv ons een zoo volledig gedaclu konnen
vormen dat een gouvernement bekwaem was tot eene zoo hard
nekkige perssing om het kerkelyk gezag te bemagtigen, en lot
zoo listige streken om de gewetens in zyne strikken te vangen.
Zy alleen die onder de dwingelandige roede van een overwel
digend besiuer hebben moeten bukken, zyn in staet om de
indrukwekkende gevoelens hunner ziele in die van anderen over
te gieten.
Onder dit getal was den eerw. P. Van der Moere, en 't is ook
uyt dien hoofde dat zyn werk al de aenlrekkelykheden van eene
hoogst belangryko lezing oplevert, byzonderlyk voor de talryke
familiën van Aelst en andere sleden en gemeentens, die hare
leden zoo jammerlvk hebben zien wcchrukken om, als grooie
misdadigers, van 'teen gevang naer 't ander, van 't een torment
naer een ander nog grooter gesleept te worden.
Wy willen niet verder in de ontleding treden van de geschied
kundige gedenkzuyl welke den eerw. P. Vander Moere. door zyn
deftig werk, aen onze voortreffelyke geloofsbelvders opregt, wy
wenschcn dat de lezers van dit boek door het verbael eener reeks
treffende gebeurtenissen verrast wordenen door hun zelve
ondervinden dat wy, in do beoordeeling van het werk, verre
beneden de wezenlykheyd gebleven zyn.
Men kan zich dit wtik by alle boekhandelaers ten pryze van
2 franks aenscbaffen.
(1) Ego quoque in interitu vestro ridebo. Prov. cop. 1. v. 26.
DEN MESSAGEii DE GAND.
Den Messager de Gand kondigt aen dat hy op het eynde van dit
jaer zal ophouden te verschynen. Een ander l'ranseh blad, ook
toebehoorende aen de liberale denkwyze, zegt hy, zal hem ver
vangen met andere opstellers, eygenaers en bestuerders;
Men heelt hei dan eyndeiyk begrepen dat hel bestaen van den
Messager eene schande was voor de denkwyze welke hy verde
digde. Zyn eerloos voorgaende, zyn scbandvol tegenwoordig ge
drag, de onbeschofte buvietisporigheden aen welke hy zich over
geeft waren eene vlek tegen welke hot openbaer geweten meer-
maels opstoud of walgende zich ervan afkeerde.
De stad Gend gaet dan verlost worden van dat eerloos blad
'l welk al wat heyJig, eerbiedweerdig, zuyver en vaderlandse!)
was, heelt trachten te bezoedelen; maer deszelfs verzameling zal
blvven bestaen als een merkteeken der ongelooflyke buyten-
sporigheden tot welke de laeg gedaelde drukpers der iiberaters
zich kan overgeven. (Vlaming.)
Den Messager zelf bevestigt, dat hv te nieuwjner zal ophouden
te verschynen, om door een ander l'ranseh liberael blad vervan
gen te worden.
De reden dier verandering word zeer verschillig opgegeven,
Den Messager zegt, dat zyne verdwyning gegrond is op persoon-
lyke beïaemlykheden van zynen eygeaaer. Den Nouveliisle be
weert dal hy in de handen van den eygenaer van een vlaemsch
blad zal overgaen. Men zegt zelfs aen wat prys die overlating ge
schied is, en men noemt den naem van den toekomenden hoofd
opsteller. Van haren kant, schryft de Palrie van Brugge de sta
king van den Messager aen zyne verledene houding toe men zou
overluygd zyn, dal het gendsehe blad zynen vroegeren haet tegen
koning Leopold en hel belgisch gouvernement dient te verloo
chenen, en dat hel zulks niet beter doen kan dan met eenen
anderen naem aen te nemen.
