ZONDAG 25 NOVEMBER 1856.
ELFDEN JAERGANG. - W 354-
AELST, den 22 November 1856.
Vertrekuren uyt de Statie Aelst NAER
Vertrekuren uyt verschillige Statiën.
Een liberael schandael in den
Scnaet.
Is dit waer
HET ADRES IN DEN SENAET.
EN WAEROM?
«enderm. 5-40 8-0Ö 10-00 3-30 5-30 8-50.-gt Gend, Brugge, Ostfnde 8-10 - 11-25 1-25—
gbokeren 8-05 10-00 3-30 5-30 8-50. 3-30 -5-tOl» kl.islan;;* DeBdermoudu.
Drussel 7-50—1 8-15. I Kortryk, MmiBCruen, ttyssel (lan;',s ï.ede) 8-10
Mechtdrn Antwerp.5-40 8-05-. 10-»3-30. 11-25 5-30.
Leuv Thien Luyk, Verv5-40 8-05 10 3-30 8 15 8 Doornik, Byssel (langs Alh 7.50—1-05- 5-15
I,unden,S'.Irilvèu, Hasselt, 5-1010-» 3-30 Nin. Gecrardsl). Ath, 7-50-
«end 8 10—11-251-258-50. j|j
Bergen, Quievrairï7-50-
1-05—5-15—8-15.
1 05—5-l5.1c en2c kl.
Slaen te lede de konvoys vertrekkende van Brussel7-15o-«— 8-00 en van Oend 7-10
4-30—7-30 en dezen die vertrekt uyt Aelst ten 11-25 's moigens
Te iDEGEM staen deze vertrekkende van Ath 6-30 4 (HOU en deze vertrekkende van
Aelst 7-30 - 1-20-5-30.
Staen te r.YSEGEM stil al de konvoys nylgenomen dezen vertrekkende van Aelst 0-0 des
morgens en 8 50 's avonds en van Wendermonde ten OOJ 's morgens en 8-00 -s a\onds.
'•Staen te Santbergen de vertrekken uyt Ath 6-30 's morg..4 en 0*00 des avonds. Van. Den
derleeuw 8-05 's morg. 1-20 en 8 .40 des -avonds.
•GUUlCF. fcUUM.
VAN LOKEREN NAER
-Dendermonde, Aelst 5-30 9-30 3-15 7-20.
INinove, Geernrdsbergen, Ath 5-30 9-30 3-15 7-»20.
VAN ATH NAER
Oeernerdsbergen, Ninove, Aelst, Dendermonde, Ldkeren 6-30 9-554-00.
P.eeraerdsbergen, Ninove Aelst, Dendermonde. 6-3ü9-554-007-15.
(Brussel (langs Denderleeuw) 6-30 0 00 7-15.
(iend, Brugge, Ostende 6-30(langs I.ede.) -9-5547-15 (langs Dendermonde.)
VAN GEND NAER
Aelst, Drtiss, Ninove, Ath 7-10 —12 20 —3 007-30.
VAN BRUSSEL NAER
Aelst, Gcnd 7-15— 12-30—O'OO 8-00.
"Niuove, Geeraerdsbergen, Ath langs Denderleeuw) 7-15 1.2-30 8-00
VAN' DENDERMONDE NAER:
SBrussel ,1 mgs \eU»\ 7 25 - 11-3")—ft-00 -8-00 1. Mech.) 6-05—8-30—10-2'»—4-00.
Aelst, 7-23 8- 0 11-35 4 15 6-10- 8 -00.
