mm. 22 FEBRUARY 1887.
AELST, den 21 February 1857.
De liberaters in de Kamer.
ELFDEN JABRGANG. N' 517-
Vertrekuren uyt de Statie A el si AAER:
Vertrekuren uyt verschillige Statiën.
Was deze kamming genoeg
Altyd onregtveerdigheyd
SR Gend, -Brugge, Ostéude 8-10 -11-25 1-23—
3-..30 5-30ïc klas hings Dendermonde.
Kiortryk-, Mouscroen, R'yssel (langs Lede) 8-t0
5 11-25 5-30.
•Qenderm. 5-40 8-05 10-00 3-30 5-30 8-50.1
'Lokeren 8-05 10-00 3-30 0-00 8-50.
'Brussel 7-50—1—8-15.
Mechelen Antwerp., 5-40 8-05-10-»3-30.
■Leuv Thien Liivk, Verv5-40 8-05 10 3-30'815 Doornyk, Ryssel (langs Ath /-50—l-Oo—5-15
landen,St.Tru'vKn, HasstUl. 5-40—10--3-30 Nin. Geerardsb. Ath, 7-80—4-05—5-15—8-15.
Gend 8-10—11-35—1-25—8-60. g Bwgen, Quievrom 7-50—1-05—5-15 l°en2«kl.
'ïe LEDE staen ril de konvoys. Te idecem staen deie -sertrekkende van Ath 6-30 4-00
0-00 en det.e vertrekkende van Aelst 7-30 —1-20— 5-30.
Staen te GïSECEM. stil al de konvoys nytgenomen dcien vertrekkende van Aelst 0-00 des
morgens cn 8 50's avonds en van Dendermonde ten'0-00's morgens en 8-00's avonds.
Staen te Santeebgen de vertrekken uyt Ath 6-30 's morg. 4 en 7-15 des avonds. Van Den
derleeuw 8-05's morg. 1-20 en8-lÖ des avonds.
•ClItQl'E SCUM.
VAN LOKEREN W.K
Dendermonde, Aelst 6-45 9-30 3-15 V-21L
Nïnove, Geerardsbergen, Ath 6-45 9-30 3-15 7-20.
VAN ATII NAER
'Geeraerdsbergen., Ninove, Aelst, Dendermotide, Lokeren 6-30—9-55— 4-00.
Geeraerdsbergen, Niuove Aelst, Dendermonde. 6-309-55—4-007-15.
Brussel (langs Denderleeuw) 6-30 0 00 7-15.
Gend, Brugge, Ostende 6-30— (langs Lede.) 9-55— 4— 7-15.
VAN GEND NAER
Aelst, Bross, Ninove, Ath 7-10—1*2-20 4 30 7-30.
VAN BRUSSEL NAER:
Aelst, Gerrd 7-15- 12-30—0-00 8-00.
Ninove, Geeraerdsbergen, Ath (langs Denderleeuw) 7-15 -12-30 8-00.
VAN DENDERMONDE NAER 7
Brussel langs AelsO 7-25 - 12-30—0-00 - 8-00 fl. Mech) 6-50—8-30—10 -20— 4-00.
Aelst, 7-25 8-40 12-30 4-15- 6-10^8-00.
DEN DENDERBODE
De woordentwisten over de eerste stemming van het
wetsontwerp op den exaemjury hebben, gelyk wv het reeds
-deden opmerken, buitengewoon langgeduerd en aen 'tland
veel geld gekostmaer zy zullen nogtans eenen nuttigen
kant hebben, zy hebben aen 't land en aen den koning
doen zien welke de plannen zyn der liberaters en waer zy
de natie willen heenvoeren. Eene der bietste zittingen van
de Kamer beeft ons nog een staelken opgeleverd waerover
wy een woord te lossen hebben. Zie hier ter welke gele-
genheyd
M. Rogier, wel te verstaen Rogier den vremdeling, heeft
■zich al wederom doen opmerken door de onbe-choftheyd
zyner woorden. Dezen vremdeling, die alles aen Belgien
verschuldigd is, durft alle oogenblikken onze godsdienstige
gevoelens op de schaemteloosste wvze komen aenranden.