Sedert dat Mons Verhaegen zyne redevoering by de opening
der leergangen van de vrye universiteyt van Brussel, heeft afge
lezen, hebben de dagbladeren der liberatery gewedyverd om den
katbolyken godsdienst aen te randen. Wy hebben, over eenige
dagen, onze vlaemsche landgenoten, een staelken onder de
oogen gebragt, mei hun te doen kennen de boosheden die een
liberatersblail van Brussel durfde afkondigen. Ziet hier nu andere
goddelooze uytvallen die een republiekaensch blad van Luyk
zich veroorlooft:
In den naem der rede en der wetenschap, der waerheyd en der regl-
veerdighevd, der vryheyd en van den \oornvtgong, van den vrede en van
het geluk der wereld, wy wenden ons lot allen inensch die in xyn bert
deze hoogere weerdigheyd bezit, welke niet loelael van zyne rede en zyn
geweten te verzaken, en wy. klagen aen liet land de kalho/yktreligie,
als eene ralsche, eene slechte, eene ongerymde, eene lasterende, eene
afgodische leering, die tegenstrydig is aen de gezonde rede, die steunt
op de dwaling, die veroordeeld is door de wetenschap en door do geschie
denis, die geen ernstig onderzoek kan doorsfaen, en die de GROOTSTE
VYANDIN is der MEKSCHELïKHEYD. wiens eersten vooruylgang moet be
staen in het magteloos maken dezer dwingelandy en in het van kant
stellen dezer dwalingen.
Mee oordeele nu waertoe de persoonen die zulke goddeloosheyd
schryven, en deze welke dezelve aen nemen als grondregel van
hun gedrag, bekwaem zyn. Maer, men overwjge ook boe noodig
het word dat de goeden geene maetregelen verwaerloozen om
dergelyke leeringen tegen-te werken, en de gevolgen van dezelve
van ons land af te keeren. (Vaderland.
Van over vier maenden Sieeft den Messager de. Gand
dagelyks geronkt over eene groote gouden medalie die liet
tïancmaQonsklieksken van Gend ging offeren aen Hl. Mani-
lins, om hem te troosten over zyne plegtige afkoking in de
kiezingen van Juny lest. Zondag heeft M. Manilius dit stuk
ontvangen, inaer in plaets van een GOUDEN MEDALIE
VAN GROOT MODUEL, gelyk den Messager op alle too-
nen gezongen had, was het een ligt opgeblazen zilveren
verguld medailleken, gelyk men er jaerlyksaen de kweekers
van het gekroond paeschvee, 't zy ossen, slieren of verkens,
verleent. Dat er eene eet- en drinkparty was ingerigt, dit
spreekt van zelfs, dat er redevoeringen by den voet ver
kocht zyn, dit begrypt men, doch dat neus Verhaeghen met
eenige kwanten van zynen aenhang daer voor van Brussel
naer Gend gekomen is om de eerste plaets in die smeer-
party te bekleeden, zie daer iels wat men moeyelvk zal
gelooven. Nogtans 'tis zoo, Verhaegen heeft er geweest
en, als of liy marehand in redevoeringen was, heeft hy er
daer afgeleverd van alle soorten en van alle pryzen. Is M.
Manilius daermeé getroost, den man moet ligt kontent zyn,
maer dit betoont dat hy toch de wysheyd niet gepacht
heeft.
.-. Na de Gendsehe liberaterssmeerparty was het na-
iuerlyk dat er ook straetschendery of bnldadigheyd ge
pleegd wierde. Naer men in de gazetten van Gend leest,
konden de verhitte Iiberaters hunne twistziekte niet meer
bedwingen en moeslen zy haer derhalve den vollen gang
geven. In de Concorde op den kauter gekomen, ontmoetten
zy er een treffelvk man, die als conservateur gekend is.
liet wezen van dezen heer beviel hun gelyk het wywater
aen den duyvel, en dan ook wierd hy dadelvk op de bru-
taelste wyze aengevallen en buytengedreven. En dat noe
men de klubsgasten order, prögres en vryheyd Doch
dit verwondert ons niet, want als den liberatersdroes in
jacht is, moet er noodzakelyk -lucht aen gegeven worden
of hy ontploft.
Het Verbond van Aelst bewondert de schranderheyd en
fyne redenecrkracht van Joseph Boniface en verhaest zich
om dezens dwaze artikels uyt zyn schimpschrift over te
nemen, net als wilde onzen konfrater de waerheyd van het
spreekwoord bewyzen, dat namelyk de ezels geern aen den
verkensbak zitten en draf sloeberen. Dit hadden wy
overigens verwacht, want den opstel van het. prulblad is
sedert langoog meer vermagerd dan Gnnjmaer zelf, by zoo
verre, dat onnoozele jongens, gewezene ongeletlerde sol
daten en meer andere sullen den sul der sullen alleen nog
willen helpen. Nog een beetje verder zal den boom uyt de
kasrolle vallen en de verhongerde honden zelve zullen den
liberalen verzuerden pap niet willen opslabben... Pouali
zey Tist, en hy vaegde de vuyligheyd der zwvnen met den
bessem de deur uyt...
