Wat is hieruyt te besluyten
EEXIGE ZWEEPIXGSKEXS
EERSTE ZWEEPIXGSKEX.
T waeïfhönderdj a rig j u hel feest
te St-Liev-IIautem.
Trove eeueu i'yuen veugel is, maer die fyne veugels begaeu uog
suiulyds de grootste unvoorzigligtieden. Waul wal moet men den-
ken van eenen provinciegouverneur, die voor de justicie geroepen
zvnde om inlichtingen legeven die hy kent nopens de lactate
wanorders, en die weyyerl de juslicie le helpen Wat moet men
denken van eenen gouverneur die de tanden gesloten houd als
den magislraet of regier hem ondervraegl en die zich liever laet
veroordeelen dan de waerheyd aen de juslicie le zeggen En dit,
lel er wel op, om iulichlingeu le geven die hel behoud van den
Slael aeugaenWy hebben hei zondag nog gezegd, deu koning
cu deszeli's gouvernement zyn slecht gediend, de revolulionnairen
van dezen tyd worden beier gediend door zoinmfge umbleuaers
van den slael, dau hel ministerie zeil'Maer de vraeg is nu
of meu al zulke mannen zal in fouclie laten? Of men ze niet
zonder acrzeieu zal aen de deur zeilen Wy verwachten ons
daeraen, doch, inogleu wy iu onze verwachting niet bedrogen zyn.
Uyl dit alles is er eene veelbeleekeuende les te trekken, deze
uauielyk dal de couservateursparty en hare politiek moeten zeer
sterk zyn door zich zelve om aldus de toegenegenheyd, de gehoor-
zitemheyd eu de ondersteuning barer hoogste bedieuden le konnen
oulheercu deze party moei by 'l volk iu hoogachting staeu, zy
moei in 'l land diepe wortels van vertrouwen geschoten hebben
dun dal zy zonder tegengeweld, zonder ernstige maelregels le
gebruvkeii liet hoold kan bieden aen eeneu stroom van verderf,
verieyding en bedrog; zy moet sterk zyn de conservateursopinie
dau dal geheel den iepubliekaenschen haspel, vereeuigd mei de
liberalery euuieldefiancma^onssecte baer nietkounen neervellen,
uiettegenslaeude de gevoeligste snaren van de politieke machine
mei eeue helsche listigheyd en verdobbeloe stoutmoedigheyd zyn
üengeroerd geworden, en dal vele ambtenaers, die aen de libe-
laterskliek mei lyf eu ziel verknocht zynallen oudersiand
vvcy geren.
Öuk, eu dit verdient aengemerkt le worden, vraegl men aen die
ambtenaers niet bun leven of zelfs niet hunne fouclie in gevaer
te stellen, men is veel meer toegevend ten hunnen opzigle men
vraegl hun enkelyk dat zy aen de juslicie zouden meèdeelen
7 (/een zy u elenopdat de juslicie de pligtiyen zou konnen ontdekken
indien zy öeslaenMaer uog word deze ligie voldoening,
dezen kleyneu onderstand aen 'i gouvernement geweygerd, en
heeft eeuen Imogen amblenaer zicii liever te verschansen achter
eenen artikel dei wel, die de verzw\gers der waerheyd tot eeue
boete veroordeelt, dan le schynen het gouvernement te dienen,
dau le sciiyueu hel openbaer welzyn, en, zeggen wy het maer
regtuyt, het behoud vau den staet vóór de zaek zyner vrienden
le stellen.
Er valt te zuchten als men ziel hoe slecht hei gouvernement
gediend word eu daerby ais men ortwaerl dal het geene van die
mannen vervangt door persoenen waecin het volle trouw mag
hebben. Doch eyudigeu wy mei le herhalen dal, indien in zulkeu
toestand van zakeu de orde blyft heerscheu, indien de persoonen
en eygendouirneu geëerbiedigd blyven, het is omdat het volk wys
en goed is, omdat de conservateursopinie groot, deftig en geacht
is, en omdat er nog zulke sterke gevoelens vau godsdienst eu
vaderlandsliefde onder de Belgen heerscheu, waerdoor de slechte
oorblazeryën, de verleydingen der Jiberaiers-francmaQonssecte
enz. konnen doen versloolen worden, om liever eerbied voor de
wetten en loegeuegenlieyd voor ouze instellingen te tooneii
y
Iu een onzer voorgaende Nrï hebben wy premiën uylgeloofd
van 100 FRANCS voor al wie kau bewyzeu
«1° Dal de wel op de liefdadinheyd eenen enkelen cent zou
geven aen de paslors of dal hunne jacrweddc door deze wet eenen
enkelen centiem zou verhoogen.