DEN DENDERBODE
Gelyk wy in ons laetste Nr zegden, hebben de godde
loosheid en de ongebondenheyd nooyt zoo openlyk noch
met zoo veel eensgezindheyd tegen onzen 11. godsdienst
samengespannen dan op heden; nooyt hebben zy zulke
geweldige hefboomen gebrnykt om de grondzuylen der
Kerk te doen waggelen, liet is niet alleenlyk met openbaer
geweld dat men baer aenvalt, de godslasteringen konnen
slechts de bedorvene wezens verleyden welke, de gewe-
tensknagingen willende verdooven, zonder onderzoek alle
stelsels aenveerden die bun konnen onttrekken aen 't licht
dat bun kwelt bet is nie-t alleenlyk met liet regtsgebied
der Kerk te vernietigen dat men zich aen haer gezag wilt
onttrekken, deze die regt van gemoed zyn welen dat de
herders de leydsmannen hunner schapen zynde, men tegen
hun gezag niet kan opstaen zonder tegen God zelf op te
staen; maer 't is nog door oubelamelyke uytvallen, door
schandalige schimpredens, door moedwillige aentyg-ingen,
door walgelyke lasteringen tegen hoogst voortreflelyke
prelaten, tegen eerste bedienaers van den godsdienst, dat
de vyanden der Kerk haer zelve willen verdelgen.
Eu daervan komen wy in den Senaet het bcweenelykste
voorbeeld te ontmoeteneenen liberalen seuateur, die
zich door zyne talenten onderscheyd, heeft dit schandael
gegeven, met in de beraedslaging over het adres in ant
woord op de troonrede aen de herderlyke brieven onzer
eerbiedweerde bisschoppen onbeschoftelyk en brutaellyk
de vuyge woorden van INTÉRET DE BOUTIQUE of
zelfbelang, zucht voor eygen winkel toe te passenWel
dat dezen schandvollen uytval van den luykschen senateur
geheel de vergadering heeft verontvveerdigd en dat hy
tot de orde is geroepen, maer de tot orde roeping is niet
geëerbiedigd geweest en den spreker heeft zyne onbe
schofte aentyging houden staen.
Dit was voorzeker den oogenblik op welken den Senaet
strengelyk verpligt was de eer te vreken van de nationale
sprrektribune, die zoo onweerdiglyk kwam bevlekt te
worden, dan moesten den senaet en de ministers het gees-
telyk gezag krachtdadiglyk verdedigd hebben, want de
twee niagten, de geestelyke en de tydelyke, moeten elkan
der ondersteunen om zich onderling, in den persoon barer
ministers of bedienaers, van de liefde en achting der vol
keren weerdig te maken. Want indien den godsdienst zyne
opperpriesters in geweten verpligt de wetten en 't wereld-
lyk gezag te doen eerbiedigen, hy wilt ook en liv gebied
het strengelyk dat het wereldlyk gezag de kerkvoogden doe
achten en eerbiedigen.
Ja dit is waer, want den H. Geest die ons aenbeveelt
Cod te vreezen en de koningen te eeren, beveelt ons ook
Cod en zyne dienaers te eeren. Ily verbied ons de gezalfden
des Heeren aen te raken. Dees verbod, 't welk gedaen
wierd ten voordeele van Abraham en Isaac, opperpriesters
des Allerhoogsten in d'oude wet, is nu nog stelliger ten
opzigte van deze die het priesterdom van Jesus-Christus
uytoefenen. Het is dan eene overtreding van de goddelyke
en menschelyke wetten, en liet zou eene kwetsing zyn der
principen van een wys bestuer van namelyk aen de slechte
burgers de vryheyd te laten allen smaed, alle beledigingen
uyt te braken tegen persoonen die met dit heylig gezag
bekleed zyn, de vryheyd van onregtveerdiglyk door schrif
ten of redevoeringen, liet halelyke op hun te werpen en
aldus de getrouwheyd der volkeren, door den haet en de
verachting, op den toetssteen te stellen.
Den opstand begint altvd met de oversten hatelyk en
verachlelyk te maken ntisquam male feccrunt, nisi qui
malè locuti sunt, gelyk Le Bret zegt in zynen boek over de
souverevniteyt der koningen, en gelyk de sectarissen weten
en nog beter uytwerken, want deze hebben altvd de wan
orders in de staten begonnen met tegen liet geestelvk
gezag en tegen de dienaers van onzen H. Godsdienst ver
bittering, haet en afkeer te zaeyën door de verspreyding
van alle soorten van leugen- en lastertael.