Men zegt dat, als men M. Manilius zyne medalie oi&-
gehangen had, hy treffend geleek aen eenen ouden baen--
Wachter of kantonnier, die met zyne groote koperen plak
op de borst loopt om de grachten en zykanten der kalsy-
ivegen op te kuysschen. Doch, als M. Manilius daer meê
om paeyen is en als die groote plak het eyndeken buys doet
vergeten 't welk hem de kiezers in juny lest aen zyn stiet-
beentjen gehangen hebben, geheel de wereld moet kontent
zyn. Den bedelaer is zoo verblyd over eene afgelegde en
ten draed versletene kazak, dan den baron over eene
splinternieuwe, en wat geeft liet er aen dat appelen vort en
maeysteek zyn, als ze toch gebraden worden
Mocrzeke, den 21 October 1856.
Deïvderbode,liet schoonste weder begunstigde Zondag de wandeling
van de Hamsohe Zondagschool; 6 a 700 jongens, op tweeën gerangschikt,
met hunne trommel en vaendels aen 't hoofd, hebben, oud en jong in ons
dorp, van verwondering de handen t' samen doen slaen.
Zy droegen meest alle de prvien die hun 's maendags te voren gegeven
waren; de voorste prykten met grvse pnlthos of met nieuwe broeken;
veie waren met hunne beste kielen gedektzommige hadden de witte
banden van nieuwe hemdens ontvouwd of toonden ons andere pryzen die
hun na mate der verdiensten geschonken waren.
Hunne prysdeeling aen jongens en meysjes, ten getalle van 11 a 13
honderd moest luystcrryk geweest zyn, den choor der kerk, zegden zy ons,
was geheel met hunne pryzen omhangen, de prediks-faera van den eerw.
pater Braeckmans uyt het collegie van Aelst, hadde tusschen de kinderen,
het schoonste volk der gemeente ter kerke geroepen; bv de civiele over
heden der plaets zag men den achtbaren volksvertegenwoordiger Ver-
meire met de heeren pastors van den ronde, eenen geheelen voormiddag,
de pryzen aen de arme kinderen uytreyken.
Deze. wiens lange reek den omloop van ons groot dorpspleyn niet kon
bevatten, hebben wy met uyterlyke voldoening, in het schoonste order
zien gaen naer den vlakkenboomgaerd die onzen achtbaren bnreer den heer
Van Geert hun tot legerplaels had toegestaen.
Daer, op het groen, waren voor elke afdeeling der school, banken, koe
ken en mastellen met eenige flesscben bier door de zorg der meesters
bereed,
U bcschryven, denderbode, met wat regcltugt dit alles geschied is,
ware byna onmogelyk; de kinders, nevens een op regte lyn gezeten, ont
vingen die jonste uyt de handen hunner meesters met eene aendoenelvke
dankbaerheyd, gemengeld mot de grootste vreugd; met van gelyke vol
doening zagen wy die blydschap der arme kinders en het zedig ontzag
der bezorgde meesters die dit feest verrigten, onder het beleyd van hunnen
geestelyken en wereldlyken beslierder aen wie meesters en kinders met
liefde gehoorzaeniden en voor wien tweemaelde kinders met eene vreugde
kreet de locht deden weergalmen.
Hadde Hl. De Gheest, huysprelaet, op de Vaert te Aelst N° 17, en
De Witte-Graecker, assistenten by zynen vallenden troon (zy immers
willen ook zending geven voor het omlerwys) hadde hy hier op de spille
van eenen notelaer des boomgaerds gezeten, zy zouden ook eens gezien
hebben wat beschaving de zeden der arme kinders verciert, als zy in
eene goede school, onder het gezag der geestelyke overheyd het christelyk
onderwvs met de goede opvoeding ontvangen.
Uyt eene school op zulken voet geléyd, zullen jonge lieden opkomen
die den eerbied en de gehoorzaemheyd aen ouders en oversten, beter
zullen verstaen als de prot....testerende regentie uwer stad.