2" Dat door de wel 7 goed der armen naer de kloosters zal
gaen, dat de kloosters met hel goed der armen hunne paters en
nonnen zullen onderhouden, immers dat de kloosters hel goed
der armen zullen opeten en dat de arme menschen niets meer
zullen krygen.
u 3° Dal door de wet de boerkens het tiende deel van hunnen
oogst aen de paslors of aen de kloosters zullen moeien geven of
dat, als er iemand van hunne familie sterft, de erfgenamen het
vyfde van het erfdeel aen den pastor of aen 7 klooster der ge-
meenle zullen moeten afslaen.
-4° Dat al hel geschreeuw van doode hand en dergelyken praet
geene drydobbele leugens zyn.
Deze klare en onbewimpelde tael kon natuerlyk in den sinaek
niet vallen der liberalers. Wederleggeu was onmogelyk; hierdoor
nog'l voik opmaken, kou niet meer pakken; de lib. raters bedriege-
ryëu verschoouen, kon evenmin gaen onder dien slag verpletterd
blyven liggen, was onverdragelyk m die pille doorslikken was te
lastig. N'ogtans, er moest iets mee gedaan worden, ja er moest iets
meé gedaen.worden, maer water mee g'daen? Den besten middel,
zegden de liberalers, is voortgaén gclyk wy begonst hebben
laet ons nog eens de fopmachieu wel opspannen, ze zeer zorg
vuldig smeeren en ze dau eens wel laten ronken, mogetyk zullen
het gedruysch en de snelhevd van haren gang de ooien verdooven
eu de oogen verblinden van 'l publiek, den Dcndtrbode zal mis
schien vei bauwereerd zyn en wel ligt de kwestie laten steken.
Dan, als wy gevoelea dat hy er niet meer aeu roert zullen wy
zwygen dat wy zweeleii en den toer zal gespeeld zyn
Maer wie zal zicli met de taek belasten was de vraeg. Elkeen
schud ze van zynen nek. Toe toe wy zullen hier of daer al eene
verslaefde ziele vinden, die, uyl oude genegenheyd, hare dank-
baerhevd zal willen beloonen. Wy hebben daer, by voorbeeld,
le Antwerpen, eeuen ouden woordenboekfabrikant, die nog al fvn
eu nu gazellier gewoideu is. by scbryfi bet dagblad DE SCHELDE,
7 welk nog al gelezen word. Nu zoo gezegd zoo gedaen er wierd
gepeysd eu herpevsd, geschreven en gevreveu, artikeltjes aeneen-
geplaesterd, gelapt en getrapt, en eyudelyk kwam de gedraeyde
en gekeerde antwoord voor den beeielzy veisehecn iu DE
SCHELDE wierd in 7 Verbond van Aelst en consooi ten opgenomen,
eu daeimec meunen de liberalers dat de foppery zal gedekt
blyven. Maer 7 is juyst het contrarie, want wy hebben er nieuwe
stof in gevonden om alles nog eens op le wannen en er een auder
sausken over te gieten. Wy verzoeken dau de aendacht onzer
landgenoten.
SAMENSPRXEK TUSSCUEN DE SCHELDE EN
DEN DENDEHDÜDE.
Den lenderbode. Koufraler uyt de Schelde, kom nen keer hier,
pak u nen stoel eu zet u neder, 'k moet met u wat klappen, g'hebt
zoo uog al wat pretentie, eu met zulke menschen kau ik nog al
wel weg.
De Schelde. Koufraler Denderbode, 'k zou ook met u wel eens
geerue klappen, maer ik vrees dal wy zullen rusie krygen, want
'k ben nog niet ncérgezeten eu gy begint uïy aireede le ve.rwyien
dat ik veel pretentie Heb.