Maer dat men zich niet bedriege over de uytlegging die
de francmaf-ons aen zekeren artikel der grondwet geven,
krachtens welken zy willen dat het gouvernement en zyne
agenten .volle vryheyd late van gedurig in schimp-laster
en sniaedreaens tegen den katliolyken godsdienst uyt te
vallen. De grondwet van 1850 scbr.yft geheel het tegen-
•strydige voor, zy wilt dat voornamelyk den godsdienst van
de overgroote meerderheyd der Belgen alle bescherming
geniete waer.toe hy regt heeft, en zy gebied dat deze die
op het welzyn des volks moeten waken, het geloof onzer
vooronders niet laten versmaden en schandvlekken. Dat
men wel de volgende .regelen overwege die wy trekken uyt
de lykrede door den geleerden Bossuet aen 't gral der
koningin van Engeland uitgesproken.:
De bron van alle kwaed is dat deze die, in de verle-
dene eeuw, niet gevreesd hebben de hervorming door
het schisma of door de scheuring te beproeven, geene
a sterkere bolwerken vindende tegen hunne nieuwigheden
dan het heylig gezag der Kerke, genoodzaekt geweest zyn
dit gezag te vernietigen. Aldus zyn de besluyteil dei'
Conciliën, de leering der 1111. Vaders, en hunne heylige
<l eensgezindheyd, de-oude overlevering van den II. Stoel
en der Katholyke Kerk niet meer geweest, gelyk eertyds,
geheyligde en onschendbare wettenIedereen heelt
voor zichzelven eene regtbank gemaekt waer liy zich
<r zeiven als regter over zyn geloof aensteldeHet is
ic dus niet te verwonderen dat de volkeren den eerbied
<r voor de Majesteyt en voor de wetten verloren, en nog
min dat zy oproerig, wederspannig en koppig wierden
Zoodanig is bet waer, dat alles tot oproer en tot weder-
ii spannige gedachten komt, als het gezag van den gods-
dienst en van de kerkvoogden vernietigd is
Deze woorden bevelen wy aen de ernstige aendacht van
't ministerie, van senaet en kamers en nog meer aen de
aendacht van alle Belgen, want zy bevatten groote waer-
heden die weieens letterli k aen ons land toegepast zullen
moeten, indien er aen den godsdiensthaet geen pael en perk
gesteld word
Den Senaet heeft eenitje nuttige wyzjgingen aen de troonrede
toegebragl, onder andere aen den paragraef die spreekt -over de
politie nopens de waterloopen en den eygendom der dessins en
modellen van fabricatie. In eeneirandercn paragraef heeft den Se
naet zich nog duydelyker uylgedrukl over de noodzakelykheyd van
den kadaster le herzien enz. \Vv slappen over de andere paragrafen
om ons met den gewigligsteii, dezen die handelt over 'i onderwys
ten koste van den stael. bezig te houden.
De adrescommissie had den volgenden opstel voorgedragen
Hel hooger onderwys heeft regt lot de zelfde bezorgdheyd; het
onderwys welk in de staelsuniversileylen, onder de vcranlwoor-
delykheyd van 'l gouvernement, gegeven word moet het voor-
te werp zyn van de acndachligste waekzaemheyd. Den professor,
om het vertrouwen der huysgezinnen te verdienen, moet in zyn
onderwys en in zyne uyt te geven werken eerbiedigen de mael-
schappelykc, zedelijke en godsdienstige grondstellingen, die de
veyligheyd der Staten en hel geluk der volkeren uytmaken
ft Den SeBael durft gelooven dat deze leering, door het gouver-
(i nement zelf laetst errinnerd, eene regtzinnige en volkomene
toepassing zal verwerven.