In de zitting van 13 dezer maend, na de stemming van den
art. 40, by welken er vastgesteld word dat de studieborzen
door den Staet te geven aen de jonge Belgen zonder fortuyil
■en eene hooge bekwaemheyd bezittende, zullen verleend wor
den, kon M. Rogier die stemming met verkroppen, hy kon
zonder tegenstand de billyke schikking niet laten doorgaen
waerby de studieborzen van het gouvernement niet meer
toegestaen worden aen twee geprivilegieerde universiteyten,
maer wel persoonlek aen de leerlingen zonder onderscheyd
waer zy studeren Den vremdeling had de ga! daer-
door geroerd, hy opperde dan de meest aenhitsende vraeg-
stukken en keerde tot de beraedslaging terug die dags te
voren gesloten was, hy klom zelfs tot aen de bissehoppelyke
vermaenbrieven, en dit wel om de katholvken, dit is te
zeggen de Belgen te beledigen in datgene wat zy 'tgehey-
ligste en 't eerbiedweerdigste hebben te weten hunnen
godsdienst, hunne gewetensMaer dit moet niemand
verwonderen, 't is de gewoonte van den vremdeling Rogier,
die vergeet wat hy en zyne familie aen de Belgen, die hy
zoo driftig beledigt, verschuldigd zyn. Ook heeft men hem
doen gevoelen, als hy bezig was met beledigingen naer
't hoofd der katliolyken te werpen, dat wy Belgen waren,
't is te zeggen dat dc Belgen aen hunnen godsdienst ver
kleefd zyn en dat hy, vremdeling, het regl niet had ons
te komen honen en beledigen. Opdat elkeen konne oor-
deelen, zullen wy hier eenige zinsneden geven van 't geen
Rogier gezegd heeft
Op zynen gewoonen toon van onheschoftheyd, vraegde
hy of wy zedelijk vry waren. Staet hst aen de katholyke
ouders vry hunne zonen naer de gendsche of naer de brus-
seische universiteyt te zenden Onbeschofte vragen die
gedaen zyn om de bisschoppen te honen en de katholyke
Belgen te beledigen die de voorschriften van hunnen g
dienst volgen. M. Dellafaille heeft aen den vremdeling
geantwoord dat dit een vraegstnk van geweten was. Maer
zyne onbeschofte aenrandingen tegen de akten der bisschop
pen voortzettende, heeft Rogier andermael gezegd zyn
de ouders vry 1 Wat doet gy dan met de herderlyke brieven
uwer bisschoppen En om zyne trouwelooze taktiek
nog vei'dej" te dryven, zegde hy nog Indien gy aen de
herderlyke brieven uwer bisschoppen geen geloof geeft.
zyt in opstand tegen hun
Is het mogelyk de trouweloosheyd en d'onverdraegzaem-
beyd verder te dryven Is het mogelyk grovere beledigin
gen in de wetgevende kamer eener roomsch-katholyke natie
tegen het gezag harer kerkelyke overheyd te hooren
En nogtans dit moeten wy hier verdragen van eenen vrem
doling, die van arm dat hy was, hier op onzen vaderland-
schen bodem eer, gemak, rykdommen en een kiekskens-
leven gevonden heeft 1Waerlyk dit is hard om ver
kroppen en 't is ook daerom dat den achtbaren heer
Dutnortier zich verhaest heeft den franschman Rogier op
zyne plaets te stellen met hem te zeggen
Welk is den nieuwen grond waerop men ons komt
<i stellen Dien nieuwen grond, is den grond der tegen-
revolutie door de onverdraegzaemhevd; dien nieuwen
grond, is den oorlog legen de godsdienstige denkwyze,
den oorlog tegen de Kerk. Het is zelfs willen verder gaen
't is in ons inwendig willen dringen en ons ondervragen
wat ons geweten ons oplegt.
Want wat komt men hier doen Men komt ons vragen
of ons geweten ons toelaet onze kinderen naer dees of
geen onderwysgesticht te zenden. Maer als men zich
aldus uytdrukt, 't is dat men -ons geweten in het spel
brengt, 't is ons inwendige dat men ondervraegt. Nu,
volgens de grondstellingen die in onze constitutie ge
ef schreven staen, zyn de denkivyzen en de gewtens vry,
en gy kont zonder de grondwet te schenden ons met
komen vragen wat ons geweten ons oplegt.
Men brengt hier ook de herderlyke brieven der bis-
schoppen op het tapyt. Afet wat regt doet men deze
brieven hier tusschenkomen Sedert wanneer bestaet de
constilutionnele vryheyd van denkwyze in Belgien niet
meer De bisschoppen gebruyken niet alleen hun regt
zy oefenen eene pligt uyt als zy aen deze die in de Kerk
geloo vcn de ge varen van dees of geen onderwys aewtooneu.