Den Denderbode.—OU konfrater, gy moogt van zoo een kleyntje
niet klagen, daervau zult gv niet mank gaen ten andereh, gy
hebt de priesters, de paters en nonnen sedert lang zoo verweten, dat
er den end aen verloren is eu dal er daeraen absoluel moet een
eynde komen. Daerby hebt gydewetop de liefdadinheyd zoo sehan-
delyk gelasterd en blyft gv die lasteren, dat aire irelfelyk man
er beschaemd in uw plaets over is. Maer ik zie u bleek worden,
wal beteekeiil dit? Gevoelt gy u niet wel, koufraler?
De Schelde. Inderdaed, konfrater Denderbode, ik voel my uiet
wel, 'k eu ben op myn gemak niet, byzonderlyk als ik met u over
de liefdadigheydswet moet klappeu. Als ik met eenvoudige lezers
le doen heb, die kan ik foppen dat hel eene benedictie is om zien,
maer met kalanten die sedert een dozyn jaren iu 7 woelig gazel-
liersleveu verkeereu, is dit zoo gemakkelyk niet. Ge weel ge dat
ook wel.
Den Denderbode. Al Ions, a lions, ge moet meer couragie
hebben, 'k en zal ik u toch 'l vel niet aftrekken, doe maer uw best,
T zal misschien nog beter gaen dan ge denkt. Zeg my eens, kon
frater, wal vertelt gy daer in uw blad over den art. 901 van hul
burgerlyk wetboek?
lie Schelde. Wel dal den biechtvader die eenen stervenden
inensch byslaet van dezen geen testament mag ontvangen. EN"
DAT DE NIEUWE LIEFDADIGHEYDSWET DEZE WAERBOKG
VERNIETIGT.
Den Denderbode. -- Konfrater, hebt gy den artikel OOI in bel
burgerlyk wetboek zelf gelezen
De Schelde. Ja. ja, dit heb ik alles op myn duymken draeyën,
'k heb hem wel zes keeren gelezen eu herlezen dien zelfden art.
90101' ik hem gelezen heb?Wal peysde dan, Dender
bode, dal ik zot beu
Den Denderbode. Cltutchulkonfrater, niet te haestig
't is mogelyk dat gy zoo nog al 7 een of 7 ander op uw duymken
draeyën hebt, nraer dal bet burgerlyk wetboek op uw duymken
draeyl, daeraen zult ge my permetleren le Iwyitïlen en u gladaf
te zeggen dal gy eeuen onbescbaemdeu stolïer zyl, eenen stoulerik
van d'eerste klas. Want zie ik heb my expres een splinternieuw
burgerlyk wetboek gekocht, den art. 901 gezocht en dezen spreekt
geen enkel woord van 7 geen gy zoo dwaeslyk durft uytzeeveren...
Zie hier wat den art. 901 ulleeulyk zegt
a Om tene gifle met warmer hand te doen of een testament le
maken, moet men gezond van versland zyn.
De Schelde. Laet my dit eens zien, geef iny hel welhoek in
d'haud, want 'l is onmogelyk...
Den Denderbode.Daer, neem den boek, doe uwe oogen open
en zei u maer eenen dobbelen bril op, want my dunkt dal ge
beginl oud le worden.
De Schelde. G'hebt gelyk, konfrater, den art. 901 bevat
niets anders dan 'l geen gy komt te zeggen, 'boe kau ik my aldus
miszien hebben
Den DenderbodeKonfrater,. g'hebt u niet miszien, jougen,
g'hebt u dit laten in de vuyst douwen eu gemeend daeimeè den
verstandigen te spelen, 'k durf zelfs wedden dal gy zoo min een
burgerlyk wetboek hebt dan ik er een had, voor dal ik er nu een
gekocht had. Gy ziet wel, niet waer, konfrater, dat g'al den eer
sten keer met uwen neus iu den modder valt, en dit wel ter oor-
zaek uwer dwaze pretentie van alles op uw duymken te willen
kenueu. Doch gaen wy daerover eu zie bier is dun art. 909 die
zegt dat deu biechtvader van zynen zieken geen testament mag
ontvangen.
De Schelde. Het is inderdaed zoo, Denderbode, 't is deu art.
909 ik had my misgrepen.