Dezen opstel was eenvoudig, klaer en bevatte alles wat dit
onderwys noodig heeft om gerust door alle leerlingen te mogen
gevolgd worden den Senaet had gewigtige redens om hel aldus
voor te dragen, en hy had het regt om zoo openherliglyk tot de
ministers te spreken. Maer deze openherligheyd heeft aen den
lieer minister van 'l inwendige niet behaegd die dan ook eenen
anderen opstel heeft voorgedragen luydende als volgt
Het hooger onderwys heeft regt lol de zelfde bezorgdheyd
hel onderwys welk in de staelsuniversileylen onder de verant-
woordelykheyd van het gouvernement, gegeven word moet het
a voorwerp zyn van de aendachtigste waekzaemheyd. Den pro-
fessor, om het vertrouwen der huysgezinnen te verdienen, moet,
volgens de voorschriften der constitutie, eerbiedigen de mael-
schappelykc, zedelyke en godsdienstige grondstellingen, die de
veyligheyd der Staten en 'l geluk der volkeren uytmaken.
Den Senaet tioyfelt niet of deze leering, door het gouver-
nemenl zelf onlangs errinnerd, zal eene regtzinnige en volko-
(i mene tojpassing verwerven.
De eerste verandering die M. den minister van't inwendige
aen de redactie der commissie van den Senaet voorstelt, is deze,
de commissie had gezegd Den professor etc. mod in zyn
onderwys EN IN ZYNE UYT TE GEVEN WERKEN eerbiedigen
c de mactschappelykc, zedelyke en godsdienstige grondstellingen.
en den minister zegt Den professor moet, VOLGENS DE V00R-
SCHRIFTEN DER CONSTITUTIE, de maelschappelyke, zede-
ai lyke en godsdienstige grondstellingen eerbiedigen. Zoodat er
n den opstel des ministers uytgelaten zyn de woorden in zyn
onderwys en in zyne uyt le geven werken. De tweede verandering
is dat in plaels van deze wourden den senaet durft gelooven, deii
minister voorstelt den senaet twyfelt niet.
Wy lezen in de Annates Parlementair es de redens die den
minister voor die veranderingen heeft gegeven, en wy moeten het
met onze gewoone rondborsligheyd bekennen, dal die redens voor
ons met klaerder en met stelliger zyn dan de uylleggingen van
den fa'neuzen omzendbrief van den lieer minister waervan
hier kwestie is.
Wy.gaen dil onderzoeken. Den minister zegl Dat liy nin
versluct acn den professor lid regt le belwislcn van opinion le
hebben die leenemael vry zyn en van dezelve uyl le drukken maer
dat als ambtenaar van den staet,.Masl met eene hoogst belanqryke
maelschappelyke zending, iten professor ook moei begrypen dat zyne
pliglen hem ook buylcn zynen leerstoel opvolgen...Dan zegl den
minister nog Dal hel acn den professor niet yeoorlofd is werken
uyl le geven, zelfs over sloffen die acn zyn onderwys vremd zun
als die werken noodzakelyk het openbaer gevoelen moeien kwetsen
Voorlgaende, voegt er den minister by, om zyn gedacht le vol le
nigen Den professor moet in zyne uyt le geven werken vry blyven
lol op den oogenblik dal hy de belangen kwetst der universileyl
waeracn hy loelworl
Moeial wie deze twee zinsneden leest niet veel geweld doen
om ze.aeneen te binden Waeroin al die gevrongene, rekkende
krimpende en dobbelzimiige woorden? Waeroin al die verrekv-
kerstermeu Wy begrypen dit niet. Wy zouden een vond iglvk
gezegd hebben Den professor zal zynen leergang geven, hy moet
in l openbaer den godsdienst eerbiedigen en zich wel wachten
denzelvcn regt- of onreglslrccks acn le randen
Eyndeiyk vraegl den minister dal de woorden den scnacl durft
gelooven elc. zouden vervangen worden door de voleende den
senaet twyfell niet. Den minister zegl dal licl slechts cm vraegslulc
van vorm. is welk hy oppert, cn dal liy denkt, dal de commissie er
gcmakkclyk zal m toestemmen. Als dil zoo T gedacht van den
lieer minister is, vulden wy er ook geene graten in.