Uyt zulke school zullen wel eens getrouwe dienstboden en zorgdragende
werklieden opstaen die hunne meesters dobbel zullen wedergeven den
verdienstelyken penning aen hunne prysdeeling geschonken.
Zulk eene school, zoo groot iu getal, daer de liefdadige zorg en het
stichtend gezag der meesters zoo schitterend is, moet in eene gemeente
veel bybrengen tot het handhaven der goede orde en openbare zeden.
Ik sluyte dees al te lang tafereel met de parochio van Uammc geluk te
wenschen over hare Zondagschool; voorzeker is het hier aen en levens
aen de andere liefdadige gestichten, die zy rykelyk bezit, ten deele toe-
schryven dat men daer onder het werkvolk zoo veel heaorgdheyd en nog
goede zeden aen treft, en dat men daer nog niet ziet inkomen die soorten
van vermaken die, op andere plaelsen, in de zeden van de werkende klas
den ondergang hebben gebragt.
Den 21 dezer was het volle feest in de gemeente SomergetiV'
ter gelegenheyd der overvloedige prysdeeling aen de kinderen der
bloeyënde Zondagschool van die volkryke gemeente. Des morgends
om 7 uren begaven zich de kinderen der Zondagschool ten getalle
van over 1500 met muziek aen 't hoofd, stoelswyze onder het
geleyde der meesters en meesterssen naer de kerk, alwaer de
ryke pryzen, bestaende uyt by de duyzend fraeye nieuwe klee-
dingstukken en talryke treffelyke boekwerken, in den choor
stonden te pronken, in afwachting dal zy aen de kinderen zouden
uylgerevkl worden. Eerst ving eene solemnele mis aen onder
wefke den eerw. heer De Smet, pastor te Landeghem een treffend
sermoon heelt uylgegalmd. Den eerw. spreker heeft er zich.by
zonderlyk op toegelegd om, door krachtvolle bewysredens, de
grooie weldaden der Zondagschool te doen uytschitteren, en te
doen begrypen hoe belangryk deze inrigting is voor het gods
dienstig. zedelyk en maetsehappelyk welzyn, 'l welk, voornamelvk
in deze tyden, door de boosheyd zoo geweldig bestormd word.
De woorden van den weisprekenden predikant hebben eenen
diepen indruk op de talryke toehoorders gedaen en zullen niet
weynig bydragen om de treffelyke Zondagschool van Somergem
in haren bloey nog te doen vermeerderen, indiep het mogelyk is.
Wy zeggen indien het mogelyk is, want dank aen de achtbare en
yvervolle heeren pastor en onderpastors, dank aen de deftige
weldoeners, meesters en meesterssen, mag de Zondagschool van
Somergem onder een der bloeyendsle van geheel ons bisdom;
gerekend worden.
Mynheer en achtbaren vriend V. II. uyi E. het geen gy my
vraegtzal 7 franks kosten. Hertelyk dankbaer voor uwe goedheyif.
M. D. V. uyt G. ik kan uwe vraeg niet inwilligen, katten
in zakken koopt niemand.
M. S. uyt B. neen, wantik mag op zulke beloften steunen
gelyk op eenen gebroken solferstek.
De stad Ninove komt een gevoelig verlies te bndergaen in den
persoon van den heer Ph. Van Steenberghe, president van den
kerkraed en van het genootschap van den li. Vincentius de Paula,
welken, dezer dagen, na eene kortstondige ziekte, in den ouder-
dom van 74 jaren is overleden. Hoogst liefdadig en toeganglyk
voor den minsten der armen, opregt godvreezend en blygeestig,
had wylen M. Van Sleenberghe de achting en liefde van allen
verworven, en laet hy zeer talryke vrienden achter, die gelyk
zyne Iroosteiooze voortreffelyke familie zyn afsterven diep be
treuren.
De volgende heeren van ons arrondissement zyn door het
lot aeugewezen om deel te maken van den jurv die over de zaken
welke voor het hof van assisen zullen opgeroepen worden, moeten
uytspraek doen
MM. I)e Gheest, burgemeester te Aelst; Seraphien Matthys,
i brouwer te Lede; Dom. Dekens, gemeente raedsheerte Ninove;
Louis Coois; zoutzieder le Ninove.