Den Denderbode. Nu, tot daer, dit is 't minste van de zaek,
maer nu zullen wy serieuser klappen. Zeg tuy eens, konfrater,
waer is den artikel der nieuwe wet, die de waerborg van art. 909
van bet burgerlyk wetboek vernietigt, gelyk gy in utv blad ge
schreven hebt? Is dit niet eene onbeschaemde leugen, eene
snoode vaischheyd, een eerloos bedrog waermeè gy het publiek
wilt misleyden De waerborg van art. 909 van liet burgerlyk
wetboek blyft in bare volle kracht bestaen, de nieuwe liefdadig
heydswet verzwakt die iu geen hoegenaeind punt, het is aen den
biechtvader, die eeuen zieken op zyn sterfbed bygeslaen heeft,
stellig, duydelyk eu klaer, volgens de nieuwe wet, verboden het
minste testamentje te ontvangen. Ik yerbinde my voor geheel
't land of aen u of aen het weldadigheydshureel, gelyk gy ver
kiest. uiet IOO maer lOOO franks te betalen indien gy lont
bewyzeu dat ik de waerheyd niet zeg, maer dat gy in de waer
heyd zyt. Allous, koufraler begint te klappen, daer hebt ge deu
tekst van de wet
De Schetde. Denderbode, ik begin zoo te zweeten, 't is hier
zoo warm.
Den Denderbode.— Wacht maer een beetje, gv zult nog al méér
zwgeten want het zal hier uog warmer worden doch dit zyn
geene redens, 'tzyu bewyzeu die ik u vraeg van 't geen gy hebt
durven schryveu.
De Schelde. Ik heb geschreven dat den biechtvader van eenen
zieken wel geen testament kon ontvangen, maer wel eenen byzon-
deren bestuerder worden, In andere woorden hy kon van den
zieken alles aennemen wal dezen hem schenkt om uyt le deelen aen
den armen.
Len Denderbode. Dit is wederom eene schandelyke vaisch
heyd, waermeè gy 'l publiek wetens en willens bedriegt, want gy
weet wel dal den heer minister van justicie by het art. 80 der
wel een tweede paragraef heelt doen voegen het welk zegt
u Zullen niet konnen aenveerd worden als besluerders, kolla-
teurs en byzondere uytdeelers, diegene welke zich bevinden in
een der gevallen van onbekwaemheyd voorzien door art. 909
van 'l burgerlyk wetboek* Hierin zyn ook begrepen de biecht
vaders die de zieken in hun laetsle ucr bystaen.)
Wal dunkt u, konfrater, kan de leugenslraffiug klaerder wezen,
kan uw vuyg bedrog, ja, uwe snoode beuriegery duydelvker be
wezen worden? Als gy dit weel, waerom lastert gy de wet
Waerom verleyd gy uwe lezers? Waerom fopt gy'l publiek
Waercm liegt gy gelyk nen ketter Ah, 't is omdat gy en al de
liberatershladen op de ligtgeloovigheyd van 't volk moet speku-
leren, omdat gv de waerheyd moet verkreuken, omdat gy op het
veld der logentael uw aes moet zoeken, of dat gy anders in uwen
NIET zoud verzinken, waeruyl gy, voor uwe eygeue eer, nooyt
zoud moeten opgestaen. zyn, want dezen die, wetens eu willens
de waerheyd bestrvd, tegenkant eu verkracht, verdient niet door
de zon beschenen te worden...
De Schelde. Konfrater Denderbode, gy inaekt u lastig, is dit
wel der moeyle weerd Gy moogt dit zoo hoog niet opnemen,
dit is niet geineend al wal ik schryf, 7 is maer om myn blad te
vullen en om door de lihetaieis gerecommandeerd te worden.
Den Denderbode. Zwyg, onbeschaemderik, gy zyt uiet weerd
dat ik my legen u lastig maek, 'i is eene billyke veronlweerdiging
die uiy overmeesterd omdat ik uiet kan noch mag verdragen dat
gy de zending van gazeltiur zoo deerlvk schandvlekt, met zoo
stoutmoediglyk 7 volk te verleydeu en legen de priesters op te
maken. Maer gaen wy eens verder: wy onderstellen nu dal den
biechtvader zou mogeu byzonderen bestuerder benoemd worden,
(iels wat de wet verbied eu stellig weygen,) zou hy daeidoor hel
geld, dat hem zou toevertrouwd worden om aen den armen uy#
le deelen, konnen in zynen zak steken gelyk gy zydelings wil&
doen verslffjjga Dit ware onmogelyk om verscïiillige redens.