Maer ilc ga u zeggen wat gy wilt'tis als de openbare
denkwyze een onderwysgesticht verlaet, de penningen der
schatkist komen er tusschen om de leerlingen te dwingen
a dit gesticht by te woonen, den oorlog voeren tegen d'open
bare denkwyze met het goud van den budget, DE JONG-
HEYD DWINGEN GODDELOüZE LEERINGEN TE
VOLGEN TEGEN WELKE HET LAND OPSTAET
DIT IS UW STELSEL, ZIE DAER WAT GY WILT...»
Alhoewel deze kamming nog al tamelyk scherp was,
heeft M. De Theux er nog een burstelïngsken bygevoegd
met aen meester Rogier het volgende ongewasschen toe te
douwen
Het inzigt van M. Rogier heeft met anders geweest
dan te protesteren tegen de herderlyke brieven dei' bis-
schoppen. Hy spoort ons aen om de rol van paus te
a spelen. De bisschoppen hebben gesproken, de kamer,
zegt hy, moet protesteren. Is T nu eene godsdienstige
of zedelyke protestatie die de kamer moet doen? Dit is
'tgeen M.Rogier wilt. Kan men zich beklagen dat de
a katholyke bisschoppen aen de katholykén zeggen gaet
naer geene israeliiïsche of joodsche scholen, gaet naer
geene protestantsche scholen Zy hebben zoo veel regt
o van dit te zeggen dan van te zeggen gaet naer geene
francmaconslogiën, gaet naer geene joden- noch protes-
tantentempels, zonder dit is den katholykén eeredienst
afgeschaft. De vryheyd is niet gesehonden omdat eenen
prolestantschen Domine aen de katholykén zegt gy zyt
in dwaling, en dat de katholyke bisschoppen antwoor-
den gy zyt het die in dwaling verkeert. Eiken ëere-
dienst heeft zyne regels, zyne principen, zyne geloofs
leeriugen de vryheyd der eerediensten is niet de ver-
nietiging der eerediensten. Deze aenmerking is toepasse-
lyk aen het vraegstuk van 't onderwys 't welk zoo nauw
met den eeredienst verbonden is.
Het is aldus dat men goed regt gedaen heeft over de
uylvallen van den vremdeling Rogier tegen onzen gods
dienst, tegen onze goede gevoelens, en tegen onze vryheyd
van handelen 't is aldus dat de onbeschofte aenrandingen
tegen de bisschoppen zyn afgekeerd, en dit was hier noodig,
want 't is by de liberaters-francmagons, by de goddeloozen
en ougeloovigen eene listige gewoonte omdat zy den katlio
lvken godsdienst niet regtstreeksin zynegrondpunten durven
noch kunnen aenranden, zy doen het onreglstreeks door ver
keerde middelen met namelvk deszelfs bedienaers te beledi
gen, hatelyk te maken en te schandvlekken.Wy weten dit van
over lang, hunnen Meester Voltaire heeft niet voor niet
gezegd dat zy altvd en gedurig moeten lasteren en liegen
dat er toch iets zal van overblyven. Doch dit mae! is er
niets van over gebleven ten zy de schande voor de aen-
randers van zoo plat geklopt te zyn geweest als vygen, en
hunne revolutionnaire plannen bekend te hebben gemaekt,
door welke zy zich de verachting des volks op den hals
zullen halen en aen 't land de oogen openen om te zien
waer zy het zouden naer toe leyden, moesten zy nog eens
het bestuer in handen krygen.
In ons Nr van 19 October lest hebben wy geprotesteerd
tegen een schreeuwend onregt wélk onze provincie wierd
acngedaen door de ongelyke verdeeling der geldsommen
welke de kamer gestemd heeft voor het leeger onderwys.
Wy zegden dan dat 900,000 franks waren uytgesteken om
onder de verschillige provinciën des ryks verdeeld te wor
den en dat onze provincie, die 't zesde deel van Belgien
uvtmaekt, 130 duyzend francs in die som van 900,000 moet
storten. Wy voegden er by dat onze provincie, wel verre
van die 130,000 fr. te genieïen. gelyk het billyk en regt-
veerdig zyn zou, zich van die gestortle som omtrent de
helft ziet ontnemen om naer andere rykere of min nood-
hebbende provinciën gesluerd te worden.