Den achtbaren beer D'AHethan, verslagger der commissie
stemt in de wechlating toe der woorden in zyn onderwys en in
zyne uyl te geven werken, en voegt er by Ik zou wclligl den
lieer minister vail l inwendige over dezen voorstel moeten be-
danken, want hy verslerkl hel gedacht der commissiein plaels
van hel le verzwakken. Volgens dezen opstel, zal den professor
op eene volkomene wyze de maelschappelyke, zedelyke en qods-
dienstige grondstellingen moeien eerbiedigen, niel alleenlyk in
ii zyn onderwys en in zyne uyt le geven werken, maer zelfs in -yn
BÏZOSDER GEDRAG cn in zyne REDEVOERINGEN Maer
ii ts met alleenlyk den voorspoed van hel geslicht die den minister
it moei geleyden, hy moet een nog veel ernstiger belang in oog
hebben, dil van hel toekomende der jongheyd, cn zorqvuldiqluk
it verwijderen alles wal haer kan schadelyk zyn.
Den lieer verslaggever stemt er ook in toe dat de woorden
durft gelooven vervangen worden door IwyffeU niet, omdat, zegt
hy, wy ons niet bezig gehouden hebben met de voorgaende
daedzaken wy spreken alleenlyk van het toekomende, en onder
ii dit betrek drukken wy de hoop uyl dat den omzendbrief van
ii den beer minister eene volkomene en regtzinnige loepassin»
vervverve. h
Op deze aenmerkiogen heeft den minister geen enkel woord
geantwoord, dus dat men zyne slilzwygendhevd als eene goed
keuring mag aenzien. Maer hoe komt hel dan dal'de liberalen
van den Senaet met de conservateurs hebben gestemd M. De
Selys-Lonchamps beeft gezegd tt Indien ik my Ie vreden verklacrd
ii heb over de uytleggingen door den heer minislcr van l inwendige
it gegeven, 't is juyst omdat ik overlaygd ben dal de allien die hu
Cl in licl toekomende zal daerslellen zullen gelyk zyn aen deze die
hy tot nu toe daergcslcld heeft.
Wat er van zy, liet gouvernement kan zich niet mis«rypen
nopens dc inziglen der groote meerderheyd van den Senaet die
zich wel beeft doen begrypen. Zy heelt vertrouwen geloond in de
loyauleyl van den minister, en dezen die liet bestuer en de be
waking beeft van hel onderwys dal met 't geld der schalpligtigen
gegeven word, weet welken onderstand den Senaet bent zal ver-
leeuen om, door bet herwinnen van bel vertrouwen der ouders den
voorspoed der staelsuniversileylen te verzekeren. Maer dit'ver
trouwen kan niet herwonnen worden ten zy den minister de
maelschappelyke, zedelyke en godsdienstige grondstellingen in al
bare uylgestreklheyd door de professors strengelyk doet eerbie
digen. Zoo dan, er mag niet meer gedoogd worden dal de staets-
professors bel zv in hunne lessen, liet zy in buutte schriften, het
zy in hunne publieke redevoeringen den kalholyken godsdienst
aenranden in zyne leerstukken, dc Kerk in bare regeltucht de
zedeleer die uyt bare leerstukken voorlvloeyl, noch de zedelyke
instellingen die liet calholicismus gesticht" of geheyligd heeft
'T is in dien zin, en 't kan in geenen anderen zyn dat den eerbied
voor de godsdienstige principen aen de professors moei opgelegd
worden 't is in dien zin dal den Senaet zich voor de krachtdadige
en regtzinnige handhaving op dc door den minislcr aengenomene
verbintenissen zal betrouwen. Wy wachten nu wat het zal zvn