1° Omd3^ vooraleer als bestuerder of uyldeeler van een testa
ment te worden aengenomen, 1° het weldariigheydsbureel, 2° den
geineenteraed, 5° de permanente deputatie daerover moelen ge-
r-jedpleegd worden
2° Omdat hy aen deze dry overheden alle jaren eene scherpe
rekening zou moeten doen van 'tgeen hy heeft uylgegeveii hoe
en aen wie hy liet besteed heeft; en daerby omdat hy die rekening
zou moeien aenplakken voor geheel 't pubiek 'l welk algauw zou
zien of er geen bediog in is.
5° Omdat den burgemeester alle dagen den neus in alles mag
komen steken wat het testament aengaei
4° Omdat het gouvernement alle dagen byzondere kommissa-
rissen mag zenden om le zien of den biechtvader zyue zakem
wel doel.
Én daerby, koufraler, meeni gy dat alle biechtvaders dieven-'
zyn Meent gy dal die menschen geene ziel hebben Meent gy dat
ze op de kap van den armen zouden durven karbonnaden eten,
uviz-it drinken, peetermans aen deu armen ophangen, 'l goed der
armen aen eeuen leegen prys zelve paehten, dobbele mandaten
doen afteekenen Immers, meent gy dat de biechtvaders priesters
geworden zyn om den armen bedektefyk te bestelen en aldus den
yslyksten vloek des hemels over zich te trekken Want, weel het
wel, dezen die den armen besteelt of bedriegt, zal ervioegof
laet dobbel voor gestraft worden.
De Schelde. Denderbode, ik versta u, laet ons van dit punt
zwygen, want ik gevoel waer gy heên wilt, ik moet myn ougelyk
bekennen, al andere te willen misleyden, ben ii< zelf in den gracht
getuymeld en moet ik voor eenen leugenaer passeren.
Den Denderbode. Waerom moeten wy daervau zwygen Ik>
wil er wel voor den oogenblik vau zwygen, maer als ik een beetje'
uyt myn werk ben, zal ik er eenen gehcelen boek over schryveu.
Doch nu is de kwestie of gy uwe leugens in uw blad zult herroepen.
De Schelde. Ho ho konfrater, dit is geene liberale mode,
Pilatus zegde geschreven blyft geschreven, en Voltaire gelogen
blyft gelogen, daer blyft toch altyd iets van over...*.. Maer gy
hebt nu wel het eerste punt wederlegd en bewezen dat de'
liefdadigheydswet geenen enkelen cent aen de paslors zou geven of
dal hunne jaerwedde door deze wet geenen enkelen centiem zou ver
hoogen, zult gy de dry andere zaken zoo klaer konnen bewyzeu 't
Den Denderbode. Ja, dit zal iny zeer gemakkelyk zyn, maer
nu heb ik geene plaets, dit zal voor opvolgende Nrs dienen. Maek
u maer gereed .voor binnen acht dagen. 'K zal u voor dit laelste'
trachten wel te betalen
Voorleden maeiidag hebben wy liet <;elnk jjeliad dees god's-
dienslig feesl by le woonen, 'l welk nooyl meer uyt ons geheugen-
zal gaen. Deu aeublik van de parochie was treilend de hnyze»
waren'zoo schitterenden smaekvul vercietd, dal zy eerder aetï
kunstpaleyzeu dan aeu puruchiewoon'mgen geleken al wal heS
vernuft kou uvtdenken, hoe veel het ook kosten moest, was ge-
bniykt om den (oyster le verheffen vau het feest 't wolk er zoo
weerdig van was. De kerk was zoo schoon, zoo ryk gestoffeerd,
dat wy'ons niet errinneren ooyt een zoo treffelyk optooysel gezien
te hebben. Dit zy gezégd als inleyding lol eene korte béschryving
van dit voor allvd gedenkensweerdig jubelfeest.