Ja, inwooners van Oostviaenderen, gy moogt het weten
gy hebt verleden jaer 150 duyzend francs in de schatkist
gestort om het leeger onderwys in uwe provincie te helpen
ondersteunen, en men heeft er u slechts 80 duyzend van
toegewezen, de overige 70 duyzend zyn naer andere pro
vinciën gestuerd om aldaer, ten uwennadeele, besteed te
worden. Wy zeggen ten uwen mdeele, omdat onze pro
vincie zoo veel, ja veel meer gebrek heeft dan andere
provinciën omdat onze provincie -talryke parochiën en
oole uytgestrekte boerenwyken telt waer noch school-
fokael, noch onderwyeer, nocli opvoeding bestaen en die
daerdoor in eenen staet van zedelyke verlatenheyd ver-
keeren die hun allezins schadelyk en nadeelig zyn. p deze
onregtveei'digheyd, roepen wyde aendacht van onzen gou
verneur en van de provinciale raedsheefen aen wie de
verdediging der gemeente belangen is toevertrouwd. Wy
smeeken hun, in naem der zedelyke en stolfelyke opvoe
ding, dien staet van zaken te doen ophouden en te zorgen
dat onze provincie, die het zesde deel van's lands contri-
butiën betaelt, niet voortdurend in hare voornaemsLe be
langen verkreukt en verdrukt worde.
Doch, is 't deze onregtveerdigheyd die ons van daeg
doet alarm roepen Is 't deze onregtveerdigheyd alleen
waertegen wy te protesteren hebben? Wy zouden het
wenschen, maer ongelukkiglyk 'tis niet zoo: het schvnt
dat onze provincie gedurig het mikpunt zyn moet der
verdrukking, het sehynt dat onzen gouverneur zich weynig
bekommert om de regten onzer provincie te doen gelden,
en dat zy op eene liberale wyze moet gestraft worden omdat
zy geenen eenen liberaler naer de kamer heeft gezonden.
En welke reden hebt gy, Denderbode, om zoo eene be
schuldiging te staven? zal iemand ons vragen.... En wv
antwoorden dat de bovenstaende reeds zou vergenoegende
zyn, maer dat er eene tweede nog grovere reden "komt
gegeven te worden namelyk de ongelyke verdeeling die er
wederom op handen is van de nieuwe op te bouwen school
gebouwen in de negen provinciën des ryks.
En inderdaed, volgens eene opgaef van wege de provin
ciën, zouden er in 1857 moeten uytgeVoerd worden, in wat
schoolgebouwen aengaet 6 plans in Antwerpen; 32 in
Braband; 14 in West- en W*5 IN OOSTVLAENDEREN;
22 in Henegouwen; 13 in Luyk 16 in Limburg; 12 in
Luxemburg; 5 in Namen te samen geschat op 1,230,225 fr.
99 c. De provinciën betalen hierin zooveel, dat er voorden
Staet 305,179 fr. 90 te betalen overschiet.
Gelyk men ziet, staet onze provincie al wederom van
achter, zy staet er al wederom op den armen met DRY
plans, net als of ze geene eontribuliën aen den staet op-
bragt, net als of de inwooners geen onderwys noodig had
den, net als waren al onze gemeentens en talryke groote
boerenwyken met ruyme schoollokalen begiftigd
En nogtans, 'tis zoo verre van daer onze provincie, wy
herhalen het, betaelt alleen het ZESDE DEEL van geheel
den budget des ryks, onze inwooners, onze gemeentens
vragen en liervragen gedurig naer behoorlyke schoolgebou
wen omdat er een zoo groot getal parochiën en uytgestrekte
wyken zyn waer alle onderwys ontbreekt by gemis aen
lokalen. 'ïerwyl onze provinciën hare penningen naer an
dere provinciën ziet overdragenmoet zy zelve in nood
verkeeren; terwyl andere provinciën vaste middelen van
bestaen hebben," ontvangen zy 't geld dat Oostviaenderen
betaelt en dat aen Oostviaenderen, ten onregtte onttrokken
word. Kortom, 't is de verkeerde wereld de provincie
die meest noodig heeft en meest betaelt krygt minst en dit
wel om met haer geld andere provinciën te begunstigen die
in haer eygen onderhoud konnen voorzien. Zal dit blvven
duren Wy hopen neen, ondertusschen sporen wy de
Oostvlaendersche dag- en weekbladen aen met ons de stem
te verhellen en bv vrienden en kennissen aen te dringen
opdat er welhaest aen een zoo schreeuwende onbillykheyd
voor goed een eynde gesteld worden. Zoo lang de onderwys-
wet bestaet. hebben wy 't regt en de pligt te zorgen dat'er
ons uyt onze gestortte "penningen vergund worde wat ons,
volgens de verdeelende regtveerdigheyd toekomt. Wy
zullen dus in 't kort op deze stof terugkeeren en vragen,
protesteren en henragen tot dat er ons regt gedaen
worde.