Om negen en'half ore is den geeslelykeu stoet bestaeode'u-yt
omtrent twee honderd priesters en seminaristen en gevolgd door
vyf bisschoppen, de kerk uvtgetrokkeu naer den prachtvolle»
atitaer, welken op de ruyine plaets ter hoogte van 30 voelen was
opgeslagen eu die het'treffendste gezigi opleverde dal men zich
verheelden kau. Oumiddelyk begon hel H Sacrificie dor misse,
't welk door den artsbisschop van Kameryk ponlilieaellyk gecele
breerd wierd eu door 25 a at) duyzend menschen met den meesleu
eerbied en met de herlroerendste ingélogenheyd hvgewoornl
wierd. De gevoelens van godsvrucht wierden uog meer verle
vendigd door het statig 'gezang welk onzen kundige» stads
genoot, M. Timmermans, professor vao zang iu bet seminarie
samengesteld had eu dan besluerde. Wy moeten de afschetsing
van den indruk die zich van de menigte, op hel oogenblik der
Consecratie, meister maek te, laten varen de houding der neer
geknielde ell in eerbied verzunkene massa geloovigen, de ontzag
wekkende stilte die overal lieersehle, op hel ueèrdalen van de»
God vau hemel en aertle, de donderende tael des kanon», dit
alles verwekte eene gemoedsoutsteileude huyvering. dit alles laet
zich gevoelen maer uiet beschryven, maer 't drylt den inensch aeu
tol de overweging der hooge majesteyl van onzen heyügen gods
dienst, en lo'l dankbaerhevd van dit koslelyk geschenk uyl de
milde hand onzes Algoeden'Scheppers oulvaugen le hebben.
Na de Misse heeft 'L. H. onzen hoogst achtbaren bisschop, eene
aen de omstandigheyd passende aeuspraek lol de geloovigen ge
snierd eu aller herten melde diepste aeudoening en moed voor
het geloof vervuld. De woorden van onzen opperherder waren al»
lichtstralen die over de menigte heensueldeu en de geesten in
eene heylige vurigheyd ontvlamden.
Vervolgens is den geeslelykeu stoet wederom ter kerke gegaen,
en heeft er eeue hoogst stichtende Conferentie plaets gehad vau
het genootschap des H. Veuceutius der beyde Vlaenderen, welke
aldaer door hare achtbare leden ten gelalle van meer dan twee
duyzend vertegenwoordigd waren. Al de prelaten hebben beurte
lings het woord genome» om deze instelling van den hemel, door
huu bisschoppelyk woord en gezag, aen le moedigen en iu 't
goede te versterken.
Des namiddagsofschoon het slecht weder was geworden
heelt de luyslerrvksle processie die uoyt iu België» gezien is ge
weest, den grool'eu toer gedaen. De ontelbare vcrseheydeulieyd
der verbeeldingen, de gpdsdienslige geschiktheyd der optoyiiigcu,
deu rykdoiu der sieraden, de uytgelezenc kunststukken en prach
tige ornementaliën maekleu een hewonderensweerdig en voortref-
lyk ensemble uyt eu zetleden aen deze processie eene enwei rstaen-
bare kracht hy, die hel binnenste der duyzeude aensclmuwers
als eeuen eleclriekeu schok kwamen ommeren. Immers 't was
een overheeriyk looneel welks magligen indiuk nimmer de ge
heugens zal ontvlieden.
Aen deze hoogst verdienstelyke verheerlyking des grooten
apostels en niarlelaers van T Land va» Ae.sl, den (1. bisschop
Livious, hebben byzotiderlvk medegewerkt de parochiën der
Dekenvëii van Aelst, Sollegeiu en Geml zoo als Burst, Leeuwer-
gem, Bleue, Lede, Ooslerzeele Melle, St-Liev-Essclie, Soltegeni,
Aelst eu Geml De parochie van ilautem had ook baer beste
gedaen en verdient eervol gemeld le worden. Verscjieydeue
muziekgeuootschappen zoo als vau llerdersem, Lodchrisli, etc.
hebben welwillend hunne medewerking geleend en veidieneu dal
wy hun hier, iu iiaeiu vau alles wat hoogachlhacr aeu deu luyslcr
dLzer feest heeft medegcliolpeu, hedaukeu.
